HÀM SỐ
Ở lớp 8 các em đã
được học phương
trình bâc nhất 1 ẩn
y = ax
Hoặc
y = ax + b
và y = ax
2
Tiết : 9
I. ÔN TẬP VỀ HÀM SỐ:
ax = b
Ở lớp 9 các em đã
được học các hàm số
Ví dụ 1:
y = 2x
x
y
0
1 2 3
-1
2
4
6
-2
x x x
y
y
y
y
x
Các em có
nhận xét gì
về 2
đại lượng x
và y ?
{ }
, 1,1,2,3, x D∈ = −
Ví dụ 2a:
y = ax
2
Tại đỉnh tháp nghiêng pisa
của Ý, G.Gallilei thả hai
quả cầu bằng chì, quả này
nặng gấp 10 lần quả kia để
nghiên cứu chuyển động
của một vật rơi tự do. Kết
quả nhiều lần cho thấy 2
quả cầu đều chạm đất
cùng một lúc. Ông khẳng
định: khi một vật rơi tự do,
vận tốc của nó tăng dần
và không phụ thuộc vào
trọng lượng của vật.
Quãng đường chuyển
động của nó được biểu
diễn gần đúng bởi công
thức s=5t
2
,
t là thời gian tính bằng
giây, s tính bằng mét.
Theo công thức này, mỗi giá
trị của t xác định một giá trị
tương ứng duy nhất của s.
Vài cặp giá trị tương ứng
của t và s:
Công thức s=5t
2
biểu thị một
hàm số có dạng
2
( 0)y ax a= ≠
x
1
x
2
-1-2
0 x
y
2
y
xx
1
y
Ví dụ 2b:
2
1
2
y x=
2
1
2
y x=
Trong thực tế người ta gặp rất nhiều hiện tượng vật thể có hình dạng
Parabol.
- Tia nước từ vòi phun lên cao rồi rơi xuống, trái bóng bay từ tay cầu thủ
bóng rổ vào rổ,… vạch ra những đường cong có dạng parabol.
- Đèn pha ôtô, xe máy, đèn pin… thiết kế theo hình dạng parabol giúp tập
trung ánh sáng về phía trước pha làm cho đèn sáng hơn. Tương tự như vậy
những ănten parabol giúp cho việc thu, phát các tín hiệu hiệu quả hơn.
- Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội có một cổng nhìn ra đường Giải Phóng,
nó có hình dạng Parabol và người ta thường gọi là “cổng Parabol”
1. Định nghĩa:
HÀM SỐ
Hàm số - Tập xác định của hàm số
Giả sử có 2 đại lượng biến thiên x và y, trong đó x nhận
giá trị thuộc tập D.
Nếu với mỗi giá trị của x thuộc tập D có một và chỉ một giá
trị tương ứng của y thuộc tập xác định R thì ta có một hàm số.
Ta gọi x là biến số
và y là hàm số của x
D : là tập xác định của hàm số
Khi đó
Ví dụ 3 :
Bảng dưới đây trích từ trang web của Hiệp hội liên
doanh Việt Nam – Thái Lan ngày 26 – 10 – 2005 về thu
nhập bình quân đầu người của nước ta từ năm 1995
đến năm 2004.
Bảng trên thể
hiện điều gì ?
Bảng này thể hiện sự phụ thuộc giữa thu
nhập bình quân đầu người ( kí hiệu là y)
và thời gian x (tính bằng năm)
Năm (x)
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2004
TNBQĐN (y)
200 282 295 311 339 363 375 394 564
Nhận xét:
Với mỗi giá trị
{ }
1995,1996, ,2004x D∈ =
có một giá trị duy nhất y
Vậy ta có
một hàm số
Tập hợp D là tập xác định của hàm số này
Các giá trị y = 200 ; 282 ;295 ; ….
Các giá tri y : được gọi là các giá trị của hàm
số, tương ứng tại x = 1995 ; 1996 ; 1997;…
Năm (x)
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2004
TNBQĐN (y)
200 282 295 311 339 363 375 394 564
2. Cách cho hàm số:
a. Hàm số cho bằng bảng:
Ví dụ 3: là hàm số cho bởi bảng
b. Hàm số cho bằng biểu đồ:
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001
39
43
56
78
108
116
141
10
23
17
28
29
35
43
Tổng số công trình tham dự giải thưởng
Tổng số công trình đoạt giải thưởng
C. Hàm số cho bằng công thức:
Các hàm số
là những hàm số được cho bởi công thức.
2
, ,
a
y ax b y y ax
x
= + = =
3. Đồ thị của hàm số:
Ví dụ 1: Cho hàm số y = f(x)=2x -1
Đánh dấu (x) vào ô tương ứng, để xác định các điểm nào thuộc đồ thị
của hàm số ở bảng cho dưới đây :
Các điểm Thuộc đồ thị
hàm số y = 2x -1
M1(0,-1) [ ]
M2(1,4) [ ]
M3(2,3) [ ]
M4(-1,-3) [ ]
M5(1,1) [ ]
M6(2,-2) [ ]
x
x
x
x
Vậy đồ thị
của hàm
số f(x)
gồm
những
điểm có
tọa độ
như thế
nào?
y
x
-2 -1
1
2
3
1 2
3
4
-3
-2
-1
M3(2,3)
M5(1,1)
M4(-1,-3)
0
M1(0,-1)
M2(1,4)
4
M6(2,-2)
y=f(x)=2x - 1
Ví dụ 2: Cho hàm số
Đánh dấu (x) vào ô tương ứng, để xác định các điểm nào thuộc đồ thị
của hàm số ở bảng cho dưới đây :
Các điểm Thuộc đồ thị
hàm số
M1(-2,
4
/
3
) [ ]
M2(-1,-3) [ ]
M3(-1,
1
/
3
) [ ]
M4(0, 0) [ ]
M5(1, 4) [ ]
M6(1,
1
/
3
) [ ]
M7(2,
4
/
3
) [ ]
Vậy đồ thị
của hàm
số f(x)
gồm
những
điểm có
tọa độ
như thế
nào?
2
1
( )
3
y f x x= =
2
1
3
y x=
x
x
x
x
x
Từ ví dụ trên em hãy
nêu định nghĩa đồ thị
hàm số ?
1
3
4
3
0
x
y
-2
-1
1 2
1
2
M1(-2, 4/3)
-1
-2
-3
M2(-1,-3)
M3(-1, 1/3)
M4(0, 0)
M5(1, 4)
M6(1, 1/3)
M7(2, 4/3)
3
4
Đồ thị của hàm số y=f(x) xác định trên tập D là
tập hợp tất cả các điểm M(x;f(x)) trên mặt phẳng
tọa độ với mọi x thuộc D.
C
ủng cố
:
1. Định nghĩa hàm số - Tập xác định của hàm số
2. Cách cho hàm số:
a. Hàm số cho bằng bảng
b. Hàm số cho bằng biểu đồ
c. Hàm số cho bằng công thức
3. Đồ thị của hàm số