N
A
DAI HOC QUOC
GIÀ HA
NOI
TRirÒNG
DAI HOC KHOA HOC
Xfl
HÒI VÀ
NHRN VRN
Pham thi Minh Tàm
NHRN
VflT
PHU NÙ VOI GIRO LV
DHRRMR
•-
•
/
TRONG VRN HOC
RN
DÒ.
Chuyén ngành: Ly
luàn
vàn hoc
Ma
So: 5.04.01.
Luàn vàn thac sì vàn hoc
Nguòi huóng dàn khoa hoc:
PGS.TS.
Nguyén
Due

Ninh
Hn
NOI
- 2000
MUC
lUC
Trang
M(>
(l,4u
^
Vhàn
noi dung
cliình
Chirang
1.
Luac
trình van
hoa.
van hoc An Dò. A 3
1.1.
DKi niróc vh dfln lOc
Ai\
Dò.
1.2.
Tòn giao -
ITnh
vuc van hoa làm nén tAm ly,
Imh
cach
con

ngiròi
An Dò.
^'ì
24
1.3.
Dang
cfl'p
- hién
tirang ciac
biét (rong xa hói An Dò.
X ^
1.4.
Dharnia
-
héMii'ong
trong xa hòi An Dò.
^ -f
1.5.
S<ìc
thai cùa van hoc An Dò.
3
n"
Clìuang
2.
NhAn vAI
phu
nu"
vói giao
1^
Dharma trong

vàn hoc An Dò
co
dai.
,5^1
^0
1-5
.5'2
2.1.
NhAn
vAt
phu
nir
vói giao ly Dhanna trong
sir
thi
Ramayana.
2.2.
NhAn vAt phu
nfr
vói giao
1^
Dharma trong su thi
Mahabharata.
2.3.NhAn
vAt phu nu vói giao
]f Dhamia
trong kich tha
Sakuntc^la.
Chuang 3. NhAn vAt phu nu vói giao ly
Dhanna

trong
van hoc An Dò cAn
-
hién dai.
."i
T
3.1.
Nguói phu nu An Dò trong sang tac
cùa
R. Tagor.
.^ ^
3.2. Nguòi
pini
nù
/\ii
Dò tmng tnc
phAm
"Gòdan"
ci'ia
r.
liAndo.
?<.}.
Nguòi pilli
mi
An Dò
liong liic pliAm
"Su
Ihflf
già dòi"
ciia

la.s(Vpii|.
KOt
hiiìn.
3
MO
DÀU
1.
Y
n&liìa,
tfnh
cfip
thiét cùa
de
tài:
Nhùng
nfim
g:in
dAy,
nhu c;1u hop (ac kinh
\C-
- vàn hoa.
(|uaii
hC
bang giao giira cac
iiuóc IrCii Ilio
giói
daiig
dò ihành
mòi
xu

IhO iiiaiig
linh
toàn
cAn.
Trong hòi canh chung Ay, mòi
cjuan he
Viél
Naiìi -
An Dò
vóli
có Iruyén Ihòng lìr
lAu
cung dang
lién
dà khói
sfic.
Clio
nén,
viCc
lìm
hicu,
giói thiéu
dAÌ iiuóc
- con nguói và nén van hoà
Ali
Dò là mot nhu
CÀU rAÌ
CÀI!
tlìiét
de

dàp
itng
dòi hòi
trén.
An Dò là dAt nUóc có ncn vàn hién
lAu
dói. Vàn hoà An Dò có vi trf
(|uan Irong, có ành huóng rat lo lón dòi vói vàn hoà càc nuóc phuong
Dòng,
dac
bici
là
Vici
Nam và càc nuóc trong khu vuc Dòng Nam A.
An Dò có mot nén vàn hoà 5000 nàm hình thành và phàt
trién,
dù
de
khàng
diniì
"mot hàn sàc An Dò", "mot
lAm
hón /\n Dò", "mot
linh
càch An Dò" dòc dào ma mot trong
nliung eòi
ré sAu xa ca ban
hun
nén
cài hón, cài còl An Dò ay chfnh là giào ly Dharma - mot giào ly quan

trong cùa dao
llindu.
Cung nhu tòn giào và dàng
cAj)
An Dò, giào ly
Dliaima
c('>
;inh
huóng sAu sàc,
lAu dai
và chi phòi
loàn
bò dói
song
viin
ho{\
xà hòi An Dò cung nhu moi hành vi ung
xiV
cùa con nguói nói chung
\à phu nù n(')i riéng. Nò là cài còl lói ca bàn
tcio
nén nén
luAii
ly dao
diic
An Dò, là soi chi dò xuyén suòt cuòc dói mòi nguói dAn An Dò, nhàt là
dói vói
[ihu
nù.
Bòi

vay, muòn hiéu vàn hoà - vàn hoc
/\n
Dò khòng the
bó c|na giào ly
Dhaiina.
Hình ành ngUÓi phu nù vói giào ly Dharma
tu lAu
dà tró nén nói
bài
(rong vàn hoc
/Vn
Dò
c]ua
càc
Ihé
loai
su
thi,
kich,
ihcy,
tiéu
ihuyel,
truyén
ngan.
ó nhùng
mire
dò và pham vi
llié
hien kh;ie nhau, khi de càp dòn
nhung van

eie mrc
xuc
ve
tòn giao, dàng cAp, hòn
nliAn ,
càc nhà \àn,
nhà tha An Dò
dà
thuc su thành cóng trong
viec
khàc hoa
hinh
ành nguói
phu nù An Dò ma tàm ly tfnh càch, suy nghì, tình cam cua ho luòn gàn
licn vói giào ly Dharma.
Cuòc dau
tiaiih
giài phóng dAn lòc
/\ii
Dò dà làm thay dòi hoàn toàn
cuòc
dói nguói
phu nù An Dò và cùng
vói
no là su thay dòi trong quan
niém nhìn nhàn giào ly Dharma. Vì
vAy,
vice
nghién cùu, tìm hiéu
nliAn

vAI
phu nù An Dò vói giào ly
Dhanna
trong
mot so
tàc phAm vàn hoc
mang mot y nghTa quan trong và thuc su
cAii
thiét. Phu nù An Dò dà de
lai trong chùng lòi lình càm
tiAii
trong, niém nguang mò cùng su càm
thòng sAu sàc. Diéu
dò là
ly do de chùng tòi - nhùng nguói cùng phài nù,
chon
de
tài này de bàn
ve
giói mình.
Mài
khàc, trong nghién cùu - giàng day vàn hoc
y\n
Dò ó Viét Nam
dà
c()
mot so chuyén
de ve
tàc già, tàc
[ihAm,

thè'
l(\ai
dàc
ti
ung vàn hoc
An Dò nhung
con
(hiéu nhiéu chuyén
de
lién quan lói lu (uóng (riét hoc
-
nghé
(hual.
De
tài nghién cùu
ve
nhàn
vAI
p!iu
nù vói giào ly Dharma
(rong vàn hoc góp phàn bò sung sAu
liorn
nhùng kién
(liiìe
cùa
chiing
la vó
hình tuong con nguói trong vàn hoc
/\n
Dò vói

lAiìi
ly
tiiili
càc
li
doc dào
cua linh
lh;1ii
An Dò. Qua dò, chung la gòp
IhCin pli;1n
hicu
bici
An Dò,
qlup elio
quan
he
in~ru
nghi,
hop làc nhiéu màt giùa Viet Nam và
An
Dò
ngcày
ciiiig plial Ilici) lòi
dcj).
2.
Muc
dich
lìghièn cùu cùa de tài:
riiu iiù /\iì
Dò là

mòi pliÀii
cùa bò mal dAÌ
luròc
An Dò
Irong
c|ua
khir.
hicn lai \à
lUdiig
lai.
TICMI
CO
.SO
lìm
hièu,
giói
IhiCu
nén vàn hoà -
\àii
hoc
Ali
Do nói chung,
tlò
lài
ticii
hành khào
.sài mòi
so tàc phàm
vàii
hoc /\n Dò \('vi muc

dich
làm noi
bài
chàn dung - hình luong
iigiroi
phu
nù trong vàn hoc An Dò gàn lién vói giào ly
Dhainia
cùng nhùng pham
chat
dao
due
tòt dep.
Tu
do có thè dua
la
nhùng khfa canh ve tam ly -
tfnh
càch cùa ngUói phu nù An Dò.
Cuòc dau tranh giành dòc
lap
dAn toc An Dò thành còng làm thay
doi hoàn toàn cuòc dói ngUói phu nù và dóng thói làm (hay doi quan
niém,
càch nhìn
nliAn
nghTa vu, bòn phAn ngirói |)hu nù vói
già dinh
và xà
hòi.

Qua qua
(lình
phAn (fch nhAn vAt phu nù trong mot
so
(àc
pliAm
vàn
hoc,
de
(ài nhàm muc dfch làm sàng
io
su |)hàl Irién
lAI
yéu cùa bàn
cliAt
A'
.,
- tfnh càch
|:hu
nù An Dò trong cuòc song cùng vói su thay dòi trong
c|uan
niém giào ly Dharma
ve
bòn phAn dao
due
cua
|'>hu
nù An Dò (ù xua
dén nay.
3. Nhiém vu nghién cùu:

Tu
muc dfch néu
trén,
nhiém vu cùa
de
lài là: Mò tà mòi
ti
uóng vàn
hoà - xà
lìòi
An Dò vói nhùng nel nói bàt chù yéu nhu (òn giào, dang cAp,
trong dò yéu tó
[TAO
trùm và xuyén
suoi
toàn bò dói song vàn hoà - tAm
linh con nguói là giào ly Dharma - diém dac trung cót
loi
ca bàn
nliA't
chi
phòi
và
dinh
hình ban
cliAt
-
IÙÌIÌ
càch con nguói An Dò, làm nén eài hón,
ciii

cól clan toc
/\n
Dò.
De
tài phàn
lich
mot so nhAn
vai
phu nù (iéu
biéu
trong
nìót
so tàc
phàm
'àn
ho(^
de tir
dò
dira
ra mot nhAn dinh
ve qua
trình hình tliành
\à
phàt trién tfnh càch - ban
chàì
phu nù
/\n
Dò trong vàn hoc cùng nhu
",
Il

ong cuòc
song
xà hòi An Dò.
4.
Dòi tuong và pham vi nghién cùu:
Dò hoàn Ihành tòt nhat
nliiém \ii de
lài dàt ra, dòi
luoìm nizhiéii
cùu
cua dò (ài là:
lAp
Irung khào
sài
- phan (fch hình tuang nhAn vAt phu nù
V()i
giào ly
Dhainia IrtMig
vàn hoc
/\n
Dò.
Nén vàn hoc An Dò rat do so và vò cùng phong phù, da dang bai dò
là (óng hap càc nén vàn hoc khàc nhau cùa càc dAn toc kliàc nhau. Vì
vAy,
de
(ài khòng
thè xeni
xct - khào sàt
(Ai
ca càc làc phAm vàn hoc

/\n
Dò.
Cho nén, (ù kho tàng vàn hoc An Dò, chùng tòi
chi
chon mot
so
tàc
pliAm
vàn hoc dai dién cho càc thói dai
óvMc
[^hd
bién
tir(yng
dói rong rài
trén dal nuóc
^i
Do.
ITiói
ky
có
deli:
- Hai
su (Ili Mahabharala
và Ramayana.
- Kich
thof
Sakunlala cùa Kalidasa.
71ìói
ky cAn hien dai:
-^^^'i^^^<c.

K.
Tagor.
- Tiéu thuyét
Gòdaii
cùa P.
TiAnda.
-
riéu
thuyéì
Su'thàt ^ià
dòi cùa
lasapal.
5.
Phiixyng
phàp lìghién cùu:
Dua Irén vàn bàn càc tàc
pliAm
vàn hoc cu
thè,
chùng tòi (ién hành
phAn (fch làc pham, phan (fch nhAn
vai
két hap phuang phàp dòi chiéu, so
sanh
de làm
nói
bai
hình ành ngUÓi phu nù vói giào ly Dharma qua càc
thói ky
helì

su An Dò. Chùng tòi ciing
su
dung
phirang
phàp nghién
ciru
lién nghành, da
nghàiih de
mò tà khòng gian - mòi truóng vàn hoà Àn
Dò.
6.
Lich
su
van de:
Nghién cuu
ve
An Dò
nói
chung, vàn hoc An Dò nói riéng dà duac
lién hành lù
lAii
ó càc trung tàm Dòng
phucnig
hoc
CliAii
An, ft ra
eiing
e;ieh
chùng la 3
ihe

ky
ve
liuóe.
Càc
tiung lAm
nghién cùu Dòng
piiucyng
ó Anh,
[^lià[\
Ha Lan,
Due,
Nga
i\c\\
u\\ lién huóng vào nghién
eùii
An
Dò va
Irung
()\.\()c.
An f)ò. Trung
(^iiòc
Irò Ihành
dòi
liroiig
nghién
ciiu
-7
so
mot
cùa càc trung tAm Dóng phuong hoc

thè
giói.
Nga} nhu a Nga,
tu
(lìói
Nga hoàng
((he
ky
19)
dà hình (hành mot truóng phài riéng
ve
An Dò
hoc.
Uè day
kinh nghiém nghién cùu
/\n
Dò nhu vAy ó càc
iiuóe
I Ay Au
dà dem lai cho chùng ta
lAÌ
nhiéu còng trình, nhiéu (ài liéu (ham khào
ròng lón. Trong diéu kién hién nay cùa Vié( Nam, chùng (òi khòng dù
sue
de nàm Irong lay
lAI
cà càc còng Irình nghién
eiru
vàn hoc An Dò
a

Irén the
giói.
Trong kliuòn khó cùa
liiAn
vàn này, chùng (òi chi (óm (At
luAn
bình nhùng còng Irình nghién cùu cùa nuóc ngoài và Viét Nam lién
c|uan true
licp
den
de
tài ma chùng tòi
elio
là
cÀn
thiéì.
Tu
nhùng nàm 60 tra lai day, a Viét Nam dà có nhiéu còng Irình
nghién
cirii,
giói thiéu nhiéu ITnh vuc khàc nhau
ve
dAÌ
luróc,
vàn hoà, vàn
hoc An Dò. Nhìn chung,
a
càc còng trình nhu: Vàn hoc An Dò (1998)
A'
cùa Luu

Dirc^
rning,
Vàn hoà An Dò
(1993)
eùa Cao Huy
Dùih,
'Hm
hiéu
y^''
vàn hoà An Dò
(1986)
eùa Nguyén
iliìra
Hy déu
fi
nhiéu có
de
cAp dòi
nel
déìi
ngirói
pini
nù khi viéì
ve
vàn hoc, vàn
lioà,
Iriéì hoc, tòn giào,
dàng cAp, eàe
lAp
lue xà hòi An Dò. Tuy chù dfch eùa nhùng còng trình

này khòng di sau vào nhàn vat phu nù vói giào ly Dharma nhung ràì hùu
fch giùp chùng lòi di vào càc
kiifa
canh cùa
de
tài dang nghién cùu.
'liong
cuòn "
NlìAp
mòn
liiéT
hoc /\n Dò", khi
de cAp
i\^\\
hai bò
su
thi
Mahabhaiala
và Ramayana, òng
Le Xn^w
Khoa dà nhAn xct
ve
nù
nliAn
vat Sita nhu là mot minh chùng cho su thi hành bón phAn dao
due,
nhu là hien (han cùa hành dòng theo nguyén tàc dao
due
giào ly Dharma,
là khuòn màu nguòi

[ihii
nù
ly
luòng thòi
^^
Dò
có
d.ni
(Ir
145 -
157).
Trong cuòn
"lini
hicu vàn hoà
/\n
Dò", khi bàn
ve
dàng càp và
già
(lình
/\ii
Dò
liiiycn
Ihòng
(Ir 47-51
), òng Nguycn Thùa Hy dà nhAn dinh
\c Ihàn phàn
Ihàp ktMii
cua nguòi phu nù
/\n

Dò có dai: ho
chi
là cài bòng
cua dàn òng
\\\
là
iian
nhàn
cùa diì
moi
lini'
làp
lue
dà man eó luì lac hàu.
V
Hoàc khi giói
lliiéu
hai
su
thi
/\n
Dò eò dai, òng eó nói nhàn
vai
Sita là
dién hình cùa
nicìu iiguói
phu nù An Do
co:
xinh dep, thuy chung, phuc
lung và chili dung nhàn

nhue
(Ir
145
-
151).
Ngay nhu nhà An Dò hoc dàu tién cùa Viét Nam là Cao
Fhiy Dinh
hoàc càc lillà nghién cùu vàn hoà - vàn hoc khàc nhu Luu
Due
rrung,
Nguyén
TAìi
Dàc cung nhàc
^(Sw
hình tuang nguói
pini
nù trong sàng
tàc cùa
niòl
nhà vàn, nhà (ha An Dò cu
(he (nliU
PCS. Luu
Due
Irung)
song
|)hÀn
nhiéu khòng nói rò giào ly Dharma
(liAìn nliuàn
(rong (Am ly -
tfnh càch nhan

vAI
|)hu nù nhu the nào.
Nhir
vAy, Dharma vói
|)liu
nù chi
duoe (le ea|)
iiiòl
càch thoàng
cpia
Irong càc còng trình nghién
ciùi,
giói
thiéu cùa ho
ve
vàn hoà, vàn hoc An
Dò.
CìÀn
day,
còng Irình nghién cùu eùa Phan
lini
Hién
ve su
(hi
Mahabhaiala
(1999),
trong dò có bàn
ve
vai Irò,
sue

manh tinh
(liÀn
cùa
nhùng ngirói
me,
ngirói
vachi
phòi vào tién trình chién tranh (|na nhùng
lói khuyén tòt (Iheo giào ly Dharma) dói vói càc anh
luìng
chien
tiAn
(rong
su
(hi.
'lìoiig de
tài nghién cùu cùa Nguyén Mai Lién
(1998)
cùng
eó
mot
so ft trang khiém lón viéì ve nhAn
vai
phu nù An duói góc dò bàn
\'é
nghé (hual xAy dung
hìnli
luang nhan
vai
trong

su
thi Ramayana.
Dò là hai còng trình
luAn
àn Tién sy, Irong do de cAp lói càc nhan
\
al Irong hai
^u
thi lón cua An Dò.
Cìrin
dAy
iihAt,
mot bào cào khoa hoc cùa Dò Thu [Là tai boi nghi
khoa hoc nù (l()/2()()())
"Tu
ngirói phu nù có truyén
^Mn
ngirói
|)hu
nù
hien dai liong \'àn xuòi eùa
lagor"
dà de cap tói Iruyén thòng dao
dire
ciia
nguói
|)hu
nu An
f)ò
và khàng dinh thién chùc ngirói phu nù nói

chung liong \à hòi hién dai.
C^àc
hoc già ngirói An Dò là nhùng nguói am
liiéu
IK^II
ai
liei
ve
lidi
SU'. \à hòi, \é
\à!ì
hoà. vàn hoc cua chinh dal nuóe
mình.
Ilo
dà
\iet
nhiéu còng hình
lliàm
dàm
e.im
(iiian
cua nguói
b/in
ngi'r.
Tioiui so nliieii
M
còng trình viéì
ve
An Dò phài ké
déìi

còng
(lìiih
cùa hai
chùih
khàch nói
liéìig
là có Thù luóng
.1.
Neliru
và I. Gandhi.
\ìo
cùng lùng nhàc
(.\cn
pini
ni? An Dò
(rong.
hai cuòn sàch nói
liéTij;
dà duac dich và
lun
hành ó Viél
Nam.
Trong "Phàt hién An Dò",
.1.
Nehru dà nhiéu
lAn de
cap
déìi
tình
Irang bi

dal
cùa phu nù An (hói ky co dai và thói
(hiiòc
dia, dòng thói òng
nhAn manh và
de
cao vai Irò cùa phu nù (rong
lidi
su, (rong dau (ranh
giành dòc
lAp
dAn (oc, (rong còng cuòc xAy dung dA(
nUcVc /\n
Dò mói và
(long viéc bào (ón, giù
gin
nén vàn hoà truyén thóng.
1
rong cuòn
lu badi "CliAii
ly cùa lòi", bà I. Gandhi dà dua
la
nhiéu
y kiéìì khàc nhau
de
nói lén su thòng càm và
thA'u
hiéu vi the nguói phu
nù
Ali

Dò (rong
già dinh
và ngoài xà bòi, dòng thói
de
cao
vai
Irò
pini
nù
An Dò nhu là bò mal cua dàt
niróc
An Dò.
(j màng lài liéu
bang liéìig
Nga,
pluìii
lón càc còng trình ciing
chi
de
cap
déìi [Mni
nù An Dò mot càch thoàng qua trong mot so trang, mot
so
dóng,
mot
so iiliAn
dinh diém xuyéì ma
thòi.
Mot so
rai Ù

tàe già
viéì
còng trình nghién cùu chuyén
ve iiguói pini
nù An Dò.
V. I. Kalianov (rong còng trình "Nghién
ciiu
hình drang nguói phu
nù
/\ii
Dò (rong
Nhihabhaiala"
dà tap trung phàn ành vai trò nguói
pini
nù
/\n
Dò Ihói
k\-
có dai trong hòn nhan qua phuang phàp nghién cùu xà hòi
hoc cùa òng.
I
àc già cho ràng, thài dò dòc lap, tu chù trong quan he hòn
nhan cùa càc
nliAii
vat nù ó càc tàc pham vàn hoc
là
biéu hien tàn
dir
eùa
che dò

mail
he
xa
xua eùa An Dò.
P.
C\
Xalimòva trong cuòn "Phu nù nuóe /\n Dò dòc lap", san khi
de
cÀp
dén (inh
tiaiig
bi bóc lot dà man
ve sue
lao dòng eùa phu nù và tré
em /\n Dò (hói ky thuòc dia, tàe già dà phàn tfch và de cao \ai ho cua
chinh phù An Dò
Irong
vice cài
Ihièii
dòi
song
chi cm phu nù sau khi An
Dò giành dòc làp. Cùng cùa (àc già này, cuón " Phong dào phu nù a /\n
Dò thói hién dai" da trình bay
ve
qua trình hình thành và phàt
trién,
nhùng hoat dóng, nhùng cuong ITnh cùa " Hói lién hiép phu nù càc dAn
toc ^ì
Dò".

Tir dò
tàc già dà
iihAìi nic'Uìh
vai tró cùa Hòi dòi vói vice
iiAng
cao và bào
ve
quyén lai
elio
chi em.
Nhu vAy, qua mot so tài liéu han che
ma iheo
chù quan elning (òi
duac biét, có
le
dura có còng
liìiili
nào tA|) Irung nghién cùu
liiAn
bàn
mot càch có he thóng
ve nliAn
vAt
pini
nù An Dò vói nhùng
lliay dòi ve
lAm
ly tfnh càch cùa ho trong
qua
trình phàt trién lich su vàn hoc An Dò.

ì\fn\
he*
càc còng trinh triróc day mói chi dùng lai ó mùc khài
quàl,
dua
ra nhùng nhan
djnh,
dành già chung
ve
phu nù An Dò, hoàc nghién cùu
ho lù mot góc dò nào do trong mot giai doan lich
su
hay trong mot tàc
pliAin
vàn hoc
óan le
ma chua dal nguói phu nù An Dò vào qua trình phàt
Irién cùa
lidi su
cùng nhu cùa vàn hoc An Dò
de
xem xct. Chùng
tòi
sé
ké llnì'a
càc y
kiéìi,
két
qua
cùa càc hoc già di dUÓe và phàt Irién vàn

de
này theo he thóng lich dai trong luan vàn cùa minh.
7.
Dona RÓp
cùa iuAn vàn:
LuAn vàn trinh
bay
nhAn
vai pini
nù vói giào ly Dharma dong
mòi
SÓ tàc phàm vàn hoc An Dò theo he thóng lich dai cùa vàn hoc
(tu tliói
ky
c(»
dai dén can hién dai)
de ludo
dua ra c|uà dinh
liìiili
Ihành và
phài
dién
lAni
ly -
Ifnh
càeh nguói
pini
nù /\n Dò. Qua dAy, chung ta có
thè
hinh

dung
mot càdì
day dù và toàn dién
ve
ngirói
pini
nù
y\ji
Dò, hiéu rò già
di,
\ai dò và \i
thè
cùa nguói
pini
nù An Dò trong xà hòi.
8. Cau trùc
luAn
vàn:
Ngoài '
modali
và két
luàn,
luàn vàn
goni
có 3 chuong:
A'
Chuang I : Luac trinh vàn hoà, vàn hoc /\n Dò.
Il
Ciurcyng
l:

INIiAii vAI
phu nù vói giào ly
Dliaima Irong
vàn hoc
/Xn
Dò có dai.
Chucyng
3: NhAn
vAl pini
nù vói giào ly Dharma Irong vàn hoc An
Dò
cAii
- hién dai.
A.
ChiTcms !• ÌAfOc
trình
viìii
hoa -
vjìn
hoc An
Ih).
Mòi mot dAn toc trén Ihé giói déu có quyén
tir
hào
ve
nén vàn hoà
cùa minh và nhùng nén vàn hoà Ay déu mang bàn sàc dAn toc dòc dào.
Dói vói mòi quóc
già
hay mòi dAn

toc,
dién mao vàn hoà
duofc
xem nhu
là (iéu chf
de
dành già su (ién bò, su
ben
vùng -
tiiróng
lón cùa quóc
già
hay dAn toc Ay. Mòi quóc
già,
mòi dAn toc déu tu
huii
due,
chat
toc và
tiép
nliAn
nhùng kinh nghiém mói làm phong phù thém
già
tài
vai cliaì
và
linh thàn cùa cà cóng dòng - nhùng già tri Ay là tài
san
vàn hoà. Nò luòn
là diém tua, là coi ré cùa mot dàn toc, tao nén dién mao và bàn sàc riéng

bici
khòng
liòn
làn vói càc dAn toc khàc trén
thè'
giói.
Nò cung là
lAìii
girang
phàn ành
io
nel
nliAI lAm
hòn cung
nliU
tinh
ihÀn
- Ifnh càeh cùa
moi mot dAn lòc.
Vói
lidi
su hình thành và phàt dién 5000 nàm, An Dò là
mòi ticìiig
4
nói vàn minh dàu tién cùa
nliAn
loai.
DAy là mot nén vàn hoà khà òn hoà
cùa dAn
toc

luòn coi (rong dói song tAm
linh,
luòn hoà bop giira mòng và
thuc, dao
\'à
dói, luòn có y
ihùc
tòn trong và
luu
giù truyén ihòng vàn
hoà.
Nén vàn hoà này mang tfnh thóng nhàì manh me dong
sir
da dang,
phàt dién lién
die
khòng
dui
(|uàng
vói "dàc diém nói
bài
là Ifnh nhAn
vàn cùa nò" (2) và bao
dùm
lén
lAÌ
cà là tinh
tliAn
Dharma, là y niém
lAì

cao
ve
dao
due,
là phuang
cIiAm
" live and
lei
live" (song và hày
de
nguói
khàc
song
vói), là
cadi song
khòng phài là
che
ngu ma là hoà dóng, hoà
bop vói thién nhién nhu G. Murray - mot hoc già eò dién Hy Lap dà nói
bànu
hình ành
làl
tha: "Hày dao
iilnìns biróc
nhe
nhàn*^
tixìiig
càc the
gioi.
noi

;iiili
sàng
con mct
ho và ngay cà nhiing vì linh Ui eòn
d.iiig
lang
Ihaim
imo'
imàn"(2).
13
/.
/.
{)àt
nu'òc
và (làn toc
AIÌ
Dò:
Àn Dò dà tùng có nhiéu tén goi. Tén goi có
iihAÌ
là
Arya
Vaila
(lìoàc
Arya Désha) có
iigliTa
là vùng dAÌ cùa
ngUói
Aiyan.
Diéu này
kliang

djnh:
tén goi này cùa
^i
Dò có (ù khoàng (hién nién ky II
duóc
Còng nguyén, (hói ky nguói Aryan xAm nhAp và dinh cu trén vùng dat
Nani
A. Aryan - tiéng Phan (là liéng
Sanserft
- tiéng eò An Dò) eó
ngliTa
góc là tróng trot, làm nòng
nghiep,
ma thói do nóng
nghiep
duac coi
là
mot
nghé cao quy, nén nguói Aryan
con
có nghTa là ngirói làm nòng
ngliié|)
nguói có phAm chAÌ (già
Iri)
cao quy và sau này mói duac hiéu là
"nguói
có dóng dòi cao
quy".
A
'

An Dò
cóli
có
mot
lén goi khàc nùa là
Bliaiat
Vaisha.
Varsha hay
Vaila hoàc Dér ha
iSén
có nghìa là dAÌ nuóc, vùng dAÌ.
Bhaiat
Varsha có
A**
nghìa
là dal
nuóc cùa dóng ho
Bliarat.
Bharat duac
nliAii
dAn An Dò (ù
.,
.
^
A'
ngàn xua suy tòn là
òn^
(ò.
1 lieo
thàn Ihoai An Dò Bharat là con trai cùa

vua Dusanla và còng ehùa
Scrkiintala
(nguyén là con gài yéu cùa Ihành
su
Visva Mitra và tién nù
apsaia
Méiiaka).
A'
_
Mot
téli
goi khàc nùa cùa An Dò là Hinduslan - có nguón góc lù (én
A'
^ ^ , ^
mot c(>ii song
\(n\
a
An Dò là
song Ind
(bién Am
tu
tén eò Sindhu, nguói
Ba Tu goi
là
Hiiidii,
nguói Hy Lap goi là
liidus).
Slaii
cung có nghìa là
dAt nuóc -

Hindiistan
có nghìa là dAt nuóc
ben song
hid.
hidia
dich là An
D(>
ciìng d(ì
lù"
tén
song
Ind này.
Con nguói sinh ra trong tu nhién và sàng tao nén mot thién nhién
lini"
hai là vàn
h(xi.
Con nguói vói lu nhién
^ì\\\
bó và làc dòng
(jua
lai
chàl che vói nhau. "Diéu kién tu nhién, mòi truóng tu nhién cua mot khu
\uc chàe chàn có
mot
ành huóng nhàì dinh
déii
dói
song
vàn hoà cuà
nhùng con nguói

song
trong khu vuc
dó"(6,trl5).
Vì vAy ma khòng
thè
khòng nói dén sinh (hai tu nhién truóc khi di sau vào bAì eù ITnh
virc
nào
14
A
cùa dói song van hoà An Do.
A'
An Dò là mò( bàn dào lón ròng ménh mòng, gàn nhu là mot liéu lue
dia, chiém gàn hét trung tAm khu vuc Nam A, phfa Bàc giàp Trung Quòc,
Népan,
BiKan;
phfa Dòng giàp
Miaiima,
Bàiigladét;
phfa
7Ay
giàp
Apganistan, Pakistan; phfa Nam duac bao boc bai bién An Dò Duang,
, 7
.
A'
,
bién
AiAp
và vinh Bànggan. An Dò có

dién
(fch han 3 triéu km
\iiòng
(dung hàng thù 7 dén (he giói), vói so dAn
(lìih (Sén
ngày
11
- 5 - 2000 là
dòn
1
lì
ngirói (theo bào
Tlié
(hao hàng ngày,
11
- 5 - 2000), dùng thù hai
dén
thè
giói sau Trung Quóc.
A '
^
An Dò duac bao boc bai nùi cao và dai duang. Diéu kién tu nhién
này dà duac
.LNéru
nhAn xét trong cuón "Phàt hién An
Dò"
cùa òng:
"Hình
Ihài song
nùi

ve
dia ly có mot ành
Inróiig m«7nli
me
déìi
vice quyét
dinh
linh càdì
và
lidi
su mot dàn
toc.
An Dò bi ngàn càch
bòi
ràng nùi
llymalaya
cao
iigAÌ
và bién cà, vice dò dà
san
sinh ra mot y thùc thóng
nhàì dong lành
Ilio
ròng lón này và dóng thói nuòi duang mot linh Ihàn
cadi
bici,
lién
lành thó ménh mòng dò,
mot
nén vàn minh song dòng và

ihuÀii iihAÌ
dà
xiiAÌ
hién và có pham vi ròng rài
de liànli
duóng và
phài
Il
ién, tiép tue duy dì mot tfnh thóng
iihAì nicanli
me
ve
vàn hoà. Tuy
nhién,
ben
Irong
sir
(hóng
nliAì
dò, dia ly cùng lai lao ra su da
dang 'X48,
r3,ti95).
" Su da dang cùa An Dò thAt là lón, (hat
io
rét, nò
hién lén bé mal và
bài
ky ai
cring
có

the
thay. Nò biéu lò trén dàng ve bé
ngoài
cring
nhu
lixìiig mot
so Ihói quen và Ifnh
càdì ve
df
tiie.''(4S;ri ,d
114).
A'
Dia hình An Dò duoc chia làm 3
vìing
khàc nhau rò
rèi.
-
Vanii
dai
luii ll}nialaya
nghìa
licng
Phan co là "xù
sa eiia Ui\ct
Iràng",
tluoc Ilio
giòi
mciih
danh là "bòng hoa
luycl

vT dai".
Kfing
II)inalava
"mài
nlià
eùa
Ihc
gic'vi"
này eò hình vòng cung
dai
khoàng
2.ODO
km
gòni
nhicu
day
nùi
Iiìing
dicp song song
nói
licp nhau lao
15
A
Ihành bicn giòi
lir
nhicn giùa Trung Quòc,
NCpan
vói An Dò. Vùng nùi
này
co

lòi han
40
dinh cao 7 - 8.000 m quanh nàm luyél phu. Irong
Iri
liròiig tiroiig
cùa
iigiròi
An
xira,
day Hymalaya hùng vT
vói
ngon Méru
Ihàn Ihành
cao ngàt
(dirac
coi là " cól
Iru Iròi")
là
neri liù
ngu cùa càc vi
Ihàn
linh (dùng dàu là vi
Ihàn
India).
Làu nay,
day Ihiròng
là
ua\
loa
Ihièn

III
hành dàc dao cùa càc dao sT khò
hcanh.
N(ri
day
cùng
co
nhiéu
Ihung
lung
ixMig
dai,
ndi liCng nhàì
là
ihuiig
liing
C'as(ymia
IIK*
mòng và Iràng
IC
vói mila xuàn ngàp
Iran
hoa
Irai ma
lìr ngày
xira
dà
dirac
goi là "Ihién dàng cùa ha
giòi".

Co le
chfnh phong
cành
llìién
nhién da dang: nùi cao hùng vT, rùng ràm huyén
hi
àm u và
iihùng Ihung
liing hién din
lirai
sàng nén
Iha
dà kfch
Ihfch Irf liròng lirang
A'
»
, <"'
phong
|)hri
cùa con nguói An
\)C).
Nhiing dang
lliAn
Ihoai An Dò
dAni diAI
diéi ly và
Iru
(inh dà duoe hinh thành vói d*Ày dù màu sàc, Am
Ihanh,
huong vi, dò Ihành niém tu hào cùa dàn toc An Dò và truóng tón cho dén

lan
bay
gió.
- Vùng dóng
bang
An - Hàng duac giói han lù
pina Nani
Hymalaya
(léii
day
niii
Vindhya phfa bàc cao nguyén Décàng. Dò là
mot
trong
nhùng dóng
bang lón
nhàt
thè
giói vói chiéu ròng khoàng
600
km và
chiéu dai gàn
3.600
km, phàn lón duac tao nén
bòi pini
sa màu ma eùa
A^
hai con
song
lón

bài
nguón
tu
ràng Hymalaya:
song
An và
song
Hàng
Dà có
mòi lh()i
gian
dai,
nai
day
tùng là rùng ram và d<Àm lày, mài dén
giUì
Ihién nién ky I truóc Còng nguyén mai thành dóng bang trù phù và
ngày eàng mó ròng thành dién tfch lón nhu
bay
gió.
Tlioiig Ilio
vùng dAt
này
V('ri khi liAii
nhiét dói gió mùa
lAÌ
(huAn lofi cho viéc dóng
liìa
nuóc.
(hinh

noi dAy là dung
lAni
kinh té, vàn
hoii,
chfnh dj và dà
duiiig
kién
A
'
moi dién bién thàng
tram
eùa
lidi
su An Dò.
Song
/\n:
nguyén goi là
Indiis
và gàn lién vói nén vàn minh An eò
Mia,
san
phàm
\àn
hoà eùa nhùng
cu
dàn
i\cn
trù ngu
som iiliaì a
bàn dào

16
/MI
tjo,
.^ong
y\n
oai khoàng 2.900 km, có luu luang
inróc
ràì lón,
nói
liéng bai nhùng
tran
lù
lut khùiig
khiép làm ngàp và cuón di càc thành
phó và làng
mae.
CTing
(ai dAy
lir
5.000 nàm dU(Vc dà hinh thành và nuoi
duang
mot
nén vàn minh dò thi ruc ra cùa loài nguói: nén vàn hoà
song
An - Mòhenjò Darò và
llaiappa,
khói nguón cùa nén vàn hoà duyén
(hóng
^1
Dò vói "nhùng di (fch gAy

Aìi
drang sAu sàc
ve
mot
bue
danh có
A'
xua
nliAÌ ma
chùng ta có duac
ve
qua
kinr
An
Dò'X48,TI ,trl
32).
Song
Hàng: dai han 3000 km nguyén djch
tu
lén goi
"Ganga".
Dò là
con
song
thiéng, là hinh ành luang trung cùa nù Ihàn Ganga - con gài
A'
^
Hymalaya - là vi
lliAn
bào ho, là Me vT dai cùa An Dò.

Theo
duyén
llniyél
dàn gian
Ai
Dò,
de
cùu
naii
han hàn khò càn
duói tran
gian,
tliAn
huy
dici Si
va dà kéo mò( dóng cùa
song
Hàng kiéu hành
tu
trén trói cao
dio
chày uón éo qua dàu
toc
mình hàng ngàn nàm rói mói cho dò xuóng
(lAn thè
qua 7 nguón lù
suóii
phfa Dòng Hymalaya.
Con
hai dóng khàc

cùa
song
Hàng là
song
Ngàn Ha (trén trói) và mot dòng duói dia nguc.
Ben
bó
song
Hàng có thành có
Benaies
là nai hành
liuc/ng linh
A''
thiéng cùa
nliAii
dAn An Dò. Hàng nàm, hàng ngàn, hàng van nguói Hi
luol
chcn nhau lan lòi kéo lén nai thuang nguón
song
Hàng,
dén
Benaies
dàng huang dù
chi
mot
lAii
trong dói, tàm goi tAy
ti<Àii,
lay nuóc thành ó
riiành

le
"Asvamed
Yajna"
và diéu càu mong
iiIiAÌ
cùa mòi nguói là
ih\ac
chét
ben
bó
song
Hàng hoàc ft ra cung phài duac gùi do xàc xuóng
dóng
song
Me linh thiéng (hi mói toai nguyén.
A'
^
- Vùng cao nguyén Décàng, phfa Nam
/\ii
là
vìing
dAÌ eò
nliAt
cùa
A'
, ^'
bàn dao
/\ii
Dò, chiém
1/2

dién Ifch và dàn so
/\n
Dò. DAt dai vòn càn coi
nghèo nàn nén nén kinh té và vàn hoà
neri day
nói
cliiing kac
bau, kém
pli;il II
ién,
fi
xào dòn hon nhiéu so vói vùng Bac
/\ii.
Có the vf vùng nàv
nhu
nhà bào làng gin giù nén vàn hoà nguyén sa vói nhùng lap tue co hu
A^
xa
\ira
nhàt cùa An Dò. Nai
day
hién
vfui con
lón lai nhùng bò Lac gàn
^£;U/^^^:
nhir
nguyén
Ihuy
vói nhùng
Ihó

ngù
có.
Diéu này có
Ihé
giài
Ihich
bòi nò
dirac
ngàn càch biét làp vói
xiaig
quanh và trành moi su xàm nhàp cùa
thè
giói
ben
ngoài
bang
ba bé nùi cao.
Do dia hình ròng lón và da
dcing
trai
dai tu
vùng nhiét dói lói tàn
viing
òn dai, nghìa là lù gàn xfch dao lói làn vùng
liung lAm
lanh
Ico
cùa
,
A'

chàu A, nén
Ihién
nhién, khf hàu An Dò khà phùc lap và khac nghiél.
l'hall
lón khf hàu An Dò là nhiét dói gió mùa tuy giùa càc vùng có
sir
khàc nhau
io
rei:
khf hàu òn dói phfa Bàc, khf hàu nhiét dói a phfa Nam
A'
^
,, A '
và khf
hall
dai
duang
ò phfa Dòng và Tày An Dò.
Ve
dai thè,
khi
hàu An
A'
Dò ciing có bón mùa xuAn, ha,
Ihii,
dòng,
nliuiig nliAii
dAn An Dò
vAn
ciueii

goi mùa khò và mùa
mira.
Mùa
mira kòm
nàng nóng nhu thiéu nhu
dòi,
hay có bào càt rang chày cà có cAy và con ngUÓi. Dóng (hói noi dAy
ciing
llnióng
xày ra nhùng dal mua lón
dùdòi kco
dai,
gAy lù lut nàng né.
Nhu vay, trong cùng mot thói gian, trén cùng mot lue dia, noi quanh
nàm bang già lanh léo tuyét phù, nai khò khàt han hàn, nai lù
kit
dàm
de
\à cfing
ci')
noi dói cao xanh trong,
mài
me, thu Ihài, hién hoà. D(') là su
khàc
bici
dói nghich lón
ve
tu nhién: Ihién nhién vùa hién din, Irong sàng
vira
hung dù tàn àc, khàc nghiét và nò dà de lai

mot
dàu
Aìi
khòng phai
A'
»
.
V
.
V
mó dong (Am trf con nguói An Dò lù nhùng trang thAn thoai dau tién.
Tu
ngàn xua, con ngUói nai
day
dà tùng phài dàu Iranh
lAt
gay go và gian
khó chóng
clioi
vói (hién nhién de tón lai. Có le chfnh diéu ay dà làm cho
con nguói thém
sire chiù
dung
ben
bi,
déo dai, nhàn nai song khòng kém
lac
(]uaii
yéu dói truóc nhùng thù thàch ghé góm cùa Ihién nhién.
Irén vùng dAÌ này vào quàng 3.000 nàm truóc Còng

nguyén,
dà có
chùng
toc
Sumcrian và Dravidian sinh song (ho có vóc ngirói nhó, da den
-
iiAu,
toc
xoàn den, mal nhó).
Theo su
liéu khào có Ibi ho chfnh là chù
nhàn cua nén vàn minh
/\n
eò Mòhenjò Darò và
Haiappa.
Khoàng nàm
1.600
- 1.700 nàm triróc Còng nguyén có
mot
cuòc
8
(hién di lón cùa chùng
ngUòi
Arian du muc lù dóng có Trung A, vung nùi
Capca,
tran
qua Apganistan rói vuat qua càc hém nùi hiém tra cùa day
Hymalaya ma vào An Dò. Trong sàch có,
tiéìig
Phan goi nguói Aryan là

"nguói
(ù phuang xa
dén''
và
con
goi là
"Varvara"
iigliTa
là: ké thù, quàn
xAm luac.
Chùng nguói Aryan
(ma
Angghen goi là
"dAn
du muc (ién
lién")
da
sàng,
mài
xanh, mùi thàng,
toc
hoc vàng, vóc cao
lón
dà
xAni
nha[) và
dóng hoà cu dAn bàn dia (goi là tién Aryan) dinh cU ó vùng dóng
bang
An Hàng màu ma và
ddy lui

mot phàn lón
so
dAn bàn dia xuóng
|)hfa
Nam An. (Ngày nay
óiin
cu
Nani
An
con luii giù
khà nhiéu nel dién hình
eùa chùng nguói Dravidian).
A'
Qua
(lình ngirói Aryan
xAin
nliAp,
dòng hoà và dinh cu dén dAt /\n
Dò là
qua
trinh hình thành nén vàn hoc An Dò
co
dai.
Tiép san su xàm
nliAp
An Dò cùa ngirói Aryan là nguói
BalU
(Iran
có dai) vào khoàng the ky 6 triróc Còng
ngii3'én.

Nàm 327 Iruóc Còng
nguyén,
Aléehxàng Dai de là vua xù Makédoan
uuac
Hy lap dành chiém
Ali
Dò sau khi chinh
|)Inie de
c|uóe
Batu.
Den thè
ky 6 san Còng nguyén,
càc bo
toc
Hung nò Eptalit
(con
goi là nguói Hung tràng) (ù Irung A -
A'
Iran
Iran
xuóng xàm luac An Dò. Déiì the ky 11, càc bò toc Hói giào
gòni
càc bò
toc
ngUói Arap, càc bò (oc Ihò và A[>h-gan dà có nhiéu dal
xàm
iiliAp Al
Dò. Dò là thói ky dao Hói du
iiIiAp
vào

/\n
Dò và có su hòn
dung giùa vàn hoà hòi giào và vàn hoà
Hindii.
A^
TU llìé
ky
15
thuc
dC\n
phirang TAy bàt dAu xAm luac An Dò.
Tu thè
ky
19
Ihuc dàn Anh thóng tri
/\n
Dò
elio
dén
1947,
khi An Dò giành duac
dòc
lap. Thói gian này vàn hoà, vàn hoc
y\n
Dò
elmi
ành huóng
j*)huang
Tày. Di licn vói phong dào
LVM

danh
gi;ù pli(')ng
dAn toc là càc phong
dào
eli chicli
lon
gi;ìo,
xà hòi;
\'àii
hoc hién
ihue
và hién
ihue |)lié pli;ìn la
19
Su pha tròn vàn hoà và tfnh da dang
ve
dAn toc tao cho An Dò có
nhiéu ngòn
ngù
cùng (ón (ai.
Ihco
so liéu thóng ké khòng
day
dù, (ai An
Dò có (ai
1.650
ngòn ngù và (ho ngù dang duac su dung, lai có (ói
khoàng 60
(ho
ngù

chi
có gàn
100
nguói
su
dung. Dò là chua ké nhùng
ngòn ngù dà
cliéì.
Trén lò
giA'y IO
dóng Rupi hién nay có ghi (ói
12
ngòn
ngir khàc nhau.
A'
Hién nay nhà niróc An Dò còng nhAn chfnh
(liùc
15 ngòn ngù và
A
chùng dang duac dòng dào
iiliAn
dAn An Dò
su
dung. Dò là
tiéìig:
Hindi,
A
Asaiiiain,
Bengali,
CaUjaiati,

Kanara, Kasmiri, Maiali, Malaiam,
Oiiga,
l'enjabi,
Sanskrit,
Sindhi, Tannili,
Tcliigu,
Urdù.
1
iéììg sanskrit (liéng
lliaii) dirge
dùng nhiéu trong càc sàch kinh co,
trong càc
buoi
té'
le
xa xua và duoe eoi là ngòn ngù Me, ngòn ngù eùa
Ihàn
linh.
f )o là "mot ngòn ngù
[iliong pini
la
lùng,
nhu mang dù hoa rUc
ra,
du càc Ihù là
xiiiii
xué, Ihé nhirng nò difilli xàc và nghiém ngàt nàm
Irong càc khung ngù
plià[) ma
Panini dà dal ra càch dAy 2.600 nàm

riéng Phan
day
nhùng lù khòng
ehi
có cài dep
Iha
mòng
ma con
eó y
nj:hìa
sau sàc,
niò(
loat nhùng y niém lién két
ma
khòng
thè
dich ra liéììg
mi('ìV
ngoài
diing
linh
lliAn
và
càdì
nhìn.
Tham chf ngù phà]) eùa
IK'),
linh
liièl
hoc cùa no có

mòi
noi dung mang Ifnh
Iha
manh me Nò thuòc
ve
hình
llnic
Ilio"
ca'\(4<S.TLli359).
Tu'
nam 1965, déng Hindi duac
Hiéii |ìhàp Ai t)ò
quv dinh là (|uóc
ngu
(e(')
khoiing
NO diéu ngirói
su
dung). Cùng vói
(iéiig Anli,(iéìig
I lindi
diiov
dùng ròng rài và phó
biéii
khàp An Dò.
lình hình
\\j.\nn ngii
nhu' vày dà dàn dén su ra dói
c{\c
nén \àn hoc,

\an lio;i
riéng
dnc
dSo^
nlniìig
giiia
elnìiig
luòn
c()
su thóng
iiliAÌ,
gàn bó
chàl
die vai
nli;ui.
Chinli
day
là mòi
dac-
diém cùa nén
\àn
hoà
,\n
Dò dò
so,
phong phu. da dang \à
Ihòiig
nhàì.
20
,^ ^iiu uiin

toc khàc trén (he
giói,
(fu nguòng (òn giào
xiiAì
hién
som iihAÌ
và có ành huòng
lAu
dai,
sAu sàc dén dói song vàn hoà xà
A'
-J
•^'
hói
^1
Dò và dàc
bici de
lai dAu
Aìi io
net trong vàn hoc /\n Dò lù xua
dén nay.
1.2.
lòfi
s^iào
-
ìlfììi
vu'c
vali
hoà
lànt nen

tàtìì
l\\
tinh cài
li
COÌÌ
A^
m^ifòi
An Dò:
An Dò duac
(he
giói
biét
dén nhu là mò( quòc
già
cua tòn giào. Tòn
giào ó
Ali
Dò
lAÌ
da dang, phùc tap và có ành huang sAu róng trong cuòc
song
xà bòi An Dò, chi
j^liòi
moi suy
iigliT,
hành dòng, tàm ly và tinh càm
cùa dòng dào càc tàng lóp dAn chùng dù moi
lùa
tuoi.
Tòn giào giù mot

vai Irò vò cùng to lón trong dói
song lAni
linh cùa mòi ngirói dAn An Dò,
ihAin
sAu dong nhùng
lu
dróng chinh di, nhiing nghi
le,
[ìhong
lue IA[)
(|uàn, nhùng quan diém diét hoc, vàn hoc, nghé
lliuAI ,
dòng (hói ciing
in
dAìi laì
san dam Irong suol
qua
trình hình thành
tùih
càch
- (Ani
ly con
A '
ngirói
Al
Dò.
A^
Tòn giào xuàì hién rAÌ
som
ó An Dò, lù thùa l)an

d'^u
là Ifn nguang
dAn gian nguyén thuy, là su sùng bài vAt tó và
tir
nhién mang Ifnh tu phàt
A'
^
ihò
s(y.
Nguói
;\n
xua thó nhiéu loai thàn
(tlniòe
\n tru, cày
eòi,
loài
vài ),
dàc
bici
là thó Ihàn
Iòni (ani vai)
và
Linga (duaiig
vài),
coi dò là
nguòn gòc cùa
\'aii vai
trong vù
Ini.
Dò là quan niém có tfnh

cliai
du\
\àt
nguyén Ihuy
\'é
su sinh lón.
Iin
nguòng lò
tein
giào và
(|uaii
niém duv
vài
A
''
Ihò so'
nà\
là khói nguyén cùa moi tòn giào và Iriéì hoc san này eùa An
Dò.
/\n
Dò là
cjiié Ini'ong
cùa hai tòn giào l(')'n nhàì
thè
giói:
dao llindu
(cóli
goi là An Dò giào), và dao
Phài
(hién lan toà ròng

khàj)
chàu
/\
và
1
y
A
nhAÌ là Dòng Nam A).
Ai
Dò cung là manh dAÌ dnng chù.» nhién lòn giào
iiliAÌ:
nhùng (òn giào bàn dia (dao Hindu, dao Phat,
dcio
Sikli,
dao
.laina)
và nhùng (òn giào ngoai nhAp (dao Hói, dao Thién chua. dao Do (bài ).
A
1
Al cà c.ic Ifn dò cùa moi (òn
gi;io
dén dAt
nuac
/\n Dò déu chung
song vói nhau mot càch hoà
bình,
khoaii
dung
tu bang
ngàn nàm nay.

Irai
(|ua
bao
ihàng tram
cùa
lidi
su,
su
dung hoà Ay ngày
eàng,
do nCn
rò
nel và là
mòi
Irong nhùng
ciac
diém nói
bai
cùa càc tòn giào ò
Ai
Dò.
CVic
lòn giào ó An Dò
ciré
ky da dang
ve
giào ly, kinh sàch,
ve
nhùng khài niém - pham trù, nhùng tu (uóng,
(riróng

phài (riéì hoc
Tir
nhùng tòn giào có dòng (fn do
iiliAÌ
nhu dao Hindu
(cliiéìn
83% dAn
sé»
Ali
DO), dén nhùng tòn
giào
có ft tfn dò nhu dao
PhAt,
dao
.lama,
dao
Sikh,
dao
Hói ,
lAì
cà déu khoan dung cùng fon lai hoà bình dirai mài
nhà chung An Dò. Tuy mòi (òn giào
dèu
mang sàc thài biéu hién cung
nhu nhùng lòn
chi
muc
dfch,
hoc thuyéì khàc nhau nhung giùa chùng déu
nhàm huóng Ihién là cól lòi chung. Dao Phàt, dao

Jaiiia
chù duong àn
ehay
tinh,
d«70
Hòi
kiéiig
thit lan, nguói Iheo
dcao
Hindu Ihó bó cài và
khòng àn thit bó nhirng nhùng khài niém
luAii
bòi - nghiep bào - nhàn
c|iià,
c]u:i
dinh tu tu luyén
de
huóng Uu niém tin giài thoàt , nhùng diéu
làn day song có
dcio
due,
bình dàng giùa con ngirói vói con ngirói, chù
tiutyng
thién linh lai
lAiii ,
lai
cà
den
duac
de

cAp
déii
ó dao Hindu, dao
PliAI
cung nhu ó dao
.IMÌIÌM
hiiy
dao
Sikh.
Nhùng
c|uan
niém Ay déu
khuyén
làii
con nguói ta ó dói
song Iran thè
phài có bon
jiliAn song
thién,
song có fch, song Irong sach òn hoà, giàn di, bàc ài
vcyi
nhan. Giào ly
Dharma cùa dao Hindu khi nói
ve
bòn phan mòi con nguói cung quy
dinh nhu vay. Dao Sikh phù nhan su dòc
dix\n
khàt khe cùa su
j)han
biét

dàng
cC\p.
dao
PliAI
chù
ducriig
hoà hap giira con nguói cùng màu dò nhu
nhau,
5 diéu ràn càin cùa dao
.laina
trung hap vói "ngu
giói'
Irong dao
Phàt (khòng
sài
sinh,
khòng nói dòi, khòng tròni
cà[\
kliòng gian
dam.
01
khòng giù cua
liéng).
Nhùng khài niém
ve dtio due
cùa dao
Pbni
cùng
mang noi dung nhu dong Tam bào cùa dao
.laina

(3 phép c]uy:
long
lin
dùng,
nlìAiì
thùc dùng và hanh kiém dùng). Và
mot
diéu ly
lini là
Iheo
truyén thuyéì, Phat Thfeh Ca trong dao Phat lai
chùih
là hoà thàn (hù 9
cùa (bàn
Vislinu
- mò( (rong (am vj
iiliAÌ Ihé
(3 vj (hàn: Brahma,
Vishnii
và Siva) cùa dao Hindu.
A'
^
Nhìn chung, An Dò giào
(liAìn
dAm
niò( (ir
drang ca bàn
ve
nghìa vu,
bón phAn, dao

due,
lòi song con ngUÓi.
D(')
là (inh yéu
thuorng
dòng
loai,
là lu
tucnig
hoà binh hoà hap, binh dàng bàc ài, là chù
rillP'N
\ iét hoa.
Chfnh dac diém chung này là
nen
tàng ca bàn
huii
due - chàl loc nén
inòl
A' A^
"tinh thàn
Ai
Dò", "bàn sàc
/\n
Dò"
rai
riéng dòc dào. Chat linh tuy ày
mài toà sàng
iiliU
5 nguyén tàc chung song hoà binh
"paiich

sila"
noi
liéng cua phong dào khòng lién két do có Thu tuóng
/\n
Dò
.1.
Nclnii
sàng lap nàm
1954.
A**
Hàng
niAy
ngàn nàm c|ua, lòn giào An Dò dà lòn lai và
lió
Ihành
mot thù khòng Ihé
lliiéii
nhu
IKÙ
thó, nhu nuóe uóng hàng ngày Irong dói
song (àm linh mòi con ngirói An Dò. Nò dà duoc nang lén ihành
diic
tin
Ihicng liéng
lliaìn sAii
Irong màu
lini
cùa hon I
lì
dAn An Dò. Song, diéu

T
,
A**
ma
khòng ai có
thè
phu nhan là: tòn giào An Dò nhu
mot
chàì
lliuòe
giàm
dau,
nhu liéu thuò'c an thàn hùu
hiéu,
nhu mot thù
Ihuòc me
dói vói nguói
da\,
C. Màc cung dà goi dò là Ihù thuóc [ihién dàc
bici.
Nò an ùi, xoa din
noi (lau con nguói
tran
the
bang
giào ly Dharma, nò dòng
vién,
khich le
con nguói la có (hém nghi
lire

vuat
c|iia
moi éo le,
bài
hanh, khó nhue
iKìiig CHOC
song
bang
thuyéì nghiep bao -
hian
hói, dóng
Ihòi
n-ì
ciuig
mang lai cho ngUÓi la niém hy \ong lin
lnV)ng
ó kiép sau
bang kli;ii
niém
gi;ii Ihoàl
\ình
bang.
Nhùng giào ly - c|uan niém
à\
Iheo
diicu
dai
ihói
gian dà
d\n\

taf)
ncn lòi
sonu
c-am
chiù,
diAp
nhàn nhàn nhue,
klKHU'
dàu danh
ciiiis'
nhu
T^
mai tio
mu
uong,
lain H, pliuc
tùng và quy luy a con nguói. Dò cung
chfnh là
niòl
(ó
cliAÌ
ca bàn Irong
qua
trinh hinh (hành (fnh
càdì
-
(Ani
ly
A'
"' , ,

dAn lòc An Dò nói chung
cring nlnr
phu nù An Dò
ii()i
riéng.
7
*
A
'
/ ?.
Dani!
cài) ~
hicn
tu'o'nij
dàc
hiét
troìì^
.\à
hòi
A/i
Do:
7
A'
.,
Cùng vói tòn giào, che do dàng cap
a
An Dò cùng là nhùng
net
nói
bài,

gAy ành huóng
lAu dai
và sAu sàc Irong dói
song
vàn boa xà bòi An
Dò
ma
su tri de cùa nò "là phàn dòng, là kim hàm, là nhùng hàng rào
ngàn càn
sirliéìi
bò"(48,T2,lr8()).
Che
dò dàng càp ó An Dò
b;il
dàu hình Ihành và lón lai da hàng mày
A
ngàn nàm, tir khi nguói Aryan
xAni nliAp
và djnh cu trén bàn dào
/\n
Dò.
ban dàn, su* phàn chia dang
cà|) chi
là su
pliAn
biét
miin
da
giila
ngirói

/^lyan
và
ngu'(ù
bàn dia,
ma
lù "dàng cap" Ine dàu nguyén nghìa là
"vaina"(ngliTa tiéìig
Phan có là "màu da").
lù
su phan
bici
màu da này,
xà bòi An \)ò
co
dai dàn phAn hoà và dna thành 4 dàng càp chinh:
-
Bialiman (con
goi là Bàlamòn).
-
Casal
ria.
-
Vaisia.
-
Siidia.
A'
>
, , , , 1
Theo
Ihàn (lioai

An Dò eò
dai,
khi
tao nén
thè giói
nguyén
ihuy,
thàn Khóng lo dà tu phàn thàn ra 4 phàn thành 4 dàng càp:
- Miéng thàn thành dàng càp
Bialiman.
- Tay
Ihàn
thành dàng cap vò sT Co'satria.
-
Din tlìAn Ihành
dàng càp
Vaisia.
-
Bàli
chàn
lliAn
thành dàng cAp
Sudia.
Nhu \
A)'
dù
lliAy ttàng
cAp
Bliarman
\òn vò cùng cao

ciuy
vi duac
sinh ra lù miéng (hàn - nai sach sé
nliAt de
tiép nhAn thùc àn.
Dàng càp Bharman
lue
dàu dan giàn chi
là mol iihòni
nguói
diu\én
24
diàm
lo viéc cùng (é', (ròng
noni déìi
ehùa, là nhùng nguói dnng gian
-
giùa con nguói
(lÀn
lue vói càc
ihAii
linh,
ve
sau
mòfi [iliàl dién
Ihành mot
dang
cA'p
có quyén hành,
dugc

huang nhiéu quyén lai
nliAì
trong xà bòi.
Ho tra (hành nhùng nguói dùng dàu xà bòi, dòc quyén nàm giù dói song
A'
(inh Ihàn Irong càc làng xà truyén
tlié)ìig
An Dò. Dò là nhùng lu si, giào
chù, (àng lù, dao sT, (hày giào, thày cùng, nhùng ngirói bào
ve
và duy tri
ly tuóng cùa cà bò toc.
Dang
cA'p
Casatria: là tàng lóp vua
(juan,
quAn
lùih,
vò sì - thuòc
tàng lóp thóng trj xà bòi.
Dang
ca|)
Vaisia: chiém da phàn trong xà bòi,
gòni
nhùng nguói dan
cày, tha thù còng, thuang
già
Ho làm ra phàn lón cùa cài trong xà bòi.
Sudia
là Ihành

[ihàn
lòi la, lién dAn, chuyén
jilnic
vu ngirói khàc và
làm nhùng vice nguói xua cho là bAn
lliìu,
ben ha nhu: dào huyét, c|ncl
don
ve
sinh
(
lilla 4 dang
ca[i
lai có su
[)liAn bici khai
khe,
ciac bici
là
giiia
3 dàng
cà[) dén vói dàng
cA[i
cuòi cùng,
iiliAÌ
là Irong c[uan
he
giao liép, hòn
nlian,
àn uóng
bang

ngày.
Ngoài 4 dang cap trén
con
có 2 loai nguói
tbiiòc
dién "ngoài dang
cap"
goi là Paria (nguói cùng khò, cùng dinh, àn xin) và
llaiijan
(con
hoaiig
- con dói, duoc sinh ra (ù nhùng cuòc hòn nhan
dai
luàt le, bi
dir
luan xà bòi lén àn, khinh re). Cà hai loai nguói này goi tén chung là
"chandala" (nghìa
tiéìig
Phan là "khàc dàng cap", bj gal ra ngoài
le
xà
hoi).
Su
[ihàn clìia
dàng
ca|*)
này lù lau dà Irò thành
bai
di
bài

dich ma
A
•*
T
lìKìi
nguói
(lAii
An f)ò co nghìa
\'u
và bòn phan
ph:n
luàn theo. Nhu luàl
Manu
\'à
giào
Iv f
)harma dà c|uy dinh, mòi con nguói sinh ra déu dà
\ìnli
\ ién
lliuòc ve
dàng
cà[i
cùa mình. Nhu vay, khàc \ói giai
cà|i
(là su
[>hAii
chia
\à
bòi theo tài
san

và dja vj cùa mòi nguói), dàng càp
Ihuc chat dna
den nén
huiii
hu\él
lliònu.
dóim
uióng.
eò
dìih chal "dia du\cii con
nói"
25
khòng
(Ile
(bay doi. luy còng
due
bay tòi lòi ó
kié[)
này ma nguói (a có
(he
thay doi dang
cA'p
cùa mình a kiép sau
bang
càch dàu (hai \ào nhùng
nguói
(liuòc
dang
cA'p
cao quy bau hoàc

tbA'p
kém han.
Song,
dù sao, "vào
(liói
ky
ma
theo le (huóng, nhùng nguói di chinh
libile
(iéu dié( hay bàt làm nò le nhùng chùng toc bi chinh
[ilnic,
(hi
dàng
cA'[i
vàn là mot giài
[^liàp
hoà binh
[')hù
hap vói su
[')bà(
(riéii
cùa viéc
chuyén mòn hoà càc chùc nàng, là mò( su
lia[)
ly hoà nhùng
Ihuc té
tón
(ai
lue
dò"

(48,TI,trl72).
Theo thói gian và trong qua trình
[•)liàt
trién cùa xà bòi, he thóng
dang
cA'p
ngày càng tra nén
xAìi
xa, dàng nguyén rùa vói nhùng nguyén
tàc, djnh kién vò cùng nghiét ngà
ma
mòi nguói có bón phan tuàn theo.
.^
A'
.
V
.
Tàng
la|)
thóng trj ó An Dò liong mot thóigian dai dà dùng nhiéu bién
[-ìhài)
bóng duy tri su
ben
vùng cùa dang
cA'p
và triet de lai dung nò
fihàm
muc
dich
xoa din, ru ngù quàn elning. Pò ràng là cùng vói tòn giào,

ó/ln
Dò,
dàng
cA[)
dà
lliUc
su nhu
mot
(hù thuòc
me
còng hiéu
nlial
liéu diét
moi y thùc
[ihàn
khàng cùa con nguói.
^
A'
Trong
Ijch su /\ii
Dò dà có nhùng nhàn vAt vT dai
iiliU
Kabia,
Tulsi
Das,
M. Ciandhi,
J.
Néhiu,
I. Gandhi lùng lón liéng kéu goi
toiiii nliAii

7
_
V
loai ehòng lai
su [iliaii bici
dàng cA()
ciré
ky vò ly này. Nhiéu
[ihong
dào
cài càch tiéì) bò ó An Dò dà khòng ngùng
dAìi
tranh quyét liét nhàm
lAy
ehay
(^hé
dò
dàng
ca|).
Luàt
[ibàj)
An f)ò
Ili'
lAu
cùng dà còng
bò
huy bó
che
dò dàng ca[) nàng né. Song, trén
tinre

té,
dici
trù tàn gòc nhùng quan
niém,
le
thói,
tàp tue
ce)
hù
lAu
dói khòng
thè
ngày mot ngày hai
ma
là cà
mot
qua
trình doi mói - cài càch
day
gian nan,
[)hùc
taji.
7
^
.,
A'
Nlnr
\ày,
cùng vói tòn giào, he thòng dàng cap a
y\n

Dò dà tòn tai
dai
dàm;
"thàm càn
còde"
bao dói nay
lionu
dói
sòìm
vàn
Iioà
xà bòi An
Dò.
Trai cjiia
bang ngàn nàm
lidi
su',
ciìng
\ói nhùng quan mém,
lir
duy.
Ihoi
quen. le
nghi
[ihùc
(aj),
tòn giào \à dàng
cAj) a
An Dò duong nhu
26