B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. HCM



 THIÊN ANH TUN


KHNG HONG TIN T: VN  VIT NAM VÀ
MT S GI Ý CHÍNH SÁCH


LUN VN THC S KINH T








TP. H Chí Minh – Nm 2010


B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. HCM


CHNG TRÌNH GING DY KINH T FULBRIGHT

 THIÊN ANH TUN

KHNG HONG TIN T: VN  VIT NAM VÀ
MT S GI Ý CHÍNH SÁCH


Chuyên ngành: Chính sách công
Mã s: 60.31.14

LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC:
TS. INH CÔNG KHI




TP. H Chí Minh – Nm 2010
ix

TÓM TT

Da trên các lý thuyt khng hong tin t, nghiên cu chng minh rng tình hình cng thng
ngoi t  Vit Nam t gia nm 2008 đn cui 2009 là do s tn công ca gii đu c vào c
ch t giá c đnh ca Vit Nam da trên các ch báo kinh t v mô bt li nh thâm ht ngân
sách nng n, tng trng tín dng nóng, cán cân vãng lai b mt cân đi nghiêm trng, trong
khi ngun d tr ngoi t yu. S tn công đó phi ánh nhng du hiu đc trng ca các
cuc khng hong tin t theo các mô hình lý thuyt khng hong tin t ba th h đã phát
trin trc đây. Vi mt c ch t giá hi đoái c đnh, đng thi vi quá trình t do hóa
nhanh tài khon vn, thì tính đc lp ca chính sách tin t s b suy gim, và nh vy mc

tiêu kim ch lm phát ca Vit Nam cng tr nên khó khn hn.
Da vào vin cnh kinh t Vit Nam trong nm 2010 và nhng nm tip theo cho thy nhiu
ch báo kinh t vn cha đc ci thin đáng k, thm chí còn đó nhiu thách thc cha đc
gii quyt nh thâm ht ngân sách vn quá cao, nhp siêu ngày càng tng, tài khon vn thiu
bn vng, còn lm phát cao có nguy c quay tr li. Trong điu kin đó, nu Vit Nam vn
tip tc duy trì c ch t giá c đnh nh hin nay thì có th nguy c mt cuc khng hong
tin t mi s li tái din. Do vy, hàm ý chính sách  nghiên cu này là Ngân hàng Nhà nc
cn phi thay đi c ch điu hành t giá theo hng linh hot hn, song song vi các bin
pháp khác nh gim dn thâm ht ngân sách, ci thin hiu qu đu t công; nâng cao tính
hiu lc ca chính sách tin t, bao gm c mt ngân hàng trung ng đc lp hn; kim soát
tài khon vn, vic vay n nc ngoài; và cui cùng là ci thin tính minh bch và nng lc
ca h thng tài chính.



iv

MC LC

Li cam đoan iii
Mc lc iv
Danh mc các ch vit tt vi
Danh mc các hình và bng viii
Tóm tt ix
CHNG 1. GII THIU 1
1.1.t vn đ 1
1.2.Mc tiêu nghiên cu 1
1.3.i tng và phm vi nghiên cu 2
1.4.Phng pháp nghiên cu 2
1.5.Kt cu lun vn 2

CHNG 2. LÝ THUYT MÔ HÌNH KHNG HONG TIN T 4
2.1.Tóm lc lch s nghiên cu 4
2.1.1.Trên th gii 4
2.1.2. Vit Nam 5
2.2.Mô hình khng hong tin t th h th nht 6
2.2.1.T mô hình xác đnh t giá đn gin 6
2.2.2.n m rng tín dng ni đa và khng hong tin t 8
2.3.Mô hình khng hong tin t th h th hai 9
2.3.1.K vng đu c và tính đa cân bng 9
2.3.2.Khng hong t phát sinh 10
2.4.Mô hình khng hong th h th ba 11
2.4.1.Khng hong kép: khng hong ngân hàng và khng hong tin t 11
2.4.2.Ri ro đo đc và khng hong tài chính 12
CHNG 3. KINH T VIT NAM: NHNG CH BÁO VÀ CHÍNH SÁCH 13
3.1.Bc tranh kinh t v mô ca Vit Nam nhng nm gn đây 13
3.1.1.Tng trng kinh t và lm phát: s ging co gia hai mc tiêu 13
3.1.2.Thâm ht ngân sách cao và kéo dài 13
3.1.3.Cán cân thanh toán thiu bn vng 14
3.1.4.D tr ngoi hi và n nc ngoài 15
3.1.5.Tng trng tín dng gây bt n v mô, tim n ri ro h thng ngân hàng 16


v



3.2.Nhng khía cnh chính sách tài khóa, tin t và t giá 16
3.2.1.Chính sách tài khóa 16
3.2.2.Chính sách tin t b trói buc 18
3.2.3.C ch t giá đi mt vi b ba bt kh thi 19

CHNG 4. KHNG HONG TIN T  VIT NAM 21
4.1.Din bin t giá: du hiu ca khng hong tin t 21
4.2.Khng hong tin t theo mô hình th h th nht 22
4.3.Khng hong tin t theo mô hình th h th hai 24
4.4.Khng hong tin t theo mô hình th h th ba 25
4.5.Thách thc nm 2010 và nguy c khng hong tin t 28
4.5.1.Thâm ht ngân sách cao tng quan vi mt bng lãi sut cao 28
4.5.2.Tng trng tín dng cao, áp lc lm phát và mc tiêu tng trng 28
4.5.3.T giá giao ngay gim đánh đi bi t giá k hn tng 29
4.5.4.Cán cân thanh toán và d tr ngoi hi không bn vng 29
CHNG 5. NHNG GI Ý VÀ KHUYN NGH CHÍNH SÁCH 30
5.1.Thay đi c ch điu hành t giá hi đoái 30
5.2.Ci cách tài khóa, nâng cao tính k lut và minh bch trong chi tiêu công 30
5.3.Hoàn thin các công c chính sách tin t theo hng th trng 32
5.4.Tng tính đc lp cho NHNN trong điu hành chính sách tin t 33
5.5.Kim soát thn trng tài khon vn và vay n nc ngoài 34
5.6.Nâng cao nng lc qun tr ca h thng ngân hàng 36
CHNG 6. KT LUN 39
6.1.Nhng kt qu đt đc 39
6.2.Nhng hn ch và hng phát trin 40
Các nghiên cu ca tác gi x
Tài liu tham kho xii
Ph lc
vi

DANH MC CÁC CH VIT TT

ADB Ngân hàng Phát trin châu Á
APEC Din đàn Hp tác Kinh t châu Á Thái Bình Dng
ASEAN Hip hi Các quc gia ông Nam Á

BOP Cán cân thanh toán quc t
CAR H s đ vn
CIA C quan tình báo Hoa K
CIEM Vin Nghiên cu Qun lý Kinh t Trung ng
CPI Ch s giá bán l
EMS H thng Tin t châu Âu
ERM C ch T giá châu Âu
FDI Vn đu t trc tip nc ngoài
FETP Chng trình Ging dy Kinh t Fulbright
FIA Cc qun lý u t nc ngoài
FII Vn đu t gián tip nc ngoài (FPI)
GDP Tng sn phNm quc ni
GSO Tng cc Thng kê
HN X S Giao dch Chng khoán Hà N i
HOSE S Giao dch Chng khoán TP.HCM
HSBC N gân hàng Hng Kông và Thng Hi
HSC Công ty Chng khoán TP.HCM
vii

ICOR H s gia tng vn sn lng
IMF Qu tin t Quc t
IPC iu kin ngang bng lãi sut
MOF B Tài chính Vit N am
MPI B K hoch và u t Vit N am
N HTM N gân hàng thng mi
N HTW N gân hàng trung ng
N SNN N gân sách N hà nc
ODA H tr phát trin chính thc
PN TR Quy ch Quan h Thng mi Bình thng Vnh vin
PPP Lý thuyt đng giá sc mua

SBV N gân hàng N hà nc Vit N am (N HNN)
SSC y ban Chng khoán N hà nc
TFP Tng nng sut các yu t
TN HH Trách nhim hu hn
VAFI Hip hi các nhà đu t tài chính Vit N am
VCBS Công ty Chng khoán N gân hàng N goi thng
VDB N gân hàng Phát trin Vit N am
WB N gân hàng Th gii
WTO T chc Thng mi Th gii
viii

DANH MC CÁC HÌNH

Hình 2.1. Quan h gia t giá giao ngay vi tín dng ni đa 7
Hình 2.2. S thay đi d tr ngoi t theo thi gian 8
Hình 2.3. Tóm tt mô hình khng hong th h th nht 9
Hình 2.4. K vng th trng và khng hong tin t 10
Hình 2.5. T giá vi tng trng tín dng 11
Hình 2.6. Tóm tt cuc khng hong ông Á 12
Hình 3.1. La chn mc tiêu tng trng và lm phát  Vit Nam 13
Hình 3.2. Thâm ht ngân sách và quy mô gói kích thích kinh t Vit Nam và các nc 14
Hình 3.3. Tình hình d tr ngoi hi ca SBV (triu USD) 15
Hình 3.4.  tr tín dng và ch s CPI 16
Hình 3.5. Xu hng thâm ht ngân sách, tng trng và lm phát  Vit Nam 17
Hình 3.6. Ngun tài tr thâm ht ngân sách ca Vit Nam 18
Hình 4.1. Tình hình cng thng t giá 2009 21
Hình 4.2. C ch to nên tình trng cng thng ngoi t nm 2009 theo Mô hình 1 24
Hình 4.3. Tóm tt c ch t phát sinh cng thng ngoi t 2009 theo Mô hình 2 25
Hình 4.4. Tình hình cng thng t giá 2008 27
Hình 4.5. Tóm tt c ch to sc ép gim giá ni t 2008 theo Mô hình 3 28


DANH MC CÁC BNG

Bng 4.1. Phân tích đ nhy hai chiu v thi gian sp đ t giá (tháng) 23


1

CHNG 1.
GII THIU

1.1. t vn đ
T nm 2007 đn nay, Vit Nam phi đi mt vi quá nhiu bt n kinh t nh lm phát cao,
thâm ht ngân sách ln, nhp siêu tng lên, trong khi cán cân vn thiu n đnh. Nhng yu t
này cng vi nhng bt cp v mt c cu ca nn kinh t đã đt Vit Nam vào mt tình th
ri ro quá mc trc các nguy c khng hong tin t. Cuc khng hong kinh t th gii n
ra vào na cui nm 2008 li giáng thêm mt đòn mnh lên nn kinh t Vit Nam, làm bc l
nhng khim khuyt trong mô hình phát trin cng nh nhng yu kém trong điu hành chính
sách, đc bit trong c ch t giá.
Vi c ch t giá hi đoái c đnh, dòng vn vào gia tng đt bin trong nm 2007 buc Ngân
hàng Nhà nc (SBV) phi mua vào ngoi t đ can thip. Tuy nhiên cái giá phi tr là lm
phát phi mã lên đn 12,63% trong nm này. H qu ca các chính sách tht cht tin t vào
đu nm 2008 đã làm cho tình hình tr nên khó khn hn khi dòng vn chy vào đt ngt
chng li, thm chí có khuynh hng đo chiu, li sut trái phiu tng lên trên 20% mt nm
và t giá có thi đim lên đn 20.000 VND/USD. Các áp lc v t giá và cng thng ngoi t
liên tip n ra trong hai nm 2008 và 2009, mà nguyên nhân trc tip là s gm gi ngoi t
ca ngi dân, doanh nghip và gii đu c. Hin tng này thc cht có nguyên nhân sâu xa
hn nm  c ch điu hành t giá bt hp lý đã dn đn s k vng ca th trng v kh
nng Ngân hàng Nhà nc (SBV) s phá giá tin t trc sc ép suy gim d tr ngoi hi
hoc chi phí quá mc mà nn kinh t đang phi gánh chu.

Nghiên cu này s dng cách tip cn t các lý thuyt khng hong tin t ba th h đ tr li
các câu hi: (i) phi chng Vit Nam đã đi mt vi nguy c ca các cuc khng hong tin t
trong nhng nm qua, (ii) liu mt cuc khng hong tin t có xy ra vi Vit Nam trong
nm 2010 hay mt vài nm tip theo khi c ch t giá c đnh vn đc duy trì trong khi các
ch báo v mô cn bn cha đc ci thin, và (iii) Vit Nam nên làm gì đ ngn nga mt
cuc khng hong tin t trong tng lai?
1.2. Mc tiêu nghiên cu
- Chng minh nhng cng thng t giá trong hai nm 2008 và 2009 phn ánh nhng du
hiu đc trng ca các cuc khng hong tin t;


2

- Cnh báo nhng nguy c ca cuc khng hong tin t trong nm 2010 hoc nhng
nm tip theo khi các ch báo v mô cha ci thin và mt c ch t giá hi đoái c
đnh tip tc duy trì;
- a ra nhng gi ý và khuyn ngh chính sách nhm tránh nguy c ca mt cuc
khng hong tin t đc cnh báo.
1.3. i tng và phm vi nghiên cu
- i tng nghiên cu: Khng hong tin t  Vit Nam
- Phm vi nghiên cu: Tình hình kinh t v mô ca Vit Nam giai đon 2007 – 2009 gn
vi bi cnh kinh t th gii, có d báo cho nm 2010 và nhng nm tip theo.
1.4. Phng pháp nghiên cu
Trong nghiên cu này, chúng tôi s dng mô hình khng hong tin t ba th h, có xét đn
nhng bin th ca các mô hình tng t đã đc phát trin trong các nghiên cu trc đây
trên th gii, t đó áp dng vào điu kin Vit Nam đ gii thích c ch và nguyên nhân ca
tình trng cng thng ngoi t trong hai nm 2008 và 2009, đng thi làm c s d báo cho
nm 2010 và mt vài nm ti. C s ca các mô hình khnghong tin t là các lý thuyt v
tài chính phát trin và kinh t v mô liên quan đn mi quan h gia các bin s chính nh t
giá hi đoái, d tr ngoi t, cung tin, tín dng ni đa và lãi sut.

ng thi, da trên phng pháp phân tích mô t, nghiên cu đi vào phân tích thc trng
kinh t Vit Nam trong giai đon 2007 – 2009 da trên các ch báo v mô gn vi các mô hình
khng hong tin t. Kt hp phng pháp suy lun quy np, chúng tôi chng minh rng
nhng áp lc t giá trong hai nm 2008 và 2009  Vit Nam phn ánh nhng du hiu đc
trng ca các cuc khng hong tin t. T các lý thuyt khng hong tin t, nghiên cu đa
ra d báo v kh nng s xy ra mt cuc khng hong tin t  Vit Nam trong tng lai nu
c ch t giá vn c đnh trong khi các ch báo v mô cn bn vn cha đc ci thin trong.
Bên cnh đó, nghiên cu còn vn dng mt s lý thuyt kinh t v mô quan trng, trong đó có
lý thuyt “b ba bt kh thi” nhm h tr cho vic chng minh lun đim v s cn thit ca
mt c ch t giá hi đoái linh hot hn  Vit Nam nhm ci thin tính đc lp cho chính
sách tin t trong bi cnh tài khon vn dn đc t do hóa.
1.5. Kt cu ca Lun vn
Trong phn đu ca nghiên cu, chúng tôi đi vào tóm lc lch s nghiên cu v các lý thuyt
khng hong tin t trên th gii cng nh  Vit Nam thi gian qua. Sau đó, chúng tôi tin
hành phân tích sâu các mô hình khng hong tin t ba th h da trên các nghiên cu đi
trc ca các hc gi nh Paul Krugman, Maurice Obstfeld, Robert Flood, Marion Garber…


3



phù hp vi điu kin Vit Nam nhm giúp chúng tôi có th gii thích rõ nht điu gì đã và s
xy ra  Vit Nam giai đon t nm 2007 đn 2009 và d báo cho nm 2010 cng nh mt
vài nm ti.
 dn chng cho tình hình ca Vit Nam, phn tip theo, chúng tôi đi vào phân tích tình
hình kinh t v mô ca Vit Nam giai đon 2007 đn 2009 da trên các ch báo kinh t quan
trng; đng thi phân tích nhng ri ro trong vic điu hành chính sách tài khóa, tin t và c
ch t giá đn nguy c khng hong tin t. Da vào các mô hình khng hong tin t đc
xây dng  phn trc kt hp vi các ch báo v mô ch yu đc phân tích  trên, phn tip

theo ca nghiên cu ch ra rng Vit Nam đã hng chu các đt tn công tin t  nhng mc
đ khác nhau trong nhng nm 2008 và 2009. Hin tng này có kh nng s lp li trong
nm 2010 hoc mt vài nm tip theo nu c ch t giá vn b neo  mt mc thp gi to
trong khi các ch báo v mô bt li không đc ci thin.
Phn cui cùng, da trên các kt qu nghiên cu này, nhng gi ý và khuyn ngh chính sách
ca chúng tôi tp trung vào các khía cnh chính sách quan trng nh: cn phi thay đi c ch
điu hành t giá; nâng cao tính hiu lc ca các công c chính sách tin t và tng cng tính
đc lp cho SBV; tht cht k lut tài khóa, ci thin tính minh bch và phn đu gim dn
bi chi ngân sách; giám sát thn trng tin trình t do hóa tài khon vn, kim soát cht hot
đng vay n nc ngoài, đc bit là n thng mi ngn hn; và nâng cao nng lc tài chính
và qun tr ri ro ca h thng ngân hàng Vit Nam.

4

CHNG 2.
LÝ THUYT MÔ HÌNH KHNG HONG TIN T

2.1. Tóm lc lch s nghiên cu
2.1.1. Trên th gii
Da trên ý tng ca Salant và Henderson (1978), Krugman (1979) đã nghiên cu và cho ra
đi mt mô hình cho phép gii thích khá rõ nét v c ch ca mt cuc tn công tin t đc
gi là mô hình khng hong tin t th h th nht. Mô hình này đc xây dng nhm chng
minh s tht bi ca chính ph trong n lc neo gi t giá bng ngun d tr ngoi hi ca
mình trc các cuc tn công ca gii đu c. Mô hình ca Krugman sau đó đc hai nhà
kinh t khác là Flood và Garber phát trin thêm nh vào kt qu quan sát t các cuc khng
hong  Argentina (1981) và Mexico (1982). im ni bt ca cách tip cn mi là hai ông
đa ra khái nim t giá hi đoái m (shadow exchange rate). T giá m là mc t giá cân
bng mà vào mt thi đim nào đó khi nn kinh t chuyn sang c ch t giá th ni. Vi khái
nim mi này, mô hình điu chnh cho thy rõ hn thi đim mà cuc tn công n ra.
Cuc khng hong tin t di C ch Tin t châu Âu (ERM) 1992 mang nhng đc trng

mi mà mô hình th nht không gii thích đc. Thc t cho thy nhiu nc tham gia ERM
ri vào khng hong tin t khi d tr ngoi t ca h vn khá di dào. iu đó cho thy d
tr ngoi t không phi là vn đ chính ca khng hong mà thay vào đó chính là s la chn
chính sách. Nm 1994, Obstfeld đã nghiên cu v vn đ này và đ xut mt phiên bn khác
v cuc khng hong tin t - gi là mô hình khng hong th h th hai. Theo mô hình này,
chính ph phi đánh đi gia các mc tiêu v mô. Trong khi đó, nhà đu c s phn ng da
vào k vng v kh nng phá giá tin t ca chính ph. Kt qu là mt cuc khng hong tin
t có tính t phát sinh (self-fulfilling) n ra.
n nm 1997, cuc khng hong ông Á đã to c s thc tin cho các nhà kinh t xây
dng nên mt phiên bn mi khác v mt cuc khng hong tin t. Các phiên bn đu tiên
v mô hình khng hong tin t trong thi gian này đc nghiên cu bi McKinnon và Pill
(1997), Krugman (1998). c trng ca khng hong theo mô hình th ba này là s khng
hong kép (twin crisis), đó là s song hành gia khng hong tin t (currency crisis) vi
khng hong ngân hàng (banking crisis). Ngoài ra, mô hình cng cho thy tác nhân trc tip
gây nên khng hong chính là s t do hóa tài khon vn quá mc to điu kin cho s dch
chuyn không lng đc ca các dòng vn ngn hn, đc bit là cú dùng đt ngt (sudden


5

stops) ri s đo chiu ca dòng vn. Mt hng khác ca mô hình th ba này nhn mnh
rng các yu kém v nng lc th ch có th làm méo mó hay to ra đng c khuyn khích
ngc đi vi các quan h kinh t vi mô. iu này bao gm s yu kém trong c ch giám sát
h thng tài chính liên quan đn hot đng đi vay và cho vay; ri ro đo đc đc khuyn
khích bi các bo lãnh ngm ca chính ph dn đn đi vay và cho vay quá mc và thâm ht
tài khon vãng lai quá ln (Corsetti, Pesenti và Roubini 1998).
2.1.2.  Vit Nam
T nm 2008 đn nay, nn kinh t Vit Nam liên tip đi mt vi rt nhiu bt n v mô nh
lm phát cao, th trng tin t bin đng, cán cân thng mi và ngân sách quc gia thâm ht
ln, áp lc gia tng t giá và s cng thng ngoi t trên th trng ngoi hi. Tt c các ch

báo này to nên s quan ngi v nguy c ca mt cuc khng hong tin t xut phát t chính
nhng yu t ni ti ca nn kinh t Vit Nam ch không còn thun túy là tác đng ca khng
hong kinh t th gii hin nay. Liên quan đn vn đ này,  Vit Nam cng đã sm có nhng
nghiên cu bc đu v các mô hình khng hong kinh t nói chung và khng hong tin t
nói riêng có liên h đn điu kin Vit Nam. Mt trong s đó phi k đn là nghiên cu ca
SBV đc thc hin bi nhóm tác gi do Nguyn Th Kim Thanh làm trng nhóm. Nghiên
cu đc thc hin vào đu nm 2008 có tên ánh giá, d báo và các bin pháp phòng nga
khng hong tin t và h thng ngân hàng, đc trình bày ti Din đàn Kinh t và Tài chính
t chc vào tháng Hai ti à Nng. Kt qu nghiên cu này đã ch ra đc nhng ri ro mà h
thng tài chính Vit Nam phi đi mt và nguy c ca mt cuc khng hong tin t có th
xy ra. Nghiên cu đã đ xut các h thng cnh báo da trên các ch báo kinh t v mô, kèm
theo các gi ý chính sách quan trng. Tuy nhiên, do phm vi nghiên cu khá rng bao gm
nhiu loi khng hong tài chính ch không ch khng hong tin t nên cha có nhng phân
tích sâu sc v các ri ro cng nh nhng yu t ct lõi có th làm kích hot mt cuc khng
hong tin t. c bit, kt qu nghiên cu cha đánh giá đúng mc s yu kém ca h thng
th ch và nhng bt cp ca c ch t giá cng nh các trc trc v mt c cu ca nn kinh
t Vit Nam nh là nhng yu t then cht có th dn đn nhng k vng xu – nhng tác
nhân làm tng tính t phát sinh ca khng hong tin t.
Mt s bài vit khác ca Nguyn Vit Hng (2008),  Thiên Anh Tun (2009) cng đã phân
tích đn kh nng khng hong tin t  Vit Nam trong nm 2009 va qua da trên các du
hiu bt thng ca các ch báo kinh t v mô. Tuy nhiên, nhìn chung các phân tích này mi
ch dng li  khía cnh mô t thc trng và nhn dng khng hong, nhng cha ch ra
nhng yu t then cht làm tng nguy c ca mt cuc khng hong tin t  Vit Nam. Bên


6

cnh đó, ngoài mt s c quan nhà nc, các vin nghiên cu và các trng đi hc Vit Nam
cng đã t chc các hi tho khoa hc bàn v tác đng ca cuc khng hong kinh t th gii
và nhng bt n v mô Vit Nam nói chung, trong đó có đ cp đn các ch báo gây bt n th

trng tin t nh là mt khía cnh ca khng hong tin t. Ngoài ra, nói chung cho đn nay
vn cha có mt nghiên cu đy đ, có h thng nào và mang tính chuyên sâu nào v điu
kin và kh nng xy ra khng hong tin t  Vit Nam.
2.2. Mô hình khng hong tin t th h th nht
2.2.1. T mô hình xác đnh t giá đn gin
Xét mt nn kinh t có quy mô nh và m ca. Do phân tích tp trung vào khu vc tin t nên
gi đnh nn kinh t đã đt trng thái toàn dng vi mc tht nghip t nhiên. Da vào c s
lý thuyt kinh t v mô, phng trình cu tin thc có dng:
1


(2.1)
Trong đó,
và P
t
ln lt là cu tin danh ngha và mc giá chung ca nn kinh t vào thi
đim t. Hai h s k và  có giá tr dng và c đnh.
Cung tin danh ngha đc đnh ngha bao gm tín dng ni đa, D
t
, và d tr ngoi t do
NHTW nm gi, R
t
(đn v ngoi t):

(2.2)
Trong đó, S
t
là t giá giao ngay ti thi đim t, đc đnh ngha bng mc giá đng ngoi t
tính theo đng ni t.
Gi s điu kin ngang bng sc mua (PPP) tha mãn, tc là:


(2.3)
 đó,
đc gi là mc giá th gii và đc gi đnh là c đnh. Do nn kinh t đang xét có
quy mô nh nên
đc xem là bin ngoi sinh. Ngoài ra, theo điu kin cân bng lãi sut
(IPC) thì:

(2.4)
vi
th hin s thay đi ca t giá giao ngay vào thi đim t.
Gi s t giá giao ngay luôn có th điu chnh nhanh đn mc cân bng. Khi không có s can
thip ca chính ph thì quy mô d tr ngoi t ca NHTW là c đnh và đc th hin là R
0
.
Tín dng ni đa gi s tng lên theo mt tc đ cho trc là (vi > 0), ngha là .
Liên kt các phng trình (2.1), (2.3), và (2.4) li vi nhau, chúng ta có:

(2.5)


1
Xem Saxena và Wong (1999).


7

Nghim ca phng trình (2.5) chính là:
2



(2.6)
 đó
và .
Do cung tin bng d tr ngoi hi cng vi tín dng ni đa, khi th trng tin t cân bng,
t phng trình (2.6), ta có:

(2.7)
 đó Phng trình (2.7) đc th hin bng đng ABCE trên Hình 2.1. Tung
đ gc ti đim A có giá tr
.
3
Gi s ban đu, ti thi đim t = t
0
, lng tín dng ni
đa là D
0
, đc th hin bi đim B trên Hình 2.1. Khi tín dng ni đa tng lên, đng tin b
gim giá và t giá s di chuyn tng theo hng dc theo đng BCE. Do D
t
thay đi theo t
l
nên giá tr ca D
t
ti thi đim t s đc xác đnh bi phng trình tng trng đn gin
. S dng phng trình này đ thay vào phng trình (2.7)  trên, chúng
ta có th xác đnh đc s thay đi ca t giá theo phng trình sau:

(2.8)
Lu ý rng t giá đc xác đnh  phng trình (2.8) tùy thuc vào mc d tr ngoi hi ban

đu mà NHTW hin đang nm gi. Khi d tr ngoi hi bng 0 thì h s , lúc đó, t giá
khi không còn d tr s đc xác đnh theo phng trình:

(2.9)
T giá  phng trình (2.9) th hin là đng GHJ trong Hình 2.1.


2
 có đc kt qu này, chúng ta gi đnh t giá giao ngay có quan h tuyn tính vi khi cu tin
, c th
là
. Ly sai phân hai v, ta đc: . Thay điu kin này vào (2.5) ri đi chiu vi
dng phng trình tuyn tính ca S
t
s đc
và .
3
Do t giá phi có giá tr dng trong phng trình (2.7), nên chúng ta phi gi đnh rng


8


Hình 2.1. Quan h gia t giá giao ngay vi tín dng ni đa
Bây gi gi s rng ti thi đim t = t
0
, có mt s di chuyn không d kin đc khi chính
ph la chn tng t giá t mt mc cho trc lên mt mc cao hn.  Hình 2.1, chính sách
này có th đc th hin bi mt cú nhy ca t giá t đim B sang đim F. Sau cú nhy này,
t giá s đc gi c đnh nh đc th hin bi đng nm ngang

.
Khi t giá là c đnh thì
. Kt qu này, làm cho lãi sut trong nc ngang bng lãi sut
th gii, tc là , và kt qu là cu tin  phng trình (2.5) s gim xung còn:

(2.10)
2.2.2. n m rng tín dng ni đa và khng hong tin t
S dng mô hình khng hong đã đc gii thiu bi Flood và Garber (1984) vi gi s rng
vào mt thi đim nào đó, nn kinh t đc th hin bi đim F trên Hình 2.1, vi t giá đc
c đnh  mc
, còn tín dng ni đa tng trng theo t l cho trc. S tng trng tín
dng làm cho đim F dch chuyn sang phi dc theo đng nm ngang. 
, ta có:

(2.11)
Phng trình (2.11) gi ý rng lng d tr ngoi t  bt k thi đim nào cng đu đc
xác đnh theo phng trình:
(2.12)
 đó
. S thay đi ca d tr ngoi t theo thi gian đc th hin bi đng ABC
trong Hình 2.2.


9


Hình 2.2. S thay đi d tr ngoi t theo thi gian
Nu tình hung này tip tc xy ra, NHTW s mt ht d tr ti thi đim t = t
x
,  đó t

x
tính
đc t phng trình (2.12) khi R
t
= 0.

(2.13)
Vào thi đim t = t
x
, lng tín dng ni đa là:
(2.14)
Tín dng càng tng cao thì c mc t giá linh hot S
t
(khi còn d tr) và
(khi không còn d
tr) đu tng lên. C th,
khi t = t
y
,  đó, t phng trình (2.8):

(2.15)
Tng t, khi t = t
z
> t
y
,  đó (vi )

(2.16)
Các nhà kinh t thng gi đnh rng t
y

< t
x
. Lng tín dng ni đa  thi đim t = t
y
bng

(2.17)
và vào thi đim t = t
z
là:

(2.18)
Krugman (1979) cho rng t giá c đnh s không th đc duy trì lâu dài khi d tr ngoi t
ca NHTW chm đn ngng ti thiu. iu này cho thy khng hong s n ra khi t = t
x
. Vì
th, s thay đi trong mc d tr ngoi t s theo đng ABC  Hình 2.2. Tuy nhiên, Flood
và Garber (1984) tranh lun rng nu nhà đu t bit trc v vic phá giá thì hành vi đu c
s n ra và có th gây áp lc làm cho vic phá giá din ra nhanh hn. Kt qu là, vào bt k
thi đim nào khi t giá m S’ vt qua mc t giá neo thì ngi ta có th cho rng vic phá
giá s xy ra sm hn mt chút. iu này có ngha là khng hong s xy ra khi t = t
z
.


10


Ht kh nng bo
v t giá c đnh

Tn công đu c
xy ra
T giá buc th ni
và khng hong n
Tình trng thâm
ht ngân sách ln
Phát hành tin
hoc trái phiu đ
Làm gia tng tín
dng ni đa
Sc ép lên t giá c
đnh và lm phát
NHTW bán ngoi
t đ bo v t giá
D tr ngoi t
gim xung
Hình 2.3. Tóm tt mô hình khng hong th h th nht
Ngun: Nguyn Xuân Thành (2008a)
2.3. Mô hình khng hong tin t th h th hai
2.3.1. K vng đu c và tính đa cân bng
Vào tháng 8/1993, các nc thành viên H thng Tin t Châu Âu (EMS) buc phi cho phép
đng tin đc dao đng trong biên đ 15% thay vì ch 2,25% cho hu ht các mc t giá
thuc C ch ERM. Thc t thì các quc gia châu Âu đã không có nhng bt n v mô đáng
k nào trc đó và nh vy điu này cho thy rng khng hong tin t thm chí có th n ra
 bt k trng thái nào ca nn kinh t. Nghiên cu ca Obstfeld (1994) đã rút ra đc nhng
đc tính sau đây ca kiu khng hong  các nc châu Âu: (i) có nhng lý do gii thích vì
sao chính ph mun t b t giá c đnh, chng hn đ thi phng gánh nng n bng đng
ni t, và đ cho phép các chính sách tin t m rng trong tình hung tht nghip gia tng;
(ii) có nhng lý do vì sao chính ph mun bo v t giá, chng hn nhm h tr thng mi
và đu t quc t, đ to đc s tín nhim nu đã có mt lch s lm phát cao, hoc là do

nim kiêu hãnh quc gia hay là ngha v đi vi các quan h hp tác quc t; và (iii) chi phí
ca vic bo v t giá c đnh tng lên khi ngi dân k vng t giá s b phá v, bi vì h
trong quá kh đã k vng rng t giá c đnh s b phá v vào hin nay.
2.3.2. Khng hong t phát sinh
Yu t quan trng ca mô hình th h th hai chính là s k vng ca dân chúng. Nu h k
vng đng tin s b phá giá trong tng lai gn thì h cng s k vng có mt áp lc ln
buc NHTW phi phá giá tin t, thm chí trong điu kin kinh t v mô bình thng. Vi s
k vng nh vy s dn h đn hành vi chuyn nhng đng ni t sang ngoi t trc khi vic
phá giá din ra. Nh vy, trng hp này khng hong tin t có tính t phát sinh.


11


Nhà đu c k vng chính
ph b t giá c đnh đ
gim tht nghip
Tn công tin t xy ra bi
nhng nhà đu c có k
vng ln
Lãi sut tng càng làm tng
tht nghip nên chính ph
quyt đnh th ni t giá
Tn công xy ra to k
vng đng ni t có th phá
giá và tng lãi sut
Hình 2.4. K vng th trng và khng hong tin t
Ngun: Nguyn Xuân Thành (2008a)
Gi s rng NHTW hin nm gi mt lng d tr ngoi t là R
0

(R
0
> 0), và tín dng ni đa
không đi,

= 0. T phng trình (2.7), vi

= 0, ta có mc t giá linh hot ng vi mc d
tr R
0
là:

, (2.19)
Tín dng ni đa hin  mc D
A
và t giá đang đc neo  mc
. Bây gi gi s các nhà đu
c tin rng kh nng chính ph s phá giá tin t trong thi gian ti khi d tr ngoi t gim
đn mt mc ti thiu, chng hn bng 0. Khi đó, t giá hi đoái m s phi bng vi t giá
linh hot.  Hình 2.5, đng CEFG cho thy mc t giá linh hot m di điu kin R
0
= 0,
và nó đc mô t bi phng trình sau (vi

= 1):

(2.20)
Nu các nhà đu c có đ ngun lc và s mua tt c lng d tr đc nm gi bi NHTW
thì chính ph s phi t b chính sách t giá c đnh, và t giá khi đó s nhy lên S
1

> , nh
đc th hin bi đim F trong Hình 2.5. Vic phá giá nh vy vn xy ra mc dù thc t là
các ch báo cn bn ca nn kinh t vn tt, trong điu kin không có s m rng tín dng đ
tài tr thm ht ngân sách.

Hình 2.5. T giá vi tng trng tín dng


12

Nh đã đc gii thích trên đây, nu NHTW mt ht d tr ngoi t, t giá khi đó s đc th
ni linh hot. Trong Hình 2.5, t giá s nhy đn mt đim nm gia E và F trên đng
CEFG. Nu giá tr ban đu ca tín dng ni đa bng vi D
E
thì các nhà đu c s không tìm
kim đc li nhun. Nu tín dng ban đu ít hn D
E
thì không có vic đu c nào xy ra bi
vì nu t giá c đnh b phá v thì s lên giá ca đng ni t s làm cho nhà đu c b thua l.
Nu tín dng ni đa ln hn D
A
thì đng ni t b đnh giá quá cao và nhà đu c s có mt
đng c ln hn đ tn công t giá.
2.4. Mô hình khng hong th h th ba
2.4.1. Khng hong kép: khng hong ngân hàng và khng hong tin t
Mishkin (1996) cho rng vic phá giá có th làm yu đi v th ca các ngân hàng nm gi
nhiu tài sn n bng ngoi t, và đây có th là nguyên nhân dn đn khng hong ngân hàng.
Tuy nhiên, Diaz-Alejandro (1985) và Velasco (1987) thì cho rng khng hong ngân hàng
mi dn đn khng hong tin t. Theo đó, khi NHTW gii cu các đnh ch tài chính bng
công c tái cp vn s làm xói mòn nng lc ca NHTW trong vic duy trì mc t giá cam

kt. Trong khi đó, Reinhart và Vegh (1996) li cho rng c hai cuc khng hong đu có
nhng nguyên nhân chung. Ban đu có mt s bùng n đi vi các hot đng kinh t và nhp
khNu bng ngun tài tr đn t s vay mn t bên ngoài. iu này dn đn s m rng thâm
ht cán cân vãng lai và khu vc tài chính suy lun rng chng trình n đnh hóa là không
bn vng, do vy đng tin sm mun s b phá giá và nguy c tn công tin t hin hin.
Tóm li, có ba đc tính sau đây ca loi khng hong này: (i) khng hong ngân hàng có
tng quan mnh vi khng hong tin t, (ii) dòng vn vào tng mnh trc khng hong và
sp đ nhanh chóng trong thi k khng hong, (iii) hot đng ngân hàng tng lên trc thi
đim sp đ. Mt s hong lon xut phát t ri ro này s dn đn dòng vn chy ngc ra và
h thng ngân hàng ri vào khng hong theo mô hình Diamond – Dybvig, kéo theo s sp
đ ca h thng t giá c đnh.


13




Tình hình tài chính
 T l n khó đòi cao
 Mt cân xng k hn tài
sn n và tài sn có
Khng hong n ra
 Tn công đu c
 Vn chy ra
H thng tài chính ni đa
 Tp trung vào ngân hàng
 Giám sát yu kém
 Tâm lý  li
Dòng vn nc ngoài chy

vào tng
 N  mnh giá ngoi t và
k hn ngn gia tng
Chính sách kinh t v mô
 T giá hi đoái c đnh
Tình hình kinh t v mô
 T giá hi đoái thc b
nâng giá
 Thâm ht thng mi tng
Phân b vn sai lch
 u t quá mc
 Bong bóng giá tài sn
 Tham nhng
 N gân hàng
phá sn
Hình 2.6. Tóm tt cuc khng hong ông Á 1997
Ngun: Nguyn Xuân Thành (2008b)
2.4.2. Ri ro đo đc và khng hong tài chính
Krugman (1998) và Corsetti (1998) đã s dng khái nim ri ro đo đc nh là mt kh nng
cho vic gii thích lý do khng hong tin t, đc bit là cuc khng hong ông Á 1997.
Krugman xem xét mt tình hung có s đm bo quá mc (over-guaranteed) trong khi các
trung gian tài chính li thiu k lut. iu làm cho vn đ càng tr nên trm trng hn do có
s liên thông vi th trng vn quc t và tin trình t do hóa tài khon vn. Bi vì nu các
th trng này không có kh nng tip cn đn th trng vn quc t thì cu đu t quá mc
bi các trung gian tài chính s làm cho mc lãi sut tng cao, và t đó làm gim hành vi đu
t. Trong thc t, tranh lun v ri ro đo đc không ch đc áp dng cho các trung gian mà
còn đi vi chính ph. Chng hn, Radelet và Sachs (1998) cho rng chính vai trò ca IMF
trong vic to ra các gói cu tr cho nhng chính ph trong trng hp có khng hong cng
s to ra quan ngi v ri ro đo đc, đc bit là đi vi các chính ph có nng lc yu kém
nhng có nhiu thành tích v tham nhng.

13

CHNG 3.
KINH T VIT NAM: NHNG CH BÁO VÀ CHÍNH SÁCH

3.1. Bc tranh kinh t v mô ca Vit Nam nhng nm gn đây
3.1.1. Tng trng kinh t và lm phát: s ging co gia hai mc tiêu
T nm 2007 đn nay, gia hai mc tiêu tng trng kinh t và kim ch lm phát thng
thay đi theo kiu đan xen nhau. Nu nh trong nm 2007, chính ph ra sc đNy mnh tng
trng kinh t thì đn đu nm 2008 mc tiêu chính sách là ra sc kim ch lm phát. Th
nhng, k t quý III/2008, mi vic thay đi tht nhanh chóng khi cuc khng hong kinh t
th gii n ra và Vit N am buc phi thc hin chính sách chng suy gim kinh t.

Hình 3.1. La chn mc tiêu tng trng và lm phát  Vit Nam
Ngun: GSO, FETP
N guyên nhân sâu xa ca tình trng trên là do đóng góp ca các yu t vào tng trng kinh t
Vit N am không bn vng. Trong khi đó, cht lng đu t ca Vit N am li rt thp, đc
bit là đu t công. H s ICOR nm 2009 đã lên ti 8,04 ln. ây là mc rt cao so vi
trung bình ca các nc trong khu vc. iu đáng lu ý là h s ICOR có chiu hng tng
lên trong nhng nm gn đây. Vn đ này đã đt Vit N am  vào tình trng khó khn khi
phi chy đua vi thành tích tng trng nhng phi đm bo mc tiêu kim ch lm phát.
3.1.2. Thâm ht ngân sách cao và kéo dài
Vic thc hin các gói kích thích kinh t nhm chng suy gim kinh t trong điu kin kinh
t th gii gp khng hong nghiêm trng là điu ht sc cn thit. Tuy nhiên, vn đ quan
trng là phi xác đnh đc quy mô gói kích thích kinh t nh th nào là thích hp. ây cng
là mt câu hi khó tr li chính xác nhng có th da vào quy mô nn kinh t, có so sánh
tng quan vi các nc, cng nh quy mô ngân sách quc gia và kh nng tài tr.


14


N u so vi quy mô nn kinh t thì vi quy mô gói kích thích ca Vit N am không phi nh.
Trong khi đó vi quy mô gói kích thích kinh t ca Trung Quc và M lên đn 586 và 787 t
USD thì cng ch chim t 4,5 đn 6% GDP ca nhng nc này.
-10.00%
-8.00%
-6.00%
-4.00%
-2.00%
0.00%
2.00%
4.00%
6.00%
8.00%
10.00%
n đ
Pháp
Anh
Nga
Nht Bn
Indonesia
Hàn Quc
c
Trung Quc
M
Vit Nam
Thâm ht ngân sách (% GDP) Quy mô gói kích thích (% GDP)

Hình 3.2. Thâm ht ngân sách và quy mô gói kích thích kinh t Vit Nam và các nc
Ngun: S liu Vit Nam t MPI, s liu các quc gia khác t Eswar Prasad và Isaac Sorkin

trong Global Economy and Development (dn li t V Thành T Anh, 2010c)
iu đáng nói là Vit N am thc hin gói kích thích kinh t trong điu kin ngân sách đang b
thâm ht ln. Có ngha là Vit N am đang  tình th bt li khi la chn chính sách v mô, khi
không gian tài khóa đã tr nên hn hp hn và chính sách tin t không còn nhiu d đa đ
có th điu chnh linh hot (V Thành T Anh, 2010b).
3.1.3. Cán cân thanh toán thiu bn vng
Bc sang nm 2009, do tác đng ca cuc khng hong kinh t th gii mà tình hình thu
hút vn đu t nc ngoài ca Vit N am không còn đc duy trì nh trc. Trong khi đó đi
vi vn đu t trc tip nc ngoài (FDI) nm 2009, tính chung c vn đng ký mi và tng
vn, ch đt 21,42 t USD, bng khong 30% so vi nm 2008, trong đó vn gii ngân c
khong 10 t USD. Vn h tr phát trin chính thc (ODA) cng không my kh quan khi
tình hình gii ngân thm chí còn st gim trong nm 2009 so vi 2008. Trong khi đó, tình
hình cán cân thng mi nm 2009 cng b nh hng nghiêm trng do th phn xut khNu
ca Vit N am trong nm này cng b thu hp. Kt qu này đã làm cho cán cân tng th ca
các quý nm 2009 đu b thâm ht vi mc ngày càng cao. iu cn lu ý đi vi d liu cán
cân thanh toán (BOP) ca Vit N am là phn li và sai sót (errors and omissions) trong nm
2009 quá ln vi con s lên đn 12,84 t USD.
Tình trng trên có th do ngi dân nm gi ngoi t trong các tài khon không chính thc
hoc gm gi trong nhà, hin tng đào hi (chuyn lu ngoi t ra nc ngoài), hay các nhà
xut khNu không chuyn ngoi t v nc mà duy trì trên các tài khon  nc ngoài
(Benedict, 2009). iu này không ch đn thun cho thy nng lc thng kê ca Vit N am


15

còn yu mà đng sau đó là rt nhiu nhng vn đ liên quan đn tình hình cng thng ngoi
trong na cui nm 2009.
3.1.4. D tr ngoi hi và n nc ngoài
a. D tr ngoi hi thp và vn đ an ninh tin t quc gia
T nm 2007, ngun d tr ngoi hi ca SBV tng lên đáng k. Kt qu này là do trong na

đu nm 2007, các ngun vn nc ngoài dn dp đ vào th trng tài chính Vit N am. 
hn ch tình trng tng giá ni t, gây bt li cho hot đng xut khNu, SBV đã mua vào mt
lng ln ngoi t khong trên 9 t USD nhm không ch bình n th trng ngoi hi mà
còn giúp tng d tr ngoi hi quc gia, qua đó góp phn ci thin vn đ an ninh tin t
quc gia. Thông tin v d tr ngoi hi ca Vit N am thng không đc công b mt cách
chính thc và thiu minh bch. Theo ADB, d tr ngoi hi ca Vit N am có thi đim đt
mc cao nht khong gn 23 t USD vào tháng 12/2008, tc cao hn con s đc quan chc
SBV công b vào trung tun tháng 6/2008 khong 20,7 t USD. Tuy nhiên, đn gia tháng
9/2009, mc d tr đã gim xung còn khong 17,6 t USD.

Hình 3.3. Tình hình d tr ngoi hi ca SBV (triu USD)
Ngun: Thng kê Tài chính Quc t ca IMF, tháng 9/2009; tham vn iu IV ca IMF,
4/2009 (dn li ca Paul Baker, chuyên gia DMI, 9/2009)
Vi tình hình thâm ht trong cán cân thanh toán trong nm 2009 nh đã phân tích  trên thì
mc d tr ngoi hi s còn phi gim xung. Áp lc tng t giá thi gian qua là mt phn
ng phòng v ca nn kinh t nhm điu chnh s thâm ht quá mc ca BOP.
b. N nc ngoài tim cn gii hn an toàn
Theo MOF, n nc ngoài ca Vit N am vào thi đim tháng 6/2009 khong 29,8 t USD,
tng đng 31% GDP. N u cn c theo tiêu chuNn an toàn n nc ngoài ca IMF cng
nh WB thì Vit N am thuc vào nhóm n thp đn trung bình. Tuy nhiên, n nc ngoài ca
Vit N am đang có khuynh hng tng nhanh t nhng nm tr li đây. S liu ca C quan


16

Tình báo Trung ng M (CIA) cho thy cui nm 2009, n nc ngoài ca Vit N am đt
mc 31 t USD, tng gn 20% so vi thi đim cui nm 2008. Theo k hoch ca MOF,
giai đon t nm 2006 đn 2010, Vit N am phi tr n nc ngoài khong 10 – 11 t USD.
Riêng trong nm 2009, Vit N am phi tr n nc ngoài 930 triu USD.
3.1.5. Tng trng tín dng cao gây bt n v mô, tim n ri ro h thng ngân hàng

Thc cht con s lm phát 12,63% nm 2007 cha phi là đim dng ca mc tng trng
tín dng cc đi lên đn 54% vào cui nm 2007. Do yu t đ tr mà lm phát ch đt đn
đnh đim vào cui tháng 9/2008 vi mc 21,87% so vi tháng 12/2007. n quý IV/2008,
lm phát mi bt đu đi vào suy yu do đ tr ca chính sách tht cht tin t cng đ mnh
trong na đu nm 2008 và có l mt phn do tác đng t cuc khng hong kinh t th gii.
 chng suy gim kinh t, mt ln na, tín dng li phi bung ra cho gói h tr lãi sut 4%
ca chính ph. N h vy, cùng vi các gói kích thích kinh t khác đc thc hin trong nm
2009 đã làm cho tng trng tín dng tng đn 37,7%, vt mc tiêu 30% đ ra, cao hn so
vi mc 22% ca nm 2008.
Tng trng tín
dng cc đi
Tín dng tng tc
CPI c c đi
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
T1
2007
T4
2007
T7
2007
T10
2007
T1

2008
T4
2008
T7
2008
T10
2008
T1
2009
T4
2009
T7
2009
T10
2009
T1
2010
Tng tín dng (yoy, %) CPI (yoy, %)
CPI tng tc
Tr 5 tháng
Tr 7 tháng
Tr 6 tháng

Hình 3.4.  tr tín dng và ch s CPI
Ngun: GSO và IFS (dn li t V Thành T Anh, FETP)
iu này có th li gây nguy c lm phát cao quay tr li Vit N am trong nm 2010. Cùng
vi nguy c này thì nhng bt n mi trên th trng tin t và th trng ngoi hi có th s
li phát sinh theo mt chiu hng mi nu chính ph cng nh SBV không có nhng chính
sách v mô hp lý.
3.2. Nhng khía cnh chính sách tài khóa, tin t và t giá

3.2.1. Chính sách tài khóa
a. Xu hng đ cho thâm ht cao và kéo dài
Mc dù Lut N gân sách nm 2002 quy đnh s bi chi phi nh hn s chi đu t phát trin
và cn phi tin ti cân bng thu, chi ngân sách, nhng cha bao gi Vit N am có đc s