MỤC LỤC
Chương I NGUYÊN LÝ CÔNG TÁC BIÊN TẬP ẢNH 1
I. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CÔNG TÁC BIÊN TẬP
II. VỊ TRÍ CÔNG TÁC BIÊN TẬP ẢNH
III. NHIỆM VỤ CÔNG TÁC BIÊN TẬP ẢNH
IV. XÂY DỰNGHỆ THỐNG BIÊN TẬP ẢNH
V. MỐI QUAN HỆ GIỮA HOẠT ĐỘNG SÁNG TẠO VÀ HOẠT ĐỘNG BIÊN
TẬP ẢNH
Chương II QUY TRÌNH CÔNG TÁC BIÊN TẬP ẢNH 30
I. XÂY DỰNG CHƯƠNG TRÌNH THÔNG TIN HÌNH ẢNH
II. TỔ CHỨC VÀ KIỂM TRA VIỆC THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH, KẾ
HOẠCH TUYÊN TRUYỀN CỦA TOÀ SOẠN
III. XỬ LÝ, HOÀN CHỈNH TÁC PHẨM ẢNH THEO YÊU CẦU SỬ DỤNG
Chương III CÔNG TÁC LƯU TRỮ TƯ LIỆU ẢNH 57
I. KHÁI NIỆM TÀI LIỆU VÀ GIÁ TRỊ TÀI LIỆU
II. NỘI DUNG CÔNG TÁC LƯU TRỮ TƯ LIỆU
III. CÁC HÌNH THỨC LƯU TRỮ TƯ LIỆU
TÀI LIỆU THAM KHẢO 66
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Chương I
NGUYÊN LÝ CÔNG TÁC BIÊN TẬP ẢNH
Trong lĩnh vực nhiếp ảnh báo chí, về cơ bản có sáu khâu công tác
nghiệp vụ cụ thể: Công tác phóng viên ảnh hay còn gọi là hoạt động sáng tạo
tác phẩm ảnh; Công tác sản xuất in phóng ảnh còn gọi là kỹ thuật làm ảnh;
Công tác thông tin viên, cộng tác viên ảnh; Công tác lưu trữ tư liệu ảnh; Công
tác lý luận phê bình ảnh và Công tác biên tập ảnh. Trong tổng thể các khâu
công việc đó, mỗi hoạt động đều giữ một vị trí nhất định, chúng luôn hỗ trợ
và tác động qua lại lẫn nhau, nhưng công tác biên tập ảnh - hiểu theo nghĩa
rộng, nghĩa bao trùm, bao giờ cũng giữ vị trí trung tâm, làm nhiệm vụ định
1
hướng về mọi mặt cho tất thảy các khâu công tác khác. Như vậy có thể khẳng

định Công tác biên tập ảnh hoàn toàn đồng nghĩa với việc nghiên cứu đường
lối, chủ trương, chính sách, kế hoạch tuyên truyền bằng ảnh theo những giai
đoạn cách mạng, những khoảng thời gian cụ thể, sau đó là việc phân công,
điều hành, tổ chức đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện kế hoạch theo yêu cầu của
toà soạn đối với các bộ phận phóng viên, cộng tác viên
Còn hiểu theo nghĩa hẹp, nghĩa trực tiếp thì hoạt động biên tập ảnh
chính là sự tập hợp, lựa chọn, phân tích, đánh giá nội dung và hình thức các
sản phẩm ảnh, sau đó là việc sửa chữa, cắt ghép, hoàn chỉnh các tác phẩm
theo yêu cầu sử dụng. Công việc này, xét dưới một góc độ nhất định, còn
được gọi là kỹ thuật biên tập, được đặt dưới sự kiểm tra, điều phối trực tiếp
của Ban Thư ký toà soạn hoặc Ban Biên tập ảnh.
I. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CÔNG TÁC BIÊN TẬP
1. Biên tập là một nghề
Biên tập là một “nghề bí ẩn”, đặc biệt là biên tập viên báo chí. Họ luôn
làm những công việc thầm lặng, với mục đích mang đến cho độc giả những
tin, bài, ảnh hay hơn, tốt hơn. Ở Việt Nam, nghiêm túc mà nói, chưa có địa
chỉ nào dạy nghề làm biên tập một cách thật bài bản, chính quy. Đây cũng là
một khiếm khuyết, một lỗ hổng trong công tác đào tạo của ta.
Phải khẳng định lại một lần nữa, biên tập báo chí là một nghề. Nhưng
thực tế ở Việt Nam, các nhà lãnh đạo các tờ báo thường chọn ra một số phóng
viên có kinh nghiệm lâu năm, giao cho họ đảm nhiệm việc biên tập. Thư ký
toà soạn hướng dẫn thêm cho họ một số quy định chung về biên tập. Thế là
xong, “sống lâu lên lão làng”. Bởi có tay nghề cao, nên họ là một trong những
nhân tố quan trọng tạo lên sức mạnh của tờ báo. Tuy nhiên, trong thực tế,
công chúng lại rất ít biết họ, bởi họ không được ký tên vào các tác phẩm báo
chí của phóng viên. Đây vẫn còn là những ý kiến đang tranh luận, bàn cãi
trong làng báo.
2
Có thể nói, nghề biên tập không phải ai cũng làm được. Cán bộ biên tập
thường phải dấn thân, toàn tâm toàn ý với công việc. Họ là những người yêu

chữ nghĩa, luôn muốn làm cho các sản phẩm báo chí trở nên hoàn thiện hơn,
chính xác hơn và chất lượng hơn.
Toà soạn nào cũng vậy, đã có người sáng tạo tác phẩm thì ắt phải có
người biên tập. Chính những người này đã nâng tầm tác phẩm cho phóng viên
và đưa các tác phẩm của họ đến với công chúng. Công sức của những nhà
biên tập quả rất lớn.
Các cụ ta có câu: “Nhất nghệ tinh, nhất thân vinh”, ý muốn nói giỏi một
nghề hơn biết nhiều nghề, chứ cái gì cũng biết một tý cũng có nghĩa là không
biết. Nhưng theo ông Peter Kinh, giám đốc trung tâm CBS News Radio:
“Phóng viên giỏi thì cái gì cũng phải biết một chút” còn biên tập viên thì sao?
Tôi nghĩ cái gì cũng phải biết hai chút”. Biết chẳng phải để khoe mẽ mà
chính là để tránh tối đa những sự cố về nghề nghiệp.
2. Cán bộ biên tập - bà đỡ tinh thần của tác phẩm
Là một sản phẩm tinh thần của con người; xã hội, dù là văn bản lớn hay
nhỏ, độ ngắn dài khác nhau, thì trước tiên văn bản đó phải là một thể hoàn
chỉnh; mỗi sự thay đổi, thêm bớt hoặc cắt xén đều phải xem xét kỹ, bằng
không sẽ làm biến đổi diện mạo của văn bản và ý tưởng sáng tạo của tác giả.
Xét dưới bất cứ góc độ nào thì điều mong muốn chung nhất của những
người làm công tác biên tập là không phải can thiệp vào bản thảo của tác giả.
Nhưng trên thực tế lại không được như vậy. Có những bài viết, văn bản khi
gửi đến toà soạn, buộc phải tiến hành sửa chữa để đảm bảo tính lôgíc và chính
xác cả về nội dung cũng như hình thức thể hiện. Người ta gọi cán bộ biên tập
là “bà đỡ tinh thần” cho “đứa con tinh thần” của tác giả là vì thế.
Về mặt nhận thức, người làm công tác biên tập phải rất khách quan
trước một văn bản, một bài báo hay một bức ảnh cụ thể, tránh sự thiên kiến,
áp đặt những suy nghĩ mang tính cá nhân trong việc phân tích, đánh giá, nhận
xét một sản phẩm nào đó của tác giả. Điều này thật dễ hiểu bởi chúng ta
3
không là người trong cuộc - theo một ý nghĩa nhất định. Và nghề nào cũng
vậy, phẩm chất cao quý nhất của con người là biết tôn trọng những giá trị của

người khác, tránh sự dố kỵ về tài năng hoặc những bất đồng về chính kiến.
Công việc biên tập càng đòi hỏi tư chất này nhiều hơn. Đôi khi không phải là
sự cố ý, mà chỉ là yếu tố tâm lý mà người cán bộ biên tập đã chủ động sửa
chữa văn bản của tác giả theo ý mình.
Bỏ được những thiên kiến cá nhân, tính chủ quan trong lúc làm việc,
người làm công tác biên tập cũng cần phải khắc phục những e ngại khi phải
can thiệp sửa chữa vào những tin bài, những sản phẩm tinh thần của các nhà
báo có tên tuổi, hoặc những người được coi là nổi tiếng.
Dưới góc độ tâm lý, rất có thể vì sự e nể trước những thành đạt của họ,
mà một số biên tập viên cho rằng sản phẩm của những người đó lúc nàocũng
ở một đẳng cấp khác, đã có thương hiệu nên đôi khi chính cán bộ biên tập
lại dễ bỏ qua những sai sót trong văn bản dự thảo của tác giả.
Mặc dù xem xét về lý, chúng ta có thể thừa nhận ở những cương vị mà
lâu nay độc giả luôn tôn trọng và kính nể, các tác giả, nhà báo đã thành danh
hoặc có tên tuổi trong làng báo, lẽ thường họ rất chú ý tới việc biểu hiện tư
tưởng; thận trọng trong việc sử dụng từ ngữ, cú pháp, thậm chí họ rất lưu ý
đến những tri thức mới , nhưng điều đó không có nghĩa là họ đã tuyệt dối
hoàn hảo, đến mức chúng ta hoàn toàn phải tin cậy và “không được phép hoặc
không dám nhận xét, sửa chữa”, nếu chúng ta phát hiện ra những khiếm
khuyết, những chỗ thể hiện chưa đạt.
3. Biên tập ảnh - một hoạt động thường trực trong cơ quan thông
tấn báo chí
Cũng giống như tất cả các hoạt động biên tập sách báo và các bài viết
khác; ảnh sau khi chụp cũng cần phải xem xét, biên tập lại - nếu thấy đó là
cần thiết. Việc làm này thật bình thường, vì người chụp trong quá trình sáng
tạo tác phẩm, rất có thể vì nhiều lý do, họ không bao quát hết xung quanh đối
tượng, sự kiện đang vận động; cũng có thể đơn giản chỉ vì chưa biết chọn một
4
góc cắt phù hợp, tiêu biểu, một động thái có ý nghĩa nhất định để phản ánh.
Bởi vậy, hoạt động biên tập - theo nghĩa hẹp - sẽ giúp chúng ta hoàn thiện

công việc này.
Tuy nhiên, nếu đi sâu hơn vào công việc bếp núc của một toà soạn, thì
vấn đề này còn phức tạp hơn nhiều. Nó đòi hỏi người làm công tác biên tập
luôn phải chủ động kế hoạch, lúc nào cũng ở tư thế sẵn sàng, chủ dộng nguồn
tư liệu về ảnh, nếu không sẽ chẳng có gì để thay thế khi cần thiết.
Có rất nhiều ý kiến đánh giá về hoạt động biên tập: Nào là biên tập là
“người thợ làm vườn khéo tay”, “là thợ cơ khí lành nghề”, “là những kiến trúc
sư tài năng” Có thể kể ra hàng trăm cách gọi khác nhau, nhưng bản chất của
công việc mà họ phải làm là dựa trên cơ sở của những sản phẩm, tư liệu đã
có, người làm công tác biên tập có nhiệm vụ tập hợp, phân loại, xử lý hoàn
chỉnh các sản phẩm đó sao cho hù hợp tôn chỉ, mục đích của toà soạn, đáp
ứng được yêu cầu cũng như sự trông đợi của độc giả. Như vậy, hoạt động
biên tập là một công việc thầm lặng, rất ít ai để ý đến những chính họ lại rất
biết giá trị công việc mình làm. Chính họ đã làm tôn lên, hay hơn và rạng
danh cho những người khác. Biên tập đúng là một nghề cao quý.
5
Tổng bí thư Nông Đức Mạnh thăm các chiến sỹ lực lượng vũ trang
tỉnh Cà Mau - nhân kỷ niệm 30 năm ngày giải phóng miền Nam
(1975 - 2005)
II. VỊ TRÍ CÔNG TÁC BIÊN TẬP ẢNH
Nhiều người cho rằng, phóng viên mới là người tạo ra sản phẩm đích
thực. Có người quan niệm, cán bộ biên tập mới chính là người quyết định,
người tạo ra sản phẩm báo chí thực thụ. Những ý kiến trên cần phải hiểu như
thế nào? Thực ra thì chẳng ai quan trọng hơn ai cả, mà công việc nào cũng
phải trả giá và có ý nghĩa của nó; bởi nếu thiếu bất kỳ hoạt động nào (sáng tạo
hay biên tập) đều không thể có được sản phẩm cuối cùng, sản phẩm báo chí
hoàn chỉnh, cái mà độc giả đang cần và đón đợi.
Trên thực tế, việc sử dụng ảnh của chúng ta hiện nay còn rất yếu và tuỳ
tiện. Chúng ta không muốn nói là kém cả về nội dung, chất lượng thông tin
cũng như hình thức thể hiện ảnh. Lỗi tại đâu? Nguyên nhân thì rất nhiều,

nhưng ở đây chúng tôi chỉ xin bàn đến hai bình diện: Người sáng tạo và cán
bộ biên tập ảnh.
William Gconnolly, biên tập viên cao cấp của tờ Times đã từng nói:
“Không thể có một tờ báo tuyệt với nều không có những phóng viên tuyệt
vời. Nhưng cũng không thể có một tờ báo tuyệt vời nếu không có những biên
tập viên chuyên nghiệp, giỏi nghề và dày dạn kinh nghiệp”.
Câu nói trên cho thấy, công việc biên tập là một trong những khâu rất
quan trọng trong nghề làm báo nói chung và làm báo ảnh nói riêng. Phải qua
khâu xử lý, biên tập mới đảm bảo cho một tờ báo có được những bức ảnh đẹp;
những tác phẩm ảnh đạt chất lượng thu hút được độc giả.
1. Biên tập là trung tâm điều tiết và xử lý thông tin hình ảnh
Theo từ điển tiếng Việt thì điều tiết là làm cho công việc, kế hoạch
được hợp lý, không có tình trạng chênh lệch, mất cân đối. Trung tâm điều tiết
là bộ phận cao nhất, quan trọng nhất, giữ vai trò điều hành chung các hoạt
động trong quá trình sáng tạo tác phẩm của nhà báo. Còn xử lý thông tin là
việc biến các nguồn tin, dữ liệu được tiếp nhận thành những tin, bài, ảnh có
nội dung cụ thể, rõ ràng.
6
Không nên chụp và sử dụng ảnh dạng này.
Trong các mối quan hệ xã hội, điều tiết được xem như một cơ chế vận
hành, sự vận động và phát triển của đối tượng hiện thực. Đối với các cơ quan
báo chí nói chung, công tác biên tập ảnh nói riêng, điều tiết chính là việc
hoạch định kế hoạch tuyên truyền cụ thể. Tuyên truyền dài hạn, trunghạn,
ngắn hạn; tuyên truyền theo định kỳ; tuyên truyền các vấn đề thời sự trên
mặt báo. Trong quá trình xây dựng kế hoạch, những người làm chương trình
cần tránh sự lặp lại, máy móc. Người làm công tác biên tập không những phải
vạch ra được chương trình kế hoạch, tuyên truyền hợp lý sát với thực tiễn mà
còn phải biết tổ chức, kiểm tra việc thực hiện kế hoạch tuyên truyền của toà
soạn; tạo điều kiện cho hoạt động thông tin được thông suốt, tránh sự chồng
chéo, cứng nhắc.

* Biên tập là trung tâm phát tin.
7
Theo cơ chế hoạt động của một cơ quan báo chí, dù là loại hình báo chí
nào thì phóng viên vẫn được cọi là những người sáng tạo ra các sản phẩm thô
- những bản thảo cho một ấn phẩm báo chí. Tất cả những bản thảo đó trước
khi được công bố đến công chúng đều phải trải qua “sự kiểm soát, gạn lọc và
tinh chế” đầy trí tuệ và trách
nhiệm của hội dồng biên tập,
trực tiếp là bộ phận thư ký toà
soạn, những người “gác cổng
thông tin” cho cơ quan báo chí.
Đúng như qui định, khi
tiếp nhận các bản thảo của
phóng viên, cộng tác viên, bộ
phận biên tập chịu trách nhiệm
trước xã hội về những nguồn tin
mà cơ quan báo chí đưa ra. Việc
tiêu chuẩn hoá để các dạng
thông tin đã thu nhận, có được
phép đăng tải hay không, lúc
này phụ thuộc vào “tài chế
biến” của các cán bộ biên tập.
Họ có quyền cắt bỏ hoặc tạm dừng bất kỳ một bài viết, bức ảnh nào nếu thấy
không ổn, không thích hợp với trang báo, số báo Vì vậy, hiểu theo một
nghĩa nhất định công tác biên tập là trung tâm phát tin của toà soạn.
Cũng theo sự phân cấp về nghiệp vụ, bên cạnh các bài viết, tất cả
những bức ảnh mà phóng viên ghi nhận được từ cơ sở, dù thế nào cũng chỉ là
bản gốc, để được hoàn chỉnh và sử dụng đúng vị trí, đúng mục đích nhất định
phải qua khâu biên tập và trình bày. Vì thế, cán bộ biên tập mới là người
quyết định trực tiếp hình thức sử dụng ảnh của phóng viên.

* Hoạt động biên tập là trung tâm xử lý, điều phối sản phẩm ảnh.
8
Bà con Việt kiều nồng nhiệt chào đón Thủ tướng
Nguyễn Tấn Dũng thăm chính thức Cộng hoà Czech.
Ảnh chụp tại phi trường Old Ruzyne ngày 12/9/2007.
Bởi đặc trưng vốn có, thông tin bằng ảnh là thông tin trực giác, cô đọng
và dễ hiểu, nó có khả năng níu giữ độc giả trong suốt quá trình đọc báo. Nếu
làm tốt công tác thông tin bằng ảnh, tờ báo sẽ rất có hiệu quả. Tuy nhiên, trên
thực tế hiện nay, việc đưa tin bằng ảnh của ta còn rất cứng nhắc, luôn theo
một khuôn mẫu, mô tuýp quen thuộc. Cách làm này rất dễ tạo sự nhàm chán
đối với độc giả. Vì vậy, người làm công tác biên tập ảnh vừa phải là một nhà
báo, vừa có con mắt thẩm mỹ. Xét về mặt nghiệp vụ, họ cần phải nắm vững
kiến thức chuyên ngành, nắm vững tất cả các vấn đề về nội dung - hình thức -
cấu trúc, thể loại ảnh, để đa dạng hoá cách thức đưa tin, tránh bê tất cả những
“nguyên vật liệu” mà phóng viên có được, đưa lên mặt báo.
Thường thì, sau mỗi chuyến công tác, hoặc trong kho tàng tư liệu của
toà soạn, các phóng viên, cộng tác viên gửi về một mớ sản phẩm hỗn độn
(ảnh đơn, ảnh nhóm, ảnh về tất cả các đề tài, lĩnh vực; ảnh biểu dương, ảnh
phê phán ) tất cả đều rất cảm tính, bất ổn. Họ cho rằng, công việc của họ đến
đó là xong, còn việc sử dụng chúng như thế nào là tuỳ thuộc vào Ban biên tập
- trực tiếp là bộ phận thư ký toà soạn Bởi thế, nếu không xử lý thông tin tốt,
chắc chắn “đống” sản phẩm hỗn độn kia sẽ trở thành vô dụng.
9
Dàn dựng quá lộ liễu, không nên sử dụng.
Dàn dựng quá lộ liễu, không nên sử dụng
Làm thế nào để những bức ảnh đó sống dậy và có ý nghĩa, chắc chắn
phụ thuộc vào trình độ và năng lực xử lý, điều hành của cán bộ biên tập.
Việc điều tiết và xử lý thông tin của người làm công tác biên tập báo
còn được thể hiện ở cái tâm, cái tầm trong điều hành công việc; phải có khả
năng phân tích thực tiễn, biết phát hiện những chủ đề, đề tài mà phóng viên

phản ánh chưa tốt hoặc cách thức thể hiện không đạt yêu cầu, để từ đó kịp
thời thay đổi, bổ sung, thậm trí phải làm lại toàn bộ, đáp ứng đúng chủ đề
tuyên truyền.
Ở những cơ quan báo chí lớn như Báo Nhân dân, Quân đội nhân dân,
Báo Lao động, Cơ quan Thông tấn xã Việt Nam v.v nguồn tư liệu bằng ảnh
từ các đối tượng nhà báo, phóng viên, cộng tác viên hay bạn đọc khắp nơi gửi
đến là vô cùng phong phú và đa dạng. Trong “kho lưu trữ” của Toà soạn rất
có thể có những “ảnh độc” - ảnh đắt giá - nhưng cũng không tránh khỏi sẽ có
rất nhiều bức ảnh vô thưởng vô phạt, tự nhiên chủ nghĩa hoặc phản ánh đơn
điệu, tẻ nhạt về cuộc sống hiện thực. Người làm công tác biên tập lúc này rất
cần phải có “bộ óc tổ chức”; trước hết phải biết phân loại ảnh theo từng bình
diện, từng lĩnh vực hoạt động và có kế hoạch phân cấp sử dụng chúng một
10
cách hợp lý nhất, khoa học nhất. Ví dụ như phân loại theo từng chủ đề, đề tài;
phân loại theo từng khu vực, vùng miền, từng địa phương, đặc biệt là những
vấn đề mang ý nghĩa thời sự nóng hổi, những vấn đề có thể tuyên truyền về
sau này Có như vậy mới chủ dộng trong mọi tình huống, không bị dồn nén,
gượng ép hoặc ngẫu hứng, tuỳ tiện trong cách sử dụng ảnh.
Với các tờ báo địa phương, báo ngành, hoạt động này cũng diễn ra liên
tục, đều đặn, theo đúng quy trình hoạt động của một toà soạn. Mặc dù dung
lượng ảnh có ít hơn so với các cơ quan báo chí lớn, nhưng có được nhịp độ
như vậy là bởi công nghệ làm ảnh hiện nay ngày càng mang tính chuyên
nghiệp. Kỹ thuật số hoá trong sáng tạo ảnh báo chí cho phép thu nhận, lưu trữ
và xử lý thông tin hình ảnh ngày một thuận tiện, không bị lệ thuộc bởi thời
gian, không gian hay những lý do ngoại cảnh khác. Nếu không có được hoạt
động từ xa này, việc thông tin, tuyên truyền bằng ảnh có lẽ cũng không tránh
khỏi sự lúng túng hoặc sự hẫng hụt về kế hoạch.
2. Hoạt động biên tập là sự định hướng công tác tuyên truyền bằng
ảnh trong cơ quan thông tấn, báo chí
Báo chí là công cụ của Đảng, Nhà nước, các tổ chức chính trị xã hội,

thực hiện nhiệmvụ là tuyên truyền đường lối, chủ trương, chính sách của
Đảng, Nhà nước đến với công chúng.
Muốn tuyên truyền đúng và trúng, trước hết các cơ quan báo chí phải
có định hướng đúng. Định hướng đúng và trúng, truyên truyền đạt hiệu quả
tốt và thiết thực. Định hướng sai lệch, xa rời thực tiễn, công tác tuyên truyền
kém hiệu quả, thậm trí phản tác dụng.
11
Lễ ký kết hợp tác toàn diện giữa thường trực Ban Chỉ đạo Diễn đàn
và UBND Tp. Hồ Chí Minh
Mục đích của công tác biên tập ảnh suy cho cùng là tập trung cao độ
nhất mọi trí tuệ, nhằm biểu lộ rõ ràng nhất, đầy đủ nhất và đúng đắn nhất
những quan điểm và lập trường về chính trị, tư tưởng của Đảng và giai cấp
trên công luận. Người làm công tác biên tập chính vì thế phải tuyệt đối bảo vệ
cho lợi ích của Đảng, Tổ quốc và dân tộc. Đó cũng là sự cụ thể hoá các chủ
trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước; là việc đưa
các nội dung, các chỉ thị, Nghị quyết đi vào cuộc sống. Biên tâp mà không
định hướng hoặc định hướng không đúng - như trên vừa đề cập - công tác
thông tin có thể dẫn đến hậu hoạ khó lường. Báo chí thế giới đã để lại cho
chúng ta thấy khá rõ những bài học về vấn đề này.
Định hướng trong công tác biên tập mà chúng ta đang nhắc tới ở đây,
trước hết là khả năng vận dụng những vấn đề lý luận vào việc nhìn nhận và
thẩm định đời sống hiện thực một cách có cơ sở khoa học. Bởi đời sống hiện
thực thì vô cùng phong phú, đa dạng và rất phức tạp. Mỗi sự kiện, sự việc,
hiện tượng; mỗi tiến trình xã hội đều được diễn ra trong những điều kiện lịch
sử cụ thể. Mục đích trước nhất của hoạt động báo chí là nhằm thoả mãn nhu
cầu về thông tin cho toàn xã hội; vì lợi ích chính đáng của cộng đồng và từng
thành viên trong xã hội. Vì vậy, mỗi khi quyết định cần tuyên truyền cái gì,
12
cần đăng tải những mảng đề tài nào thông qua ngôn ngữ hình ảnh; người có
trách nhiệm phải tự mình đặt câu hỏi vấn đề đó, cách phản ánh đó có phù hợp

với lợi ích chính đáng của nhân dân không?
Để định hướng đúng, định hướng trúng, ngoài việc hiểu thấu các chỉ
thị, Nghị quyết, các chủ trương chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước,
Ban biên tập báo nói chung, những người làm công tác biên tập ảnh nói riêng,
cần phải thường xuyên bám sát các phong trào, theo sát các hoạt động thực
tiễn và dựa trên cơ sở của hiến pháp để vạch định kế hoạch tuyên truyền hợp
lý. Tránh sự định hướng tuyên truyền theo cảm tính, thiếu cơ sở khoa học.
Ông Tô Minh Giới - Phó Chủ tịch UBND Tp. Cần Thơ đề nghị cần có giải pháp
cấp bách, định hướng cho sự nghiệp phát triển nguồn nhân lực ĐBSCL.
Nói như vậy cũng có nghĩa, muốn có được những sản phẩm ảnh tuyên
truyền đạt hiệu quả cao, Ban biên tập trực tiếp là bộ phận thư ký toà soạn
không thể không giao kế hoạch cụ thể cho các bộ phận phóng viên, cộng tác
viên ảnh trước khi cầm máy đi tác nghiệp. Điều này tưởng không có gì quan
trọng, nhưng đối với những nhà báo kém năng động thì đây chính là sự gợi
mở, chỉ dẫn hướng đi, cách tiếp cận của phóng viên về những nội dung, mảng
đề tài mà độc giả thường trông đợi.
13
Thực tế đã chứng minh, để sáng tạo được một tác phẩm ảnh hoàn
chỉnh, đúng tiêu chí, trước và ngay trong quá trình tác nghiệp - quá trình sáng
tạo tác phẩm ảnh không thể không có sự định hướng của Ban biên tập, Ban
thư ký toà soạn.
Định hướng công tác tuyên truyền bằng ảnh cũng đồng nghĩa với việc
không chụp những hình ảnh, những góc cắt nhằm hạ thấp vị thế, uy tín của
các nhà lãnh đạo. Không chụp các bức ảnh quá nhạy cảm về vấn đề chính trị
như: nguy cơ gây xung đột sắc tộc, tôn giáo, đảng phái mà phải cổ vũ cho
tinh thần đoàn kết, gắn bó giữa các dân tộc đó với nhau. Mặt khác tính định
hướng cũng có nghĩa là trước khi xây dựng kế hoạch tuyên truyền - đặc biệt là
những nội dung có thể tuyên truyền bằng ảnh cần hết sức cân nhắc, tránh
chụp những hình ảnh quá khích, cách thức thể hiện quá lộ liễu, nhất là những
con người mắc nhiều sai phạm, tội lỗi; không nên chụp vào những góc độ để

họ có cảm giác như mình bị vứt bỏ
Tính định hướng - xét dưới một góc độ khác còn bao hàm cả khả năng
xác định mục đích hành động của sự kiện được phản ánh, hình dung được kết
quả cần phải đạt được để phù hợp với lợi ích chung nhất của giai cấp, dân tộc
và toàn xã hội.
Tóm lại, đây là một vấn đề vừa mang tính chính trị và nghiệp vụ cụ thể.
Để hiểu đúng không phải đơn giản, nhưng chúng ta hoàn toàn có quyền khẳng
định: Việc định hướng công tác tuyên truyền bằng ảnh phải dựa trên cơ sở
nắm vững các chủ trương, đường lối, chính sách, các chỉ thị Nghị quyết của
Đảng, pháp luật của nhà nước trong công tác chỉ đạo nghiệp vụ; sau đó là xây
dựng một chương trình, kế hoạch tuyên truyền bằng ảnh sao cho phù hợp
Chính lúc này vai trò của người cán bộ biên tập được thể hiện một cách rõ
nhất và đầy đủ nhất, toàn bộ những thao tác kỹ thuật chỉ là tiểu tiết. Sự hiểu
biết và trình độ nghiệp vụ của người cán bộ biên tập, sẽ có ý nghĩa rất lớn,
thậm trí quyết định cho sự thành bại của phóng viên, những người cùng sáng
tạo các bài báo bằng ảnh.
14
3. Hoạt động biên tập - khâu quyết định việc sử dụng và phát hành
sản phẩm ảnh
Trong các cơ quan thông tấn báo chí, công tác biên tập được coi là
khâu trung tâm, nó bao hàm cả việc xây dựng kế hoạch, tổ chức kiểm tra việc
thực hiện kế hoạch cũng như người quyết định cuối cùng cho các sản phẩm
ảnh được sử dụng, lên trang.
Học sinh lớp cơ khí trường Trung học công nghiệp Tp. Hồ Chí Minh
trong giờ học thực hành.
Nếu chỉ xem xét dưới góc độ kỹ thuật thì mỗi bức ảnh khi vừa dịnh
hình trên khung ngắm, hay vừa được tái hiện trên màn hình tinh thể lỏng của
máy ảnh kỹ thuật số, dù thế nào đi nữa vẫn chưa thể là một tác phẩm hoàn
chỉnh. Bởi thế, chỉ đến khi đã được thẩm định qua công đoạn biên tập, nó mới
trở thành một sản phẩm “tinh” có ý nghĩa, được sử dụng trên báo để đến với

công chúng.
Không phải ngẫu nhiên mà các nhà lý luận phê bình ảnh và những
nhiếp ảnh gia trên thế giới đã nhận xét: “Một tác phẩm ảnh có chất lượng tốt,
có giá trị tuyên truyền hơn cả một trang báo” công đó trước hết thuộc về tác
giả, nhưng không thể không tính đến vai trò to lớn của người biên tập. Vì thế,
15
trong toàn bộ qui trình biên tập, ấn hành của một cơ quan báo chí, việc lựa
chọn và sử dụng ảnh có hợp lý và đúng qui chuẩn hay không đều phụ thuộc
vào bộ phận biên tập Sau mỗi lần phóng viên đi tác nghiệp tại cơ sở, ảnh
được gửi về toà soạn, bộ phận biên tập trực tiếp xem xét, đánh giá, thẩm định
nội dung và hình thức thể hiện tác phẩm, nếu tốt mới được quyết định lên
trang, nếu chưa hoàn thiện buộc phải qua khâu xử lý, hoàn thiện của cán bộ
biên tập. Xét theo ý nghĩa đó thì hoạt động biên tập có vai trò rất to lớn.
* Thứ nhất: Biên tập làm tăng giá trị thông tin
Trong thực tế, không phải lúc nào người phóng viên, cộng tác viên ảnh
cũng có thể sáng tạo được một tác phẩm ảnh hoàn chỉnh như mong muốn.
Nếu cứ để như vậy mà sử dụng, chắc chắn hiệu quả thông tin thấp, thậm chí
còn làm ảnh hưởng đến chất lượng chung của tờ báo.
Hiện nay, trên mặt báo vẫn còn rất nhiều bức ảnh chưa đạt yêu cầu cả
về nội dung lẫn hình thức thể hiện. Vì vậy, việc biên tập, cắt cúp, viết chú
thích, trình bày lại để đảm bảo tính hợp lý, sẽ góp phần làm tăng giá trị nội
dung thông tin cho mỗi tácphẩm ảnh. Một bức ảnh được cắt cúp chuẩn xác,
chú thích đầy đủ, ngắn gọn, súc tích , sẽ làm cho nội dung thông tin trong tác
phẩm được nâng lên, giá trị hơn.
* Thứ hai: Biên tập làm tăng giá trị hình thức của bức ảnh
Việc biên tập hình thức của bức ảnh, không đồng nghĩa với việc sử
dụng kỹ thuật photoshop để chỉnh sửa nhằm mục đích thẩm mỹ đơn thuần, vì
điều đó sẽ làm ảnh hưởng đến tính chân thật, giá trị tài liệu và tính xác thực,
tính chính trị của sự kiện (trừ phi đó là ảnh quảng cáo, ảnh sáng tác).
Là một trong những chất liệu quan trọng cấu thành hình thức tờ báo,

ảnh là một thành phần không thể thiếu. Việc biên tập và trình bày ảnh hợp lý,
sáng tạo, thông qua cách thức sử dụng mảng khối, đường nét, đậm nhạt, màu
sắc, ánh sáng, trên từng bước ảnh sẽ góp phần tích cực tạo nên trang báo,
tờbáo sinh động, hấp dẫn bạn đọc. Rất nhiều nhà trình bày, hoạ sĩ thiết kế
16
cũng đã biết tận dụng ưu thế này của tác phẩm ảnh để thiết lập ý tưởng cho
mình làm ma-két cho trang báo, tờ báo.
Các đồng chí lãnh đạo tỉnh Cà Mau đón tiếp Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ
Nguyễn Tấn Dũng nhân chuyến Phó Thủ tướng thăm và làm việc tại Cà Mau.
* Thứ ba: Biên tập tạo sự gắn kết giữa độc giả với tờ báo
Xét về mặt tâm lý, trong thời đại bùng nổ thông tin như hiện nay,
khoảng thời gian để độc giả tiếp nhận thông tin trên mặt báo sẽ ngày càng ít
đi; tín hiệu thông tin nào phát đi một cách nhanh nhất, sớm nhất và dễ tiếp
nhận nhất sẽ được độc giả ưu tiên lựa chọn. Ảnh chính là thông điệp đến với
17
họ ngay từ những cái nhìn đầu tiên. Để làm được việc này, không còn cách
nào khác là tờ báo phải có tác động mạnh vào thị giác người xem. Nhiều tài
liệu nghiên cứu đã cho thấy 99% sự thành công hoặc thất bại của tờ báo đối
với việc thu hút sự chú ý của độc giả đều phụ thuộc vào việc lựa chọn và sử
dụng ảnh có tốt và hợp lý hay không.
Nhận thức được giá trị của việc sử dụng ảnh trên báo chí, nhiều toà
soạn đã chủ động đầu tư nâng cao chất lượng ảnh từ nhiều khâu như: Sáng tạo
tác phẩm, cắt cúp, viết chú thích, trình bày ảnh, tuyển dụng dội ngũ phóng
viên, biên tập viên ảnh chuyên nghiệp Do đó, trên các tờ báo thường có
nhiều ảnh đẹp, giàu giá trị thông tin thu hút được sự mong đợi và dón đọc của
độc giả.
* Mô hình biểu đạt tâm lý đọc báo của độc giả.
Xem ảnh
(đọc chú thích)
↓

Tít bài báo
(các tít phụ trong bài)
↓
Hộp dữ liệu thông tin
Sapô (nếu có)
↓
Chính văn
(nội dung bài báo)
18
III. NHIỆM VỤ CÔNG TÁC BIÊN TẬP ẢNH
1. Nắm vững các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước
Chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước chính là kim
chỉ nam dẫn đường chỉ lối, là cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc xây dựng kế
hoạch tuyên truyền của cơ quan báo chí.
Ở Việt Nam, xét dưới góc dộ pháp luật, chưa có báo chi tư nhân - Báo
chí tự do cá thể, mà toàn bộ hệ thống báo chí của ta đều nằm trong một hệ
thống chính trị do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo. Đây cũng chính là
điểm khác biệt giữa báo chí cách mạng Việt Nam với báo chí các nước đang
tồn tại nhiều đảng trên thế giới. Bởi thế, ở một khía cạnh nào đó, báo chí của
ta luôn mang tính Đảng, tính nhân dân sâu sắc; mọi hoạt động của toà soạn dù
dưới hình thức nào cũng đều phải tuân theo sự lãnh đạo của Đảng. Và cũng
chính điều này sẽ tạo ra một nền báo chí ổn định, ít biến động. Các cơ quan
báo chí, lực lượng phóng viên, biên tập viên có thể tránh được những sai lầm
đáng tiếc trong công tác tuyên truyền.
Nắm vững đường lối không có nghĩa là chỉ tập trung ca ngợi, biểu
dương, tuyên truyền một chiều, không dám đấu tranh ủng hộ lẽ phải, đấu
tranh chống cái xấu, cái ác, những biểu hiện tiêu cực trong xã hội mà báo
chí cần phải thông tin nhiều chiều, thông tin có định hướng. Điều này trên
thực tế chúng ta còn hạn chế; chưa dám nói đúng sự thật, nói hết sự thật - Tất
nhiên phải là sự thật bản chất, sự thật có lợi cho Đảng, cho tổ quốc và dân tộc.

Đương thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh, người thày của nền báo chí cách
mạng Việt Nam, đã từng nói: “Những người hoạt động trong lĩnh vực văn
hoá, tư tưởng, trong đó có các nhà báo, phải đấu tranh và dám đấu tranh cho
lẽ phải để bảo vệ nhân dân, bảo vệ chế độ”
Nắm vững chủ trương, đường lối là nắm vững nội dung bản chất của nó
chứ không phải chỉ hô khẩu hiệu, tuyên truyền suông, hình thức chủ nghĩa.
Vấn đề này, phải được thể hiện trong từng chỉ tiêu, kế hoạch cụ thể. Đã nói
thì phải làm; nói phải đi dôi với hành động. Hành động phải có sức thuyết
19
phục và phù hợp với từng thời kỳ, giai đoạn cụ thể Một năm có 365 ngày,
dòng chảy sự kiện vẫn tiếp diễn; không thể đem chủ trương, kế hoạch giai
đoạn này áp dụng cho giai đoạn khác. Không chỉ phù hợp với từng thời kỳ mà
còn phải phù hợp với từng vùng, miền, từng địa phương, đối tượng cụ thể.
2. Nắm chắc các chỉ tiêu, kế hoạch của trung ương, ngành, địa
phương, cơ sở
Chỉ tiêu, kế hoạch chính là một phần nhiệm vụ chính trị của đơn vị.
Việc nắm vững, nắm rõ các chỉ tiêu kế hoạch sản xuất, kế hoạch hoạt động
của Trung ương, ngành, địa phương sẽ giúp Ban biên tập nói chung, những
người làm công tác biên tập ảnh nói riêng đề ra được phương hướng nhiệm vụ
và kế hoạch tuyên truyền cụ thể cho toà soạn.
Nắm rõ từng chỉ tiêu kế hoạch, Ban biên tập mới định ra được hình
thức tuyên truyền thích hợp, điều tiết nội dung, kế hoạch tuyên truyền hợp lý:
Ví dụ, cần ưu tiên, tuyên truyền bằng ảnh cho những ngành nghề, địa phương
nào, cơ sở nào. Nếu là vấn đề trừu tượng những nội dung khó chuyển tải bằng
ảnh thì không nên gượng ép Điều này sẽ tạo được sự cân bằng về mặt kinh
tế - xã hội đối với từng vùng, miền, từng địa phương, đơn vị cơ sở. Phải nắm
rõ chỉ tiêu kế hoạch mới có thể huy động được lực lượng phóng viên, cộng tác
viên ảnh cùng tham gia tuyên truyền đạt hiệu quả, tránh được sự lơi lỏng hoặc
thái quá.
Không nắm rõ chỉ tiêu kế hoạch cũng có nghĩa là tuyên truyền không

có định hướng, không rõ mục đích, được chăng hay chớ; tuyên truyền không
cần biết đúng sai; nơi xứng đáng ca ngợi, biểu dương thì không biểu dương
khích lệ; đơn vị cần phải nhắc nhở, uốn nắn lại không góp ý. Làm như thế
không khác gì “trống đánh xuôi, kèn thổi ngược”; không những rất tác hại đối
với những cơ quan tuyên truyền, mà còn gây khó, dễ cho cơ sở.
3. Phân tích tình hình thực tiễn qua từng thời kỳ.
Đây là một yêu cầu, nhiệm vụ hết sức quan trọng trong toàn bộ hệ
thống công tác biên tập ảnh.
20
Thực tiễn theo nghĩa rộng là những hoạt động của con người, trước hết
là quá trình lao động sản xuất nhằm tạo ra những điều kiện cần thiết cho sự
tồn tại của xã hội. Phân tích tình hình thực tiễn sẽ giúp các nhà báo, các cơ
quan thông tấn báo chí định ra được kế hoạch tuyên truyền cụ thể, sát với
thực tế, phù hợp với từng địa phương, trong từng thời điểm nhất định. Các
nhà lãnh đạo và quản lý báo chí, những người làm công tác biên tập, không
thể rập khuôn cứng nhắc trong việc xây dựng kế hoạch tuyên truyền bằng
kinh nghiệm sẵn có, làm như vậy là giáo điều, thiếu sự sáng tạo.
Khi phân tích tình hình thực tiễn, các nhà lãnh đạo báo chí cần nghiên
cứu khả năng đáp ứng yêu cầu, khả năng vận dụng đường lối, chủ trương,
chính sách của Đảng và Nhà nước; khả năng thực hiện của từng ngành, từng
địa phương, để có kế hoạch tuyên truyền thích ứng.
Là một hình thái ý thức xã hội; báo chí có chức năng tuyên truyền cổ
vũ, giáo dục và nâng cao đời sống tinh thần cho toàn xã hội. Lao động nhà
báo nói chung, lao động biên tập ảnh nói riêng luôn phải xuất phát từ những
mục đích nhất định. Cơ sở của lao động nhà báo chính là thực tiễn cuộc sống.
Thực tiễn cuộc sống thì vô cùng phong phú và sinh động, song cũng đầy khó
khăn, thử thách. Thực tiễn chính là nguồn đề tài vô cùng tận, là đối tượng
phản ánh hằng ngày, hằng giờ của báo chí nói chung, và nhiếp ảnh báo chí nói
riêng. Quá trình sáng tạo tác phẩm ảnh bắt đầu từ tính kế hoạch và sự nhận
thức thực tiễn của nhà báo. Trên cơ sở đó, nhà báo vận dụng các thao tác tư

duy như phân tích, so sánh, tổng hợp, phán đoán để biểu đạt đối tượng nhận
thức ấy dưới dạng ngôn ngữ hình ảnh.
Thực tiễn cũng là trường đại học lớn nhất, là trường đời tôi luyện năng
lực nghề nghiệp cho các nhà báo, đặc biệt là những người làm báo bằng hình
ảnh. “Trăm nghe không bằng một thấy là vậy!”. Có người đã từng phát biểu,
đối với phóng viên nhiếp ảnh, cứ chụp và chụp; cứ sẵn sàng “đốt phim”, bấm
máy rồi sẽ “lên tay”. Dưới góc độ kỹ thuật thuần tuý, điều ấy không sai,
không có sách vở nào, trường học nào thay thế được. Nhưng đã là nhà báo,
21
trước lúc bấm máy phải tư duy - tư duy trực tiếp trước dối tượng, sự kiện, để
chọn được thời khắc vô giá. Đó mới là việc nên làm và cần bàn; chiếc máy
ảnh dù tối tân, hiện đại đến đâu, cũng không thể thay thế.
Và một vấn đề nữa, tác phẩm nhiếp ảnh là kết quả của quá trình nhà
báo “lăn lộn” trong thực tiễn, quan sát, miêu tả đối tượng hiện thực bằng con
mắt nhà nghề. Người làm báo, dù bất kể là đối tượng lao động cụ thể nào,
phóng viên, biên tập viên hay lãnh đạo, cũng không thể ngồi một chỗ mà xử
lý thông tin, tư liệu một cách thuần tuý, mà chí ít, họ đã được trang bị khá dày
dặn nhưng tri thức được kết tinh từ thực tiễn cuộc sống. Đó cũng là một phẩm
chất nghề nghiệp “không có xung trận thì không có chiến công”.
4. Xác định đúng và trúng các vấn đề cần tuyên truyền bằng ảnh
Xác định đúng và trúng các vấn đề cần tuyên truyền bằng ảnh là khâu
trung gian trong quá trình định ra kế hoạch và tổ chức việc thực hiện kế hoạch
của Ban biên tập. Đối với những kế hoạch tuyên truyền có thể lượng hoá
được, Ban biên tập, bộ phận thư ký toà soạn, hoặc các phòng chức năng cần
xác định rõ nội dung, hình thức, phương pháp, thời gian và địa điểm cần
tuyên truyền.
Ví dụ: Nếu là sự kiện khai mạc Đại hội Đảng, khai mạc Kỳ họp Quốc
hội, hay một cuộc bầu cử Hội đồng nhân dân các cấp, thì cần chọn thể loại
ảnh tường thuật là tốt nhất, nhưng khi cần phản ánh về một cơ sở có phong
trào lao động giỏi, thì chắc chắn phải tiếp cận cách làm của thể loại phóng

sự
Ở tầm vĩ mô hơn, người làm công tác biên tập cần hoạch định các
hướng tiếp cận đề tài, chủ đề; thường xuyên điều chuyển kế hoạch đưa tin
bằng hình ảnh, tránh gò ép, thái quá, nhưng cũng tránh chung chung, tự nhiên
chủ nghĩa. Bởi trên thực tế, không phải cái gì, đề tài nào cũng có thể tuyên
truyền bằng ảnh. Nếu nội dung quá trìu tượng, không nằm dưới dạng vật chất
mà nhiếp ảnh có thể ghi nhận, thì không nên giao cho các phóng viên ảnh thể
hiện, mà báo viết sẽ làm tốt hơn nhiều.
22
5. Nghiên cứu sự tác động, hiệu quả của các phương tiện thông tin,
hình thức thông tin, loại hình thông tin đối với xã hội
Hiện nay, một số cơ quan báo chí rất xem nhẹ công tác bạn đọc. Đây là
một sai lầm, một động thái “tự trói tay mình”. Bởi nếu làm tốt công tác bạn
đọc cũng đồng nghĩa với việc biết tôn trọng ý kiến độc giả. Nghiên cứu và
theo dõi những thông tin phản hồi từ phía độc giả, giúp toà soạn có kế hoạch
điều chỉnh trong chủ trương, nhiệm vụ và kế hoạch tuyên truyền được tốt hơn.
Chủ tịch Hồ Chí Minh - người thày của nền báo chí cách mạng Việt Nam -
khi nói về nghề báo thường đưa ra câu hỏi đối với các nhà báo là viết cho ai
xem, mục đích cũng là để người viết, người tổ chức tờ báo, xác định đối
tượng đọc của bài báo, tờ báo là ai, để từ đó điều chỉnh cách thức thể hiện và
trình bày cho phù hợp.
Mỗi tờ báo, tạp chí, đều có những đối tượng độc giả khác nhau. Cũng là
thông tin trên một tờ báo chính trị - xã hội, nhà lãnh đạo có cách tiếp cận
thông tin khác với người dân lao động bình thường; một nhà nghiên cứu khoa
học tiếp nhận thông tin khác hẳn với một người công nhân Độc giả của
những tờ báo chuyên về các vấn đề xã hội, cũng khác với độc giả của những
tờ báo hoặc tạp chí chuyên về kinh tế, khoa học kỹ thuật.
Ở nhiều quốc gia trên thế giới đã hình thành các tập đoàn, công ty
chuyên nghiên cứu nhu cầu công chúng báo chí. Các công ty này thường
xuyên thu thập ý kiến, nhu cầu thông tin của công chúng để cung cấp cho các

cơ quan báo chí. Việc làm này đã giúp cho các toà soạn báo nắm bắt được
một cách khá đầy đủ và chính xác những nhu cầu chính đáng trong tiếp nhận
thông tin của độc giả; từ đó có những biện pháp tổ chức nội dung, xây dựng
chương trình, kế hoạch tuyên truyền phù hợp.
Vì vậy, có thể khẳng định rằng, trước khi xuất bản một ấn phẩm báo
chí, các toà soạn, bộ phận làm công tác biên tập nên có sự nghiên cứu kỹ sự
tác động và hiệu quả của các phương tiện thông tin, hình thức thông tin, sau
đó mới có kế hoạch tuyên truyền thích ứng, phù hợp đối tượng.
23
IV. XÂY DỰNGHỆ THỐNG BIÊN TẬP ẢNH
1. Hệ thống tổ chức, biên tập trung tâm
Hệ thống tổ chức, biên tập trung tâm là bộ phận cao nhất và có quyền
quyết định cuối cùng tất cả các sản phẩm ảnh trong quá trình sáng tạo tác
phẩm của một cơ quan báo chí. Đối với các tổ chức, tập đoàn hay các cơ quan
báo chí lớn như thông tấn xã Việt Nam (TTXVN), Báo Nhân dân, Báo Quân
đội nhân dân, Báo Lao động, Báo Sài Gòn giải phóng hay Tuổi trẻ Thành phố
Hồ Chí Minh v.v đều có bộ phận chuyên về ảnh, thì bộ phận này chính là hệ
thống tổ chức biên tập trung tâm của toà soạn. Những người được “biên
chế” vào bộ phận biên tập trung tâm đều phải là những nhà báo có tính
chuyên nghiệp cao, những người từng trải, có nhiều kinh nghiệm trong hoạt
động báo chí, hoạt động biên tập ảnh. Họ là lực lượng đại diện cho lãnh đạo
và tổ chức toà soạn, chịu trách nhiệm cuối cùng, trước khi một ấn phẩm báo
chí được phát hành.
Hệ thống tổ chức biên tập trung tâm là một đầu mối lớn nhất, qui tụ tất
cả các tin, bài, ảnh và những sản phẩm mang tính văn hoá khác. Ở đây, ngoài
việc xử lý toàn bộ số lượng tác phẩm của các bộ phận phóng viên trong toà
soan, nó còn là trung tâm tiếp nhận tất cả các nguồn tin, các ấn phẩm đặc biệt
của các cơ quan tuyên truyền, các toà soạn báo khác và lực lượng cộng tác
viên, thông tin viên trên khắp mọi miền đất nước. Do vậy, hàng ngày, hệ
thống tổ chức biên tập trung tâm phải xử lý một khối lượng thông tin đồ sộ.

Những vấn đề lớn, những vấn đề mang tính hệ trọng, trước khi được quyết
định công bố, sử dụng phải thông qua hệ thống này.
2. Hệ thống tổ chức, biên tập ở từng bộ phận phóng viên
Theo mô hình truyền thống, một cơ quan báo chí thường được cơ cấu
như sau:
24
Xét về mặt nghiệp vụ báo chí, các toà soạn đều có các bộ phận phóng
viên chuyên theo dõi, phụ trách những lĩnh vực, ngành nghề, những mảng đề
tài nhất định. Ví dụ phóng viên chuyên theo dõi các vấn đề nông, lâm, ngư
nghiệp; phóng viên phụ trách các khối công nghiệp, xây dựng ; phóng viên
phụ trách khối văn hoá - xã hội; phóng viên chuyên phản ánh các sự kiện thời
sự, chính trị Nếu chưa bàn đến chất lượng đội ngũ thì đây cũng là cách tổ
chức khoa học, tạo điều kiện cho các nhà báo tập trung chuyên sâu vào từng
lĩnh vực mà mình đảm nhận.
Theo sự phân cấp này, thông thường sau mỗi lần tác nghiệp, các tin,
bài, ảnh của phóng viên đều được kiểm định tại “cơ sở” - tổ quản lý trực tiếp
các nhà báo. Điều đó, tuy có lúc bất tiện, nhưng về cơ bản có nhiều ưu điểm.
Bởi không ai khác, tổ nghiệp vụ mới chính là người nắm chắc nhất, hiểu rõ
nhất những công việc của từng thành viên trong đơn vị.
Về hoạt động nhiếp ảnh, hiện nay đa số các cơ quan báo chí đều không
thành lập một phòng ban riêng (trừ một vài tờ báo lớn), nên lực lượng phóng
viên chuyên ảnh - nếu có - thường được cơ cấu ngay trong Ban thư ký biên
tập, hoặc phóng viên viết kiêm luôn chụp ảnh. Vì vậy, ngoài những tác phẩm
25
Tổng biên tập
Phó tổng biên tập
Phụ trách nội dung
Ban thư ký
biên tập
Phó tổng biên tập

Phụ trách trị sự
Các
phòng
phóng
viên
Phòng
Phóng
viên
Phòng
Phóng
viên
Các
phòng
chức
năng
Phòng
chức
năng
Phòng
chức
năng