Bộ GIáO DụC Và ĐàO TạO
ĐạI HọC HòA BìNH
PHí THANH Vũ
VàI NéT Về CUộC Đời và sự nghiệp
Của Michelangelo
TRNG I HC: Hũa bỡnh
Khoa: Mỹ thuật công nghiệp
Chuyên ngành: Thiết kế nội thất
Lớp: 512tkn
Ngời hớng dẫn: gv trần thị tuyết nhung
Hà nội - 2013
MC LC
MC LC
I-Lý do chn ti
II-Tiu s
2
3
3
1. Tuổi trẻ
2. Bắt đầu trưởng thành
3. Nhân cách
4. Giới tính
5. Tại Rome
6. Dưới thời các giáo hoàng Medici ở
Florence
7. Sự nghiệp kiến trúc
III-Tác phẩm
1. Tượng David
2. Trần nhà nguyện Sistine
3. Sự phán xét cuối cùng
4. Bức phác họa cuối cùng được tìm thấy
5. Đôi điều về Pieta của Michelangelo
*Một số tác phẩm nổi tiếng của Michelangelo
**Tài liệu tham khảo
4
5
6
7
9
10
11
11
11
13
17
19
19
21
26
I-Lý do chọn đề tài
Michelangelo được đánh giá là một trong ba nghệ sĩ vĩ đại nhất của thời Phục
hưng Italia. Nghệ thuật của ông là sự vật lộn đau đớn của tâm hồn của một con người bị
giằng xé bởi long tin cao cả trước những điều thế tục, ông đưa sức vận ddoongj ào ạt
vào những hình thái bình yên, mơ mộng của nghệ thuật thời Phục hưng. Về điêu khắc,
sau khi đã học kỹ càng về những bài học của nghệ thuật cổ đại Hi Lạp – La Mã ông đã
biến nó thành phong cách riêng dữ dội và chắc chắn của mình. Hội họa và kiến trúc của
ông cũng giữ nguyên cá tính như điêu khắc và được thể hiện những bố cục hoành
tráng. Một trong những đóng góp đặc biệt của ông vào truyền thống Florence là tính
2
honh trỏng trong tỏc phm, khin ngi c, ngi nghe, ngi xem nhng tỏc phm
ca ụng u kinh ngc v khõm phc v cỏch sỏng to trong cuc i ngh tht ca
ụng.
II-tiểu sử
Michelangelo di Lodovico Buonarroti Simoni (6 tháng 3 năm 1475 18 tháng
2 năm 1564), thờng đợc gọi là Michelangelo, là một họa sĩ, nhà điêu khắc, kiến trúc s, nhà thơ và
kỹ s thời kì Phục hng ý. Dù ít có những đột phá bên ngoài nghệ thuật, sự uyên bác của ông trong
các lĩnh vực đạt tới tầm mức khiến ông đợc coi là một ngời xứng đáng với danh hiệu nhân vật thời
Phục hng, cùng với đối thủ là ngời bạn Leonardo da Vinci.
Michelangelo di Lodovico Buonarroti Simoni
Khả năng sáng tạo của Michelangelo trong mọi lĩnh vực ông tham gia trong suet cuộc đời
dài của mình rất phi thờng, cả trong các th từ, phác thảo, ký sự còn lại, ông là nghệ sĩ dợc ghi
chép đầy đủ nhất về cuộc đời ở thế kỷ 16. Hai trong số các tác phẩm nổi tiếng nhất của ông là
Đức Mẹ Sầu Bi và Vua David, đợc thực hiên trớc khi ông bớc sang tuổi 30. Dù ông không đợc
đánh giá nhiều trong hội họa, Michelangelo cũng đã tạo ra hai trong các tác phẩm có ảnh hởng
lớn nhất thuộc thể loại bích họa trong lịch sử nghệ thuật phơng Tây: Cảnh Thiên Chúa sáng thế
trên trần nhà nguyện Sistine và sự phán xét cuối cùng trên bức tờng bệ án thờ nhà nguyện Sistine
ở Roma. Lá một kiến trúc s , Michelangelo là một tiên phong trong phong cách Mannerist tại th
viện Laurentian. ở tuổi 74, ông kế tục Antonio da Sangallo Trẻ trở thành kiến trúc s của Vơng
cung thánh đờng Thánh Phêrô. Michelangelo đã thay đổi đồ án, góc phía tây đợc hoàn thiện theo
thiết kế của Michelangelo, mái vòm đợc hoàn thành sau khi ông mất với một số sửa đổi.
Một ví dụ khác về vị chí độc nhất của Michelangelo: Ông là nghệ sĩ phơng Tây đầu tiên
có tiểu sử đã đợc xuất bản khi đang còn sống. Hai cuốn tiểu sử đã đợc xuất bản trong khi ông
đang sống, một trong số đó bởi Giogrio Vasari, cho rằng ông là động cơ của mọi thành tựu nghệ
thuật từ khi bắt đầu thời kỳ Phục hng, một quan điểm vẫn tiếp tục đợc ủng hộ trong lịch sử nghệ
3
thuật trong nhiều thế kỷ. Trong đời mình ông cũng thờng đợc gọi là // Divino (ngời siêu phàm).
Một trong những phẩm chất của ông đợc những ngời đơng thời ngỡng mộ nhất là terribilità, một
cảm giác kính sợ trớc sự vĩ đại, và các lỗ lực của những nghệ sĩ thời sau học theo phong cách say
mê và rất cá nhân của ông đã dẫn tới Mannerism, phông trào lớn tiếp sau trong nghệ thuật phơng
Tây sau thời kỳ Đỉnh cao Phục hng.
1.Tuổi trẻ
Gia đình Michelangelo từ nhiều thế hệ đã là chủ các nhà băng nhỏ tại Florence nhng cha
ông, Lodovico di Leonardo di Buonarroti di Simoni, đã không thề duy trì đợc tình hình tài chính
của ngân hàng, và giữ các vị trí tạm thời trong chính phủ. Khi Michelangelo ra đời, cha ông là
nhân viên pháp lý tại thị trấn nhỏ Caprese và nhân viên địa phơng của Chiusi. Mẹ của
Michelangelo la Francesca di Neri del Miniato di Siena. Những ngời nhà Buonarroti tuyên bố
mình là hậu duệ của Nữ bá tớc Mathilde ò Canossa,tuyên bố này vẫn cha đợc chứng minh, tuy
nhiên chính Michelangelo tin vào điều này. Nhiều tháng sau khi Michelangelo ra đời, gia đình
ông quay trở lại Florence va Michelangelo lớn lên tại đây. ở những thời điểm sau này , trong
những thời kỳ ốm yếu kéo dài và sau khi mẹ ông mất khi ông lên 7 tuổi, Michelangelo sống với
một ngời thợ đá và vợ ông cùng gia đình ở thị trấn Settignano nơI cha ông có một mỏ đá mable
và một nông trại nhỏ. Giorgio Vasari trích dẫn Michelangelo nói, Nếu có thứ gì tốt đẹp trong tôi,
nó bởi tôI sinh ra trong một không khí tinh tế tại Arezzo. Cùng với dòng sữa của ngời vú tôi đã
nhận đợc sở trờng sử dụng đục và búa, và tôI đã làm ra những ngón tay mình bằng chúng.
Khi mới là một chú bé, cha của Michelangelo đã gửi ông theo học văn phạm tới ngời theo
chủ nghĩa nhân đạo là Francesco da Urbino in Florence. Tuy nhiên, nhà nghệ sĩ nhỏ không thể
hiện sự quan tâm tới trờng học, mà thích copy lại những bức tranh từ các nhà thơ và tìm kiếm
những ngời bạn có cùng sở thích hội họa. Lúc mời ba tuổi, Michelangelo đợc nhận vào học viện
với họa sĩ Domenico Ghirlandaio. Khi Michelangelo 14 tuổi, cha ông thuyết phục Ghirdandaio trả
tienf học viện ở múc một nghệ sĩ cho ông, đây là một điều rất hiếm ở thời kỳ đó. Khi vào năm
1489 Lorenzo de` Medici, nhà cai trị trên thực tế của Florence, yêu cầu Ghirlandaio những đồ đệ
xuất sắc nhất của ông, Ghirlandaio đã gửi Michelangelo và Francesco Granacci. Từ năm 1490 đến
năm 1492, Michelangelo tham gia hội nhân văn mà Medici đãlập ra cùng với các quy tắc Tân
Platon. Michelangelo học điêu khắc với Bertoldo di Giovanni. Tại học viện, cả quan điểm và
nghệ thuật của Michelangelo đều bị ảnh hởng bởi các nhà triết học và tác gia nổi tiếng nhất thời
ấy gầm Marsilio Ficino, Pico della Mirandola và Angelo Poliziano. Khi ấy Michelangelo đã thực
hiện các bức phù điêu nổi thấp Madonna ò the Steps (1490- 1492) và Battle of the Centaurs
(1491- 1492). Tác phẩm sau này dựa trên một chủ đề do Poliziano đề nghị và do Lorenzo de
Medici đặt hàng. Khi cả hai đều đang tập việc với Bertoldo di Giovanni, Pietro Tomrrigiano đấm
4
vào mũi ngời bạn 17 tuổi của mình, và vì thế gây ra một sự biến dạng rất dễ thấy trên mọi bức
chân dung Michelangelo.
2.Bắt đầu trởng thành
Cái chết của Lorenzo de` Medici ngày 8 tháng 4 năm 1492 dẫn tới một sự đảo ngợc các
hoàn cảnh của Michelangelo. Michelangelo rời triều đình Medici với đầy đủ sự đảm bảo và quay
trở về ngôI nhà của ngời cha. Trong những tháng sau đó ông đã tạc một thập tự giá bằng gỗ
(1493), nh một món quà gửi cha tu viện trởng nhà thờ Florentine Santo Spirito, ngời đã cho phép
ông thực hiện một số nghiên cứu giảI phẫu trên các thi thể của bệnh viện nhà thờ. Từ năm 1493
tới năm 1494 ông đã mua một khối đá mable để thực hiện một bức tợng Hercules có kích thớc lớn
hơn ngời thật, tợng đợc gửi tới Pháp và sau này biến mất trong khoảng những năm 1700. Ngày 20
tháng 1 năm 1494, sau những trận tuyết rơI dầy, ngời thừa kế của Lorenzo, Piero de Medici đặt
hàng một bức tợng bằng tuyết, Michelangelo một lần nữa lại vào triều đình Medici.
Cùng năm ấy, nhà Medici bị trục xuất khỏi Florence vì sự nổi lên của nhà Savonarola.
Michelangelo rời thành phố trớc khi quyền lực chính trị thay đổi, đI tới Venice và sau đó tới
Bologna. Tại Bologna ông đợc đặt hàng hoàn thành việc tạc những nhân vật nhỏ cuối cùng tại
điện thờ thánh Dominic, trong nhà thờ dành cho vị thánh này. Tới cuối năm 1494, tình hình chính
trị tại Florence lắng dịu hơn. Tuy nhiên thành phố, trớc kia nằm dới sự đe dọa từ phía Pháp, không
còn là một nơI nguy hiểm nữa khi Charles VIII bị đánh bại. Michelangelo quay trở lại Florence
nhng không nhận đợc đơn đặt hàng nào từ chính phủ mới của thành phố thuộc nhà Savonaroda.
Ông quay lại làm việc cho nhà Medici. Trong nửa năm ở tại Florence ông thực hiện hai bức tợng
nhỏ một Thánh John Ngời rửa tội trẻ em và một tợng Cipid ngủ. Theo Condivi, Lorenzo di
Pierfrancesco de` Medici, Ngời mà Michelangelo thực hiện tợng Thánh John rửa tội cho, đã yêu
cấu rằng Michelangelo lam sao để nó trông giống nh đã bị chôn lấp để ông ta có thể gửi nó tới
Rometiêu thụ nó nh một tác phẩm nghệ thuật cổ và dễ bán hơn. Cả Lorenzo và Michelangelo
đều không biết về việc lừa dối về giá trị thực của bức tợng bởi một ngời trung gian. Hồng y giáo
chủ Rafaele Riario, ngời mua bức tợng từ Lorenzo, phát hiện ra rằng đó là đồ giả, nhng thấy ấn t-
ợng với giá trị điêu khắc tới mức ông đã mời nghệ sĩ tới Rome. Thành công rõ dàng này trong
việc bán tác phẩm điêu khắc của ông ở nớc ngoài cũng nh tình hình then trọng tại Florentine có
thể đã khuến khích Michelangelo chấp nhận lời mời.
3.Nhân cách
Michelangelo thờng ngạo mạn với ngời khác và luôn không hài lòng với chính mình, coi
nghệ thuật có nguồn gốc từ cảm hứng bên trong và từ văn hóa. Trái ngợng với những ý tởng của
đối thủ của ông, Leonardo da Vinci, Michelangelo coi tự nhiên là một kẻ thù và phải vợt qua nó.
Các nhân vật ông đã tạo ra mạnh mẽ và năng động, mối nhân vật ở trong không gian riêng của
5
mình tách biệt với thế giới bên ngoài. Với Michelangelo, công việc của nhà điêu khắc hoàn toàn
tự do khỏi các hình thức vốn đã ở trong phiến đá. Ông tin rằng mọi phiến đá đều có một sự điêu
khắc bên trong nó, và rằng công việc điêu khắc đơn giản là việc tẩy bỏ tất cả những thứ không
phải là một phần của bức tợng.
Nhiều giai thoại nói về tài năng của Michelangelo, đặc biệt trong điêu khắc, rất đợc tôn
sing ở thời đại ông. Một Lorenzo de Medici khác muốn sử dụng Michelangelo để kiếm ít tiền.
Ông dặt hàng Michelangelo tạc tơng Cupid trông có vẻ giống món đồ cổ. Lorenzo trả
Michelangelo 30 ducat, nhng bán bức tợng với giá 200 ducat. Hồng y giao chủ Raffaele Riario
nghi ngờ và cử một ngời đi điều tra. Michelangelo sau đó xác nhận rằng ông đã tạc tợng Cupid,
nhng không hề nghĩ rằng mình đã bị lừa. Sauk hi sự thật bị khám phá, Hồng y giáo chủ sau này
coi đó làm bằng chứng về khả năng của ông và đặt ông thực hiện tác phẩm Bacchus. Một giai
thoại đợc biết đén nhiều khác cho rằng khi hoàn thành the Moses (San Pietro tại Vincoli, Rome),
Michelangelo đã đập mạnh búa vào đầu gối của tợng, kêu lên, Sao mày không nói chuyện với
tao?
Trong dời sống các nhân, Michelangelo rất đạm bạc. Ông nói với ngời học việc của mình
là Ascanio Condivi: Dù tôi có thể giàu có thế nào nữa, tôi đã luôn sống nh một ngời nghèo khổ.
Condivi nói ông không thích thức ăn và đồ uống, ăn vì cần thiết hơn là vì niềm vui và rằng ông
thờng ngủ trong đám quần áo và giày của mình. Những thói quen đó đã có thể khiến ông đợc
a thích. Ngời viết tiểu sử ông Paolo Giovio nói, Bản chất của ông quá mạnh mẽ và vụng về khiến
các thói quen của ông ở gia đình rất bần tiện, and deprived posterity of any pupils who might have
followed him. Có thể ông không chủ tâm, bởi theo bản chất của ông là một ngời cô độc và u sầu.
Ông có một danh tiếng về Bizzarro e fantastico bởi ông rút mình khỏi tình bằng hữu của loài ng-
ời.
4.Giới tính
Tính nền tảng trong nghệ thuật của Michelangelo là vẻ đẹp của nam giới, hấp dẫn ông cả
về them mĩ và cảm xúc. Một phần, đó là một sự thể hiện sự lý tởng hóa nam tính thời Phục hng.
Nhng trong nghệ thuật của Michelangelo có một cảm giác xác thịt với tính them mỹ đó.
Những sự thể hiện của nhà điêu khắc về tình yêu đã đợc đặc trng hóa nh là cả Tân Platonic và
đồng tính; giới học giả gần đây tìm kiếm sự giải thích tôn trọng cả hai điều đó, tuy nhiên vẫn then
trọng trong việc đa ra những kêt luận tuyệt đối. Một ví dụ về vấn đề là Cecchino dei Bracci, cái
chết của ngời này, chỉ một năm sau khi họ gặp năm 1543, đã gây cảm hứng cho việc viết 48 bài
thơ trào phúng tang lễ, mà theo một số lời kể ám chỉ tới một mối quan hệ không chỉ lãng mạn mà
cả về thể xác: Xác thịt giờ giờ là đất, và đây xơng tôi, bị tớc đi những đôi mắt đẹp, và không khí
vui nhộn, sự chung thành vẫn dành cho anh ta ngời tôi đã tong vui vẻ giờng, ngời tôi ôm hôn, ngời
linh hồn tôi hiện đang sống ở.
6
Theo những ngời khác, chúng thế hiện một sự hội thoai Platon tái hình dung không xuc
cảm và tao nhã, theo đó thi ca tình ái đợc coi nh một sự thể hiện các cảm giác tinh khiết (Quả
thực, cần nhớ các đức tin tình yêu ở Italia thế kỷ 16 có phạm vi áp dụng rộng lớn hơn hiện nay
nhiều). Một số thanh niên trẻ lịch lãm và tận dụng u thế của nhà điêu khắc. Febbo di Poggio, năm
1532, bán rao vẻ duyên dáng của mình - để trả lời tình yêu của Michelangelo anh ta đòi tiền. TR-
ớc đó, Gherardo Perini, năm 1522, đã ăn trộm một cách trơ tráo của ông. Michelangelo luôn bảo
vệ sự riêng t của mình. Khi một nhân viên của một ngời bạn ông là Niccolô Quaratesi đề nghị xin
con trai mình vào học việc gợi ý rằng anh ta sẽ tốt trên giờng, Michelangelo đã từ chối một cách
phẫn nộ, đề nghị Quaratesi đuổi việc ngời đó.
Sự thể hiện bằng chữ lớn nhất bằng tình yêu của ông đợc trao cho Tommaso dei Cavalieri
(khoảng 1509 -1587), ngời 23 tuổi khi Michelangelo gặp anh ta năm 1532, ở tuổi 57. Cavalieri
rộng mở với sự yếu mềm của ông già: Tôi thề sẽ đáp trả tình yêu của ông, cha bao giờ tôi ớc
muốn một tình bạn nh tôi muốn có với ông. Cavalieri vẫn trung thành với Michelangelo cho tới
khi ông mất.
Michelangelo đã dành tặng cho anh ta ba trăm bài sonnet và thơ chữ tình, là tập hợp
những bài thơ lớn nhất của ông. Một số nhà bình luận hiện đại cho rằng mối quan hệ dơn giản chỉ
là một cảm giác yếu mềm kiểu Platon, them chí cho rằng Michelangelo tìm kiếm một ngời con
trai đại diện. Tuy nhiên, tình trạng đồng tính đã đợc ghi nhận từ thời ấy, vì thế một sự che đậy
đoan trang đã đợc dựng lên giữa họ và cháu họ của ông, Michelangelo trể, ngời xuất bản một tập
thơ năm 1623 với các đại từ chỉ giới đã đợc thay đổi. John Addington Symonds, nhà hoạt động
đồng tính từ thời kỳ đầu của Anh, đã đảo ngợc sự thay đổi này bằng cách dịch các bài sonnet
nguyên bản sang tiếng Anh và viết một cuốn tiểu sử hai tập, xuất bản năm 1893.
Các bài sonnet là các tập thơ đầu tiên ở mọi ngôn ngữ hiện đại đợc một ngời đàn ông đề tặng cho
một ngời đàn ông khác, trớc cả những bài sonnet của Shakespeare gửi cho ngời bạn trẻ của ông
với khoảng cách 50 tuổi. Cuối đời mình ông nuôi dỡng một tình yêu lớn với nhà thờ và là một ng-
ời đàn bà quý tọc góa là Vittoria Colonna, ngời ông gặp tại Rome năm 1536 hay 1538 ngời khi ấy
đang ở tuổi gần 50. Họ đã viết các bài sonnet cho nhau và thờng xuyên liên lạc tới khi bà mất.
Không hiểu chắc liệu Michelangelo có quan hệ thể xác (Condivi đợc gán cho ông một kẻ
trinh bạch nh nhà s), nhng qua thơ và nghệ thuật của ông chúng ta ít nhất có thể thoáng hiểu
phạm vi tởng tợng của ông.
5.Tại Rome
Michelangelo tới Rome ngày 25 tháng 6 năm 1496 ở tuổi 21. Ngày 4 tháng 7 cùng năm
ấy, ông bắt đầu làm việc cho đặt hàng của Hồng y giáo chủ Raffafle Riario, một bức tợng theo
kích thớc thực của vị thần rợu La Mã, Bachus.Tuy nhiên, ngay khi hoàn thành, bức tợng bị Hồng
7
y giáo chủ từ chối, và sau đó đợc đa vào bộ siu tập của ngời chủ ngân hàng Jacopo Galli, đặt trong
vờn nhà ông.
Tháng 11 năm 1497, đại sứ Pháp tại Tòa Thánh đặt hàng một trong những tác phẩm nổi
tiếng nhất của ông, tác phẩm điêu khắc Pietà và hợp đồng đợc đồng ý vào tháng 8 năm sau đó. ý
kiến thời ấy về tác phẩm này: một sự phát lộ mọi tiềm năng và xung lực của nghệ thuật điêu
khắc đợc tóm tắt bởi Vasari: chắc chắn đó là một điều thần diệu mà một khói đá có thể tạc
thành một sự hoàn hảo mà thiên nhiên không thể tạo ra trong đó.
Tại Rome, Michelangelo sống gần nhà thờ Santa Maria di Loreto. ở đây, theo truyền
thuyết, ông yêu Vittoria Colonna, nữ hầu tớc Pescara và cũng là một nhà thơ. Căn nhà của ông bị
phá hủy năm 1874, và các yếu tố kiến trúc còn lại đợc những ngời chủ mới giữ lại đã bị phá hủy
năm 1930. Ngày nay một bản sao đợc phục dung hiện đại ngôi nhà của Michelangelo có thể đợc
thấy trên đồi Gianicolo. Cũng trong giai đoạn này có những hoài nghi phát sinh khi Michelangelo
thực hiện tác phẩm điêu khắc Laocoon và các con trai tại Vatican.
6.Dới thời các giáo hoàng Medici ở Florence
Năm 1513 Giáo hoàng Julius II qua đời và ngời kế tục ông Giáo hoàng Leo X, một thành
viên gia đình Medici, đặt hàng Michelangelo xây dung lại mặt tiền của La Mã pháp đình San
Lorenzo tại Florence và trang trí nó bằng các tác phẩm điêu khắc. Michelangelo miễn cỡng đồng
8
ý. Ba năm ông dành cho việc sáng tạo các bức họa và các mô hình cho mặt tiền, cũng nh lỗ lực
mở một mỏ đá mabel mới tại Pietrsanta phục vụ riêng cho dự án này, là những năm tháng chán
nản nhất trong sự nghiệp của ông, bởi công việc bất thần bị hủy bỏ do sự thiếu hụt tài chính của
những ngời thợ bảo trợ trớc khi có bất kỳ tiến triển nào diễn ra. La Mã pháp đình cho tới tận ngày
nay vẫn không có mặt tiền.
Rõ ràng không bực tức với sự việc này, nhà Medici sau đó quay trở lại với Michelangelo
với một đề xuất lớn khác, lannf này là mợt nhà nguyện trong nghĩa trang gia đình tại La Mã pháp
đình San Lorenzo. May mắn cho các thế hệ tiếp sau, dự án này, chiếm hầu hết thời gian của ngời
nghệ sĩ trong thập niên 1520 và 1530, đợc thực hiện đầy đủ. Dù vẫn cha hoàn thành, nó là ví dụ
tốt nhất về sự tích hợp tầm nhìn về điêu khắc và kiến trúc của nghệ sĩ, bởi Michelangelo đã tạo ra
các tác phẩm điêu khắc chính và sơ đồ nội thất. Trớ trêu thay, những hầm mộ nổi bật nhất là
những hầm mộ của hai thành viên gia đình Medici chết trẻ, một ngời con trai và một ngời cháu
trai của Lorenzo. Chính II Magnifico đợc chông trong một hầm mộ cha đợc hoàn thành và hoàn
toàn không đáng chú ý ở một trong những bức tờng bên của nhà nguyện. Không có đợc một đài
kỷ niệm nhỏ, nh dự định ban đầu.
Năm 1527, các công dân Florentine, đợc khuyến khích bởi vụ cớp bóc Rome, lật đổ gia
đình Medici và táI lập nền cộng hòa. Một cuộc phong tỏa thành phố diễn ra sau đó, và
Michelangelo phục vụ cho thành phố Florence yêu quý của mình bằng cách làm việc tại pháo đài
của nó từ năm 1528 đến năm 1529. Thành phố sụp đổ năm 1530 và nhà Medici đợc táI lập quyền
lực. Hoàn toàn không có thiện cảm với chế độ cai trị đàn áp của công tớc Medici, Michelangelo
rời Florence giữa thập niên 1530,, chỉ để lại các phụ tá ở lại để hoàn thiên nhà nguyện Medici.
Nhiều năm sau thi hài ông đợc mang trở lại từ Rome để mai táng tại Basilica di Santa Croce, thực
hiện ớc nguyện cuối cùng của ngời nghệ sĩ đợc chôn cất tại thành phố Tuscany ông yêu quý.
7.Sự nghiệp kiến trúc
Michelangelo đã làm việc ở nhiều dự án do những ngời khác khởi đầu, đáng chú ý nhất là
công việc của ông tại nhà thờ thánh Peter, Rome. Campidoglio, đợc thiết kế bởi Michelangelo
cũng trong giai đoạn này, đợc điều chỉnh cấu trúc và không gian phù hợp với Capitoline Hill của
Rome. Hình dáng của nó, kiểu giống hình chữ nhật lệch hơn là hình vuông, đợc dự định để trung
hòa với những hiệu ứng của phong cảnh. Các dự án kiến trúc lớn của Florentine do Michelangelo
tiến hành là mặt tiền ch đợc thi công cho La Mã pháp đình San Lorenzo, Florence và nhà nguyen
Medici (Capella Medicea) và th viện Laurentian, Và các pháo đài của Florence. Các dự án La Mã
lớn là nhà thờ thánh St.Peter, Palazzo Farnese, San Giovanni dei Fiorentini, Nhà nguyện Sforza
(Capella Sforza) tại Basilica di Santa Maria Maggiore, Porta Pia và Maria degli Angeli.
9
2. Tác phẩm
2.1.Tợng David
Michelangelo quay trở lại Florence năm 1499- 1501. Mọi thứ đang thay đổi tại nớc cộng
hòa sau sự thất bại của những Thầy tu chống Phục hng và ngời lãnh đạo Florence, Girolamo
Savonaroma (bị hành quyết năm 1498) và sự nổi lên của gonfaloniere Pier Soderini. Ông đợc các
tổng tài Phờng hội Len yêu câu hoàn thành một dự án còn dang dở đã đợc bắt đầu từ 40 năm trớc
đó bởi Agostino di Duccio: một bức tợng khổng lồ thể hiện David nhự một biểu tợng của sự tự do
của Florentine, sẽ đợc đặt tại Piazza della Signoria, phía trớc Palazzo Vecchio. Michelangelo đáp
ứng bằng cách hoàn thành tác phẩm nổi tiếng nhất của mình, tợng David năm 1504. Kiệt tác này,
đợc làm từ khối đá mable tại các mỏ đá ở Carrara đã đợc các nghệ sĩ khác bắt đầu trớc đó, bức t-
ợng David cao 4,34 mét, tợng đợc rời đến Hàn Lâm Viện Nghệ Thuật của thành phố Florence. T-
ợng David nói về chàng chăn cừu David một nhân vật huyền thoại, ngời đã trảI qua trận chiến
một mất một còn với gã khổng lồ Goliath giữa thung long Elah, nơI ngăn cách hai bờ Do Thái
(Israel) và Palestine với những cách đồng tít tắp cỏ hoa cùng những đàn cừu thong dong gặm cỏ
Tng david
10
Tợng David
Dù đã có rất nhiều danh họa đại tài lấy David làm nguồn cảm hứng cho các tác phẩm của
mình, nhng dờng nh cha ai bao hàm đợc vẻ đẹp của David trông qua một tác phẩm nh
Michelangelo. Trớc khi bắt tay vào làm bức tợng này danh họa Michelangelo đã phác thảo chi tiết
nó ở tơng lai, từ độ cao, khoảng cách từ bức tợng cho đến hàng rào bảo vệ xung quanh và bức t-
ợng ra đời y khuôn theo ý tởng này. quả là không dễ để hoàn thành một ý tởng nh vậy, nó đòi hỏi
ngời nghệ sĩ phải nắm bắt những con số nh một nhà khoa học, những cấu trúc cơ thể nh một nhà
giảI phẫu học và t tởng của một nhà sử học. Chàng David của danh họa Michelangelo hội tụ đầy
đủ những thần chất của nghệ thuật Baroque hay nói rộng ra của cả nền Phục hng hoa mỹ. Tính 3
chiều: thời gian, không gian và sự dịch chuyển động đợc ông khắc họa đậm nét ở tong thuộc tính.
Bớc ra khỏi những giá treo ngời của thời Trung cổ, David của ông không thề khoác một mảnh vảI
và cũng chẳng có chiếc áo giáp nào của vua Saul nh truyền thống. Tinh thần hi lạp cổ xa đợc
Michelangelo làm sống dậy qua vẻ đẹp của chàng mục đồng ở tận Trung Đông, cái tôi cá nhân đ-
ợc đẩy lên cao trào, sức sáng tạo đợc đề cao, sự khát khao tự do đến cháy bang David tợng trng
cho tinh thần chiến thắng vad cho cả những giá trị to lớn của nền hội họa Phục hng, đánh dấu tài
năng của họa s Michelangelo và đa bức tợng David trở thành kho báu của cả nhân loại.
2. Trần nhà nguyện Sistine
Năm 1505 Michelanfelo đợc Giáo hoàng Julius II mới đợc bầu mời quay trở lại Rome.
Ông đợc đặt hàng xây dựng hầm mộ cho Giáo hoàng. Dới sự bảo trợ của Giáo hoàng,
Michelangelo phảI liên tục dừng công việc ở hầm mộ để hoàn thành nhiều nhiệm vụ khác. Bởi
những sự ngắt quãng này, Michelangelo đã mất 40 năm cho hầm mộ. Hầm mộ với đặc điểm trung
tâm là tợng Moses của Michelangelo, không bao giờ hoàn thành ở mức khiến ông hài lòng. Nó
nằm tại nhà thờ thánh Pietro ở Vincoli tại Rome.
Cũng trong giai đoạn này, Michelangelo nhận lời yêu cầu vẽ trần nhà nguyện Sistine, mất gần 4
năm để hoàn thành (1508- 1512). Theo lời kể của Michelangelo, Bramante và Raphael đã thuyết
phục Giáo hoàng đặt hàng Michelangelo thực hiện một lĩnh vực ông không mấy quen thuộc. Điều
11
này để Michelangelo sẽ gặp phảI những so sánh bất lợi với đối thủ Raphael, ngời khi ấy đang ở
đỉnh cao sự nghiệp với t cách nghệ sỹ sáng tác tranh tờng. Tuy nhiên, câu chuyện này bị nhiều nhà
sử hoc hiện đại bác bỏ với những bằng chứng ở thời điểm đó, và có thể đơn giản chỉ là sự phản
ánh quan điểm riêng của nghệ sĩ.
Michelangrlo ban đầu đợc đặt hàng vẽ 12 Thánh tông đồ trên một nền cảnh bầu trời sao,
nhng hai bên có những hình ảnh phối hợp khác biệt và phức tạp, thể hiện sự thành tạo thế giới, Sự
suy đồi của con ngời và Lời hứa Cứu rỗi thông qua các nhà tiên tri và Bảng phả hệ của chúa Jesus.
Tác phẩm là một phần của một bối cảnh trang trí lớn hơn bên trong nhà nguyện thể hiện đa phần
học thuyết của nhà thờ Cơ đốc giáo.
Cuối cùn bố cục hơn 300 nhân vật và co chín tình tiết trung tâm từ Sách Khải huyền, đợc
chia thành ba nhóm: Sự sáng tạo thế giới của chúa; Chúa tạo ra loài ngời và việc họ mất ân huệ
của chúa; và cuối cùng, tình trạng của nhân loại nh đợc thể hiện bởi Noah và gia đình ông. Trên
các vòm tam giác đỡ mái đợc vẽ mời hai ngời đàn ông và phụ nữ đã iên doán sự xất hiện của Chúa
Jesus. Họ gồm bẩy nhà tiên tri Israel và năm Bà đồng, các phụ nữ tiên tri của thế giới cổ đại
Trong số những bức họa nổi tiếng nhất trên trần có Chúa tạo ra Adam, Adam và Eva trong
Vờn địa đàng, Đại hang thủy, nhà tiên tri Isaiah và Bà đồng Cumaean. Quanh các cửa sổ đợc vẽ
các tổ tiên của Cúa Jesus.
Trần nhà nguyện Sistine
12
Ngời ta thờng xem những hình ảnh chi tiết của tác phẩm khổng lồ này và không bao giờ
có thể nhìn ngăm cho thỏa. Những cái ấn thợng bởi Tống thế, khi bớc vào nguyện đờng, vẫn rất
khác với toàn bộ những ảnh chop ta tong thấy. Ngôi nhà nguyện giông một hội nghị sảnh đờng rất
rộng lớn và cao, với vòm trần hơi lõm. Phi trên các bức tờng là một dãy các bức họa kể về Moses
và Đức Kitô theo phong cách cổ truyền của những ngời đi trớc Michelangelo. Nhng khi ngớc lên
ta nh nhìn vào một thế giới khác. Đó là thế giới của những chiều kích ngoài tầm với của con ngời.
Trên những khung vòm vơn lên giữa năm cửa sổ của mỗi bên nguyện đờng là hình ảnh khổng lồ
của các tiên tri Cựu ớc, những ngời đã nói với dân do thái về đấng cứu thế sẽ đến, xen kẽ với hình
ảnh của các nữ tiên tri ngoại giáo.những kẻ theo truyền tụng cổ xa đã tiên báo cho ngời ngoại đạo
biết sự có mặt của đấng cứu thế. Michelangelo đã vẽ họ nh những nam nhân và phụ nữ rất mạnh
mẽ, ngồi đắm mình trong suy t, đọc, viết, tranh luận, hay nh đang lắng nghe một tiếng nói nội
tâm. Giữa những nhân vật lớn quá khổ này, ngay giữa vòm trần, ông vẽ câu truyện Sáng thế và
truyện Noah. Nhng giờng nh phần việc lớn lao này không thỏa mãn nổi các thôi thúc sáng tạo
những hình tợng luôn mới mẻ. Ông đã chen giữa những câu chuyện này bằng hàng đoàn lũ các
hình ảnh khác, một số giống những bức tợng, số khác giống những thanh niên sinh đông đẹp phi
phàm, đang giữ những giải băng và huy chơng lớn mà trên đó cũng lại là những câu chuyện.
Ni tht nh nguyn Sistine vi hai tuyt tỏc v i ca Michelangelo
Thế mà đây chỉ là mảng chung tâm. Chung quanh là một đám rớc vô tận những đàn ông
va đàn bà mọi kiểu dáng các tổ tiên vô số của Đức Kitô theo Kinh Thánh. Khi nhìn vào nguồn
13
hình tợng phong phú vô tận này nơi các ảnh chụp, có thể ta nghĩ rằng toàn bộ trần nhà sẽ chen
trúc vào không cân đối. Nhng quả là một ngạc nhiên lớn lao khi bớc vào nguyện đờng Sistine và
thấy vòm trần thật đơn giản và hài hòa biết bao nếu chỉ coi nó nh một mảng trang trí tuyệt mỹ.
Cách phối hợp màu sắc mới nhuần nhuyễn và đơn giản làm sao, và toàn thể bố cục rõ ràng biết
chừng nào. Những gì ta thấy ở hình ảnh chỉ là một phần nhỏ của các tác phẩm, một khu vực hình
vòng cung uốn ngang qua trần nhà
3.S phỏn xột cui cựng
Bc tranh s phỏn xột cui cựng nh nguyn Sistine l mt trong nhng tỏc phm ni
ting nht ca Michelangelo. Cỏc nhõn vt trong tranh u kha than, nhng ó b che õy trong
t trựng tu hi th k XVI.
S phỏn xột cui cựng, 1370*1220 cm, tng ỏn th nh nguyn Sistine
14
Cun sỏch Michelanelo Ton b s nghip cung cp cho c gi mt cỏi nhỡn xuyờn
qua nhng iu xem ra cú v lp d nhn thc c ngun gc tn ti ca ngi ngh s. Mt
ngh s ti ba cn phi bit vt lờn trờn nhng s khuụn sỏo, nhng li chờ trỏch, nhng ũn ca
s phn. Trong kit tỏc khng l S phỏn xột cui cựng di 20m v rng 15m núi trờn, cú 300
nhõn vt a dng t con ngi n thn thỏnh c th hin, trong ú cú nhõn vt t vi o
Bartholomaeus, b hnh h, b tra tn, ri cng c siờu thoỏt v cui cựng c phong
thỏnh. Phi chng qua nhõn vt ny, Michelangelo mun th hin chớnh bn than mỡnh, th hin
vai trũ i trc thi i ca nhng ngi ngh s trong xó hi.
Ch cú iu, cỏc tỏc gi cng phn bỏc cỏch nhỡn nhn truyn thng v Michelangelo. Cỏc
tỏc gi cho rng, tuy cng l mt ngh s, khụng chu quy phc trc nhng rng buc ca xó hi,
nhng Michelangelo c ban thng khỏ hu hnh. ễng tng to cho mỡnh mt ch ng trong
xó hi, mt v th m cỏc ngh s trc ụng khụng th no cú ni.
Bích họa Sự phán xét cuối cùng trên tờng án thờ Nhà nguyện Sistine đợc giáo hoàng
Clement VII, ngời chết ngay sau khi giao việc, đặt hàng. Paul III là nhân vật quan trọng trong việc
để cho Michelangelo bắt đầu và hoàn thành dự án. Michelangelo làm việc tại dự án này từ năm
1534 tới tháng 10 năm 1541. Công việc rất nhiều và mở ra toàn bộ bứ tờng phía sau án thờ của
nhà nguyện Sistine. Sự phán xét cuối cùng là thể hiện lần xuất hiện thứ hai của chúa Jesus và ngày
tận thế, nới các linh hồn con ngời mọc lên và đợc chao các số phận khác nhau, nh đợc chúa phán
xét, bao quanh là các Thánh.
Khi hoàn thành, những sự thể hiện những sự khỏa thân trong hà nguyện của Giáo hoàng
đợc coi là tục tĩu và báng bổ, và Hồng y giáo chủ Carafa và Monsignonr Sernini (đại sứ của
Mantua) đã kêu gọi kiểm duyệt và xóa bỏ bức tranh, nhng Giáo hoàng phản đối. Sauk hi
Michelangelo chết, mọi ngời quyết định che đi các bộ phận sinh dục (Pictura in Cappella Ap.ca
coopriantur). Vì vậy Daniele da Volterra, một học trò của Michelangelo, đợc trao trách nhiệm
che chúng đi, phần thân thể đợc giữ nguyên. Khi tác phẩm đợc phục chế năm 1993, những nhà
bảo tồn quyết định không loại bỏ tất cả các perizoma của Daniele, để lại một số chúng nh tài liệu
lịch sử, và bởi một số công việc của Michelangelo trớc đó đã bị loại bỏ bởi các nghệ sĩ sửa sang
lại cho lịch sự cho kiệt tác. Một bản copy chung thành với bản gốc không bị kiểm duyệt, của
Marcello Venusti, có thể đợc thấy tại bảo tàng Capodimonte ở Naples.
Sự kiểm duyệt luôn đi cùng Michelangelo, tong đợc miêu tả là inventor delle porcherie
(nhà phát minh những sự tục tĩu, trong tiếng Italia nguyên gốc chỉ những thứ bẩn thou).
Chiến dịch lá sung đáng hổ thẹn của Phản cải cách, nhằm tới việc che phủ mọi sự thể hiện các
bộ phận sinh dục trong các tác phẩm hội họa và điêu khắc, bắt đầu với các tác phẩm của
15
Michelangelo. Hai ví dụ, bức tợng đá mabel Cristo della Minerva (nhà thờ Santa Maria sopra
Minerva, Rome) đợc che đi bằng cách cho thêm một tấm drap, nh nó vẫn hiện diện ngày nay, và t-
ợng jesus cởi truồng khi vẫn còn là một đứa trẻ Madonna ò Bruges (Church ò Our Lady tại
Bruges, Bỉ) bị che phủ đi trong nhiều thập kỷ. Tơng tự, bản copy thạch cao của tợng David tại
Cast Courts (Bảo tàng Victoria và Albert) ở London, có một lá sung trong một cái hộp phía sau l-
ng bức tợng. Nó ở đó để đợc đặt lên các bộ phận sinh dục của tợng để nó sẽ không làm phiền
những nữ khách hoàng gia viếng thăm.
Năm 1546, Michelangelo đợc chỉ định làm kiến trúc s Vơng cung thánh đờng Thánh Peter
tại Vatican, và thiết kế mái vòm của nó. Khi công trình tiến triển có lo ngại rằng Michelangelo sẽ
qua đời trớc khi mái vòm đợc hoàn thành. Tuy nhiên, khi công trình bắt đầu tới phần thấp của mái
vòm, võng đỡ, thiết kế đã hoàn thành.
4.Bức phác họa cuối cùng đợc tìm thấy
Ngày 7 tháng 12 năm 2007, bản phác họa bằng phần đỏ của Michelangelo cho mái vòm
nhà thờ thánh Peter, bức phác họa cuối cùng của ông trớc khi ông mất năm 1564, đã đợc phát hiện
trong th khố của Vatican. Nó rất hiếm, bởi ông đã tiêu hủy các thiết kế của mình lúc cuối đời. Bức
phác họa là một sơ đồ một phần cho một trong những cốt xuyên tâm của trống tang vòm của nhà
thờ thánh Peter.
5.ụi iu v Pieta ca Michelangelo
Trong lch s ngh thut ca nhõn loi, cú l, khụng cú tỏc phm iờu khc no cú nhiu
phiờn bn nh Pieta (1498 1499). Phiờn bn ln cú khi ln hn tỏc phm gc, phiờn bn nh cú
khi ch cao vi centimet, th hin bng cỏc loi cht liu, cho n nay, ỏng chng mt, hai
triu bn, cú khi hn na. Nhng Pieta ca Michelangelo th hin mt tinh thn khỏc. Hỡnh nh
c m Maria trong Pieta ca Michenlangelo khỏ tr nh ch mi ụi mi ụm xỏc chỳa Jesus
trong long vi t th ngi vng chói, v gng mt toỏt lờn mt v p thỏnh thin.
16
Pieta, 1499, đá cẩm thạch, cao 174 cm, đặt tại Basilica di San Pietro, Vatican
Đương thời, các yếu tố khác biệt này đã gây ra nhiều tranh cãi. Nhiều người cho rằng tác
phẩm đã không thể hiện đúng chủ đề và không đúng với thực tế.
Tuy nhiên, theo Michelangelo:
Thiên chúa không đến và chịu khổ nạn cho sự đau khổ, tuyệt vọng. Mà đến và chịu khổ
nạn cho sự cứu rỗi và huy vọng. Sự đến và chịu khổ nạn của người có ý nghĩa siêu nhiên, mà để
đón nhận, cần phải vượt qua các cảm xúc thường tục và hướng tới cái đẹp tuyệt đối. Chỉ có nghệ
thuật với cái đẹp tuyệt đối mới có thể thể hiện được công cuộc cứu chuộc thiêng liêng này của
người… Trong sự chime nghiệm, Đức mẹ Maria vẫn là một trinh nữ với vẻ đẹp trong trắng, tinh
khôi. Và người đã có được sự tranh tịnh thuần khiết trong đức vâng lời… Sự tĩnh lặng của người
thể hiện sự chấp nhận nỗi đau khủng khiếp với một đức tin mạnh mẽ vào Đáng Cứu Chuộc…
Dường như Michelangelo đã đúng. Và dường như tác phẩm của ông đã được đến được
với mọi người, đi vào long người, bởi chính vẻ đẹp siêu việt mà ông tạo ra bằng thiên tài của
mình…
Khi sáng tác Pieta, Michelangelo mới 24 tuổi. Tác phẩm bằn đá cẩm thạch này, do Hồng
y Jean de Billheres, một đại diện người Pháp tai Rome đặt làm như một đài tưởng niệm trong
17
tang lễ của ngài. Nhưng từ thế kỷ 18, tác phẩm đã được chuyển đặt vào tại Vương Cung Thánh
Đường Thánh Peter ở Rome, cho đến ngày nay.
Pieta của Michelangelo đã đi vào lịch sử nghệ thuật hân loại ở tư cách là một kiệt tác điêu
khắc của thời Phục hưng.
*Một số tác phẩm nổi tiếng của Michelangelo
Thánh Paul, 1503 – 1504, đá cẩm thạch, cao 127 cm, đặt tại Duôm, Siena
Thánh Peter, 1501 – 1504, đá cẩm thạch, đặt tại Duôm, Siena
18
Madonna (Pitti Tondo), 1504- 1505, đá ccamr thạch, cao 85,8 cm rộng 82 cm, đặt tại Museo Nazionale Bargello, Florence
Christ Carrying the Cross, 1521, đá cẩm thạch, cao 205 cm, đặt tại Santa Maria sopra Minerva, Rome
19
Pieta, 1550, đá cẩm thạch, cao 226 cm, đặt tại Museo dell’Opera del Duomo, Florence
Madonna and Child, 1501-1505, đá cẩm thạch, cao 128cm, đặt tại Bruges
20
Tomb of Lorenzo de’Medici, 1524- 1531, đá cẩm thạch, cao 630cm rộng 420 cm
Tomb of Giuliano de’Medici, 1526- 1533, đá cẩm thạch, cao 630cm rộng 420cm
21
Hầm mộ Julius II, 1545, đá cẩm thạch, tại nhà thờ thánh Pietro ở Vincoli tại Rome
Battle of the Centaurs, 1492, đá cẩm thạch, cao 84,5cm rộng 90,5cm, đặt tại Casa Buonarroti, Florence
22
**Tài liệu tham khảo
23