PHAT
TRIEN
NGANH
KINH
TE
DjCH VU Vdl VIEC
SCT
DUNG NGUON
LAO DONG
NOrd Nl/dC
TA
Trdn
Thi Mai Phuong
Khoa Kinh
te chinh trj
Trudng
DHSP - DHQG Ha Npi
I. Tinh
hmh
sii dung nguon
lao
dgng
niir or nude
ta hien nay:
I.
NguSn lao dgng
nit
a Viet Nam xet ve mat
sdlugng
vd chat
lugng

Phu nii Viet Nam chidm bon 50%
lye
lugng lao ddng xa hdi, tham
gia
boat ddng b tit ca
cic nginh kinh td
qude
dan. Mdt sd nganh cd ty
le
lao ddng nii cao
nhm
Giao
due
bon 70%,
edng
nghiep nhe
63,61%),
ndng nghiep vi edng nghiep thyc phim
61,7%),
y td
60%).
Theo tinh toin ciia Tdng cue thdng ke, nam
1990
nude ta cd 32.183.941 ngudi lao ddng
trong dd
50,64%o
la nir, dy bio ddn nam 2000 se cd 42.373.105 ngudi lao ddng trong dd 49,48%
la
nii.
Trong didu kien ndn kinh te nhidu thanh

phin,
theo eo che thi tmdng, nha nude da cd cic
thd
chd,
chinh
sach dam bao
cho
mgi ngudi dan, dae biet
li
phu nii
duge
lam chii vi ty do
lya
chgn hinh
tbiic
san xuit kinh doanh phu bgp vdi kha nang va hoan eanh
ciia
minh, tao
nhihig
didu kien thuan
Igi
eo ban dd phat tridn ngudn nhan lye nii.
Dae biet lao ddng d
khu vyc
kinh td ndng tbdn chidm
80%o
trong dd nii chidm
41,75%,
lao
ddng

6
khu vyc thanh thj chidm 19,47%) trong dd nu chidm 10,25%. Qua dd ta cd
nbin
xet: ty
le
din sd boat ddng kinh td tip tmng b ndng tbdn qua eao va dae biet ty le lao ddng nii d thdng
tbdn cao
hon
ty le nam.
ve
tinh trang viee lam ciia dan sd boat ddng kinh td nam
1993
thi 92,63%) cd viec lam,
7,37%o
khdng cd viec lam. Trong sd lao ddng khdng cd viec lam nii chidm 57,94%). Nhu
vSiy
ty le
thit nghiep b nu eao hon nam gidi. Do nang suit lao ddng va
thu
nbap edn rit
thip
khdng dii
sdng nen sd ddng dan eu vin d tinh trang thidu viec lam, bg
ludn
cd nhu ciu tim them viec lam
dd tang thu nbap. Dae biet b ndng tbdn, ngudi dan khdng thd chi trdng vio mdng dit, vao san
xuit ndng nghiep dd sinh sdng (do dan sd tang nhanb, binh quan diu ngudi ngay cang thip) nen
bit budc phai rdi bd mdng dit, ddi nghe, rdi bd ndng tbdn di tim viec
1^
b nai kbic,

chii
ydu la
ra
thinb
phd, dd thj hay tham gia lao ddng xuit khiu cho mdt sd nude. Lye lugng rdi bd nghd
ndng phin
Idn
la nam nu thanh nien, phin ddng la nam gidi, edng viec ddng ing va
chim
sdc
nudi
dudng
con cii, bd me gia giao phd cho ngudi phu ntr d nha dam nbin.
Vd chit lugng:
Ngudn lao ddng nu d nude ta my ddng vd sd lugng nhung chit lugng chua eao.
Vd trinh dd van hoi, ty le bidt
chir
d nir thip hon so vdi nam:
82,39%o
so vdi
91,40%).
Trtnh dd chuyen mdn ky thuit
ciia
ngudi lao ddng con thip.
Nim 1989
trong dan sd tir 15
tiidi trd
len,
ty le ngudi lao ddng khdng cd trinh do chuyen mdn ky thuat la 90,9% trong dd nam
la

88,l%o,
ntr la
93,3%o.
Ty le nu cd trinh do chuyen mdn ddu thip hon so vdi nam gidi d tit ca
cic bac.
Dae
biet sd ngudi ed trinh dd hge van tren dai
bgc
cang ft di ban so vdi nam gidi. Ntr
34
chidm
5,82%)
trong tdng sd tidn
sT
cd
nude,
11,16%)
sd phd tidn si, 3,99% sd giio su vi
4,24%o
sd
phd giio su nim
1992.
2.
Mdt
sdkho
khan trong viec
svCdung nguon
lao ddng
nQ
d

nudc
ta:
Qua cic sd
Ueu
thdng ke neu tren phin nao thiy duge d nudc ta, sd lugng lao ddng nii eao
nhung chit lugng lao ddng
lai
ri't thip ca vd trtnh dd bgc vin, trtnh dd chuyen mdn khoa bgc ky
thuit, dae biet ed thd thiy rit rd la trinh dd ngudi lao ddng nu thip ban nhidu so vdi nam gidi.
Trong xu thd ddi mdi hien nay, cic ca sd san xuit rit ein nhiing lao ddng cd ky thuit
edng nghe cao. Viec kinh doanh san xuit trong eo chd thi tmdng cung rit ein nhung con ngudi
cd nang lye didu hinh, quan
ly,
nhay bdn vdi thj tmdng
Dd chinh
la
mdt trd ngai
Idn
trong viec su dung ngudn lao ddng nhit la ddi vdi lao ddng
ntr.
Gin diy, mdt sd doanh nghiep nha nude gap nhidu khd khan trong viec kinh doanh san
xuit hoac dang trong qui trinh didu chinh eo ciu xf nghiep lam cho sd ngudi khdng ed viec lam
tang len. Trong sd nhung ngudi bj
loai
ra dd sd ddng la nii do trtnh dd chuyen mdn thip va cung
mdt phin do sii'c khoe. Viec tim duge mdt chd lam mdi ddi vdi bg li ri't khd khan.
Mdt khd
kbin
nira ein phai nhde tdi dd la tinh hinh din sd d nudc ta vin tang vdi
mtic

dd
cao nhung khdng di ddi vdi viec ning cao chit
lugng
lao ddng. Sy nghiep giio due dio tao
nganh nghd khdng theo kip duge tde dd tang dan sd do ngan sach diu tu edn ban hep.
Dae
biet nan tre em bd hge nhit la d ndng tbdn tang len. Tmdc hdt la cic em gii phai nghi
d nhi dd phy giiip
cha
me kidm sdng mdt phin do kinh td gia dinb qui khd khan, khdng ed tidn
dd
lo
cho con di hge mat kbic do bg thiy viec hge tap eao ciing khdng
giiip
cho con cii bg tim
duge viec lam tdt sau nay trong kbi edng viec ddng ing ky thuit ebu ydu vin la lao ddng thii
edng edn
ein
nhidu tdi lao ddng.
Sy hudng thy van hoi ciia ngudi din d ndng tbdn, midn
niii
nhit la
d^i
vdi phu ntr edn rit
thip.
He thdng thdng tin tuyen tmydn, bio cbf edn ngheo nan, ngudi lao ddng d tinh trang mil
tin
tiic,
tim hidu bidt edn ban hep. Day chinh la can trd
Idn

lam cho chi em khd cd eo hdi, didu
kien dd hidu bidt tidp
can
duge vdi nhirng nhu ciu sdi ddng tren thj tmdng, tim duge cho minh
mdt chd dung
thfeb
bgp trong xa hdi.
II.
Su phat trien cua cac nganh
djch
vu va tac dgng
ciia
no ddi vdi viec su dung
nguon lao dgng
nCr b
nudc ta:
Dich vu la nganh kinh td ra ddi va phit tridn gdn tidn vdi san xuit hang hoi va qua trtnh
phit tridn ndn kinh td qude din nhdm nang eao
miic
sdng cua nbin din. Dd li nhihig nginh kinh
td mi san
phim ciia
nd tuy khdng mang hinh ding vat chit eu thd, chi li nhung djch vu
phue
vy
cho san xuit va ddi sdng nhung ngay cang cd vai trd hdt
siic
quan trgng trong tdng thd cic nginh
kinh td
qude

din. Mdt trong nhung ndi dung quan trgng
ciia
sy nghiep edng nghiep hoi - hien
dai hoi dit nude li viec
chuydn
djch ca ciu mdt eich bgp ly, trong dd djch vu la nganh kinh td
ngay cang chidm mdt vi
tri
quan trgng trong ndn kinh td qude din.
d
nhidu nude, djch vu mang
lai ttr 30% ddn 50% thu
nhip
qude din (GDP), tbim
chi
b cic nude phit tridn con sd dd dat ddn
60%) -
80%o
GDP.
• 6
nude ta, nam 1990 djch vu chidm
38,6%o
GDP, 1998 chidm 43,5%) GDP, dy bio nim
2020 dich vu se chidm 50%).
35
Trong
lieh
sir phit tridn kinh td djch vu tren
did gidi
va d nudc ta da xuit hien rit nhidu

cic loai binh td
cbiie
djch vu kbic nbau. Hien nay, nhidu hinh thtre djch vu da phat tridn thanh
nhidu nganh
Idn
duge td
ebiie
thanh mang
ludi
trong ca nudc.
Qui trtnh chuydn sang ndn kinh td thj tmdng da tao ra eac
loai
binh djch vu gdn
Udn vdi
qui trtnh
luu
thdng hang hoi,
tbtie
day san xuit kinh doanh, gdp phin phue vu ddi sdng vi tao ra
rit nhidu edng an viec lam cho xa hdi.
Trong
aih
vyc dich vu cho san xuit ed cic hinh
thiic
phue vu cho edng nghiep, ndng
nghiep, xiy dyng nhu djch vu van tai bang boa, djch vu buu dien, thdng tin hen lac, cung ung
siia
chlia
miy mdc thiet bj, djch vu edng nghe, djch vu thuang mai, ngan hang
Dich vu phue vu ddi sdng dam bao ea bai mat nhu ciu cua ddi sdng xa hdi la djch vu cho

ddi sdng vat chit va djch vu cho ddi sdng tinh thin.
Vd djch vu phue vu ddi sdng vat chit gdm djch vu y td, nha d, an udng
Vd djch vu phue vu ddi sdng tinh than gdm giio due dio tao, djch vu van hoi nghe thuit,
thd due thd thao, vui
choi
giai tn, djch vu du
Ijeh
Ngudi ta da
phan
chia djch vu thanh ba loai: eie nganh djch vu mdi, cac nganh djch vu
tmydn thdng, eie nganh djch vu bd sung.
Cic nganh djch vu mdi nhu giio due
siie
khoe, dich vu chuyen mdn (djch vu ky thuit, tu
phip,
y td, do eie doanh nghiep nha nude hay tu nhan, do cic nha chuyen mdn lam nhu ky su,
cic nhi tu phip, cic kd toin, eie thiy thude. ) djch vu cho viec giai tn va sir dung tbdi gian
nbin rdi dang tang len
eting
vdi thu nhip thyc td
ti'nh
theo diu ngudi.
Cic nginh djch vu tmydn thdng nhu viec ndi trg gia
(flnh,
niu an giat giu d nhi, quan ly
nha ed xu hudng giam din.
Cic nganh djch vu bd sung hay tmng gian,
van
tai va thuang nghiep cung tang nhanb vi
cic san phim ndng nghiep va edng nghiep ed

chidu
hudng khdng phai tieu thy tai chd. Cdng
viee phan phdi bang boa va djch vu tai cbfnb, ngan hing phat tridn dd giai quydt
mau thuSn
gitra
san xuit tip tmng va nhu ciu lieu dung thay ddi va phin tin.
Ta ed mot nbin xet ebung la cic nganh djch vu trong xa hdi phit tridn do nhu ciu djch vu
ciia xa hdi tang len trong kbi mot lye lugng lao ddng to
Idn
trong xa hdi dang thidu viee lam,
nhit li d ndng tbdn, md ra mdt kha nang mdi trong viec tao cdng an viee lam cho lao ddng nii.
Sy phit tridn cic nganh djch vu ddi hdi nhan lye vdi eie trinh dd kbic nbau. Cd nhihig
nghd yeu ciu ed bgc vin cao, nghd gidi duge dao tao cd he thdng nhu bie sT,
luat
su Cung cd
nhirng nghd ddi hdi hge
v^
tmng binh hay viee dao tao tay nghd khdng khd khan nhu thg may,
nghd
tbti
cdng, thg cdt tde Lai ed nhung nghd ddi hdi rit ft hge vin, tay nghd nhu budn bin
hang rong, gac edng, phue vu trong cac gia dinh Diy la mdt nguyen nbin quan trgng kbidn cic
nganh djch vu cd kha nang thu but nhidu nhan lye dae biet la nhidu phu nir tham gia. Vf dy: nam
1992 cd 74,54%)
nQ
la nhan vien ban hang,
70,5%o
nii la thg may,
73,15%o
nu la hiu ban, 92,3%)

nii la thg cdt tde, udn tde.
Mdt didu quan trgng
nua
la viee md mang eie nganh djch vu khdng ddi hdi nhidu vdn diu
tu kd ca
CO
sd ha ting, dja didm kinh doanh, miy mdc thidt bj nhu san xuit edng nghiep ma
chii
ydu li sir dung lao ddng sdng. Cbdng ban nhu chi can ed mdt
cbiit
vdn edng vdi mdt ddi quang
ganh, phu nir ttr ndng thdn ra cd thd kidm sdng duge d eie thanh phd, md mdt hieu cit tde, eira
hang may, md mdt quiy tap hoi nhd ma khdng ein nhidu vdn va ed thd mdt minh ty lam.
36
Qua nhung didu phin ti'ch tren diy cho thiy ddi vdi cic nganh djch vu lao ddng nii ed
nhidu uu thd. Chi em
ein
eu chju khd lao ddng, d
mi,
nbin nai, ed y thtre ky
luit,
ein thin bon
so vdi nam gidi,
Idi
ndi, each giao tidp nhe nhang kheo
leo
vdi khich hang. Nhu vay, chj em phu
nii'
cd thd manh d mdt sd nganh nhu nhan vien bin hang, tidp vien, van phdng, kd toin, ngin
hang

Nhung phu
nfl cting
cd nhihig mat
edn
ydu nhu nbin ebung trinh dd hge vin, tay nghd thip
ban so vdi nam gidi. Phu nii cd
cbtic
nang sinh de, nudi eon nen thudng bin bju eon cii, gia dinh
ban nam
gidi.
Vi thd, bg tham gia cic edng viec thudng khdng lien tue, eo hdi, didu kien ning
cao tay nghd, trtnh dd khd khan ban. Hg cung khd thfeb ung vdi nhiing cdng viec phai di chuydn
ludn, xa nha, xa con, do dd hg thudng chgn nhihig cdng
viec
gin nha, gin con,
chif) fihin
mire
thu nhip thip. Do bin bju viec nha, ft giao tidp xa hdi nhu nam gidi nen lugng thdng tin ft. Didu
dd bit
Igi
cho viec kinh doanh trong eo chd thj tmdng. Ngoai ra, tinh sing tao, hnh boat,
chii
ddng, ning lye quan ly ciia nir thudng thip ban so vdi nam trong kbi dd lai la nhiing td chit ein
thidt trong boat ddng kinh td djch vu.
Nhung ban chd dd duge phan inh rit ro trong thyc td. Ta thudng thiy phu nii tham gia vao
cic nganh djch vu khdng ddi hdi trtnh dd hge vin eao, tay nghd dieu
luyen
hay dao tao cdng
phu.
d

nganh y td, ty le phu nir tham gia eao ban hdn nam gidi tren
60%o
nhung chii ydu
chi
b
nhung cdng viec cd chuyen mdn thip vf du
80%o
y'ti la nir,
41,3%o
la bie
si,
69,82%) la
duge
ti.
6
nganh giao due, da sd phu nu la giao vien miu giio, ci'p
I,
cang len cip tren d le ntr cang thip
ban nam. Hiu qua la, thu nhip va vj tn' cdng tic
ciia
hg thudng thip ban nam gidi.
Tdm lai, eie nganh djch vu d nudc ta dang ngay cang md rdng vi phit tridn theo quy luit
phit tridn cua ndn kinh te hing hoi, tao kha nang thu
biit
nhidu nbin lye dang thidu viec lam
trong dd cd nhidu viee phu bgp vdi lao ddng nii. Song cung ein nbin thiy ring, nhidu nganh
djch vy ddi hdi nbin lye cd trtnh dd bgc vin va tay nghd cao. Vi thd chj em phu nii ein cd gdng
dip ung nhidu hon nua nhihig yeu ciu mdi ma thj tmdng lao ddng dat ra.
Tdi lieu tham khdo
1.

Viet Nam
chuong
trtnh din sd va kd
boach
hoi gia dinh. Uy ban qude gia din sd va kd
hoach hoi gia dinh Ha Ndi
11/1999.
2.
Cic djch vu bd trg phit tridn edng nghiep d Viet Nam. Vien Khoa hge cdng nghe Vien
- NXB Lao
ddng
1997
HN.
3.
Phat tridn eie nganh djch vu va each tidp ein gidi trong viec sir dung nhan lye d nudc
ta. Le Thi - Tap
chi
nghien
cuu
kinh td - sd
211-12/1995.
SUMMARY
Development of service sectors by using female labour force
in our country at present time
- This article mentioned about using of the female labour force in Vietnam at present time
and analyzed a development trend of service economical sectors. This development trend has
attracted a different work forces, especially female labour.
-The author has pointed out strong points and weak points of female labour force in
•
service economical sectors. Some recommendations has been gavee on making a convenient

condition for service sectors in using female labour for
-
and making an appropriate jobs for
female.
37