4llLJ
11
.a

A
A , '
BQ
GIAO
Dl)C
DAO
TAO
~
'
~
~
~
DAI
HQC KINH
TE
THANH PHO HO CHI MINH
BE
TAl NGHIEN cuu
KHOA
HQC
CAP
BQ
CAC GIAI
PHAP
NANG CAO NANG
LljC
C~NH

. , ? R A ? ?
"'
TRANH CAC SAN
PHAM
NONG SAN CHU YEU
T~I
, ?
~ ~
A ?
CAC TINH DONG BANG SONG CUU LONG
MA
SO: B.2007 -09-43
~T
A 2 '
CHu
NHI~M:
PGS. TS. NGUYEN
TRQNGHO~L

;-



1
80
GIAO
DUC
fJAO
TAO
I

TRU'ONG
o~1
HQC
KINH
rE"rP.HCM
TI-UJ'
VII):
N I
f(
/{
6C
,
Thanh
vien nghien ctlu: Lll'ong Vinh Quae Duy
Nguy~n
Thj Bich
HBng
10/2008
xAc
N~
ciJA
co
QUAN
cHiT
TRi
n:E
TAI
PGS.TS.NGUYEN
TRQNG HOAI
MUCLUC

. .
;{
:1
'
CHUONG
1:
TONG QUAN
BE
TAl
• 5
1.1
B6I
CANH CHUNG 5
1.2
PHUONG
PHAP
NGHIEN
eiru
VA
BO
eve
NGHIEN
eiru

11
1.2.1 Phll'llng
phap
nghien
CUu
11

1.2.2
Bfi
C(IC
nghien
CUu
11
1.2.3
M(IC
tieu nghien
CUu
12
1.2.4 Cach
tiip
cfjn 12
CHUONG II: TONG QUAN L Y THUYET
VA
PHAN
TICH.13
2.1
LY THUYET SO SANH:
TU
LQI
THE
SO SANH DEN
LQI
THE
e~NH
TRANH 13
2.1.1.Ly
thuyit

thll'llng m{li
truyin
thfing 13
2.1.2.Ly
thuyit
ClJnh
tranh
15
2.2.1.Khai
nifm
19
2.2.2.Mo
hinh
do
IU'O'ng
tfnh
ClJnh
tranh
20
2.2
NHUNG NGHIEN
eiru
e6
LIEN QUAN
DEMO
HJNH
e~NH
TRANH 24
2.3
MO

HINH
DO LUONG TINH
e~NH
TRANH
D:E
NGHf
CHO NGHIEN
CUu
27
2.4
THIET
KE
NGHIEN
eiru
eHO
Vlf,e
PHONG VAN NHOM
T~P
TRUNG
(FOCUS GROUP) ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 31
,
, ?
:t
•
2.5 PHAN TICH SAN PHAM:
G~O
32
2.5.1
Do
IU'O'ng

ciia DRC 32
2.5.2
Kit
quii phiing viln
nhom
tfjp trung 33
2.5.3
Kit
quii tic vifc phiing viln chuyen gia
• • •
36
1
2.6
PHAN TICH SAN PHAM: CAY
AN
TRAI CO MUI 36
2.6.1.Do
lU'irng
tinh
c~nh
tranh bdng mo hinh
DRC
36
2.
6.2.Kit quii tir phong
Vtin
nhom
t(ip
trung
37

2.6.3.Kit quii tir phong van chuyen gia 38
2.1 PHAN
Ticn
sAN PHAM: TOM
•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
40
2. 7.1.Do
lU'irng
tinh
c~nh
tranh 40
2. 7.2.Kit quii tir phong van nhom
t(ip
trung
41
27.3
T/_{
•t'
OA
h?
_{
h A
0
42
. .
.net
qua
U'
VlfC
p ong van c uyen gta .

CHUONG III: KET LUAN ERROR! BOOKMARK NOT
.
DEFINED.
3.1
CAC PHAT
HI"f:N
CHUNG MANG TINH KET
LU~
TUNGHIEN
CUu
.45
3.2
GiAI PHAP NHAM NANG CAO NANG LVC
C~NH
TRANH CHO
cAc
SAN
PHAM LIEN QUANT
~I
DJA
BAN NGHIEN
CUu
52
3.2.1.Kilm sotil chat
lU'(fng
trong siin
xuat
hU'O'ng
din
thi

trU'irng:
52
3.2.2.Cong
nghr
va
chuyin
giao cong
nghr
54
3.2.3.Quiin
lj
tai ch{nh
va
Quiin
lj
chung
ss
' - ?
TAl
LI~U
TRAM
KHAO • 58
Phl}.
lye
1
••••••••••••••••••••.•••••••••••••.••••••••• ••••••••.••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••.•••••••
60
Phy
ll}.C
2

••••••••••••••••••••.••••••••••••• •••••••••.•••••••••••••••••••
~
62
Phy lye 3 127
Phy lye 4 • • 128
2
DANH
MVC
HINH
VE
Hinh 1 6
Hinh 2: San
lu(J'ng
lua ca niim
phan
theo
il,ia
phuung
8
Hinh
3:
San
ltr(J'ng
tom nuoi niim 2007 theo
il,ia
phuung
8
Hinh 4: San
ltr(J'ng
ca nuoi niim 2007 theo

il,ia
phuung
9
Hinh
5:
San
lu(J'ng
cam!qujt/chanh niim 2006 theo
il,ia
phuung
9
Hinh
6:
San
lu(J'ng
xoai niim 2006
phan
theo
il,ia
phuung
1 0
Hinh
7:
San
lu(J'ng
nhiinlchom chom niim 2006 phiin theo
il,ia
phuung
1 0
Hinh

8:
Mo
hinh
kim
cuung
ciia Porter
16
Hinh 9: Mo
hinh
9
yiu
ta ciia Cho 19
DANH MVC BANG
BIEU
Bang 1: Gia trj san xuiit nong
nghifp
theo gia so sanh 1994
phan
theo
il,ia
phuung7
Bang
2: Ma trf)n
phan
tich chfnh sach 23
Bang
3: Nhihlg
chi
sa
kinh

ti tinh til'
PAM
23
Bang
4: Tfnh toan
mo
hinh
DRC
cho san phOm
g{lo
32
Bang
5:
Tfnh toan
DRC
cho cay iin trai c6 mui
36
Bang
6:
Tfnh toan
DRC
cho san phOm tom 40
3
Thu~t
ngfr
vi~t
t~t
AFfA
Asian Free Trade Area Khu
Vl,l'C

tl,t
do thuang
m~;ti
DongNam
A
CEECs
Central and Northern European
Oic qu6c gia Trung
B~c
Au
Countries
DRC
Domestic Resource Cost
Chi phf
ali
nguyen
n<)i
dia
DBSCL
DBng
bing
Song
Cfru
Long
EPC Effective Protection Coefficient
H~
s6 bfw
v~
hi~u
qua

GDP
Gross Domestic Product
Tfmg san
ph~m
qu6c
n<)i
GTSXNN
Gia tri san
xu~t
nong
nghi~p
NPC Nominal Protection Coefficient
H~
s6 bao
v~
danh nghia
PCR Private Cost
of
Resource
Chi phi
tai nguyen
tu
nhan
PPR Private Profit Ratio
Ti
1~
lqi
nhu~n
tu
nhan

RCA
Revealed Comparative Advantages
Lqi
thS
so sanh
b<)c
19
RXA
Relative Export Advantages
Lqi
thS
xu~t
kh~u
tuang d6i
SCB
Ti
1~
lqi ich chi phf
n<)i
dia
VHLSS
Vietnam Household Living Khao sat muc s6ng
h<)
gia dlnh
Standard Survey
Vi~tNam
WTO World Trade Organization
Tf>
chuc Thuang
m~;ti

ThS
gim
BANTOMTAT
Nghien
CUu
nay xem xet tfnh
qmh
tranh qu6c te cua san xuih nong
nghi~p
6 ddng
b~ng
song Ctiu Long (DBSCL)
b~ng
each tim
ramo
hlnh danh gia thfch hgp tu do dua ra
cac giai phap nang cao nang
h,rc
c~mh
tranh cho cac nong san chu yeu. Mo hlnh danh gia
thfch hgp duqc
st'r
d1,mg
la ti s6 chi phf tai nguyen
n<)i
dja (DRC) cho ba
lo~i
nong san chu
yeu
la:

g~o,
gi6ng cam quyt va tom
t~i
nong
tr~i.
Ket qua chi ra tu mo hlnh DRC trong thai
ky
nghien cfru la:
g~o
va tom co tfnh
c~nh
tranh tiem nang trong khi gi6ng cam quyt thl
khong co
tfnh
qnh
tranh.
D~
cung c6 cho
vi~c
phan tfch tfnh
c~nh
tranh, CUQC khao sat
nh6m phong vdn
t~p
trung d6i
v&i
nhtrng ngum nong dan va chuyen gia da duqc thvc
hi~n.
Ket qua cho thdy
d~

duy trl tfnh
c~nh
tranh trong b6i canh hoa
nMp
vao khu V\fC
AFf
A,
thOng
tin ve gia ca tren thi trub'ng va
xu
huang tren thi trub'ng, thong tin ve cong
ngh~
thOng
tin nen
dm;>·c
ph6 bien
v&i
m<)t
sv c6
g~ng
l&n
hon.
Thuat ngu then ch6t: Ddng
B~ng
Song Ctiu Long (DBSCL), Domestic Resource Cost
(DR
C)
4
CHUONGI
~ ~

'
TONG QUAN
BE
TAl
1.1 B6i canh chung
d
Vi~t
Nam, trong su6t
thCri
ky chuy€n ddi
tu
nSn
kinh
tS
kS
ho~ch
t~p
trung sang
nSn
kinh
t~
thi tmemg, dong gop cua nong
nghi~p
vao GDP ghim
tu
40% vao cu6i
th~p
nien 80
th~
ky

19
xu6ng 20% vao nam 2004, va dong gop cua nong
nghi~p
vao gia tri
xuAt
khAu
giam
tu
60% xu6ng 30% (World Bank, 2005). Tuy nhien, v6i 75% dan s6 s6ng 6 khu
V\fC
nong thon va khoang 2/3 tdng
l\fC
lU'Qllg
lao
d(_)ng
tham gia vao san
xuAt
nong
nghi~p,
nong
nghi~p
nh~n
dU'Q'C
S\f
quan tam
CUa
nhtJng nha lam chfnh sach khi
S\f
phat tri€n
CUa

nong
nghi~p
dong vai tro quan
tn;mg
trong
vi~c
cai
thi~n
muc s6ng nguai dan. Trong giai
do~n
1988 - 2002, ti
trQng
tang tmcrng cua nong
nghi~p
vao khoang 4%/nam, ti
trQng
nay
tuong d6i
cao so v6i
th~
gi6i (World Bank, 2005). Cho
d~n
thai di€m
hi~n
t~i,
g~o,
tnii
cay, tom va
ca
dong

m<.>t
vai tro quan tr9ng trong
xuAt
khAu,
chiSm 40% t6ng gia tri
xuAt
khAu
nong
nghi~p
(World Bank, 2005).
Ti~n
trlnh cua toan
du
hoa va tiSn trlnh cua
dAt
nu6c gia
nh~p
AFf
A va WTO
dii
t~o
cho khu vvc nong
nghi~p
nhtmg
ccr
h(_)i
m6i cling
nhu nhtmg thach thuc m6i. La
m()t
qu6c gia co thu

nh~p
thAp
cung v6i
sv
khong 6n djnh
tren thi tmemg
th~
giai cho cac
m~t
hang nong
nghi~p,
tfnh
qnh
tranh cua cac san
phAm
nong
nghi~p
tren ca thj tmemg
n()i
dja va thj tmemg
th~
gi6i la
m()t
vAn
de cho khu
V\fC
nong
nghi~p.
Trong
vi~c

san
xuAt
g~o,
tnii cay, tom va ca, khu
V\fc
DBSCL luon duqc xem nhu la
m()t
ngu6n cung
cAp
16n
nhAt
cho ca thi
tmang
n9i dja va thi
tmang
qu6c
t~,
nhung doi
ngheo
v~n
la m9t
vAn
dS
16n
trong khu vvc
m~c
du s6
nguCri
trong tlnh
tr~ng

doi ngheo
dii
giam m9t each dang
k€
nhung
v~n
khong dn djnh. DBSCL la ·khu vvc c6
ti
1~
ph~n
tram s6
5
nguai rai vao doi ngheo cao
nhAt
khi co nhiing thay d6i
bAt
nga
v€
di€u
ki~n
kinh te
(AusAID, 2004). Vao
dAu
thang 8/2006, m9t di€n dan duqc ttl chuc
t~i
thanh ph6 cAn
Tha
da
nhAn
m~nh

ti€m nang cho
S\f
phat
tri~n
cua nong
nghi~p
a DBSCL va cac chuyen gia
d€u cho
r~ng
DBSCL co
mQt
ti€m nang phat
tri~n
nong
nghi~p
nhung tfnh
qnh
tranh cho
cac
m~t
hang nang
nghi~p
chu yeu
vftn
la m9t
vAn
d€
nghi~m
tn;mg
(Nguyen Kiem, 2006).

Tuy nhien,
vi~c
nghien cuu tfnh
c~nh
tranh cua m9t s6
m~t
hang nang
nghi~p
chu yeu a
DBSCL la
dn
thiet
d~
thAy
duqc nhiing
di~m
m~nh
va nhiing
di~m
yeu cua san
phfrm
khi
tham gia vao thi
tmang
the gi6i,
d~c
bi~t
hi~n
t~i
DBSCL se d6i

m~t
v6i muc
dQ
c~nh
tranh cao
han
khi
Vi~t
Nam ky ket chfnh thuc tra thanh thanh vien cua WTO vao cu6i nam
2006.
Den nam 2007, gia tri san
xuAt
nong
nghi~p
(GTSXNN) cua DBSCL chiem 33,2%
cua
ca
ntr6c (T6ng
C1,1c
Th6ng Ke, 2008). Trong do, san xudt lua chiem 51,1%
v€
di~n
tfch,
xAp
xi
52%
v€
san luqng va tren 90% luqng
g~o
xuAt

khfru
ca nuac;
v€
nuoi tr6ng thuy san,
DBSCL chiem tren 70%
di~n
tfch
m~t
ntr6c,
han
68% san luqng nuoi tr6ng thuy san cua ca
nuac va khoang 60% gia tri xudt
khfru
thuy san ca nu6c. DBSCL ciing la vung san
xuAt
trai
cay
t~p
trung
16n
nhdt cit ntr6c v6i %
v€
di~n
tich va 80%
v€
san luqng.
Di~n
tfch lua
canam
2007

ffinhl
Sanluqnglua
ca
nam 2007
cac
vung
kMc
100%
San luqng lua
xudt
khfru
nam 2007
6
•
Di~n
tfch
m~t
nu6'c
NITS
nam 2007
II
San
luQTig
nuoi tr6ng thuy Ghi tri
xu~t
khAu
thuy san
san nam 2007 nam 2007
Ngu6n: Tfmg O,tc Th6ng Ke, 2008
Tien

Giang
la
tinh thu()c vung d6ng
b~ng
song
Ci'ru
Long,
n~m
trai dai tren
ba
B~c
song Tien
v6'i
chieu dai tren 120 km va c6 32 km
ba
bi€n & phia Dong. Tien Giang n6i
ti€ng
v6'i
cac
lo~i
trai
dty
d~c
san nhu: Xoai Cat Hoa L()c, Buoi Long
C6
Co, Cam Sanh
Cai Be, sAu Rieng
Cai
L~y,
Vu

Sua
LoRen
Vlnh Kim, Thanh Long Chq
G~o

Trong giai
do~n
2004-2007, GTSXNN
cua
tinh chi€m 11%
cua
vung DBSCL, dlffig sau tinh An
Giang (13,4%)
va tuong duong
v6'i
2 tinh D6ng Thap va Kien Giang (theo T6ng
C1,1c
Th6ng Ke, 2008).
Bang
1: Gia tri san
xu~t
nong
nghi~p
theo gia so sanh 1994 phan theo dja phuong
Don vj: tj;
i16ng
2004 2005 2006 2007
CANU'OC
132888,0 137112,0 142711,0 146811,0
DBng

b~ng
song
Cuu
Long
45763,2 47769 8
47909 6
48754,7
An
Giang
6286,0 6449,3
6231,4 6465,4
D6ngThap
4975,9 5358,3
5561,9 5719,5
Kien Giang
5126,0 5410,4
5255,0
5581,9
TiJn Giani(
4968,5
51530
53024
5511,0
LongAn
3733,8 3901,7
3864,4 4040,5
Soc Trang
3461,8 3674,7
3771,3
3648,4

VInhLong 3452,1
3582,9
3690,9
3658,5
Tra Vinh 3344,4 3368,6
3411,3
3454,0
B€n
Tre
2725,7
2943,6
2795,6 2959,9
H~u
Giang 2788,8 2844,9 2964,2 2647,2
C§n
Tha
2623,5 2686,6
2595,4
2539,1
B~c
Lieu
1298,6
1409,4
1466,7 1532,5
CaMau 978,1 986,4 999,1 996,8
A
'"
A A
Nguon. Tong eve thong ke, 2008.
Vi

tri cua Tien Giang trong vung DBSCL ve m()t s6 san
phAm
nong
nghi~p
chu y€u:
7
• T6ng san
luQ'llg
lua cua vimg DBSCL narn 2007 la 18,6
tri~u
tAn
(chi~rn
52% cua
ca
nu&c), trong do san
luQ'llg
lua cua tinh
la
1,3
tri~u
tAn
(chi~rn
6,9%
cua
vung),
xep sau cac tinh An Giang, Kien Giang, D6ng Thap, Long
An
va Soc Trang.
3500
3000

2500
2000
1500
1000
500
0
)>
:::J
G)
iil"
:::J
(C
"'
m;
:::J
G)
jij"
:::J
(C
Hinh2
San
IU'c;mg
lua
ca
nam
phan
theo dja
phU'O'ng
(tan)
C!:J

b
en
::!
()
I
-l
<
0•
0•
CD•
Dl•
·Dl•

-·
:::J
:::J
0
:::J
c
Dl·
:::J
(C
(C
:::J
<
:::r
-l -l
G)
-l
)>


G)
:::r
jij"
::;·
r
:::r
:::J
Dl<
jij"
Q
:::r
0
:::J
:::J
:::J
Dl•
:::J
"0
(C
(C
(C
(C
N gubn: T6ng C\[c Th6ng Ke, 2008
OJ
()
OJ
·Dl
Dl·
CD•

0
:::J
:5::
c:
-l
CD>
Dl
<D
c
c
• T6ng
s<'m
luQ11g
torn nuoi toan vung
DSCL
narn 2007
d~t
315 ngan
tAn
(chi~rn
81,6% cua
ca
nu&c), trong do san
luQ'llg
torn nuoi
cua
tinh la 9,381 ngan
tAn
(chi~rn
gAn

3% cua vung),
x~p
sau cac tinh Ca Mau,
B~c
Lieu, Soc Trang,
B~n
Tre, Kien
Giang va Tra Vinh.
100000
90000
80000
70000
60000
50000
40000
30000
20000
10000
0
Hinh3
San
lll'Q'IIQ
tom nuol nAm 2007
phan
theo dja phll'D'Ilg
(t~n)
0
OJ
(J)
OJ

2\
-i
::1
b
)>
t!l
0
""
·ll>
R'
§"
jil.
:;:,
§'"
!!l'"
0
~
§"
:;:,
;:::
:5
"'
Gl
"'
~
c
-i -i
Gl
Gl
)>

§"
-i
-i
"''
iil·
iil
:;:,
,.
c:
:;:,
§"
,.
§"
:;:,
"'
,.
Q
""
"'
"'
"'
-o
Ngubn: T6ng C\[c Th6ng Ke, 2008
~
I
·Jl)•
:;:,
c:
,.
b

Gl
iii"
:;:,
:;:,
"'
co
8
• T6ng
sim
luQTig
ca
nuoi cua
to~m
vung narn 2007 la 1095 ngan tdn
(chi~rn
73,3%
cua ca nu6c), trong d6 san
luQTig
ca
nuoi cua tinh la 49,2 ngan tdn
(chi~rn
4,5% cua
vung),
x~p
sau cac tinh An Giang, D6ng Thap,
C~n
Tha, Tra Vinh va Vlnh Long.
ffinh4
300000
250000

200000
150000
100000
50000
0
)>
:I
(j)
iii'
:I
<0
San
IU'gng ca nuol nam 2007 phan theo dja
phU'O'ng
(ttln)
I!!
0
:5i
OJ OJ
0
-i
-i
(/)
::c
0"
Dl•·
(l)h
·DI
Dl•
a;;~

iil·
0•
•DI>
:I :I
:I
:I
C'l
:I
C'l
c
<0
:I"
s::
<
-i
-i
b
-i
c
Dl
(j)
5'
~
(j)
:I"
m
(!)•
c
iii'
Dl<

iii'
:I"
Q
:I
c
:I"
:I
:I
~-
<0
:I
<0
<0
<0
Ngubn: T6ng Cvc Th6ng Ke, 2008
A
r
a;;
0
:I
:I
<0
(j)
)>
iii'
:I
:I
<0
• V 6i
diy

an qua,
Ti~n
Giang
dt
n6i
ti~ng
v~
chung
lo~i,
chi~rn
vi
trf nhdt nhi
DBSCL ve san
lu·Qng.
Cac
lo~i
trai cay
d~c
trung cua vung DBSCL
nhu
cay c6
rnui, xoai, chorn chorn va nhan duqc san xudt
nhi~u
nhdt
t~i
Tien Giang.
120000
100000
80000
60000

40000
20000
0
ffinhS
San
IU'Q'ng
Cam/quYtlchanh
nam
2006
ph8n
theo dja phlYang
(ttln}
=!
OJ
<
I!!
::c
~
(/)
b
0
OJ
)>
A
(!)>•
(!)>,
-·
O••
•DI>
0•

Dl>•
·DI
:I
m;
:I
:I
:I
:I
c
Ill•
C'l
:I
:I
C'l
:I"
<0
<
<0
(j)
:I
-i
(j)
-i -i
c
~
m
b
-i
iii'
5'


)>
:I"
(!)>
iii'
(j)
Ill
:I
:I" :I"
Ill<
:I
Q
c
:I
iii'
:I
~-
:I
:I
.<0
:I
<0
<0
<0
<0
<0
Ngubn: T6ng
C1,1c
Th6ng Ke, 2008
0

Dl•
s::
~
9
90000
80000
70000
60000
50000
40000
30000
20000
10000
0
120000
100000
80000
60000
40000
20000
0
-I
(j);.
:::J
Ci)
iii'
:::J
<0
ffinh6
San

luvng
xoai nam 2006 phan theo dja
phli'O'ng
(t~n)
<
C!J
-I
I
OJ
(J)
)>
()
r
OJ
-·
0>•

•Dl>
(l)h
0•
:::J
Dl>•
0
·Dl
:::J
:::J
Dl•
c
:::J
(')

:::J
:::J
(')
=:1"
<0
<
Ci)
<0
r
:i'
Ci)
-I
-I
iii'
-I
)>
r
-I

=:1"
co;
0
~-
(!)
Dl<
:::J
:::J
:::J
=:1" =:1"
:::J

<0
Q
c
<0
Dl•
<0
<0
'0
Ngubn: T6ng C\lc Th6ng Ke, 2008
ffinh7
;:,;::
Ci)i
:::J
Ci)
iii'
:::J
<0
San
lli'Q'ng
nhan/chom chom nam 2006 phan theo dja
phli'O'ng
(t~n)
-I
<
OJ
C!J
-I
(J)
()
I

)>
OJ
r
()
(j);.
-·
(l)h
0>•

0·
Dl>•
·Dl>
:::J
·Dl
0
Dl•
:::J
:::J :::J
Dl'
(')
:::J
c
(')
:::J
:::J
=:1"
<0
<
Ci)
<0

s::
Ci)
r
-I
-I
:i'
-I -I
Ci)
iii'
c:
)>
Dl
iD

=:1"
iii'
0
=:1" =:1"
Dl<
Q
iii'
:::J
<D>
:::J
c
:::J
:::J
:::J
<0
c

:::J
Dl•
<0
<0
'0
<0
<0
N gu6n:
Tdng
C\lc Th6ng Ke, 2008
()
Dl'
s::
Dl
c
2S
(!)>
:::J
Ci)
iii'
:::J
<0
10
V 6i
ca.c
nQi
dung da
d~
C~p
tren thi

vi~c
nghien
CUu
V~
Vi~c
phat
tri~n
nang
h,rc
qmh
tranh cho cac san
phAm
nong san chu yeu a khu
V\fC
DBSCL
Ut
bet sue cdn thiet
nh~m
hi~u
sau hon nhiing the
m~nh
ciing nhu cac
di~m
yeu cua san
phAm
khi gia
nh~p
th!
tmbng the gi6i, va
di~u

d~c
bi~t
la tim
hi~u
nh~n
thuc cua nguai dan
t~i
DBSCL
v~
cac san
phAm
cua h9 trong b6i canh h9i
nh~p
d~
tir d6 c6 kha nang dua ra nhUng gqi 9 chfnh sach
(giai phap)
thfch hqp.
Trong nghien
CUu
nay, tinh
Ti~n
Giang duqc
ch<;>n
lam
tr<;>ng
tam nghien
CUu
va
ml,lC
dfch cua

vi~c
nghien
CUu
vi
(J
Ti~n
Giang c6
dAy
du cac san
phAm
nong
nghi~p
d~c
trung cua vimg DBSCL, ngoai ra m9t s6 san
phAm
nong
nghi~p
nhu cay
an qua
c6
vj
trf
nhAt
nhi vimg DBSCL.
1.2
Phuong
phap
nghien
CUu
va btl

C1}C
nghien
CUu
1.2.1
Phuong
phap
nghien
coo
S\f phan tfch tfnh
qnh
tranh cua nhUng san
phAm
nong
nghi~p
chu yeu a DBSCL
bao g6m m9t
S\f
u6c luqng cua tfnh
c~nh
tranh
b~ng
phuong phap tiep
c~n
djnh luqng theo
mo hinh DRC
nh~m
chi ra
nhUng
yeu t6 gi6i
h~n

tfnh
c~nh
tranh cua cac san
phAm
nong
nghi~p
trong tuong lai.
G~o,
cam quyt va tom la ba
m~t
hang duqc dua ra phan tfch trong
bai nghien
CUu.
Nghien
cuu
di~n
hinh: do gi6i
h~n
ngu6n
l\fC
nghien cuu chung toi chi ap
dl,lng
mo
hinh DRC cho tinh
Ti~n
Giang v6i ba
lo~i
nong san chu yeu n6i tren. Du
li~u
phan tfch

djnh luqng duqc trfch tir
CUQC
di~u
tra muc s6ng h9 gia dinh
Vi~t
Nam nam 2004 (VHLSS
2004) va nhtlng ngu6n d\f
li~u
khac. Du
li~u
cho phan tfch djnh luqng duqc thu
th~p
tir
vi~c
phong
vAn
nhtlng nguai nong dan trong nhtlng khu
V\fC
nghien cllu
di~n
hinh cua tinh
Ti~n
Giang.
1.2.2 Btl C\IC nghien
coo
Bao cao nghien cuu c6
du
true tiep theo nhu sau. Chuang 2 khai quat cac
ly
thuyet

c6 lien quan
nh~m
nhAn
m~nh
tfnh
qmh
tranh tir lqi the
c~nh
tranh, cac khai
ni~m,
phuong
11
\
phap
do
lubng c6 lien quan t6i bai nghien
cU'U
v~
tfnh
c~nh
tranh trong nong
nghi~p.
Chuong nay nay se cung
dp
nhilng ly thuyet
n~n
tang va nhOng bai nghien
CUu
v~
tfnh

c~nh
tranh cua nhOng san
phAm
nong
nghi~p
c6 lien quan a tinh
Ti~n
Giang.
PhAn
tiep
theo trong chuong 2 dua ra khung phan tfch lam the nao
d~
do lubng tfnh
c~nh
tranh
ti~m
nang cua
ba
san
phAm
nong
nghi~p
a
Ti~n
Giang
b~ng
each
su
dvng DRC. Sau d6 la
phAn

tom luge phuong phap nghien
cU'U
cho
nhOng
nh6m nong dan
t~p
trung.
PhAn
cu6i chuong
2
se trlnh bay ket qua nghien
CUu
cho
g~o,
cam quyt va tom. Chuong 3 se trlnh bay cac
phat
hi~n
chung mang tfnh ket
lu~n
tir
nghien
cUu
v6i nhOng giai phap
d~
nghj cho cac
ho~t
dQng
C\1
th~
nh~m

nang cao nang
h,rc
qnh
tranh.
1.2.3
M\JC
tieu nghien
CUu
Mvc tieu nghien
cU'U
nh~m
Xac djnh duqc nhOng san phdm nong
nghi~p
chU
yeu c6
th~
giup phat
tri~n
ti~m
nang thuong
m~i
n9i vung cung
nhu
the gi6i.
Danh gia
S\f
hi~u
biet cua nong dan d6i v6i thj tm<mg n9i dja cfing
nhu
thi tm<mg

qu6c te danh
cho cac san
phAm
cua
hQ.
Xac djnh nhOng
ho~t
d9ng
cAn
thiet cua ca vung va nhOng
lo~i
hlnh
dAu
tU'
d~
phat
tri~n
nang l\fc
c~nh
tranh cua cac san
phAm
duqc
chQn,
trong d6 cac giai phap lien
quan den
vi~c
thay d6i
nh~n
thuc cua nong dan duqc
eM

trQng
t6i
da.
T~p
trung nghien cuu cac nong san
chU
yeu cua
Ti~n
Giang. Cac san
phAm
nay d\f
kien
bao
gl>m
lua, tom, cay an trai c6 mui.
V 6i vung
nghien
cU'U
chfnh la tinh
Ti~n
Giang thu9c d6ng
b~ng
Song
Cu·u
Long.
1.2.4 Cach
ti~p
c~n
va dti'
li~u

nghien
CUu
Dtl'
li~u
thu
dp:
s6
li~u
thu
dp
lfry
tir
Di~u
tra Muc s6ng H9 gia dlnh
Vi~t
Nam
(VHLSS 2002 va 2004), Tbng
C\lC
Th6ng ke,
Cl,lc
th6ng ke dja phuong va ca quan nha
nu6c
a cac tinh d6ng
b~ng
Song Cuu Long.
Du·
li~u
sa
dp:
s6

li~u
sa
dp
se duqc thu
th~p
tir
di~u
tra y kien chuyen gia trong
Hnh
V\l'C
PMt
tri~n
Nong
nghi~p
ch~ng
h~n
nhu
Sa
Nong
nghi~p,
Vi~n
Nghien
cU'U
lua a
d6ng
b~ng
Song Cuu Long va cac tm<mg
d~i
hQc.
Ngoai ra

dtl'
li~u
sa
dp
cung duqc thu
tir
cac
CUQC
ph6ng
vAn
nh6m nong dan
t~i
hai dja phuong Ben Tre va
Ti~n
Giang theo
phuong
phap danh gia c6 tham
d\f.
12
CHUONGII
TONG QUAN L Y THUYET
VA
PHAN TICH
NANG LUC
CANH TRANH
cAc
NONG SAN
• •
CHUYEU
Chuong nay se

gi&i
thi~u
S\f
tien tri€n cua Iy thuyet
qnh
tranh tlr ly thuyet thuong
m~i
c6 di€n den ly thuyet so sanh. Sau d6 khai
ni~m
ve tfnh
c~nh
tranh duqc sir dvng trong
bai nghien cuu se duqc trlnh bay. Va chung ta se
C\[
th€ h6a nhfrng san
phAm
nong
nghi~p
nao se duqc danh gia a tinh Tien Giang.
2.1
Ly
thuyit
so sanh: til'
IQ'i
thi
so
sanh
din
IQ'i
thi

qmh
tranh
Tfnh
c~nh
tranh
nh~n
duqc
su
quan tam nghien
cll"u
cua nhfrng nha nghien c(m
tu
nhfrng tMp nien 80 cua the ky thu
19
nhung cho d€n
hi~n
nay
v~n
chua c6
m()t
khai
ni~m
nao ve tfnh
qnh
tranh duqc
chfrp
nh~n
b&i
vl
S\f

phuc
t~p
cua n6.
PhAn
nay se gim
thi~u
ng&n
gQn
nhfing di€m
CO'
ban cua
ly
thuyet
qnh
tranh tlr each ti€p
C~n
cfJ
di€n den
hi~n
d~i.
2.1.1. Ly
thuyit
thU"ong
m~i
truy~n
th6ng
Khai
ni~m
lQ'i
the

tuy~t
d6i va lqi the canh tranh duqc phat tri€n
b&i
Adam Smith va
David Ricardo da xem xet
l~i
quan diem cua nhfrng ngucri theo
Iy
thuy€t
tr<;>ng
thuong cua
thuang
m~i
qu6c te
tu
the ky
15
den th€ ky 18. Adam Smith
gi&i
thi~u
y
tu&ng
d~t
duqc
cua ong
til'
vi~c
thuong
m~i
dga tren lqi the

tuy~t
d6i. Neu
m()t
quflc gia c6
th€
san
xuAt
cung
m()t
san
phAm
v&i
nhfrng qu6c gia khac nhung
ft
gicr
lao d()ng hon la nhfrng qu6c gia
c6
sg
du
thua lgc luqng lao
d()ng
ho~c
tai nguyen thien nhien, rbi qu6c gia nay duqc xem
13
Ut
c6
lqi the
tuy~t
d6i.
VI

v~y,
neu nhfrng qu6c gia chuyen mon h6a trong nhfrng san
phAm
rna
hQ
c6 lqi the
tuy~t
d6i,
hQ
se
n~m
duqc nhfrng lqi the
tuy~t
d6i,
hQ
c6
the
d~t
duqc lqi
ich
tir
thuong
m~i
qu6c te (Esterhuizen, 2006). C6 the ket
lu~n
r~ng,
cac qu6c gia c6 nang
suAt
lao d9ng cao hon
IDQt

qu6c gia khac khi san
xuAt
ffiQt
san
phAm
nao d6 se
c6
lqi the
tuy~t
d6i trong
vi~c
san
xuAt
san
phAm
do va
tir
do co the co lqi ich trong
vi~c
chuyen mon
hoa san
phAm
do de tien hanh
ngo~i
thuong
v&i
cac qu6c gia khac.
Trang
khi d6, David Ricardo da di tirng
bu&c

b~ng
vi~c
gi&i
thi~u
ly thuyet lqi the so
sanh. Ly thuyet nay la
IDQt
bu&c
tien so
v&i
ly thuyet lqi the
tuy~t
d6i
cua
Adam Smith.
Thea
ly thuyet nay,
th~m
chi a
mQt
qu6c gia c6
hi~u
qua hon nhfrng qu6c gia khac trong
vi~c
san
xuAt
tAt
ca
cac hang hoa thea giac d9 lqi the
tuy~t

d6i, thuong
m~i
giUa
cac qu6c
gia nay
v§:n
c6
hi~u
qua do chi phi CO'
hQi
de san
xuAt
ra
ffiQt
lo~i
hang h6a cua
ffiQt
qu6c
gia
thAp
hon
IDQt
(ho~c
cac) qu6c gia khac va nguqc
l~i
(Esterhuizen, 2006). Tuy nhien
Ricardo khong the giai thich ngu6n g6c cua lqi the so sanh, ngu6n g6c cua lqi the so sanh
giua cac qu6c
gia
duqc

giai thich
tir
mo hlnh cua Heckscher-Ohlin.
Diem can ban cua mo hlnh Heckscher-Ohlin
(H-0)
gia djnh
r~ng
nhfrng qu6c gia
khac nhau thl khac nhau
tir
nhfrng yeu t6 san
xuAt
hQ
se chiem giu trong khi nhfrng hang
h6a khac nhau yeu
du
nhfrng yeu t6 san
xuAt
khac nhau. Mo hlnh
H-0
nh~n
djnh
r~ng
neu
m9t qu6c gia
du
thira m9t yeu t6 san
xuAt
hon m9t qu6c gia khac, vi
d1,1

v6n, qu6c gia nay
se san
xuAt
nhfrng hang h6a tham
d1,1ng
v6n
v&i
chi phi
ca
hQi
san
xuAt
thAp
hon qu6c gia
khac.
VI
v~y
cang
du
thira ve
ffiQt
yeu t6 san
xuAt,
chi phi CO'
hQi
de san
xuAt
ra
ffiQt
don

vi
hang h6a se cang
thAp
hon qu6c gia khac. Do d6, lqi the so sanh duqc giai thich
b&i
nhfrng
yeu t6 san
xuAt
duqc m9t qu6c gia chiem
giU
nhieu hay it so vm cac yeu t6 khac cua cung
qu6c gia do, va dieu nay
t~o
nen
vi~c
chuyen mon hoa san
xuAt
m9t
lo~i
hang hoa tham
d1,1ng
m9t yeu t6 san
xuAt
du
thira hon m9t yeu t6 san
xuAt
khac,
tir
d6
t~o

ra lqi the tuong
d6i ve gia so sanh tren thi trm'mg th€
gi&i
(Esterhuizen, 2006).
14
Stefan Linder cho
rAng
mo hlnh
H-0
thich hqp cho
vi~c
giai thich thuang
m~i
qu6c
te cho nhtl'ng hang hoa sa
dp
nhung d6i
v&i
nhtl'ng
h~mg
hoa che
t~o,
chung ta
dn
m()t
each tiep
c~n
khac
dB
giai thfch. Trong ly thuyet 'huang

c~u·
(demand-oriented) cua ong,
Linder tin
rAng
muc thu nMp se co anh huang Ian
t&i
s&
thfch cua ngum tieu dung
vl
v~y
muc thu
nh~p
tren
d~u
nguo'i & m6i qu6c gia se quyet dinh thi hieu ve hang hoa rna ngum
dan co
nhu
du
(Esterhuizen, 2006).
Raymond Vernon dong gop vao
S\f
giai thfch lqi the so sanh lien quan
t6'i
chu
ky
cua
m()t
san ph.im (gim
thi~u.
ph<it

triBn,
tang tru6ng va suy giam). Do
do,
lqi the so sanh, dva
vao cac
giai
do~n
phat trien khac nhau trong chu
ky
s6ng cua m6i san ph.im, thay d6i
tu
qu6c gia nay
t&i
qu6c gia khac. Ben
qnh
do, V
em
on cilng
dn
xem xet them
ve
hai y€u t6
S\f
d6i mm va cong
ngh~
(Coy, 2006).
M~c
du khong co
m()t
ly thuyet dan le nao co

thS
giai thfch
d~y
du
tfnh
qnh
tranh
cua nhtl'ng qu6c gia trong thuang
m~i
qu6c te ngay nay
bm
vl
S\f
phuc
t~p
cua no, nhtl'ng ly
thuyet
ve
ngo~i
thuong da dua ra nen tang cho nhtrng mo hlnh
Iy
thuyet
hi~n
d~i
de co the
giai
thfch t6t han tfnh
c~nh
tranh trong the
gi&i

th\fC.
Ban than cac ly thuyet ve lqi the
tuy~t
d6i va tuang d6i
m&i
chi dua ra
m()t
ket
lu~n
rAng
lqi the
ngo~i
thuang cua
m()t
qu6c gia
co
duqc chu yeu
Ia
do
cac yeu t6 san
xuAt,
do
Ia
cac yeu t6 thvc, cac yeu
t6
nay co vai tro
th\1
d()ng
vl
cho

rAng
lqi the
ngo~i
thuang cua
m()t
qu6c gia da
ph~n
Ia
do
1\f
nhien mang
l~i.
noi each khac, cac ly thuyet da de
c~p
& tren da quen di vai tro chu
d()ng
cua doanh
nghi~p
va chfnh
phU
trong qua trlnh
t~o
ra lqi the
ve
ngo~i
thuang cho
m()t
lo~i
hang hoa.
Vi~c

tham gia cua doanh
nghi~p
va chfnh phu vao
vi~c
t~o
ra nhtl'ng lqi the
ngo~i
thuang
lien
quan den khai
ni~m
lqi the
c~nh
tranh.
2.1.2. Ly thuyet
qmh
tranh
Tu
cu6i nhtl'ng nam 80 cua the
kY
thu
19,
nhtl'ng nha nghien cuu da c6
g~ng
dB
phat
triSn khai
ni~m
tfnh
qnh

tranh nhung
hQ
v~n
chua
di
d~n
m()t
S\f
th6ng
nhAt
ca
ve
kh<ii
ni~m
ve tfnh
c~nh
tranh va phuang
ph<ip
do luang nhung co
m()t
Iu6ng
tu
tu6ng, duqc
15
hu6ng
d~n
boi Michael Porter, vugt tr9i nhOng
tu
tu6ng khac a
Hoa

Ky
va Chau Au.
Trang cu6n Sikh
cua
ong, "Lqi
thS
so sanh a nhOng qu6c gia", Porter da thiSt
l~p
nhOng
n~n
timg cua ly thuySt
v~
tinh
c~nh
tranh (Coy, 2006). Porter tin tu6ng
r~ng
S\f
thjnh
vuqng
cua
m9t qu6c gia khong
xuAt
phat tir nhOng
ySu
t6 W nhien
nhu
nhOng ly thuySt
ngo~i
thuong
truy~n

th6ng,
vl
v~y
S\f
thjnh vuqng duqc
t~o
ra, khong phai duqc thira
kS
l~i,
va tinh
c~nh
tranh cua m9t qu6c gia d\fa vao kha nang cua nganh cong
nghi~p
de d6i
moi va
dti
tiSn cong
ngh~.
Thong qua nhOng hanh d9ng 'd6i m&i', nhOng cong ty
d~t
duqc
lqi
thS
c~nh
tranh,
di~u
nay co nghia la ban than chinh phu
ho~c
doanh
nghi~p

hoan toan co
kha nang
t~o
ra
1¢
thS
c~nh
tranh thong qua d6i m6i va cai tiSn thich nghi (Esterhuizen,
2006).
Porter
gi&i
thi~u
b6n dong gop
16n
cua m9t qu6c gia
nhu
la
m9t
h~
th6ng
du
thanh
trong mo hlnh lqi
thS
qmh
tranh kim cuong 'diamond' (xem hlnh 8), linh
V\fC
duqc thiSt
l~p
va

ho~t
d9ng dong gop
bai
qu6c gia do cho nhOng nganh cong
nghi~p
cua no
(Esterhuizen, 2006).
ffinh
8:
Mo
hinh kim CU'O'Dg cua Porter
ChiSn luac,
du
true va
su
canh
. . .
tranh
cua
nhOng cong ty
NhOng nganh cong
nghi~p
h6 trq
Ngu6n:
Esterhuizen (2006: 69)
B6n dong gop cua mo hlnh 'kim cuong' cua Porter duqc giai thich a Esterhuizen
(2006)
nhu
sau:
16

• Nhfrng dieu
ki~n
ve yeu t6 san
xuM:
mo ta dieu
ki~n
ve cac yeu t6 san
xufrt
rna
qu6c gia do co kha nang phat huy
m{)t
nganh cong
nghi~p
tiem nang nao do
nh&m
qmh
tranh v6i cac qu6c gia khac, vi
dvlao
d{)ng
co
ky nang la dieu
ki~n
cAn
de phat trien
m{)t
nganh cong
nghi~p
qmh
tranh tham dvng lao
d{)ng.

• Nhfrng dieu
ki~n
ve phia
du:
Tfnh
t\1'
nhien cua cftu tren thi trubng
n{)i
dja cho
nhfrng hang boa va djch
V\1
cong
nghi~p,
neu qui
ffiO
thj tru(mg trong
nUOC
du
16n
ve
m{)t
lo~i
hang hoa nao do
th'i
se co kha nang phat trien nganh cong
nghi~p
lien quan den hang boa do
v'i
no co kha nang
t~n

dvng lqi the qui mo
ngay tir
dAu
cua chu ky san
phAm
va
t~o
dieu
ki~n
cho san
phAm
co kha nang
Ian toa ben vfrng
qnh
tranh v6i cac qu6c gia khac khi
xufrt
khAu.
• Nhfrng nganh cong
nghi~p
h6 trq: S\f co
m~t
hay thieu vling ve nhfrng nganh
cong
nghi~p
h6 trq se quyet djnh den
vi~c
phat
trien nhfrng nganh cong
nghi~p
hi~n

d~i
co kha nang
qnh
tranh v6i cac qu6c gia khac, nhfrng nganh cong
nghi~p
nay la nhfrng nganh co tinh
c~nh
tranh qu6c te cao do do doi hoi phili co
nhUng nganh cong
nghi~p
h6 trq
hi~u
qua. Nganh cong
nghi~p
h6 trq
hi~u
qua
se
cung
dp
nhfrng
dAu
vao chi phi
thfrp
thay
v'i
nh~p
khAu
chi
phi

cao va tir do
co khil nang giam
chi phi
c~nh
tranh v6i cac qu6c gia khac.
Vi
dv: de phat trien
nganh cong
nghi~p
dong tau
th'i
nen kinh te phai co nganh cong
nghi~p
luy~n
thep t6t co
kha
nang cung
dp
phoi thep gia thanh
h~
chAt
luqng cao
bon
so v6i
cac qu6c
gia khac
th'i
nganh cong
nghi~p
dong tau m6i co ca

hQi
phat trien va
c~nh
tranh dai
h~n
v6i cac qu6c gia khac.
• Chien luqc,
du
true va
S\1'
c~nh
tranh cua cong ty: ca
hQi
ngo~i
thuong, vai tro
chinh phu, dieu
ki~n
cac y€u t6, va dieu
ki~n
cftu,
cUng
nhu
cac nganh cong
nghi~p
h6
trq
se
t~o
ra nhfrng tien de
dn

thi€t chi ph6i doanh
nghi~p
thiet ke ve
t6 chuc va quan ly
b&ng
m{)t
chien luqc thich hqp
nh&m
t~o
ra tinh
qnh
tranh
cho
hang hoa
ho~c
san
phAm
cua m'inh.
17
Theo Porter, nhfrng yeu t6 nay
t~o
ra moi tnroog
ho~t
d9ng cho qu6c gia rna & d6
cac cong
ty duqc thanh
l~p
va
hQC
hoi lam the nao de tang nang Ivc

c~nh
tranh cua minh,
m6i thanh phftn trong mo hinh 'kim cuong' cling nhu toan b9
h~
th6ng c6 kha nang gay
anh
hu&ng
t6i nhfrng thanh phftn thiet yeu cho
vi~c
d~t
dUQ'C
S\f
thanh cong ve tfnh
qnh
tranh qu6c te (Esterhuizen, 2006).
Porter cling de
c~p
cac yeu t6 ben ngoai bao gbm nhfrng
CO'
h9i va chfnh phu (mo
hinh Porter). Nhfrng
CO'
h9i thi tnrOng
xuAt
hi~n
n~m
ben ngoai kha nang cua cong ty cling
nhu
chfnh phu. Trong khi d6, chfnh phtl giu vai tro gian tiep hon
Ia

trvc tiep
t~o
ra lqi the
c~nh
tranh cho doanh
nghi~p
va qu6c gia, hay n6i each khac, chfnh phu chi nen
t~o
ra moi
tnroog t6t de
doanh
nghi~p
va nganh cong
nghi~p
ho~t
d9ng, chinh phu cling c6 the
h6
trq
phat trien nganh cong
nghi~p
h6 trq nhung chi nen h6
trQ'
gian tiep thong qua giao
dl,lC
dao
t~o.
nghien
CUu
khoa
hQC

va trien khai. Theo Porter, nhfrng chfnh sach thanh cong cua
chinh phu
Ia
t~o
ta duqc m9t moi tnroog rna & d6 cac cong ty c6 the
d~t
duqc lqi the
c~nh
tranh hon la tien trinh rna chinh phu can
thi~p
trvc tiep (Esterhuizen, 2006).
Tuy nhien, gi6ng nhu nhfrng ly thuyet khac, mo hinh cua Porter cling bj phe phan
b&i
Ryan; Rugman; Rugman &
D'Cruz;
Moon, Rugman & Verbeke (Esterhuizen, 2006). Mo
hinh kim cuong cua Porter duqc
m&
r9ng
b~ng
mo hinh chin yeu t6 cua Cho.
Cho
phe binh mo hinh cua Porter
ve
S\f
khong
dAy
du cua n6 d6i v6i nhfrng qu6c gia
dang
phat trien nhu Han Qu6c. Cho

bAt
ngu6n
tu
ngu6n g6c cua tinh
c~nh
tranh qu6c te t6i
hai phan
lo~i
mang ten la nhfrng yeu t6
v~t
chAt
"physical" va nhfrng yeu t6 con
ngu<ri
"human". Nhfrng yeu t6
v~t
chAt
bao gbm tai nguyen
s~n
c6, moi tnroog kinh doanh,
nhfrng nganh cong
nghi~p
h6 trq va dieu
ki~n
du
n9i dja. Yeu t6 con ngum de
c~p
den Ivc
luqng cong nhan, nhfrng nha
chinh trj, nhfrng nha sinh
hQc,

nhung chu doanh
nghi~p,
nhling nha quan ly va
ky
SU'
(Esterhuizen, 2006). Hinh 9 tom tilt mo hinh cua Cho
nh~m
giai thich chi tiet ca nhfrng y€u t6
v~t
chAt
va y€u t6 con
ngu<ri,
day c6 the n6i la m9t phien
ban b6
sung
rAt
t6t cho mo hinh cua Porter.
18
ID.nh
9:
Mo
hlnh
9
yiu
t6 ciia
Cho
1.
Ngu6n
h,rc
tai nguyen

2.
Moi
tm0'11g
Kinh doanh
3.
Nhfrng nganh lien quan, h6 trq
4.
cAu
n9i d!a
5. Nhung nguOi cong nhan
6.
NhOng nha chfnh tri & vien chuc
7. Nha doanh
nghi~p
8. Nha quim ly & ky
su
chuyen
9.
Ca
h()i,
sv
ki~n
Ngubn: Esterhuizen (2006: 74)
Physical
factors
Human
factors
2.2
Tfnh
qmh

tranh
trong
nong
nghi~p:
Khai
ni~m
va
do
ltrO'ng
2.2.1.Khai
ni~m
Nhfrng yeu t6
ben
trong
Nhung yeu
t6 ben ngoai
M~c
du cac tai
li~u
v€
tfnh
qmh
tranh dang phat tri€n
ca
v€
llnh V\fC kinh te ldn kinh
doanh,
CO
m(}t
S\f

tranh
lu~n
thu~t
ng\1'
v€
khai
ni~m
nay (Esterhuizen, 2006). Khu V\fC
nang
nghi~p
la m()t trong nhung ngu6n lqi fch kinh te quan
trQng
nhftt a nhfrng
nu&c
dang
phat tri€n nhung
th~t
dang
ng~c
nhien, tai
li~u
v€
tfnh
c~nh
tranh,
nhu
da
duqc
trlnh bay
bai

m()t
lo~t
cac khai
ni~m,
chu yeu
t~p
trung vao nhfrng n€n kinh te dva vao nhfrng nganh
cong
nghi~p
va dva vao cong
ngh~
(Coy, 2006). Do d6, nghien cuu nay khong phat tri€n
khai
ni~m
cua tfnh
c~nh
tranh m()t each
dAy
du cho nhung qu6c gia dang phat tri€n.
Han the nua, m()t vai khai
ni~m
se duqc
gi&i
thi~u
nh~m
phan anh nhOng quan diem
khac nhau
v€
tfnh
c~nh

tranh. Nhung khai
ni~m
sau duqc Esterhuizen (2006: 77-83) phat
hi~n:
19
• "Tfnh
qmh
tranh qudc
te
cua ngimh cong
nghi~p
qu6c gia duqc xac djnh do
vj
tri thi
tmbng
nbi tr9i cua n6 bieu
hi~n
thong qua tlnh
tn;mg
cac chi s6 lqi
nhu~n
cao, t6c d9 tang
tm<'mg
bn
djnh khi so sanh v6i cac ddi thu
qmh
tranh".
• Porter
l~i
tranh

lu~n
r~ng
"tinh
c~nh
tranh tbn
t~i
nhu m9t khai
ni~m
rna khong
duqc hieu m9t each ro rang
m~c
du
tAm
quan
trQng
cua no duqc
chAp
nh~n
r9ng
rai". Khai
ni~m
mang tinh
tn,rc
giac
nhAt
cua tfnh
c~nh
tranh la thi
phAn
cua

qu6c gia tren thi
tmbng
the
gi6"i
cho nhiing san
phAm
cua n6".
0 nghien
CUu
CUa
ong
v€
tfnh
C~nh
tranh
CUa
khu
V\fC
thuong
m~i
nong
nghi~p
a
Nam Chau Phi, Esterhuizen (2006: 139) djnh nghia tinh
qnh
tranh la "kha nang cua m9t
khu
V\fC,
nganh cong
nghi~p

hay cong ty de
C~nh
tranh thanh cong, de
d~t
dU<;YC
S\f
tang
tm<'mg
bn
djnh trong moi
tmbng
kinh doanh toan
cAu
d~t
duqc
v6"i
chi phi
CO"
h9i cua
nhiing ngubn l\fc duqc
su
d\lng la
thAp
nhAt".
2.2.2.Mo
hlnh
do IU'img
tinh
qmh
tranh

Cho den nay,
m~c
du
vftn
chua c6 m9t kbai
ni~m
ro rang
v€
tinh
c~nh
tranh,
m~c
du
n6 da duqc
chAp
nMn
m9t each phb bien trong th\fc
te
theo cac each hieu
t\1"
nhien,
vi~c
chQn
l\fa phuong phap cho
vi~c
phan tich tinh
c~nh
tranh
vftn
con la

vAn
d€
tranh
lu~n.
Quan diem
v€
tinh
c~nh
tranh khong c6 m9t khai
ni~m
dan
le va khong duqc lien ket ro
rang
v6"i
cac ly thuyet kinh
te
(Bajramovic va c9ng
S\f,
2006). Trong
phAn
mo hlnh do
lubng tinh
c~nh
tranh a day se c6
g~ng
mo ta
ng~n
gQn
m9t vai mo hlnh do lubng tinh
qnh

tranh trong nong
nghi~p
duqc tham khao
tu
nghien cuu cua Bajramovic va cac c9ng
S\f
(2006).
L(J'i
thi
so
sanh
bpc lp (Revealed comparative advantages)
Khai
ni~m
v€
lqi the so sanh, tinh
c~nh
tranh la m9t kbai
ni~m
tuong d6i vl
v~y
vi~c
do lubng chllng ciing chi mang tinh
chAt
tuong ddi. Trong s6 nhiing each do luang thong
thubng
v€
lqi the so sanh la 'lqi the so sanh b9c
19'
(Revealed Comparative Advantages -

RCA).
Nhiing qu6c gia tien hanh
ngo~i
thuong
v&i
nhiing qu6c gia khac se
su
d\lng lqi the
20
so sanh, va lqi
th~
nay duqc h9 th€
hi~n
ho~c
b9c
19
trong kha nang
xuAt
khAu
hang hoa; do
d6, b6i canh
ngo~i
thuong cua thi tmemg qu6c
t~
se chi ra san
phAm
nao hay khu
V\fC
nao
cua m9t m9t vung

ho~c
cua m9t qu6c gia c6 lqi
th~
so sanh va d\fa vao d6 rna doanh
nghi~p
hay qu6c gia se c6
g~ng
th€
hi~n
lqi
th~
tuong d6i
cua
mlnh. Chi s6 thuemg duqc
Slr
d\}ng
d€
do luemg RCA la 'lqi
th~
xudt
khAu
tuong d6i' (Relative Export Advantages -
RXA):
RXA
=
(Xij
I Xi) I
(xj
I
Xw)

Trong d6:
Xij
s6 luqng hang h6a xudt
khAu
j cua qu6c gia i
xi
t6ng luqng hang hoa xudt
khAu
cua qu6c gia i
Xj
la t6ng luqng hang h6a j duqc xudt
khAu
tir
cac qu6c gia khac
Xw
phAn
xudt
khAu
cua nhtlng qu6c gia con
l~i
ho~c
cua toan
th~
gi6i.
W
CO
th€
la
toan
th~

gi6i hay khu
V\fC
CO
lien quan khac rna Chung ta mu6n
so sanh lqi
th~
c~nh
tranh.
M9t
qu6c gia c6 lqi
th~
so sanh duqc b9c
19
trong
vi~c
xudt
khAu
m9t hang h6a
n~u
thi
phAn
xuAt
khAu
cua qu6c gia do d6i vai hang hoa do
Ian
hon thi
phAn
xuAt
khAu
cua san

phAm
d6 d6i v6i cac qu6c gia con
l~i.
Theo each dinh nghia cua mo hlnh tinh toan RXA thl
m9t qu6c gia duqc danh gia la
c6
lqi
th~
xudt
khAu
tuong d6i
n~u
thi
phAn
xufit
khAu
tuong
d6i
16n
hon
1,
c6 nghia la RXA >
1.
Chi
phi
tai nguyen
nvi
dfrz
(Domestic Resource Cost)
N~u

chung ta
ti~n
hanh phan tich tinh
c~nh
tranh
ti~m
nang thay vl nghien
cU'U
tinh
c~nh
tranh b9c
19
nhu
da neu 6 mo hlnh RXA, theo
ti~p
c~n
tinh
c~nh
tranh
ti~m
nang thl
mo
hlnh do lu(mg thong thuemg
dU'Q'C
cac nha nghien
CUu
kinh
t~
Slr
d\}ng

la mo hlnh 'chi
phi
tai nguyen n9i dia' (Domestic Resource
Cost-
DRC). Mo hlnh 'Chi phi tai nguyen n9i
dia'
dU'Q'C
tinh toan
b~ng
each xac dinh
ti
s6 SO sanh giita chi phi
CO'
h9i cua tai nguyen n9i
21
dia duqc
Slr
dvng trong san
xuAt
ra
h~mg
h6a i d6
v&i
gi<i
tri gia tang cua n6
t~i
muc gia the
gi&i.
n
LaiJVj

j==k+l
DRCi =
= ~k
P
"a

P.
1
L Ju1
j==l
Trong d6,
aij
(j =
t\.r
k + 1
t&i
n)
la
nhting
h~
s6 chi phi ky
thu~t
cho nhting ngu6n l\fc
n<)i
dia
va
cho nhting nguyen
li~u
ctfiu
vao khong

ngo~i
thuong j
nh~m
san
xuAt
ra san
phftmi;
Vj
Ut
gia
An
(sink cost) cua nhting ngu6n l\fc
n<)i
dia va nhting nguyen
li~u
dfiu
vao khong
ngo~i
thuongj
nh~m
san
xuAt
ra san phftm i;
Pj
Ut
gia bien
gi&i
(border price) cua nhUng san phftm
ngo~i
thuong j

nh~m
san
xuAt
ra san phftm
xuAt
khftu i;
aij
(j =
t\.r
1
t&i
k), la nhUng
h~
s6 chi phi ky
thu~t
cho nhting nguyen
li~u
dfiu
vao
ngo~i
thuong va P
1
la gia bien
gi&i
cua nhting nguyen
v~t
li~u
dfiu
vao
ngo~i

thuong;
Pi
la gia bien
gi&i
(border price) cua nhting san phftm
xuAt
khftu
i.
N8u DRC
cua
hang h6a i nh6 hon
1,
vi~c
san
xuAt
trong
nu&c
d6i
v&i
san phftm i
dUQ'C
mo hinh nay danh gia la
CO
tfnh
qnh
tranh
qufJc
t8,
b6i.
Vi

chi phf
CO'
hQi
CUa
nhting
ngu6n l\fc
trong
nu&c
su·
d1,1ng
dS
t~o
ra san phftm nay nh6 hon phfin
ngo~i
t~
rong duqc
t~o
ra do ti8n hanh
xuAt
khftu san phftm i
d~t
duqc trong
vi~c
xuAt
khftu n6
ho~c
nh6 hon phfin
ngo~i
t~
rong ti8t

ki~m
duqc nSu thay
vi
san
xuAt
san phftm i trong
nu&c
thi se thay thS n6
thOng
qua con
du<mg
nh~p
khftu.
22