MỘT SỐ KINH NGHIỆM
“ĐỂ HOẠT ĐỘNG NHÓM CÓ HIỆU QUẢ”

Họ và tên: Nguyễn Thị Khương
Giáo viên: Trường Tiểu học 3 thị trấn Năm Căn

I. ĐẶT VẤN ĐỀ.
1. Tầm quan trọng của hoạt động nhóm.
Hoạt động nhóm là phương pháp dạy học theo hình thức tổ chức cho học
sinh hoạt động theo nhóm (số lượng tùy ý nhưng vừa phải, không quá nhiều) để
cùng nhau giải quyết một nhiệm vụ học tập cụ thể nào đó mà giáo viên yêu cầu.
Qua đó học sinh tự chiếm lĩnh tri thức, hiểu sâu hơn bản chất vấn đề.
Đây là phương pháp dạy học mới theo hướng tích cực hóa hoạt động
người học, học sinh cùng nhau tranh luận, hợp tác để giải quyết vấn đề. Trong
khi thảo luận nhóm, học sinh phải trình bày những ý kiến, suy nghĩ của bản
thân, vì vậy có thể có nhiều ý kiến, suy nghĩ, câu trả lời cho cùng một vấn đề
đem ra thảo luận. Cái quan trọng ở đây là sau khi thảo luận nhóm xong, học
sinh phải chắt lọc ra những ý kiến, suy nghĩ hoặc câu trả lời đúng hay để chiếm
lĩnh.
2. Thực trạng.
Phải nói rằng thảo luận nhóm là phương pháp mới, hay, có nhiều ưu
điểm. Thế nhưng qua thực tế dạy học ở trường phổ thông hiện nay, qua dự giờ
chúng tôi nhận thấy phương pháp dạy học này giáo viên và học sinh vẫn còn
nhiều mặt hạn chế như sau:
- Việc áp dụng phương pháp thảo luận nhóm còn mang tính hình thức.
Biểu hiện ở chỗ học sinh phải chạy đi chạy lại lộn xộn mất thời gian; hoạt động
của nhóm chỉ tập trung vào một số đối tượng khá - giỏi trong khi các em yếu -
kém ngồi xem cho có quận không theo kịp các bạn đành phải về chỗ khi chưa
kịp hiểu ra vấn đề cần thảo luận.
- Nội dung vấn đề giáo viên đưa ra chưa phù hợp với khả năng, chưa
kích thích sự hứng thú của học sinh, chưa quy định rõ thời gian thảo luận.

- Qua điều tra khảo sát chất lương học sinh ngay từ đầu năm học tôi nhận thấy
số lượng học sinh đã biết tự trình bày kết quả thảo luận của tổ một cách lưu loát
rất ít, đại đa số các em thờ ơ với việc thảo luận nhóm chỉ đợi các bạn khá - giỏi
có ý kiến phát biểu thì các em nói theo. Cụ thể điều tra chất lượng của học sinh
đầu năm học 2010–2011. ( Lớp có 30 học sinh ).

Số học sinh trình bày lưu
loát
Số học sinh trình bày tương
đối lưu loát
Số học sinh chưa trình bày
được
Số lượng Tỷ lệ Số lượng Tỷ lệ Số lượng Tỷ lệ
10 33.33 14 46,66 6 20.00

Từ những thực trạng nêu trên chúng tôi đã trăn trở suy nghĩ và có một số
biện pháp cụ thể sau.
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ.
1. Xác định nội dung hoạt động nhóm.
Phương pháp thảo luận là cách tổ chức đối thoại giữa học sinh và giáo
viên hoặc giữa học sinh và học sinh nhằm phát huy trí tuệ của tập thể giải quyết
một vấn đề do môn học đặt ra hoặc một vấn đề do cuộc sống đòi hỏi để tìm
hiểu hoặc đưa ra những giải pháp, những kiến nghị, những quan niệm mới…
Học sinh giữ vai trò tích cực và chủ động tham gia thảo luận và tranh
luận. Giáo viên giữ vai trò nêu vấn đề gợi ý khi cần thiết và tổng kết thảo luận.
Chính vì lẽ đó khi áp dụng phương pháp thảo luận nhóm giáo viên phải
xác định nội dung hoạt động nhóm một cách thích đáng, tránh tình trạng mang
nặng tính hình thức, chiếu lệ. Không phải bất cứ nội dung nào cũng cần phải
đem ra thảo luận. Những ý đơn giản, cá nhân cá nhân hoặc học sinh có thể giải
quyết được thì không nên đặt ra mà phải là những vấn đề tương đối khó và lớn,

cần tới sự hợp sức tập thể theo phương châm “Một cây làm chẳng nên non. Ba
cây chụm lại nên hòn núi cao.” thì mới dùng với hình thức này. Qua đó, học
sinh phát triển lòng tự tin và tính độc lập, đó là những phẩm chất cần có ở mỗi
con người.
Vì vậy, giáo viên cần nghiên cứu đưa ra vấn đề phải phù hợp với tình
hình thực tế của tiết dạy, bài dạy và năng lực cụ thể của học sinh có như vậy
mới mang lại hiệu quả cao.
*Ví dụ: Tiết dạy hoạt động ngoài giờ lên lớp 2.
a) Đề tài: Giữ môi trường sống trong sạch (vấn đề rác thải trong trường
học)
b) Mục tiêu:
- Tìm hiểu ảnh hưởng của rác thải đến vệ sinh trường học.
- Tìm ra nguyên nhân và đề xuất biện pháp khắc phục.
c) Kế hoach tiến hành:
- Thảo luận nhóm.
- Ghi chép biên bản và gửi cho giáo viên.
- Giáo viên tổng kết thảo luận:
+ Phân loại các ý kiến của học sinh để xác định những ý kiến giống nhau.
+ Kiến nghị với nhà trường tổ chức thực hiện.
d) Nội dung thảo luận:
Giáo viên gợi ý nội dung cụ thể để các nhóm thảo luận:
- Thường thấy rác thải ở những nơi nào trong trường ? Liệt kê ở những
nơi có rác thải.
- Những người thường gây ra rác thải. Liệt kê nguyên nhân.
- Biện pháp khắc phục tình trạng rác thải gây ra ô nhiễm ở trường học.
Những kiến nghị với nhà trường.
2. Tạo sự gắn kết thực sự trong nhóm để tránh sự ồn ào, lộn xộn khi thảo
luận.
Vai trò nhóm trưởng điều hành như chúng ta đã biết về mặt lí thuyết là
có thể thay đổi luân phiên để các thành viên điều được tham gia. Nhưng thực ra

thì không phải em nào cũng đảm nhiệm được, nhất là với học sinh nông thôn,
vùng xa trung tâm; trong khi đó vai trò này lại rất qua trọng. Vậy thì không
nhất thiết tất cả đều phải làm nhóm trưởng. Chúng tôi xác định mấu chốt là ở
chỗ khi lên bảng trình bày kết quả, ưu tiên nhiều hơn và chỉ định bất kỳ vào
những đối tượng yếu – kém. Cũng nên yêu cầu các em tự trình bày lại kết quả
hoặc ý tưởng của nhóm qua thu nhận của cá nhân chứ không phải chỉ có việc
cầm mảnh giấy ghi sẵn kết quả chung rồi “đọc hộ”. Kết quả của “cá nhân” này
được dùng làm thành tích cho tập thể bằng điểm số thi đua giữa các nhóm. Như
vậy sẽ làm cho đối tượng thưòng hay lười hoạt động, hay làm việc riêng phải
lưu ý, hơn nữa những em tích cực trong nhóm cũng phải chủ động yêu cầu các
bạn cùng làm việc nếu không muốn liên đới bị kết quả thấp.
3. Dành thời gian cho thảo luận nhóm phải thích hợp.
Giáo viên cần dành một lượng thời gian thích hợp vừa đủ để thảo luận.
Tùy vào mức độ câu hỏi hay bài tập mà để thời gian dài hay ngắn, nhưng dù thế
nào cũng nên giành được vài phút. Tránh trường hợp mới vào vị trí chưa đầy
phút đã lại trở về chỗ.
4. Sắp xếp chỗ ngồi hợp lí.
Giáo viên sắp xếp chỗ ngồi hợp lí trong khả năng có thể. Với điều kiện
phòng học, bàn ghế ở những nơi trung tâm, thị xã, thành phố điều này không
thành vấn đề nhưng với đại bộ phận các trường còn khó khăn về cơ sở vật chất
như hiện nay thì phải tư duy. Theo chúng tôi, mỗi nhóm cần được sắp xếp ngồi
ở hai bàn, khi có lệnh hoạt động, bàn trên quay xuống bàn dưới rất nhanh tránh
lãng phí thời gian. Vì thế mà số bàn ở mỗi dãy phải là số chẵn. Lượng thành
viên mỗi nhóm từ 4 đến 8 em, trong đó có đủ các đối tượng khá - giỏi; trung
bình và yếu - kém.
5. Đánh giá kết quả hoạt động.
Làm thế nào để bao quát hết được tình hình của các nhóm một cách khá
chính xác khi mà có tới 6-8 nhóm cùng hoạt động trong thời gian ngắn nhất ?
Kinh nghiệm của chúng tôi là nếu như tung ra nhiều nội dung thì cứ hai nhóm
giao một nhiệm vụ và hoạt động độc lập; còn nếu chỉ thảo luận chung chung

một vấn đề thì đơn giản hơn nhiều. Giáo viên quan sát yêu cầu những nhóm
hoạt động kém tích cực trình bày, sau đó nhóm tương ứng cùng vấn đề nhận
xét. Việc nhận xét đúng hay sai sẽ phản ánh kết quả của nhóm đó và cũng được
xếp loại cho điểm. Như vậy, với 50% trình bày, 50% nhận xét, giáo viên có thể
nắm được cơ bản hoạt động của cả lớp đạt đến mức độ nào.
*Ví dụ dạy môn Tự nhiên và xã hội (Lớp 2)
Bài 7: Ăn uống đủ chất
Hoạt động 2: Thảo luận nhóm 8
* Mục tiêu: Hiểu tại sao cần ăn uống đầy đủ và có ý thức ăn uống đầy đủ.
* Cách tiến hành:
- Giáo viên chia lớp thành 4 nhóm, mỗi nhóm 8 em (4 em ở 2 bàn trên
quay xuống 4 em 2 bàn dưới), yêu cầu các nhóm tự bầu nhóm trưởng, thư ký.
Nhóm trưởng nhận nội dung câu hỏi thảo luận, nêu câu hỏi cho cả tổ thảo luận,
thư ký có trách nhiệm ghi lại kết quả thảo luận của tổ.
- Giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh thảo luận theo nhóm 2 câu hỏi
sau (giáo viên phát cho mỗi nhóm một phiếu có ghi sẵn nội dung 2 câu hỏi):
1. Tại sao chúng ta cần ăn đủ no, uống đủ nước ?
2. Nếu chúng ta thường xuyên bị đói, khát thì điều gì sẽ xảy ra ?
- Thời gian thảo luận 5 phút.
- Giáo viên đến từng nhóm giúp đỡ, kiểm tra. Giáo viên quan sát yêu cầu
những nhóm hoạt động kém tích cực trình bày, sau đó các nhóm nhận xét bố
sung ý kiến. Chúng tôi xác định mấu chốt là ở chỗ khi lên bảng trình bày kết
quả, ưu tiên nhiều hơn và chỉ định bất kỳ vào những đối tượng yếu – kém. Việc
nhận xét đúng hay sai sẽ phản ánh kết quả của nhóm đó và cũng được xếp loại,
giáo viên có thể nắm được cơ bản hoạt động của cả lớp đạt đến mức độ nào.
- Sau đó giáo viên kết luận để giúp học sinh nắm được ý chính: chúng ta
cần ăn đủ các loại thức ăn và ăn đủ lượng thức ăn, uống đủ nước để chúng biến
thành chất bổ nuôi dưỡng cơ thể, làm cơ thể khỏe mạnh, chóng lớn,… Nếu cơ
thể bị đói, khát ta sẽ bị bệnh, mệt mỏi, gầy yếu, làm việc và học tập kém,…
III. KẾT QUẢ, ỨNG DỤNG THỰC TIỄN, BÀI HỌC KINH NGHIỆM.

1. Kết quả.
Qua một thời gian áp dụng một số kinh nghiệm trên, chúng tôi nhận thấy
học sinh có những chuyển biến rõ rệt có ý thức, tự giác trong hoạt động nhóm
không còn tình trạng học lười hoạt động, làm việc riêng nữa. Bản thân giáo
viên khi dạy cũng thấy hứng thú, say sưa nâng cao chất lượng giờ dạy tốt hơn
và đến thời điểm giữa học kỳ II số lượng học sinh đã biết tự trình bày kết quả
thảo luận của tổ một cách lưu loát chiếm tỷ lệ khá cao, số học sinh thờ ơ với
việc thảo luận nhóm đã có ý thức chủ động phát biểu ý kiến trao đổi cùng các
bạn trong nhóm, thể hiện ở bảng thống kê số liệu sau: ( Khảo sát thực tế 30 học
sinh ).
Số học sinh trình bày lưu
loát
Số học sinh trình bày tương
đối lưu loát
Số học sinh chưa trình bày
được
Số lượng Tỷ lệ Số lượng Tỷ lệ Số lượng Tỷ lệ
15 50.00 14 46.66 01 3.33
2. Ứng dụng thực tiễn.
Một số kinh nghiệm “Để hoạt động nhóm đạt hiệu quả” của chúng tôi có
thể áp dụng rộng rãi cho tất cả giáo viên trong nhà trường nói riêng và cho tất
cả giáo viên Tiểu học trực tiếp giảng dạy nói chung.
3. Bài học kinh nghiệm.
- Xác định nội dung hoạt động nhóm sao cho phù hợp với tình hình thực
tế của tiết dạy, bài dạy và năng lực cụ thể của học sinh có như vậy mới mang lại
hiệu quả cao.
- Tạo sự gắn kết thực sự trong nhóm để tránh sự ồn ào, lộn xộn khi thảo
luận thì mới phát huy tính tích cực hoạt động ở các em.
- Giáo viên cùng học sinh đánh giá kết quả hoạt động của các nhóm phải
công bằng, khách quan

Trên đây là một vài suy nghĩ của chúng tôi để nâng cao chất lượng hoạt
động nhóm đạt hiệu quả. Chúng tôi rất mong sự đóng góp ý kiến nhiệt tình của
các cấp lãnh đạo và các bạn đồng nghiệp./.
Năm Căn, ngày 18 tháng 04 năm 2009


Người viết





Nguyễn Thị Khương