Trêng THPT CHUYÊN
H N I - aMSTECDAMÀ Ộ
Bµi gi¶ng
CÁC KIM LOẠI NHÓM IA
(KIM LO I KI M)Ạ Ề


I. VÞ trÝ và cấu tạo :
1.Vị trí
Thuộc

 !"
#$%&'()
Hãy kể tên các nguyên
tố nhóm hoàn ?
Xem
BTH

Sir Humphry Davy, Chemist
Born: 17 December 1778
Birthplace: Penzance, Cornwall,
England
Died: 29 May 1829
Best Known As:
Father of electrolysis
By 1802 he had been hired as a
lecturer for the Royal Institution in
London and had started experimenting
with the effects of electricity on
chemical compounds. By running a

current through a number of
substances, Davy was able to isolate
metallic elements such as potassium,
sodium, magnesium, calcium and
barium
Humphry Davy

2. Cấu tạo
Em có nhận xét gì về:
- Cấu hình e lớp ngoài cùng của
nguyên tử các KLK?
- So sánh bán kính của KLK với
bán kính cuả nguyên tử các
nguyên tố khác trong cùng chu kì?
b) Cấu tạo đơn chất:
- Độ bền của liên kết kim loại
trong tinh thể KLK?
- Cấu hình e : [KH]ns
1
- Bán kính của KLK lớn nhất so với
nguyên tử các nguyên tố khác trong
cùng chu kì.Từ Li đến Cs, bán kính
nguyên tử tăng dần.
- Đơn chất thuộc loại mạng lập phương
tâm khối.
a) Cấu tạo nguyên tử:
- Cấu trúc kém đặc khít
→
→ Liên kết kim loại trong tinh thể
KLK kém bền.

- Mật độ e hóa trị thấp

II.TÝnh chÊt vËt lý:
*
' +,-./
012#3'(
*
' !4445
*
'676(8
9:
Dựa vào cấu tạo , hãy giải
thích các tính chất vật lí
của KLK?
Do lùc liªn kÕt trong
kim lo¹i yÕu
Do cấu tạo kém
đặc khít( rỗng)
- Khi đốt, Li cho ngọn lưả màu đỏ tía,
Na màu vàng, K màu tím,
Rb màu tím hồng, Cs màu xanh da trời;
Xem thí
nghiệm

III.TÝnh chÊt hóa học:
Dựa vào cấu tạo, hãy dự đoán tính
khử của KLK mạnh hay yếu?
-
Độ âm điện nhỏ
Độ âm điện nhỏ

-
Thế điện cực tiêu chuẩn rất âm
Thế điện cực tiêu chuẩn rất âm
-
Năng lượng ion hóa thứ nhất nhỏ
Năng lượng ion hóa thứ nhất nhỏ
* Vậy KLK có tính khử rất mạnh
* Vậy KLK có tính khử rất mạnh
<<
<<
=
=
=>?
=>?
Em hãy nhận xét về mức oxi hóa của
Em hãy nhận xét về mức oxi hóa của
KLK trong hợp chất?
KLK trong hợp chất?
@%AB(
@%AB(
>
>
@%AB
@%AB
* Mức oxi hóa đặc trưng duy
* Mức oxi hóa đặc trưng duy
nhất của KLK là +1
nhất của KLK là +1

1.Tác dụng với phi kim:

1.Tác dụng với phi kim:
Các KLK tác dụng với hầu hết các phi kim:
Các KLK tác dụng với hầu hết các phi kim:
=>
=>
=>
=>
=>
=>
C
C
>
>
>DC
>DC
b) Với các phi kim khác, tạo muối:
b) Với các phi kim khác, tạo muối:
-
Với halogen, lưu huỳnh, KLK phản ứng ở nhiệt độ thường,
Với halogen, lưu huỳnh, KLK phản ứng ở nhiệt độ thường,
bốc cháy ở nhiệt độ cao tạo muối halogenua ( MX ), sunfua ( M
bốc cháy ở nhiệt độ cao tạo muối halogenua ( MX ), sunfua ( M
2
2
S)
S)


a) Với oxi:
a) Với oxi:

- Các KLK đều phản ứng mạnh với oxi ngay nhiệt độ thường
- Các KLK đều phản ứng mạnh với oxi ngay nhiệt độ thường
( Rb, Cs bốc cháy trong không khí)
( Rb, Cs bốc cháy trong không khí)
- Khi đun nóng, phản ứng bốc cháy và toả nhiều nhiệt
- Khi đun nóng, phản ứng bốc cháy và toả nhiều nhiệt
- Sản phẩm tạo ra : oxit (
- Sản phẩm tạo ra : oxit (
<
<
C
C
EF5:?GH<
EF5:?GH<
C
C
E
E
C
C
F5(:?GH<E
F5(:?GH<E
C
C
F
F

-Với N
-Với N
2

2
, C: chỉ có Li phản ứng trực tiếp
, C: chỉ có Li phản ứng trực tiếp


+ Với N
+ Với N
2
2
, ở nhiệt độ thường: 6Li + N
, ở nhiệt độ thường: 6Li + N
2
2


C#→
C#→
I
I
$
$


=
=
Với C, ở nhiệt độ cao
Với C, ở nhiệt độ cao
"C#=C' #→
"C#=C' #→
C

C
'
'
C
C
c) Với hiđro, KLK phản ứng với H ở nhiệt độ áp suất cao
c) Với hiđro, KLK phản ứng với H ở nhiệt độ áp suất cao


tạo hiđrua kim loại:
tạo hiđrua kim loại:
C<=A
C<=A
C
C
C<A→
C<A→
<A=A
<A=A
C
C
E <EA=A→
E <EA=A→
C
C
Điện phân nóng chảy MH
Điện phân nóng chảy MH
→
→





<
<
A
A
C
C
=>
=>
>
>

3. Tác dụng với nước:
3. Tác dụng với nước:
Các KLK phản ứng mãnh liệt với nước:
Các KLK phản ứng mãnh liệt với nước:


2 M + 2 H
2 M + 2 H
2
2
O → 2 MOH + H
O → 2 MOH + H
2
2
Dung dịch tạo ra là dung dịch kiềm mạnh
Dung dịch tạo ra là dung dịch kiềm mạnh

2. Tác dụng với dung dịch axit:
2. Tác dụng với dung dịch axit:
Các KLK phản ứng mãnh liệt với axit, phản ứng gây nổ rất nguy hiểm:
Các KLK phản ứng mãnh liệt với axit, phản ứng gây nổ rất nguy hiểm:


2Na + 2HCl → 2NaCl + H
2Na + 2HCl → 2NaCl + H
2
2
phản ứng tổng quát:
phản ứng tổng quát:


2M + 2H
2M + 2H
+
+
→ 2 M
→ 2 M
+
+
+ H
+ H
2
2
Ngoài ra:
Ngoài ra:
Các KLK còn phản ứng với một số hợp chất chứa H linh động
Các KLK còn phản ứng với một số hợp chất chứa H linh động



2 M + 2 C
2 M + 2 C
2
2
H
H
5
5
OH → 2
OH → 2
'
'
C
C
A
A
J
J
E
E
M + H
M + H
2
2


2
2



M + 2NH
M + 2NH
3
3


C$A→
C$A→
C
C
<=A
<=A
C
C
amiđua
amiđua

K;ø1LM !4"


Kim lo¹i kiÒm
'3!3NH'(F
'3!3NH'(F


'3!,:
'3!,:
'9OH%5$F

'9OH%5$F
P43 !3…
P43 !3…
% !441LNQ"
% !441LNQ"

V. §iÒu chÕ :
V. §iÒu chÕ :


$7-R"<
$7-R"<
=
=
=?S<
=?S<
T
T


U+V::":W ?
U+V::":W ?
X8GMYZ1!7;
X8GMYZ1!7;
Nguyên tắc và phương pháp
Nguyên tắc và phương pháp
điều chế KLK?
điều chế KLK?
Nguyên tắc:
Nguyên tắc:



Khử ion M
Khử ion M
+
+
thành M
thành M


Do M
Do M
+
+
là chất oxi hóa rất
là chất oxi hóa rất
yếu nên không thể dùng
yếu nên không thể dùng
chất khử thông thường.
chất khử thông thường.


Phương pháp duy nhất để
Phương pháp duy nhất để
điều chế KLK là :
điều chế KLK là :


_
+

Ion Na+
Ion Cl-
Chiều dòng điện
Cl
2
Na

Trß ch¬i gi¶i « ch÷
D
Ô
B
Þ
O X I H
ã
A
Câu 1: Cụm2>T[\]9
QX+Mloại kiềm;
Kể một vài phản ứng chứng minh KLK có tính
khử mạnh?

H
Ợ P C H Ấ T
Trß ch¬i gi¶i « ch÷
Câu 2: Cụm2^[\dạng tồn
tại của các kim loại kiềm trong tự nhiên
']1L4hợp chất của natri trong tự nhiên

O X
I
H

Ó
A Y Ế
Trß ch¬i gi¶i « ch÷
Câu 3: Cụm2_[ mô tả tính chất của
ion KLK
Tại sao phương pháp 17nhất điều chế KLK
là điện phân nóng chảy?


`
`

P E O X I T
Trß ch¬i gi¶i « ch÷
Câu 4: Cụm2a[\mộtloại hợp chất
được tạo ra khi đun Natri với Oxib
Em có dự đoán gì về tính chất của hợp chất peoxit?

L I
T
I
Trß ch¬i gi¶i « ch÷
Câu 5: Cụm2c[\67-
6]9d7-
e !b
Af7g6]9M#(
d7-b

H A I
Trß ch¬i gi¶i « ch÷

Câu 6"'$11h'iE
c;
i:+,63M;
>;j2I[\(:G7]-
C;Cụm2k[\M3M+,(:
X
A
N
H
N H
Ạ
T
Em hãy viết các phản ứng xảy ra trong thí nghiệm trên
Em hãy viết các phản ứng xảy ra trong thí nghiệm trên

Trß ch¬i gi¶i « ch÷
A
Bài tập: Hoà tan hoàn toàn 1,36 gam hỗn hợp 2 kim loại kiềm kế
tiếp nhau trong nhóm IA vào nước được 0,56 lít khí H2 (đktc). Đó là 2
kim loại nào?
;$5%;;&5'(;';%5&;l;#5$;
Đáp án đúng là:
Hãy nêu cách giải bài tập trên

mnX: !?
OQ (o;