VE
TUOI
NGHÌ
HUU
OÓI
VÓI LAO
OÒNG
NQ
THS.
LE
THI HOÀI
THU
Gidng vién khoa
Luàt
- DHQGHN
1.
Khài quàt chung
Trong chién
lugc
phàt trién kinh té-xà hòi
cìia
mòi quóc
già,
yéu
td
lao
dòng nói chung
va lao
dòng
nù
nói riéng

co
vai trò hét
siic
quan
trgng. Khai thàc, sii dung
va
phàt huy cao nhàt
tri
tue,
nàng lue, kinh
nghièm còng tàc cùa dòi ngii này
sé
là yéu td quyét dinh su thành
cóng trong chién lugc phàt trién
dò.
0 Viét Nam, trong tdng sd
hon
40 trièu lao dòng thì
co
gàn 50%
là lao dòng nir
(bang
20,061 triéu ngói). Trong
mot
so
ITnh
vuc nhu:
khu vuc hành ehinh su nghiép
co
1.448.000 càn bò còng

chiie
thì nù là
756.000 chiém 52,2%.
Càc
ngành giào due, y té,
thuong
mai
co
ty le
nCr
cao hon nhiéu so vói nam giói
(tir
60% dén70%).
Ve
chat
lugng,
sd
lao dòng nir
co
trình dò dai hoc, cao dàng trd
lén
chiém ty le
lón va
tàng nhanh trong
nhiìng
nàm gàn
day.
0 càc co quan hành
chinh
su

nghiép, sd càn bó
ni!
co
trình dò dai hoc trò lén chiém ty le lón trong
tdng sd d khu vuc này, cu
thè:
càn bò nir ed trình dò dai hoc là
51,8%,
ed trình dò tién
si
khoa hoc là 5,1%, Tién sì là 12,6%
va
giào su, phó
giào su là 3,5%. Ddng
thòi,
ty le nir tham
già
Dai biéu
Qude
hòi
cQng
tàng nhanh. Néu nhu d Khoà I (1946-1960) ehi ed 11 dai biéu là nir
chiém 2,7% trong tdng sd 403 dai biéu Qude hòi, thì dén khoà VI
(1981-1986) dà
co
43 dai biéu nù (chiém
26,83%
trong tdng sd dai
biéu Qude hòi)
va

dén khoà X (1997-2002) dà
co
tói
118
dai biéu là
nù trong tóng so 450 dai biéu Qude hòi. Ty le phu nù trong Hòi ddng
nhàn dàn càc càp là 12% (1989-1992)
va
hién nay là hon 22%. Viét
Nam là nude
dùng
hàng
thù
hai trong khu vuc chàu A - Thài Bình
55
duong, hàng
thii
9 trong 135
nude
Lién minh
Qude he ,. ,~
.j-
,. _ j ., 7 _ ,, , ,. •
è'eic(i
ve ly
le nu
dai bieu Quoc
hgi.
"^
Cho dén nay dòi

ngù
càn bò, còng
chùc
nù nuóc ta nói
. -
trong tùng co quan nói riéng vàn tiép
tue
tàng nhanh cà sd
luo^
,^^
chat lugng. Dòi ngù càn bò nù ngày càng
co
vi tri quan trgng,
de „
góp
tìch
cuc,
co
hiéu qua vào su nghiép xày dung dàt nuóc, phàt trién
kinh té
va
bào ve Td
qude.
Nhiéu cóng trình nghién
cùu
cùa chi em
khòng nhùng dà
co
nhùng già tri
làm Igi

cho Nhà nuóc hàng ty ddng,
ma con co
già tri lón dugc
Qude
té cóng nhàn.
Do lao dòng nù
co
vai trò to
lón
trong càc
ITnh
vuc dói song xà hòi,
trong san xuàt
va
còng tàc, nén Dàng
va
Nhà nuóc ta
luón
quan tàm
va
tao mgi diéu kién de ho phàt huy khà nàng làm viéc,
thue
hién quyén
bình
dàng
vói nam giói
va
làm tot
chùc
nàng làm me, làm vg. "Ddi vdi

phu nù, thuc hién tòt phàp luàt
va chinh
sàch bình dàng giói, boi duong
dào tao nghé nghiép, nàng cao hoc vàn; ed co
che,
chinh sàch de phu nù
tham
già
ngày càng nhiéu vào càc co quan
lành
dao
va
quàn
ly d
càc
càp,
càc ngành; chàm sdc
va
bào ve
sue
khoé bà me
va
tré em; tao diéu
kién de phu nù thuc hién tòt thién chùc ngudi me; xày dung
già
dình no
àm, bình dàng, tién bò, hanh
phùc"
(trìch vàn kién Dai hòi dai biéu toàn
qude

làn
thù IX - Nhà xuàt bàn Chinh tri Qude
già.
Ha
Nòi-2001).
Ddi
vdi
ITnh
vuc bào hiém xà hòi, su quan tàm cùa Dàng, Nhà nude duge the
hién qua
nói
dung chinh sàch
ò
tùng thdi ky. Ngoài càc quyén
Igi
dugc
hudng nhu nam gidi, lao dòng nù
con
dugc
huóng
trg càp bào hiém xà
hòi khi
nghi
viéc
de
chàm sóc con dm dau, dugc nghi sinh con
tu
4 dén
6 thàng tuy thuòe vào diéu kién làm viéc; trong thòi gian nghi thai
san,

chi em khòng dóng bào hiém xà hòi nhung vàn dugc tình thòi gian de
hudng bào hiém xà hòi. Riéng
che
dò huu tri de tao diéu kién cho chi
em dugc nghi làm viéc phù hgp vói
sue
khoé
va
thuc hién chùc nàng
riéng cùa mình nhung vàn dugc hudng trg càp huu tri, Nhà nuóc dà qui
dinh nù dugc nghi huu
som
5 nàm so vói nam giói (nù 55
tuoi,
nam 60
tuoi).
Quy dinh này dà dugc da sd lao dòng nù
ò
càc thdi ky khàc nhau
ddng tình. Ngoài ra tai Nghi dinh
71/2000/ND-CP
ngày
22/11/2000
cùa
Chinh phù qui dinh viéc kéo
dai
thdi gian còng tàc cùa càn bò, còng
chùc dén dò tuoi nghi huu. Bao gdm:
- Nhùng ngudi
true

tiép làm còng tàc nghién cùu
ò
càc co quan
Trung uong cùa Dàng, Nhà nuóc dugc bó nhiém
va
hudng
luong
theo
56
bang
luong chuyén
già
cao càp qui dinh tai Nghi dinh sd 25/CP ngày
23 thàng 5 nàm 1993 cùa Chinh phù qui dinh tam thòi che dò tién
luong mdi cùa còng chùc, vién chùc khu vuc hành chinh su nghiép
va
lue lugng vù trang;
- Nhùng ngudi
co
hoc vi tién sy khoa hoc; Nhùng
nguòi
eó chùc
danh giào su, phó giào su dang true tiép nghién cùu, giàng day theo
dung chuyén ngành d Trung tàm khoa hoc tu nhién
va
còng nghé
Qude
già,
Trung tàm khoa hoc xà hòi
va

nhàn vàn Qude
già,
càc Vién,
Hoc vién
va
càc Trudng Dai hoc;
- Nhùng ngudi true tiép làm viéc
ed
nàng suàt, hiéu qua tòt theo
dùng chuyén mòn thuóe càc
ITnh
vuc y té, giào duc-dào tao khoa hge-
cóng nghé, vàn hoà, nghé thuàt
co
trình dò chuyén mòn cao, eó uy tin
vói ddng nghiép, dugc Hòi ddng khoa hoc cùa Bò, co quan ngang Bò,
co quan thuóe Chinh phù, Uy ban nhàn dàn tinh, thành phó true thuòc
Trung uong
thàm
dinh,
de
nghi
va
dugc tàp
thè
lành dao co quan, td
chùc ed tham quyén quàn ly càp Bò, còng chùc nhàt tri.
Thòi gian cóng tàc kéo
dai
thém cùa càn bò còng chùc eó the

tu
1
nàm nhung khòng qua 5 nàm. Nhu vày, nam
tu
dù 65 tuoi, nù
tu
dù 60
tuoi trò lén thì co quan làm thù tue giài quyét
de
càn bò còng chùc
dugc nghi huu theo
che
dò hién hành
vi
khòng thuc hién kéo
dai
thém
thdi gian cóng tàc (Thóng tu
19/200lAT-BTCCBCP
ngày 25/4/2001
huóng dàn thuc hién ND sd
71/2000/ND-CP)
Trén thuc té khi
ve
huu sdm hon nam gidi 5 nàm, lao dóng nù
thudng ed
mùc
luong thàp hon lao dòng nam 2 bac. Nhu vày, xét
ve
mat kinh té, thu nhàp cùa lao dòng nù khi

ve
huu chi bang 2/3 thu
nhàp cùa nam giói khi
ve
huu, cho dù ho
co
cùng dò tudi, cùng chùc
vu, cùng hgc hành, hoc vi nhu nhau. Xét
ve
mat phàt trién nhàn
càch,
phàt trién nàng lue, cùng do phu nù nghi huu sdm hon nam gidi 5
nàm, qua trình dào tao
va su
dung cùng sé két thuc sdm hon nam gidi
5 nàm, khòng dù thdi gian vat chat de hoàn thành càc còng trình
nghién cùu khoa hgc
de
dat duge hgc hàm, hgc vi, càc chùc danh
khoa hgc cao hon, cùng nhu khòng dù thdi gian
de
giù càc chùc vu
cao hon. Chinh
vi
vày
ma
su ed
gang
cùa phu nù cùng két thuc sdm,
này sinh tu

tuòng
an phàn thù thudng. Dd cùng là
mot
trong nguyén
nhàn ehinh tao nén khoàng càch gidi
ma
bà't
Igi
bao gid cùng thuòc
57
ve
phu nù trong
ITnh
vuc lành dao
va
ra quyét dinh trong
ITnh
vuc
boat dóng nghién cùu khoa hgc ed trình dò hgc vàn cao
va
chuyén
mòn ky thuàt cao.
2.
Xu
hiróng
chung
Do su dói thay cùa nhùng diéu kién kinh té - xà hòi cùng nhu su
phàt trién cùa chinh bàn thàn
lue
lugng lao dóng nù, trong nhùng nàm

gàn
day,
vàn
de
su chénh
léch ve
tuoi nghi huu giùa nam
va
nù dà thu
hùt su quan tàm cùa nhiéu dién dàn
ve
bình dàng giói, quan tàm cùa
càc nhóm lao dòng nù. Tuu chung lai eó 3 khuynh huóng ehinh sau:
Khuynh
hu&ng
thù
nhàt:
Da sd lao dòng nù là tri thùc, càn bó
quàn ly Nhà nuóc, quàn ly càc ngành,
va mot
bò phàn lao dòng nù
trong khu vuc hành chinh su nghiép thì mudn dugc nàng tudi nghi huu
cùa nù bang nam giói là 60, uu tién lao dòng nù ò chò ai
co
nhu càu
thì eó the
ve som tu 1
dén 5 nàm.
Khuynh huóng thù hai: Ddi vói
mot

sd ngành nghé nàng nhgc,
dóc hai, lao dòng dàc thù
va
nhùng ngudi dang cóng tàc tai vùng sàu,
vùng xa lai mong mudn dugc rùt
tuoi
chuàn nghi huu thàp hon
tuoi
qui dinh hién hành.
Khuynh huóng thù ba: Dói vói càc ddi tugng lao dòng nù dang
true tiép
san
xuàt kinh doanh thì mong mudn cùa ho
ve
tudi nghi huu
cùng khòng dóng nhàt. Phàn dòng y kién cho ràng qui dinh nhu hién
tai là phù hgp,
mot
bò phàn cho là
qua
cao
va mot
sd khàc
de
nghi
nàng lén ngang
bang
nam gidi.
Theo chung tói, cà 3 khuynh huóng trén déu xuàt phàt
tu

vi tri
va
diéu kién còng tàc cu the cùa hg, déu phù hgp
va
rat chinh dàng càn d-
uge xem xét. Sd dòng vàn ddng y vdi qui dinh
ve
tudi nghi huu hién
nay.
Mot
bò phàn tuy
chua
là da sd,
de
nghi tàng hoàe giàm tudi nghi
huu theo chung tòi cùng
rat
quan trgng càn dugc xem xét
vi
dò là yéu
td mói xuàt hién trong tién trình phàt trién cùa xà hòi.
Che
dò huu tri
ò
càc nuóc trén
thè
giói ggi là che dò trg càp
tuoi
già
cùng the hién nhiéu

ve
dàc dièm gidi tinh cùa lao dòng nù. Diéu kién nghi
huu
ve
co bàn càn
cu
vào hai yéu td là
tuoi
ddi
va
thòi gian dóng bào hiém
xà hòi, ngoài ra eó tinh dén mòi trudng, diéu kién làm viéc cùa ngudi lao
dòng. Chùng ta
co
the tham khào qua sd
liéu
duói
day:
58
Nuóc
Algeria
Armenia
Australia (Ùc)
Austria (Ao)
Trung
Qutfc
Cuba
Hungary
Balan
Romania

Nga
Slovakia
Slovenia
Thuy
Dién
Ukraina
Anh
Uruguay
Nam
60
62
65
65
60
60
60
60 (tàng lén 62
vào nàm 2009)
65
60
60
60
63
60
65
60
Nft
53
57
61,5

(tàng lén 65 vào nàm
2013
60
50 (55 néu là còng chùc, vién chùc,
60 néu là chuyén
già
55
57 (tàng lén 62 vào
nàm
2009)
60
55
55
53-57 (phu
thuóe
vào so con phài nuòi)
58
62 (nàng lén 64 vào nàm 2005)
55
60 (nàng lén 65 vào nàm 2020)
56 (nàng lén 60 vào nàm 2003)
Nguón:
ILO Geneva-Social security: A new consensus, 2001.
Nhùng nàm gàn
day,
ò
càc nude trén thè gidi do su phàt trién cùa
diéu kién kinh té-xà hòi, mùc song tàng cao, y té
va
càc dich vu xà hòi

phàt trién, nén tudi thg cùa con ngudi kéo
dai
hon, dà trd thành
sue
ép
ddi vdi càc quy bào hiém xà hòi. Nhiéu nuóc dà qui dinh tàng tudi
nghi
hiru,
nham giàm dò
dai
thdi gian chi tra
tu
quy bào hiém xà hòi,
co
nhu vày quy bào hiém xa hòi mói
co
thè ón dinh dugc
làu
dai.
Viéc
qui dinh
tuoi
nghi huu cùa nù
bang
nam khòng chi tàp trung o càc
nuóc phàt trién nhu Phàp,
Due,
Ha
Lan, My, Thuy Dién, Canada,
Nhàt

ma con ò
càc
nude
khàc nhu: An Dò, Còng bòa dàn chù nhàn
dàn Triéu Tién, Singapo, Indonexia
va
Malaysia. Theo thdng ké cùa
ILO nàm 1997 trong 23 nuóc Tày Bàc
Àu
eó 10 nuóc qui dinh tudi
nghi huu cùa nù ve truóe nam 1-5 nàm.
Bién
nay dà
co
17/23 nuóc
diéu chinh theo huóng khòng phàn biét tuoi (ùc 65 tudi, Bi 60 tudi,
Dan Mach 67
tuoi,
Phàn Lan 65
tuoi,
Hy Lap 65
tuoi va
Anh 65
tuoi).
Ò
nude ta, thdi gian gàn
day
nhiéu y kién cho ràng de dàm bào
59
duong, hàng thù 9 trong 135 nude Lién minh

Qude
hòi thè gidi
ve
ty
le nù dai biéu
Qude
hòi.
Cho dén nay dói ngù càn bó, còng chùc nù nuóc ta nói chung
va
trong tùng co quan nói riéng vàn tiép tue tàng nhanh cà sd lugng làn
chat
lugng. Dói ngù càn bó nù ngày càng
co
vi tri quan trgng, dóng
góp tich cuc, eó hiéu
qua
vào su nghiép xày dung dàt nuóc, phàt trién
kinh té
va
bào
ve
Tó
qude.
Nhiéu còng trình nghién cùu cùa chi em
khòng nhùng dà eó nhùng già tri làm
Igi
cho Nhà nuóc hàng ty ddng,
ma con
ed già tri
Idn

dugc
Qude
té còng nhàn.
Do lao dòng nù
co
vai trò to lón trong càc
ITnh
vuc ddi song xà hói,
trong
san
xuàt
va
còng tàc, nén Dàng
va
Nhà nuóc ta luón quan tàm
va
tao mgi diéu kién
de
hg phàt huy khà nàng làm viéc, thuc hién quyén
bình
dàng
vói nam giói
va
làm tot chùc nàng làm me, làm vg. "Dói vói
phu nù, thuc hién tot phàp luàt
va
chinh sàch bình dang gidi, bdi duóng
dào tao nghé nghiép, nàng cao hgc vàn; ed co
che,
chinh sàch de phu nù

tham
già
ngày càng nhiéu vào càc co quan lành dao
va
quàn ly
ò
càc
càp,
càc ngành; chàm sdc
va
bào ve
sue
khoé bà me
va
tré em; tao diéu
kién de phu nù thuc hién tot thién chùc ngudi me; xày dung
già
dình no
àm, bình dang, tién bò, hanh phùc" (trìch vàn kién Dai hói dai biéu toàn
qude
làn thù IX - Nhà xuàt bàn Chinh tri Qude
già.
Ha
Nòi-2001). Ddi
vói
ITnh
vuc bào hiém xà hòi, su quan tàm cùa Dàng, Nhà nuóc dugc thè
hién qua nói dung chinh sàch d tùng thdi ky. Ngoài càc quyén
Igi
dugc

hudng nhu nam gidi, lao dòng nù
con
dugc hudng trg càp bào hiém xà
hòi khi nghi viéc de chàm sóc con dm dau, dugc nghi sinh con
tu
4 dén
6 thàng tuy thuòc vào diéu kién làm viéc; trong thdi gian nghi thai
san,
chi em khòng dóng bào hiém xà hói nhung vàn dugc
tình
thòi gian
de
hudng bào hiém xà bòi. Riéng che dò huu tri
de
tao diéu kién cho chi
em duge nghi làm viéc phù hgp vói
sue
khoé
va
thuc hién chùc nàng
riéng cùa mình nhung vàn duge hudng trg càp
hiru
tri, Nhà nude dà qui
dinh nù dugc nghi huu sdm 5 nàm so vdi nam gidi (nù 55
tuoi,
nam 60
tuoi).
Quy dinh này dà dugc da sd lao dóng nù
ò
càc thdi ky khàc nhau

ddng tình. Ngoài ra tai Nghi dinh 71/2000/ND-CP ngày
22/11/2000
cùa
Chinh phù qui dinh viéc kéo
dai
thdi gian cóng tàc cùa càn bò, còng
chùc dén dò tudi nghi huu. Bao gdm:
- Nhùng ngudi true tiép làm còng tàc nghién cùu
ò
càc co quan
Trung uong cùa Dàng, Nhà nuóc dugc bó nhiém
va
hudng luong theo
56
bang luong chuyén
già
cao càp qui dinh tai Nghi dinh sd 25/CP ngày
23 thàng 5 nàm 1993 cùa Chinh phù qui dinh tam thdi che dò tién
luong mói cùa cóng chùc, vién chùc khu vuc hành chinh su nghiép
va
lue lugng vù trang;
- Nhùng ngudi ed hgc vi tién sy khoa hgc; Nhùng ngudi ed chùc
danh giào su, phd giào su dang true tiép nghién cùu, giàng day theo
dùng chuyén ngành d Trung tàm khoa hgc tu nhién
va
cóng nghé
Qude
già,
Trung tàm khoa hgc xà bòi
va

nhàn vàn Qude
già,
càc Vién,
Hgc vién
va
càc Trudng Dai hgc;
- Nhùng ngudi
true
tiép làm viéc ed nàng suàt, hiéu
qua
tot theo
dùng chuyén mòn thuóe càc
ITnh
vuc y té, giào duc-dào tao khoa hgc-
còng nghé, vàn hoà, nghé thuàt eó trình dò chuyén mòn cao, eó uy tin
vói ddng nghiép, dugc Hòi ddng khoa hgc cùa Bò, co quan ngang Bò,
co quan thuòc Chinh phù, Uy ban nhàn dàn tinh, thành phd
true
thuòc
Trung uong tham dinh,
de
nghi
va
dugc tàp thè lành dao co quan, td
chùc ed tham quyén quàn ly càp Bó, còng chùc nhàt tri.
Thdi gian còng tàc kéo
dai
thém cùa càn bò còng chùc eó thè
tu
1

nàm nhung khòng qua 5 nàm. Nhu vày, nam
tu
dù 65 tuoi, nù
tu
dù 60
tudi trd lén thì co quan làm thù tue giài quyét de càn bó còng chùc
dugc nghi huu theo
che
dò hién hành
vi
khòng thuc hién kéo
dai
thém
thdi gian cóng tàc (Thóng tu
19/200IHT-BTCCBCP
ngày 25/4/2001
huóng dàn thuc hién ND sd 71/2000/ND-CP)
Trén thuc té khi
ve
huu sdm hon nam gidi 5 nàm, lao dòng nù
thudng ed mùc luong thàp hon lao dòng nam 2 bac. Nhu vày, xét
ve
màt kinh té, thu nhàp cùa lao dòng nù khi
ve
huu chi
bang
2/3 thu
nhàp cùa nam giói khi
ve
huu, cho dù hg

co
cùng dò tudi, cùng chùc
vu, cùng hgc hành, hgc vi nhu nhau. Xét
ve
mat phàt trién nhàn càch,
phàt trién nàng
lue,
cùng do phu nù nghi huu sdm hon nam gidi 5
nàm,
qua
trình dào tao
va su
dung cùng sé két thùc sdm hon nam gidi
5 nàm, khòng dù thdi gian vàt chat
de
hoàn thành càc cóng trình
nghién cùu khoa hgc de dat dugc hgc hàm, hgc vi, càc chùc danh
khoa hgc cao hon, cùng nhu khòng dù thdi gian
de
giù càc chùc vu
cao hon. Chinh
vi
vày
ma
su ed
gang
cùa phu nù cùng két thùc
som,
này sinh tu tuòng an phàn thù thudng. Dd cùng là
mot

trong nguyén
nhàn chinh tao nén khoàng càch giói
ma
bàt
Igi
bao gid cùng thuòc
57
ve
phu nù trong
ITnh
vuc lành dao
va
ra quyét dinh trong
ITnh
vuc
boat dóng nghién cùu khoa hgc eó trình dò hgc vàn cao
va
chuyén
mòn ky thuàt cao.
2.
Xu huóng chung
Do su dói thay cùa nhùng diéu kién kinh té - xa hói cùng nhu su
phàt trién cùa chinh bàn thàn lue lugng lao dóng nù, trong nhùng nàm
gàn
day,
vàn de su chénh léch
ve tuoi
nghi huu giùa nam
va
nù da thu

hùt su quan tàm cùa nhiéu dién dàn
ve
bình dang giói, quan tàm cùa
càc nhóm lao dòng nù. Tuu chung lai eó 3 khuynh huóng chinh sau:
Khuynh huóng thù nhàt: Da sd lao dòng nù
là
tri thùc, càn bó
quàn ly Nhà nuóc, quàn ly càc ngành,
va mot
bò phàn lao dòng nù
trong khu vuc hành chinh su nghiép thì mudn dugc nàng tuoi nghi huu
cùa nù
bang
nam giói là 60, uu tién lao dòng nù d chò ai eó nhu càu
thì eó thè
ve som tu 1
dén 5 nàm.
Khuynh huóng thù hai: Ddi vói
mot
sd ngành nghé nàng nhgc,
dòc hai, lao dóng dàc thù
va
nhùng ngudi dang còng tàc tai vùng sàu,
vùng xa lai mong mudn dugc rùt
tuoi
chuàn nghi huu thàp hon
tuoi
qui dinh hién hành.
Khuynh huóng thù ba: Ddi vói càc ddi tugng lao dòng nù dang
true

tiép
san
xuàt kinh doanh thì mong mudn cùa hg ve
tuoi
nghi huu
cùng khòng dóng nhàt. Phàn dòng y kién cho ràng qui dinh nhu hién
tai là phù hgp,
mot
bó phàn cho là
qua
cao
va mot
sd khàc
de
nghi
nàng lén ngang
bang
nam giói.
Theo chùng tòi, cà 3 khuynh huóng trén déu xuàt phàt
tu
vi tri
va
diéu kién cóng tàc cu thè cùa hg, déu phù hgp
va rat
chinh dàng càn d-
uge
xem xét. Sd dòng vàn ddng y vdi qui dinh
ve tuoi
nghi huu hién
nay.

Mot
bò phàn tuy chua là da sd,
de
nghi tàng hoàe giàm tudi nghi
huu theo chùng tòi cùng
rat
quan trgng càn dugc xem xét
vi dò
là yéu
td mdi xuàt hién trong tién trình phàt trién cùa xà hòi.
Che
dò huu
tri
ó càc nuóc trén
thè
gidi ggi là
che
dò trg càp tuoi già
cùng thè hién nhiéu
ve
dàc dièm giói tinh cùa lao dòng nù. Diéu kién nghi
huu
ve
co bàn càn
cu
vào hai yéu td là tuoi ddi
va
thdi gian dóng bào hiém
xà bòi, ngoài ra eó tình dén mòi trudng, diéu kién làm viéc cùa ngudi lao
dóng. Chùng ta

co
thè tham khào qua sd liéu dudi
day:
58
Nuóc
Algeria
Armenia
Australia (Ùc)
Austria (Ao)
Trung
Qutfc
Cuba
Hungary
Balan
Romania
Nga
Slovakia
Slovenia
Thuy Dién
Ukraina
Anh
Uruguay
Nam
60
62
65
65
60
60
60

60 (tàng lén 62
vào nàm 2009)
65
60
60
60
63
60
65
60
Nù
53
57
61,5
(tàng lén 65 vào nam
2013
60
50 (55 néu là còng chùc, vién chùc,
60 né'u là chuyén
già
55
57 (tàng lén 62 vào nàm 2009)
60
55
55
53-57 (phu
thuóe
vào
so'
con phài nuói)

58
62 (nàng lén 64 vào nàm 2005)
55
60 (nàng lén 65 vào nàm 2020)
56 (nàng lén 60 vào nàm 2003)
Nguón: ILO Geneva-Social security: A new consensus, 2001.
Nhùng nàm gàn
day,
d
càc nude trén
thè
gidi do su phàt trién cùa
diéu kién kinh té-xà hòi, mùc
song
tàng cao, y té
va
càc dich vu xà bòi
phàt trién, nén tudi thg cùa con ngudi kéo
dai
hon, dà trd thành
sue
ép
ddi vdi càc quy bào hiém xà hói. Nhiéu nuóc dà qui dinh tàng tudi
nghi huu, nhàm giàm dò
dai
thdi gian chi
tra tu
quy bào hiém xà bòi,
co
nhu vày quy bào hiém xà bòi mói eó thè dn dinh dugc làu

dai.
Viéc
qui dinh tudi nghi huu cùa nù
bang
nam khòng chi tàp trung ò càc
nuóc phàt trién nhu Phàp,
Due,
Ha
Lan, My, Thuy Dién, Canada,
Nhàt
ma con ò eie
nuóc khàc nhu: An Dò, Còng bòa dàn chù nhàn
dàn Triéu Tién, Singapo, Indonexia
va
Malaysia. Theo thdng ké cùa
ILO nàm 1997 trong 23 nuóc Tày Bàc Àu eó 10 nuóc qui dinh tudi
nghi huu cùa nù ve trudc nam 1-5 nàm. Bién nay dà ed 17/23 nude
diéu chinh theo hudng khòng phàn biét tuoi (ùc 65 tudi, Bi 60
tuoi,
Dan Mach 67
tuoi,
Phàn Lan 65
tuoi,
Hy Lap 65
tuoi va
Anh 65
tuoi).
Ò nuóc ta, thdi gian gàn
day
nhiéu y kién cho ràng

de
dàm bào
59
bình
dàng
giùa nam
va
nù thì càn phài nàng
tuoi
nghi huu cùa nù lén
60
tuoi,
bang
vdi
tuoi
nghi huu cùa nam gidi. Tuy nhién, viéc
de
nghi
nàng
tuoi
nghi
hiru
cùa lao dóng nù
tu
phia nguòi lao dòng, chua dugc
de
càp duói góc dò giàm chi tu quy bào hiém xà bòi, màc dù thòi gian
hudng luong huu cùa nù
dai
hon cùa nam gidi (theo sd liéu phàn tìch

màu cùa Tóng cuc thdng ké nàm 1991 thì
tuoi
thg bình quàn cùa
ngudi d dò
tuoi
sau 60
tuoi
vói nam
va
sau 55 ddi vói nù là: 22,9
tuoi
ddi vdi nù
va
15,6
tuoi
ddi vói nam). Viéc
de
nghi nàng tudi nghi huu
cùa nù xuàt phàt
tu mot
nguyén nhàn chinh sau:
-
Tuoi
bàt dau di hgc cùa cà nam
va
nù dugc qui dinh nhu nhau;
tuoi
tham
già
vào

qua
trình lao dòng cùng nhu nhau. Trong
qua
trình
lao dóng
va
cóng tàc néu làm cùng cóng viéc nhu nhau thì dòi hòi phu
nù cùng phài làm viéc nhu nam giói, nhung
tuoi
nghi huu thì nù lai
nghi
som
hon nam 5
tuoi.
-
Ve
dàc dièm giói tình, phu nù phài màt
mot
thdi gian
tuong
ddi
dai de
thuc hién thién chùc cùa nguòi me, phài dành nhiéu thdi gian
de
chàm sdc
già
dình
va
con nhd, nén dén khi con cài dà trudng thành,
sue

khoé cùa ngudi me dn dinh,
co
nhiéu thdi gian
de
làm viéc,
de
tham
già
còng tàc lai bi giói han
ve
tuoi.
- Ngoài càc nguyén nhàn chù quan
ve
bàn thàn cùa ngudi lao
dòng, thì viéc giói han
tuoi
cùa lao dòng nù thàp hon nam 5
tuoi
de
dugc
cu
di dào tao, bdi duóng, nàng cao trình dò chuyén mòn, nghiép
vu cùng là
mot
trong nhùng ly do dàn dén viéc phu nù it dat dén hgc
vi cao.
- Hon nùa, quy dinh tuoi nghi huu cùa lao dòng nù
som
hon nam
5 nàm cùng là yéu td làm cho lao dòng nù khòng dù thòi gian

de
dat
dugc bàc luong tuong duong vói nam giói khi
ve
huu.
- Da sd lao dòng nù khi nghi huu déu mong mudn eó viéc làm
khàc
de
tàng thu nhàp. Hg làm rat nhiéu nghé.
Co
ngudi thì chuyén
sang
buon
bàn
làt
vàt, làm càc nghé tu do
va
da sd lai quay
ve
vdi
còng viéc nói trg
già
dình, chàm sóc càc chàu cùa mình. Nhu vày, trén
thuc té, it
co
phu nù nào nghi ngoi hoàn toàn sau tudi 55
vi
ly do
sue
khde.

Qua két
qua
mot so cuòc diéu tra, thàm dò (cùa Còng doàn vién
chùc Viét Nam, cùa Hòi lién hiép phu nù Viét Nam) déu cho thay da
60
so'
lao dóng nù cho ràng qui dinh
tuoi
nghi huu hién nay là hgp
1^
(khoàng 59%)
va
chi
co
khoàng trén 10% cho ràng nén tàng
tuoi
nghi
hùu cùa nù lén 60
tuoi,
sÓ
nù
co
nguyén vgng dugc làm viéc sau
tuoi
55 chù yéu tàp trung d khu vuc hành chinh su nghiép
va
nghién cùu
khoa hgc. Gàn
day
trong cuòc toa dàm

ve tuoi
nghi huu cùa càn bò nù
làm cóng tàc giàng day d Dai hgc Qude
già Ha
Nói, phàn lón chi em
cùng de nghi dugc tiép
tue
giàng day sau
tuoi
55, sd it cho ràng càn bó
giàng day nù nghi huu d
tuoi
55 là phù hgp, so càc chi eó nàng lue, eó
nguyén vgng sé tiép tue làm viéc theo
che
dò hgp dóng lao dòng. Thuc
té cho thay trong nàm 2000 tuoi nghi huu bình quàn cùa lao dòng nù
là
51,9;
lao dóng nù nghi huu tróc
tuoi
tàp trung nhiéu
ò
khu vuc kinh
doanh san xuàt, khu vuc hành chinh su nghiép
co
it ngudi nghi huu
truóe
tuoi
hon.

3. Kien
nghj
Xem xét thuc tién thuc hién
che
dò huu tri 40 nàm qua, xem xét
ve
diéu kién làm viéc, mòi truòng làm viéc, tình bình
sue
khoé cùa lao
dòng nù
va
nguyén vgng cùa nguòi lao dòng, truóe màt
co
thè nghién
cùu
de
nàng tuoi nghi huu cùa nù lén
bang
nam giói, ddi vdi
mot
sd it
nù làm còng tàc quàn ly, nghién cùu khoa hgc. Chua nén thuc hién
nàng tuoi nghi huu chung cùa nù lén 60
tuoi.
Thuc té, sd dòng lao
dóng nù là true tiép tham
già
san xuàt
va vi
diéu kién lao dòng khàc

nghiét hon, dòi hòi su hao tón
sue
lao dóng nhiéu hon cùa he co, he
xuong nén khó làm viéc dat hiéu
qua
cao sau 55
tuoi.
Co
y kién cho ràng
tuoi
nghi huu cùa lao dóng nù dà dugc thuc
hién
va
ón dinh trong hàng
chue
nàm qua
va
khòng nén dua vàn
de
xem xét de nàng
tuoi
nghi huu cùa nù lén
bang
nam giói. Song nhùng
nàm truóe
day,
trong diéu kién chién tranh gian khó, ngudi phu nù
vùa phài dàm duong toàn bó còng viéc
già
dình, thay chdng nuòi

con, vùa phài lao dòng, san xuàt
de
dàm bào tot cóng tàc bau
phuong, hon nùa diéu kién kinh té lai vò cùng khó
khan.
Ngày nay,
trong diéu kién kinh té-xà bòi dà phàt trién hon rat nhiéu, ddi song
dugc nàng cao, càc dich vu xà bòi phàt trién nén phu nù eó nhiéu
thdi gian hon,
sue
khoé cùng tot hon. Do vày, viéc nàng
tuoi
nghi
61
huu cùa nù lén
bang
nam giói cùng càn phài dugc nghién cùu
va
xem
xét tùng buóc,
co
thè xàc dinh
day
là buóc
qua
dò trong viéc nàng
tuoi
nghi huu cùa lao dòng nù.
Tai Diéu 145 Bò luàt Lao dóng dà dugc
sua

dói, bó sung nàm
2002 qui dinh: " Ngudi lao dóng dugc hudng hu tri hàng thàng khi ed
dù diéu kién
ve tuoi
ddi
va
thdi gian dà ddng bào hiém xà bòi nhu sau:
a) Nam dù 60
tuoi,
nù dù 55
tuoi.
Tuoi
ddi dugc hudng
che
dò
huu tri cùa nhùng ngudi làm còng viéc nàng nhgc, dòc hai
hoàe
làm
viéc
ó
vùng cao, bién giói, bài dào
va mot
so trudng hgp dàc biét khàc
do Chinh phù qui dinh;
b) Dà ddng bào hièm xà bòi
tu
20 nàm trò lén.
la- Lao dòng nù dù 55 tudi
va
dù 25 nàm ddng bào hièm xà bòi,

lao dóng nam dù 60
tuoi va
dù 30 nàm ddng bào hièm xà bòi dugc
hudng cùng ty le luong huu hàng thàng tdi da do Chinh phù qui
dinh ". Mùc hudng tdi da hàng thàng
bang
75% mùc bình quàn tién
luong làm càn
cu
dóng bào hièm xà bòi, ngoài ra trong du thào Luàt
bào hièm xà bòi, tai Diéu 44 dà giao quyén cho Chinh phù quy dinh
mot
sd trudng hgp lao dòng nù (càc nhà khoa hgc, quàn ly)
co
quyén
làm viéc dén tudi 60. Quy dinh này là uu dai dói vói
mot
sd lao dòng
nù, dàm bào cho lao dòng nù
co
mùc trg càp tot hon khi nghi huu, tuy
nhién néu bình
luàn
trén góc dò kinh té
va
xà bòi cùa bào hièm xà bòi
thì sé eó
mot
so vàn
de

sau:
Duói góc dò kinh té - càn dói quy bào hièm xà bòi: theo càch tình
hién hành, néu ngudi lao dòng
co
25
nàm
dóng bào hièm xà bòi
va
ngbi
huu khi hét
tuoi
lao dóng (nam 60
va
nù 55) sé dugc hudng
bang
65%
mùc bình quàn tién luong ddng bào hiém xà bòi. Nhu vày, néu
nàng mùc hudng lén 75% là hàng thàng quy bào hièm xà bòi se phài
tàng thém 10% cho so lao dòng nù này. Vói
tuoi
thg bình quàn cùa nù
sau
tuoi
55 là 22,9 nàm, tình
ve
màt sd hgc ta ed thè thay mùc dò chi
thém
tu
quy bào hièm xà bòi cho mòi ngudi nhu sau: 22,9 nàm x 12
thàng

xlO%
= 27,5 thàng tién luong bình quàn ddng bào hièm xà bòi
(tuong duong vói 42 thàng trg càp huu)
va
sd nàm
tu
25 nàm dén 30
nàm lai thuc hién trg càp
mot
làn. Cho nén,
day
cùng là
mot
vàn
de
eó
ành hudng dén viéc ón dinh, viéc dàm bào càn dói thu - chi cùa quy
62
bào hièm xà bòi. Vùa qua khi cho y kién
ve
du thào Luàt bào hiém xà
bòi,
co
dai biéu Quóc bòi cùng dà néu lén vàn de này.
Duói góc dò xà bòi: se tao nén su khòng còng
bang
giùa càc ddi
tugng hudng bào hièm xa bòi. Su khòng còng
bang
thè hién truóc hét

giùa nam
va
nù vói cùng diéu kién làm
viéc,-
cùng mùc dò dóng góp
nhu nhau nhung mùc hudng trg càp
lai
khàc nhau. Hoàe khòng còng
bang
ddi vdi sd lao dòng nam dugc phàp luàt quy dinh nghi huu o
tuoi
55 (nhu dói vói lue lugng an ninh quóc phòng
hoàe
ngudi lao
dòng làm nghé hoàe cóng viéc nàng nhgc, dòc hai) vói 25 nàm dóng
bào hièm xà bòi, hg cùng chi dugc hudng 65% mùc
bình
quàn tién
luong. Su khòng còng
bang
cùng thè hién ó chinh nhùng nguòi lao
dòng nù vói nhau, dàc biét dói vói sd lao dòng nù làm nghé
va
còng
viéc nàng nhgc, dóc hai dgc quy dinh nghi huu
d tuoi
50. Hoàe giùa
nhùng nguói eó 24 nàm dóng bào hièm xà bòi ehi dugc hudng vdi ty
le 63%, nhung 25 nàm lai huóng vói 75% mùc bình quàn tién
luóng

(chénh léch 12%).
Rò
ràng viéc nàng
tuoi
nghi huu cùa lao dòng nù lén
bang
tudi
nghi huu cùa lao dòng nam là viéc làm
som
muòn phài làm do
sue
ép
cùa bình dang giói, do nhùng khó
khan
trong càn ddi Quy bào hièm xà
bòi
vi
xu huóng già hoà dàn sd. Tuy nhién, viéc nàng tudi này cùng
càn duge tién hành theo càch thùc
de
nguói lao dòng chàp nhàn dugc
va
khòng
gay
"sdc" cho thi truòng lao dóng.
Mot
chién lugc thóng
minh dang dugc nhiéu nuóc tién hành là mòi nàm tàng
tuoi ve
huu cùa

lao dòng nù thém 3 thàng.
Vi
thè,
de
san
bang
chénh léch giùa hai giói
là 5
tuoi
hién nay càn
mot
thòi gian là 20 nàm. Viéc diéu chinh tuoi
ve
huu
tu tu
nhu vày là càn thiét
de
ngudi lao dòng tu diéu chinh
va
thich
ùng vói su thay ddi trong tudi dugc quyén nghi huu
va
mat khàc cùng
cho phép thi trudng lao dòng
co
thòi gian diéu chinh vói nhùng thay
ddi này.
Phài chàng viéc nàng
tuoi ve
huu cùa lao dòng nù nuóc ta cùng

nén theo càch này: mòi nàm nàng thém 3 thàng
hoàe
6 thàng
de
sau
10 nàm hoàe 20 nàm
tuoi ve
huu cùa lao dóng nù bang
tuoi ve
huu cùa
lao dòng nam. Làm nhu
thè
nào sé
de
dugc ngudi lao dòng, ngudi
su
dung lao dòng chàp nhàn, dóng thdi tàng khà nàng càn dói cho Quy
bào hièm xà hòi
va
nhiéu
loi
ich khàc.
63
Tài
lièu
tham
khào
1.
Vàn kién Dai bòi Dàng toàn quóc làn thù IX.
2.

Bó luàt Lao dòng dà dugc
sua
dói, bó sung nàm 2002.
3.
Bào cào diéu tra lao dòng viéc làm tình dén
1/7/2002
cùa Bàn
chi dao diéu tra lao dóng viéc làm Trung uong.
4.
Bào cào cùa Ban chàp hành Trung uong Hòi lién hiép phu nù
Viét Nam khoà
VII!
tai Dai hói dai biéu phu nù toàn qude làn
thù
IX.
5.
Bàn
ve tuoi
nghi huu cùa lao dòng nù trong Luàt bào hièm xà
bòi.
Tap chi Lao
dóng-Xa
hói, so chuyén
de
11/2001.
64