Địa động vật giới khu vực Bắc á
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (4.02 MB, 9 trang )
Chuyên đề: Địa động vật học
ĐỊA ĐỘNG VẬT GIỚI KHU VỰC BẮC Á
1. Khái quát giới Bắc địa và khu vực Bắc Á
a. Phạm vi và sự phân chia
Giới Bắc địa (Arctogea) gồm vùng Toàn Bắc (Holarctic) chiếm một lãnh thổ
hết sức rộng lớn. Đây là vùng lục địa điển hình nhất.
Ở phía Nam, nó giáp với vùng Ethiopia, Ấn Độ - Mã Lai và Tân nhiệt đới.
Ranh giới phía Nam của Holarctic tương ứng với ranh giới giữa đới khí hậu ôn hòa
và nóng.
Ở phía Bắc, Holarctic kéo dài đến địa cực và chiếm tất cả miền Bắc cực, ôn
hòa và cận nhiệt đới của Bắc bán cầu.
Vùng Holarctic bao gồm tất cả lục địa của Bắc bán cầu, nó chiếm tất cả châu
Âu, Bắc Phi, phần lớn châu Á (trừ phần Đông Nam thuộc vùng Ấn Độ - Mã Lai và
Nam Arabie thuộc vùng Ethiopia) và hầu hết Bắc Mỹ.
Trong các đảo thuộc vùng Holarctic, trừ tất cả các đảo nằm ở Bắc Băng
Dương, Bắc Đại Tây Dương và Thái Bình Dương, có các đảo: Acores, Madere,
Canaries, Cap Vert và Nhật Bản (trừ đảo cực Nam Kiou-Siou).
Do lịch sử hình thành, Giới Bắc địa là một khối tương đối thống nhất toàn
vẹn, tuy nhiên cũng có thể được chia làm 2 vùng: vùng Cổ bắc (Palearctic) và vùng
Tân bắc (Nearctic) do có một số đặc điểm khác nhau về địa hình địa mạo, sinh thái
cảnh quan và động vật giới.
Vùng Cổ Bắc lại được phân thành các vùng phụ:
• Vùng phụ Bắc cực
• Vùng phụ Âu – Xiberi
• Vùng phụ Địa Trung Hải
• Vùng phụ Trung tâm châu Á
• Vùng phụ Trung Quốc – Mãn Châu
Vùng Tân Bắc gồm vùng phụ:
• Vùng phụ Canada
• Vùng phụ Sonora
• Vùng phụ Bắc cực
Như vậy khu vực Bắc Á sẽ bao gồm 2 vùng phụ của vùng Cổ Bắc, đó là:
Vùng phụ Trung tâm châu Á và vùng phụ Trung Quốc – Mãn Châu.
- Vùng phụ Trung tâm châu Á:
ranh giới của vùng phụ này như sau
Võ Thị Trọng Hoa Trang 1
Chuyên đề: Địa động vật học
Về phía Tây: lãnh thổ Turkestan và hầu hết vùng đồng cỏ (đồng cỏ Volga,
Ural, Kal-nư-vô và Pri-cas-pion của Bắc Cap-ca-đơ)
Về phía Đông: ranh giới phía Tây của các sa mạc Trung Á là địa điểm chuyển
tiếp của các vùng phụ Trung tâm châu Á sang vùng phụ Trung Quốc - Mãn Châu.
- Vùng phụ Trung Quốc – Mãn Châu:
chiếm phần cực đông Đông Nam châu
Á, có các đảo của Nhật Bản (trừ đảo Iesso).
Ở phía Bắc thuộc vào vùng phụ này còn có miền Oussouri. Tuy nhiên ở đây
động vật giới điển hình Trung Quốc – Mãn Châu không còn nữa, nó chuyển sang
cùng với động vật giới Xiberi.
Như vậy, nếu không tính khu vực miền nước Nga phía Bắc thuộc về châu Á
mà đưa nó vào vùng phụ châu Âu – Xiberi thì khu vực Bắc Á có phạm vi từ ranh
giới phía Tây của vùng phụ Trung tâm châu Á đến cực đông Đông Nam châu Á (bao
gồm các đảo của Nhật Bản). Tuy nhiên cũng không loại trừ khả năng sự tồn tại của
những loài (hoặc nhóm động vật) di cư từ khu vực Xiberi.
b. Địa lý cảnh quan
- Vùng phụ Trung tâm châu Á chiếm một lãnh thổ mà trên đó có những sa
mạc bao la và núi cao nhất, giữa các núi đó nổi bật là cao nguyên Tây tạng cao vài
ngàn mét so với mặt nước biển. Những khoảng không gian khá đáng kể của vùng
phụ này là đồng cỏ. Vùng phụ này có điều kiện sinh thái đặc biệt thể hiện rất rõ
ràng. Đây là trung tâm hình thành mạnh mẽ đối với các động vật ở núi cũng như
động vật ở sa mạc đồng cỏ.
- Vùng phụ Trung Quốc – Mãn Châu: rừng và núi ở đây phát triển rất tốt.
2. Địa động vật giới khu vực Bắc Á
a. Địa động vật giới vùng phụ Trung tâm châu Á: hết sức đặc biệt.
Vùng phụ này là trung tâm hình thành các động vật ở núi cũng như động vật ở
sa mạc, đồng cỏ. Sa mạc trung tâm châu Á có rất lâu và điều đó quyết định mức độ
chuyên hóa cao của các dạng điển hình ở đây, nhất là có rất nhiều giống địa phương
cũng như động vật giới của vùng núi của trung tâm châu Á rất nhiều loài và có rất
nhiều dạng đặc biệt.
- ĐV có vú: giống địa phương điển hình
• Bò Poephagus
Võ Thị Trọng Hoa Trang 2
Chuyên đề: Địa động vật học
• Sơn dương Pantholops, Saiga và
các sơn dương khác.
• Bọn ăn sâu bọ (Insectivora) có
Diplomesodon
• Gặm nhấm Spermophilopsis
Võ Thị Trọng Hoa Trang 3
Chuyên đề: Địa động vật học
• Chuột giống Phodopus, Ellobius, Lagurus…
• Chuột núi Alticola
• Chuột nhảy Dipodidae, Gerbillinae
• Ochotonidae
Võ Thị Trọng Hoa Trang 4
Chuyên đề: Địa động vật học
- Chim: chủ yếu là dạng ở núi
• Gà núi
• Ngỗng Eulabeia
• Loài Podoces (điển hình), một số dạng Pteroclidae (giống Syrrhaptes)
b. Vùng phụ Trung Quốc – Mãn Châu:
Động vật giới giàu có nhất ở vùng Trung và Nam của vùng phụ này và nhiều
dạng điển hình tập trung chính là ở đây và dọc phía Tây cao nguyên Tây Tạng và
Võ Thị Trọng Hoa Trang 5
Chuyên đề: Địa động vật học
vùng núi của các nguồn sông Cửu Long và sông Dương Tử, ngoài ra còn có sự hỗn
hợp của dạng Ấn Độ (xảy ra do sự di cư của động vật).
- ĐV có vú: các giống điển hình và địa phương như sau
• Bọn ăn sâu bọ (Insectivora): chuột chù Soriculus, Anurosorex, bốn
giống chuột chũi địa phương (Talpidae): Uropsilus, Scaptonyx,…
• Bộ ăn thịt (Carnivora): chó sói đỏ (Cuon), chó Nyctereutes, gấu tre
Ailuropoda, một số Sóc (Sciurinae)
Chó sói đỏ Chó Nyctereutes
Võ Thị Trọng Hoa Trang 6
Chuyên đề: Địa động vật học
Gấu trúc Ailuropoda Sciurinae
• Chuột Gliridae, chuột nhảy (Dipodidae), dím Spalacidae.
Dím Spalacidae Chuột Gliridae
• Hươu nước (Hydropotes), hươu Elaphodus, Elaphurus, Axis
Hươu nước Hydropotes Elaphodus cephalophus
- Chim: giàu và đa dạng. Điển hình là chim trĩ miền Nam thuộc các giống
Herwa, Tetraophasis, Syrmaticus; thuộc bọn chim sẻ có chim khuyên
Zosterops và các chim khác. Ở vùng phía Nam có thể có bọn Vẹt.
Võ Thị Trọng Hoa Trang 7
Chuyên đề: Địa động vật học
Tetraophasis Syrmaticus
- Bò sát: Có một số dạng phương Nam.
• Giống thằn lằn Tachydromus
• Cá sấu Alligator ở sông Dương Tử.
- Acipenseriformes – giống Psephurus, họ hàng gần nhất của giống Polyodon
ở châu Mỹ
Võ Thị Trọng Hoa Trang 8
Chuyên đề: Địa động vật học
- Lưỡng thê: LT có đuôi đặc biệt (Urodela) họ Megalobatrachus.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Lê Vũ Khôi, Nguyễn Nghĩa Thìn, Địa lý động vật
2. Giáo trình Địa động vật học, O. Petrov, ND
3. />region/70700/Fauna
Võ Thị Trọng Hoa Trang 9
