bài giảng ngư loại năm 2013
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (17.06 MB, 199 trang )
Ths. Mai Như Thủy - Đại Học Nha Trang
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG
KHOA NUÔI TRỒNG THỦY SẢN
Bài giảng
HỌC PHẦN “NGƯ LOẠI”
Ths. Mai Như Thủy - Đại Học Nha Trang
Nội dung
Hình thái giải phẫu cá
Đặc điểm sinh học và sinh thái cá
Hệ thống phân loại cá
Phân bố địa lý cá
Ths. Mai Như Thủy - Đại Học Nha Trang
GIỚI THIỆU HỆ THỐNG PHÂN LOẠI CÁ
CỦA RASS T. X. VÀ LINDBERG G. U. (1971)
Ngành Động vật có dây sống Chordata
Phân ngành Động vật có xương sống Vertebrata (Crania)
1. Tổng lớp không hàm Agnatha
Lớp cá miệng tròn Cyclostomata
2. Tổng lớp có hàm Gnathostomata
Lớp cá Pisces
Nhánh cá mang hàm Aphetohyoidea*
Nhánh cá bì tấm Placodermi *
Nhánh cá sụn Chondrichthyes
Nhánh cá xương Osteichthyes
(*): Cá cổ hóa thạch
Ths. Mai Như Thủy - Đại Học Nha Trang
Hình thái giải phẫu cá
Hình thái bên ngoài
Cấu tạo trong
Não
Bóng hơi
D
Thận
Vây mỡ
C
Đường bên
A
hậu môn
Ruột
V
Gan
Dạ
dày
Lá lách
Túi mật
tim
X.hàm
chính
Ruột
tịt Đai (V)
Mô mỡ
Tinh hoàn
Chủ đ/m
bụng
Cung mạch
Bóng đáy
Cán đuôi
Gai
t/kinh
Đốt sống
- Các nhóm cá có mức độ
tiến hóa khác nhau có sự
khác nhau về một số đặc
điểm hình thái và cấu tạo cơ
thể. Ngoài ra, đặc điểm hình
thái, cấu tạo cơ thể cá có sự
khác nhau nhằm để thích
nghi với điều kiện sống của
từng loài.
Ths. Mai Như Thủy - Đại Học Nha Trang
Hình thái bên ngoài của cá
• Hình dạng
-Theo Fishbase.org, hiện
nay đã thống kê được hơn
32.000 loài cá, với nhiều
dạng hình khác nhau,
phân bố ở khắp các thủy
vực nội địa và các đại
dương.
- Dạng hình của cá liên
quan đến điều kiện sống
của từng loài, đặc biệt là
vùng phân bố, khả năng di
chuyển của cá trong môi
trường nước.
Ths. Mai Như Thủy - Đại Học Nha Trang
Các dạng hình của cá
Cá sụn
Cá phổi Cá vây tia
Cá Bám đá
Cá Myxin
Cá xương
Cá miệng tròn
Ths. Mai Như Thủy - Đại Học Nha Trang
Cá miệng tròn
Ths. Mai Như Thủy - Đại Học Nha Trang
- Các dạng hình cơ bản
Hình thoi
Hình ống
Hình dẹp bên
Hình bẹt
Ths. Mai Như Thủy - Đại Học Nha Trang
• Kích thước
Paedocypris progenetica
Rhincodon typus
18 – 20m
Rhincodon typus (18m – hơn 20 tấn)
Ths. Mai Như Thủy - Đại Học Nha Trang
- Kích thước lớn nhất của các loài cá được xác định dựa trên kích thước lớn nhất của các cá
thể đã bắt gặp.
Cá tra (3m – 300kg)
Cá tầm thìa (2,21m)
Ths. Mai Như Thủy - Đại Học Nha Trang
-Xác định kích thước
Chiều dài tổng cộng
Chiều dài tổng cộng
Chiều dài đến chac đuôi
Chiều dài từ hàm dưới
đến chạc đuôi
Ths. Mai Như Thủy - Đại Học Nha Trang
- Các số đo thông thường
Chiều dài tổng cộng
Chiều dài đến chạc đuôi
Chiều dài chuẩn
Đo vòng quanh
thân cá
Ths. Mai Như Thủy - Đại Học Nha Trang
Các cơ quan bên ngoài của cá
Mang
Vây
lưng
Đường
bên
Vây
ngực
Vẩy
Vây
bụng
Vây hậu môn
Vây đuôi
Mũi
Miệng
Mắt
Râu
Ths. Mai Như Thủy - Đại Học Nha Trang
• Các dạng đầu cá
Ths. Mai Như Thủy - Đại Học Nha Trang
• Tuy nhiên, ở một số loài cá, đầu có hình dạng rất khác biệt:
Đầu tròn (
cá nóc) Đầu nhọn (cá kiếm)
Đầu búa (cá mập đầu búa) Đầu dạng vòi
(cá miệng vòi)
Đầu ngựa (cá ngựa)
Ths. Mai Như Thủy - Đại Học Nha Trang
Theo Michelle McComb (đại học Florida Atlantic, Mỹ) và cộng sự:
+ Đầu hình búa và mắt phân bố ở 2 bên giúp loài cá này khả năng
nhìn hai mắt cùng lúc và có thể nhìn 360 độ.
+ Bằng cách bơi nghiêng sang một bên cá mập đầu búa có thể quan
sát phía sau nó.
- Cá miệng vòi: có miệng dạng vòi, có nhiều tế bào cảm giác phân
bố giúp cá tự vệ, định hướng, dùng để tìm kiếm thức ăn (giun, động
vật không xương sống trong nền đáy).
Ths. Mai Như Thủy - Đại Học Nha Trang
• Miệng
- Vị trí:…………
- Kích thước:…….
- Hình dạng:……
Ths. Mai Như Thủy - Đại Học Nha Trang
- Các kiểu miệng của cá xương
+ Miệng trên + Miệng giữa + Miệng dưới
Sự thích nghi của kiểu miệng với tính ăn và cách ăn của các loài cá?
+ Kiểu miệng nhô ra
Ths. Mai Như Thủy - Đại Học Nha Trang
- Cá đã tiến hóa để có các kiểu miệng khác nhau tùy thuộc vào thức
ăn của chúng và cách chúng ăn như thế nào.
- Bốn kiểu miệng khác nhau đều được hình thành để giúp cá bắt
được thức ăn hiệu quả nhất.
Ví dụ:
+ Cá có kiểu miệng giữa hoặc miệng nhô ra thường ăn các loại cá
khác.
+ Cá có miệng trên thường là cá dữ ăn thịt rình bắt mồi (phục kích),
chúng thường ẩn và chờ đợi cho cá khác đến gần và bắt đầu tấn
công (
cá vây chân); hoặc những loài cá ăn sinh vật phù du.
+ Miệng dưới là loài ăn đáy, ăn giáp xác hoặc động vật có vỏ.
Ths. Mai Như Thủy - Đại Học Nha Trang
• Melanocetus
Cá vây chân (Melanocetus)
- Sống ở đáy đại dương, từ vùng nhiệt đới đến các vùng nước
ôn đới của Đại Tây Dương, Ấn Độ, và Thái Bình Dương.
- Kích thước: 30 – 90cm.
Ths. Mai Như Thủy - Đại Học Nha Trang
• Mắt
H×nh 63. C¸ Bèn m¾t (Anableps tetraphthalmus). S¬ ®å cÊu tróc
cña m¾t:
11- Trôc nh×n trng kh«ng khÝ, 2- Mµng tèi, 3- Thñy tinh thÓ, 4-
Trôc nh×n trong n-íc.
Cá bống cát
H×nh 71 C¸ thoi loi (Periophthalmus s)
Cá bn
Ln
Cá thòi lòi
Cá sóc
Cá đuối
Ths. Mai Như Thủy - Đại Học Nha Trang
• Mắt:
- Đặc điểm hình thái (vị trí, hình dạng, kích thước) của mắt cá
khác nhau tùy thuộc vào điều kiện ánh sáng ở vùng mà chúng
phân bố, chia thành:
+ Cá tầng mặt
+ Cá tầng đáy, cá chui rúc trong hang, bùn
+ Cá vùng biển sâu
+ Cá ven bờ
Ths. Mai Như Thủy - Đại Học Nha Trang
• Mang
Cá Xương (Cá đù)
Cá Sụn (Cá mập)
Cá Miệng tròn
Số lược
mang
Tơ mang
Ths. Mai Như Thủy - Đại Học Nha Trang
• Mang
- Mang phân bố ở 2 bên đầu, cá đuối có
mang phân bố ở mặt dưới của phần đầu.
- Cá miệng tròn mang có dạng túi, có 5 –
14 đôi
- Cá sụn và cá xương mang có dạng hình
cung.
+ Cá sụn có 5 – 7 đôi khe mang ngoài và
không có nắp mang (ở một số loài – phân
lớp cá toàn đầu - có nắp mang bằng da).
+ Cá xương có 1 đôi khe mang ngoài và
có nắp mang.
Holocephali
Batoidei
Ths. Mai Như Thủy - Đại Học Nha Trang
• Râu
- Vị trí
- Kích thước
- Số lượng
