B GIÁO DC ÀO TO
TRNG I HC THNG LONG
o0o




KHÓA LUN TT NGHIP





 TÀI:

MT S GII PHÁP
CHNG Ô LA HOÁ NN KINH T
 VIT NAM







Giáo viên hng dn : Th.S Lê Vn Hinh
Sinh viên thc hin : V Th Anh Phng
Mã sinh viên : A11158
Chuyên ngành : Ngân hàng

HÀ NI - 2011


LI CM N

Khóa lun tt nghip này là mt kt qu hc tp và nghiên cu ca em sau mt
thi gian dài. Khóa lun đc hoàn thành vi s c gng ht mình ca bn thân và s
giúp đ tn tình ca thy giáo Th.S Lê Vn Hinh - ging viên b môn Kinh t - Khoa
Qun lý - i hc Thng Long. Li đu tiên em mun dành ht lòng bit n chân
thành đn thy giáo Th.S Lê Vn Hinh, ngi đã trc tip hng dn em trong quá
trình vit khóa lun. Em cng xin gi li cm n đn cô giáo Mai Thanh Thy, cùng
tt c các thy cô giáo trong B môn Kinh t, Ban Giám hiu trng i hc Thng
Long đã to điu kin giúp đ em hoàn thành bn khóa lun này.
Mt ln na em xin gi li cm n chân thành nht ti tt c các thy cô giáo.
Kính chúc các thy cô giáo mnh kho, hnh phúc.

Sinh viên
V Th Anh Phng
Thang Long University Library
MC LC
Trang

LI M U
CHNG 1: CÁC LÝ THUYT CÓ LIÊN QUAN V Ô LA HÓA 1
1.1. Các vn đ c bn v tin t 1
1.1.1. Các đnh ngha v tin 1
1.1.2. Chc nng ca tin t 2
1.2. Lý thuyt lng cu tài sn 5
1.3. Nhu cu v tài sn ngoi t 8
1.3.1. Xác đnh li tc tài sn 8
1.3.2. Ri ro và kh nng chuyn đi 8
1.3.3. iu kin ngang bng tin lãi 9
1.4. Lý lun v đô la hóa 10
1.4.1. Khái nim đô la hóa (ting Anh: dollarization ) 10
1.4.2. Phân loi đô la hóa 11
1.4.3. Nguyên nhân ca tình trng đô la hóa 14
1.4.4. Tiêu chí đo lng mc đ đô la hóa 16
1.4.5. Nhng tác đng ca đô la hóa 17
1.5. ô la hóa  mt s nc trên th gii 22
1.5.1. ô la hóa  Panama 22
1.5.2. ô la hóa  Brazil 22
CHNG 2: THC TRNG Ô LA HÓA TI VIT NAM 25
2.1. Kinh t Vit Nam trong quá trình ci cách, hi nhp kinh t quc t. 25
2.1.1. Kinh t Vit Nam qua mt s ch tiêu phát trin 25
2.1.2. Vit Nam hi nhp kinh t quc t 29
2.1.3. ánh giá mc đ n đnh kinh t v mô 33
2.2. ánh giá sc mnh ca VND 34
2.3. Thc trng đô la hóa  Vit Nam 37
2.3.1. ô la hóa tin gi ngân hàng (Huy đng tin gi bng ngoi t trong h
thng ngân hàng Vit Nam) 39
2.3.2. ô la hóa tin vay (Cp tín dng bng ngoi t trong h thng ngân hàng
 Vit Nam) 42

2.4. Mt s yu t tác đng đn đô la hóa  Vit Nam 46
2.4.1. Yu t v mô 46
2.4.2. Yu t vi mô 51
2.4.3. Các yu t khác 53
CHNG 3: GII PHÁP KHC PHC TÌNH TRNG Ô LA HÓA  VIT
NAM 57
3.1. iu kin tiên quyt cho chng đô la hóa 57
3.2. nh hng c bn ca NHNN và Chính ph 58
3.3. Các nhóm gii pháp gim mc đ đô la hóa  Vit Nam 59
3.3.1. Gii pháp liên quan đn chính sách tin t 59
3.3.2. Gii pháp liên quan đn chính sách tài khóa 62
3.3.3. Gii pháp liên quan đn chính sách qun lý ngoi hi 63
3.3.4. Gii pháp liên quan đn hot đng kinh t đi ngoi. 67
3.3.5. Gii pháp liên quan đn h thng ngân hàng thng mi 67
3.3.6. Gii pháp liên quan đn ngi dân và doanh nghip 69
3.4. Mt s kin ngh đi vi NHNN Vit Nam và Chính ph 72
KT LUN 75
TÀI LIU THAM KHO 77

Thang Long University Library
DANH MC VIT TT


Ký hi
u vit tt

Tên đ
y đ

CSTT Chính sách tin t

FDI Ngun vn đu t trc tip nc ngoài
FII Ngun vn đu t gián tip nc ngoài
IMF Qu tin t th gii
NHNN Ngân hàng Nhà nc
NHTM Ngân hàng thng mi
NHTW Ngân hàng Trung ng
USD ô la M
VND Vit Nam đng
WB Ngân hàng Th gii




DANH MC CÁC BNG BIU, HÌNH V,  TH , CÔNG THC

Bng

Bng 1.1: S lng giá trong mt nn kinh t hin vt ng vi s lng giá trong
nn kinh t tin t. 3
Bng 1.2: áp ng lng cu v mt tài sn trc các thay đi v thu nhp hoc
ca ci, li tc d tính, ri ro và tính lng 6
Bng 2.1: Tc đ tng trng GDP và GDP bình quân trên đu ngi ca Vit
Nam giai đon 1990-2010 26
Bng 2.2: óng góp ca các yu t đu vào tng trng kinh t Vit Nam 28
Bng 2.3: Xut nhp khu hàng hóa ca Vit Nam giai đon 2000-2010 30
Bng 2.4: Lng kiu hi chuyn v Vit Nam giai đon 2001- 2010 33
Bng 2.5 : Bin đng t giá USD và VND giai đon 1998-2010 35
Bng 2.6 :C cu tin gi ngoi t trong tng ngun vn huy đng ca h thng
ngân hàng 40
Bng 2.7 : Khi lng tin gi bng đng USD (FCD) 40

Bng 2.8 : Tín dng phân theo loi tin 43
Bng 2.9 : Thâm ht Ngân sách Nhà nc giai đon 2005-2010 50

Hình
Hình 2.1: Tng trng GDP ca Vit Nam giai đon 1990-2010. 27
Hình 2.2 : Vn đu t phát trin qua các nm 29
Hình 2.3 : Bin đng ca CPI t nm 1996 đn tháng 1/2010. 37
Hình 2.4 : Din bin đô la hóa tin gi ngân hàng t tháng 12/2006 đn tháng 2/2010. 39
Hình 2.5: ô la hóa các khon vay ngân hàng t tháng 12/2006 đn tháng 2/2010. 42
Hình 2.6 : Nhp siêu và thâm ht tài khon vãng lai, tính theo % ca GDP. 48


Thang Long University Library

LI M U
Tin t là mt phm trù kinh t gn lin vi s ra đi và phát trin ca nn kinh
t hàng hóa th trng. Nó có vai trò quan trng thúc đy quá trình phát trin kinh t-
xã hi ca mi quc gia cng nh trên phm vi quc t.
Loài ngi đã tri qua rt nhiu giai đon khác nhau ca lch s phát trin tin
t. T hình thái tin t s khai nh v sò, thuc lá, chè mui hay nhng hàng hóa, vt
dng quan trng bc nht đc quá trình lu thông tách ra thành “hàng hóa đc bit”
đ thc hin chc nng ca tin t cho đn thi k tin t hin đi vi tin bng kim
loi hay tin giy gn vi s ra đi và phát trin ca nhà nc. Trong lch s hu nh
mi quc gia đu có đng tin pháp đnh ca riêng mình cùng vi s hình thành ca
các nhà nc.
n nay, ta có th hiu tin có th là mt vt hu hình hay vô hình đc xã hi
chp nhn rng rãi làm phng tin thanh toán, chi tr vic mua bán hàng hóa và dch
v. Các nhà kinh t cho rng, tin t có ba chc nng c bn là đn v thanh toán, đn
v đo lng giá tr và là phng tin d tr v mt giá tr.
Cùng vi quá trình toàn cu hóa và s phát trin các quan h kinh t, chính tr

và ngoi giao gia các quc gia, quan h v tin t tng ng cng đc m rng và
hình thành h thng tin t quc t. Mt đng tin có th vt ra ngoài phm vi ca
quc gia này và đc s dng  quc gia khác vi nhng mc đ khác nhau và theo
nhng hình thc khác nhau. Tình trng mt đng tin nc ngoài (ngoi t) và thng
là đng tin mnh thay th toàn b hay mt phn các chc nng tin t ca đng bn t
(ni t) đc các nhà kinh t gi là “ngoi t hóa”. c bit nh đng đô la M thâm
nhp vào nhiu quc gia khác đc ngi ta gi là tình trng đô la hóa hay
“dollarization”.
Thc t cho thy, ti Vit Nam, đng đô la M đã nhiu nm nay đc s dng
trong nc mt cách khá ph bin và có khuynh hng gia tng. Mt s quan đim
cho rng, nn kinh t Vit Nam đang b đô la hóa ngày càng trm trng hn và tình
trng này đang gây nhiu bt li cho qun lý và n đnh chính sách tin t và t giá hi
đoái Din bin th trng tin t, th trng ngoi hi và t giá hi đoái gn đây cho
thy cn có nhiu nghiên cu mt cách khoa hc và toàn din v vn đ này. Hin ti,
Chính ph và NHNN cng đã và đang ch trng đa ra h thng các gii pháp chng
đô la hóa  Vit Nam nhm hng ti đnh hng trên lãnh th Vit Nam ch tiêu tin
Vit Nam và nhm tng cng hiu lc ca chính sách tin t hn na. Gii pháp
chng đô la hóa hin nay, theo ch trng ca Nhà nc cng nhm mc tiêu phn tp
trung ngoi t vào trong tay Nhà nc, gim tình trng gm gi ngoi t, tng cng

d tr ngoi hi nhà nc
Trong bi cnh nh trên, sinh viên đã la chn đ tài: “Mt s gii pháp chng
đô la hóa nn kinh t  Vit Nam” làm đ tài cho khóa lun tt nghip ca mình.
Mc đích nghiên cu là đa ra mt s lý lun v đô la hóa, đánh giá thc trng
đô la hóa  Vit Nam hin nay, ch ra nguyên nhân, hu qu và t đó có mt s kin
ngh, gii pháp hn ch tình trng này trong thi gian ti.
B cc ca khóa lun đc chia làm ba phn chính:
Chng 1: Lý lun v đô la hóa và các lý thuyt có liên quan.
Chng 2: Thc trng đô la hóa  Vit Nam.
Chng 3: Mt s gii pháp chng đô la hoá.

Thang Long University Library

1
CHNG 1: CÁC LÝ THUYT CÓ LIÊN QUAN V Ô LA HÓA

Nh đã gii thiu, tình trng đô la hóa liên quan đn đng tin nc mà dân
chúng nm gi thay th cho đng ni t và nó phn ánh cu v tài sn ca xã hi. Do
đó, các lý thuyt có liên quan đ nghiên cu tình trng đô la hóa là lý thuyt v tin t,
lý thuyt v cu tài sn
1.1. Các vn đ c bn v tin t
1.1.1. Các đnh ngha v tin
Tin là sn phm ca quan h trao đi hàng hóa. T lúc xut hin đn khi phát
trin thành mt thc th hoàn chnh, bn cht ca tin đã đc hiu không đng nht.
Tùy theo cách tip cn, nhìn  nhng góc đ khác nhau v công dng ca tin mà
nhiu nhà kinh t hc t c đin, tân c đin đn hin đi đã đa ra nhng đnh ngha
v tin theo quan đim ca riêng mình. [5, tr.20]
Cn c vào quá trình phát trin bin chng ca quan h trao đi và t duy logic
v bn cht ca tin, đã có nhiu đnh ngha v tin nh sau:
nh ngha 1:

Tin là mt hàng hóa đc bit, đóng vai trò vt ngang giá chung đ đo giá tr
ca các hàng hóa khác. [5, tr.23]
Theo đnh ngha này, công dng ca tin mi dng  tim nng, cha phi tin
hin thc. Vì vy sau khi “đo giá tr”, quan h trao đi đc xác đnh và đ thc hin
đc quan h này, thì bt buc tin phi xut hin là mt phng tin hin thc.
Nhng không phi tt c các quan h trao đi, mc dù đã đc xác đnh, đu thc hin
đc. Mà chúng còn tùy thuc bi nhiu yu t. Trong đó yu t quan trng nht là s
lng giá tr cn thit mà ngi mua tích ly đc. Vì vy, mt đnh ngha khác v
tin đc đa ra là:
nh ngha 2:


Do các xã hi có s mua bán rng rãi không th vt qua đc các cn tr
quá ln ca hình thc trao đi hin vt nên vic s dng mt vt trung gian làm
phng tin trao đi đc mi ngi chp nhn. ó là tin t. [8, tr 332]
S xut hin ca tin trong nn kinh t th trng đã chng minh tin là mt
phm trù kinh t - lich s, là sn phm ca nn kinh t hàng hóa. Tin xut hin, phát
trin và tn ti cùng vi s xut hin, phát trin và tn ti ca sn xut và trao đi hàng
hóa. iu đó có ngha là  đâu có sn xut và trao đi hàng hóa thì  đó chc chn

2
phi có tin. Quá trình này đã chng minh rng: “Cùng vi s chuyn hóa chung ca
sn phm lao đng thành hàng hóa, thì hàng hóa cng chuyn hóa thành tin”
Nhng lun gii  trên cho thy: nh th nào và vì sao mà hàng hóa li tr
thành tin. ây chính là vn đ khó khn nht khi nghiên cu bn cht ca tin. Trc
khi đóng vai trò tin, vàng đã là hàng hóa. Do đó hàng hóa tin - vàng, cng có đ hai
thuc tính: giá tr và giá tr s dng. Nhng là hàng hóa đc bit, tin có giá tr s
dng đc bit. ó là giá tr s dng xã hi. V vn đ này Các Mác đã ch ra: “Giá tr
s dng ca hàng hóa bt đu t lúc rút ra khi lu thông còn giá tr s dng ca tin
vi t cách là phng tin lu thông li chính là s lu thông ca nó”. [1, tr.129]
Nn kinh t hàng hóa là mt thc th đy bin đng. Nó tn ti và phát trin b
chi phi bi nhiu quy lut khách quan. Khi sn xut và trao đi hàng hóa phát trin
đn giai đon cao, nn kinh t th trng đc hình thành theo đúng ngha ca nó, thì
quá trình phi vt cht ca tin cng đng thi din ra theo mt cách tng ng. Ngha
là vai trò tin ca vàng theo xu hng gim thp và v trí kim loi quý vn có ca nó
tng lên. S phát trin theo hai cc nh trên  vàng cng đã din ra đi vi các hàng
hóa là vt ngang giá chung trc vàng. Ngha là vai trò tin ca vàng và các hàng hóa
trc vàng ch có tính lch s. ó là mt quy lut trao đi.
Ngày nay quan nim v tin đã có nhng thay đi c bn. Thc tin cho thy,
đóng vai trò tin không ch có vàng mà các phng tin có th trao đi đc vi hàng
hóa, dch v đu đc coi là tin. Vì vy:

nh ngha 3:

Tin t là bt c cái gì đc chp nhn chung trong vic thanh toán đ nhn
hàng hóa, dch v hoc trong vic tr n. [4, tr.47]
nh ngha mi v tin càng làm phong phú thêm bn cht ca nó, đng thi
m ra hng phát trin trong tng lai ca các phng tin trao đi trong nn kinh t
th trng.
1.1.2. Chc nng ca tin t
Cng nh các hàng hóa khác, tin-vàng có mt s giá tr s dng. Nhng “giá
tr s dng xã hi” là quan trng nht ca tin. Chính giá tr s dng này đã đa vàng
lên v trí hàng hóa đc bit. Làm rõ ni dung “giá tr s dng xã hi ” ca tin thì phi
khám phá chc nng ca nó [5, tr.27]. Nh vy đ hiu đy đ bn cht ca tin thì
không có cách nào khác là phi đi t vic phân tích các chc nng ca tin trong các
quan h trao đi. Trong quan h trao đi tin thc hin các chc nng sau đây:
Thang Long University Library

3
1.1.2.1.Chc nng thc đo giá tr
Tin t là đn v đo lng giá tr, ngha là nó đc dùng đ đo lng giá tr các
hàng hóa, dch v trc khi thc hin trao đi. Ngi ta đo giá tr ca hàng hóa và
dch v bng tin ging nh ngi ta đo trng lng ca mt vt bng kilogam, đo
chiu dài mt vt bng mét.  thy đc vì sao chc nng này quan trng, chúng ta
hãy so sánh quá trình trao đi hin vt vi trao đi hàng hóa có tin làm môi gii trung
gian.
Trong quá trình trao đi trc tip, có 3 mt hàng đa ra trao đi: A, B,C thì
chúng ta ch cn bit 3 giá đ có th trao đi các hàng hóa này vi nhau. ó là:
- Giá ca hàng hóa A đc tính bng bao nhiêu hàng hóa B.
- Giá ca hàng hóa A đc tính bng bao nhiêu hàng hóa C.
- Giá ca hàng hóa C đc tính bng bao nhiêu hàng hóa B.
Tng t, nu có 10 mt hàng đa ra trao đi, chúng ta phi cn bit 45 giá đ

có th trao đi hàng này ly mt hàng hóa khác, vi 100 mt hàng chúng ta cn ti
4950 giá, và vi 1000 mt hàng chúng ta cn bit 499.500 giá (theo công thc tng
quát tính s cp khi có N phn t = N (N-1)/2 ).
Nu nn kinh t có tin t làm môi gii thì ngi ta đnh giá bng đn v tin t
cho tt c hàng hóa đem trao đi trên th trng. Do vy, có bao nhiêu hàng hóa đa ra
trao đi thì có by nhiêu giá c. Có ngha là, nu có 3 hàng hóa đa ra trao đi thì có 3
giá, có 10 hàng hóa trao đi thì có 10 giá, có 1000 hàng hóa trao đi thì có 1000 giá.
Vy là, vic dùng tin làm đn v đánh giá s thun li rt nhiu cho quá trình trao đi
hàng hóa, gim đc chi phí trong trao đi do gim đc s giá cn xem xét.
Bng 1.1: S lng giá trong mt nn kinh t hin vt ng vi s lng giá
trong nn kinh t tin t. [9, tr.8]
S


m

t hàng trao
đi
S


l

ng giá trong n

n kinh t


hin vt
S



l

ng giá trong n

n kinh t


tin t
3 3 3
10 45 10
100 4.950 100
1.000 499.500 1.000
10.000 49.995.000 10.000


4
1.1.2.2. Chc nng phng tin trao đi
Trong nn kinh t, tin t đc dùng làm phng tin trao đi khi nó đc dùng
đ mua bán hàng hóa, dch v, hoc thanh toán các khon n c trong và ngoài nc.
Vic dùng tin làm phng tin trao đi đã nâng cao hiu qu hot đng ca nn kinh
t, bi nó đã tit kim đc các chi phí quá ln trong quá trình trao đi trc tip hàng
đi hàng, các chi phí giao dch thng rt cao. Bi vì, ngi mua, ngi bán phi tìm
đc nhng ngi phù hp vi mình v nhu cu trao đi, thi gian trao đi, không
gian trao đi. Quá trình trao đi ch đc din ra khi có s phù hp đó.
Tin t làm trung gian trong trao đi đã hoàn toàn khc phc đc các hn ch
đó ca quá trình trao đi trc tip. Ngi có hàng bán ly tin, sau đó s mua đc
hàng mà h cn. Bi vy, ngi ta coi tin nh th du m bôi trn, cho phép nn
kinh t hot đng trôi chy hn, khuyn khích chuyên môn hóa và phân công lao đng.

[9, tr.9]
1.1.2.3. Phng tin d tr v mt giá tr
D tr giá tr là tích ly mt lng giá tr nào đó bng nhng phng tin
chuyn ti giá tr, đc xã hi tha nhn.
Sau khi bán hàng, ngi s hu hàng hóa tr thành ngi s hu tin. Nu h
không thc hin ngay vic mua, thì lúc này tin tm ngng lu thông. Chúng tn ti
di dng “giá tr d tr”. Thc hin chc nng “ d tr giá tr”, tin và các phng
tin chuyn ti giá tr nói chung, phi đm bo đy đ nhng yêu cu sau đây:
 Giá tr d tr phi đc th hin bng nhng phng tin chuyn ti giá tr hin
thc. Ngha là các phng tin này đc lng hóa: cân, đo, đong, đm đc
ch không phi là mt lng tin “tng tng”.
 Nhng phng tin d tr giá tr đc xã hi tha nhn, các phng tin này có
th đc pháp lut tha nhn, cng có th đc đm bo bng thông l ca đa
phng hay ca quc gia.
 Các phng tin d tr giá tr đu mang tính thi gian. Vì vy mà các ch s
hu thng chn nhng phng tin chuyn ti giá tr phù hp đ đáp ng nhu
cu v thi gian mà mình mong mun. Nu d tr tng lai gn thì ch s hu
thng s hu ngay các loi du hiu giá tr hin có. Nu d tr cho tng lai
xa hn, thì có th s dng mt s loi ngoi t t do chuyn đi hoc vàng. Còn
nu d tr dài hn, cha xác đnh c th thi gian s dng, thì giá tr d tr này
mang mc đích “ct tr”. T trc đn nay và trong tng lai xa, kim loi vàng
là phng tin đáp ng đy đ nht mc đích này.
Thang Long University Library

5
Tin thc hin chc nng “d tr giá tr” thì tm ngng lu thông. Nhng ni
d tr tin li là “kho” cha phng tin lu thông và t phát điu tit s lng
phng tin lu thông trong tng thi k.
Tt nhiên, tin không phi duy nht là ni cha đng giá tr, mà các tài sn
khác cng là ni cha giá tr, nh c phiu, thng phiu Nhng tin là tài sn có

tính lng cao nht, bi nó là phng tin trao đi, nó không cn phi chuyn đi thành
bt c cái gì khác khi vi mc đích mua hàng hóa chi tr tin dch v. [5, tr.36]
1.2. Lý thuyt lng cu tài sn
ô la hóa là mt trong nhng vn đ v tin t. Chính vì vy mà lý thuyt
lng cu tài sn ca Frederic S. Mishkin đc s dng nh mt công c hu ích đ
nghiên cu v đô la hóa. Lý thuyt đã vch ra tiêu chun quan trng khi quyt đnh
nhng tài sn nào đáng mua, đáng nm gi. Ngoài ra, nó còn gii thích vì sao ngi ta
đa dng hoá tài sn mà không đt trng vào mt gi. Lý lun này có th là rt hu ích
trong vic kho sát hành vi nm gi tài sn bng ngoi t (đô la) ca công chúng.
Khi phi tr li câu hi là có nên mua và nm gi mt tài sn, hoc nên mua
mt tài sn này có li hn mua tài sn khác, mt cá nhân phi xem xét nhng yu t
sau:
 Ca ci, toàn b nhng tim lc kinh t hin có cho cá nhân đó.
 Li tc d tính ca mt tài sn này so vi các li tc d tính ca nhng tài sn
thay th.
 Mc đ không chc chn hoc ri ro đi kèm vi li tc ca mt tài sn so vi
các tài sn thay th.
 Tính "lng" (thanh khon) ca mt tài sn so vi các tài sn thay th, ngha là
nó có th nhanh chóng và d dàng chuyn sang tin mt nh th nào.
Ni dung ca lý thuyt lng cu tài sn: Khi gi mi yu t khác không đi,
lng cu v mt tài sn trc các thay đi v thu nhp hay ca ci, li tc d tính, ri
ro và tính lng s phn ng li nh sau:

6
Bng 1.2: áp ng lng cu v mt tài sn trc các thay đi v thu nhp
hoc ca ci, li tc d tính, ri ro và tính lng. [4, tr.140]

Thay đi ca bin s Thay đi v lng cu
Ca ci
Li tc so vi tài sn khác

Ri ro so vi tài sn khác
Tính lng so vi tài sn khác









Nm 1956, nhà kinh t hc ni ting M. Friedman đã phát biu trong bài báo
ni ting “The Quantity Theory of money: A Restatement” rng: “ Các ch th có nhu
cu nm gi mt lng tin (bao gm tin mt và tin gi thanh toán ti Ngân hàng,
tc khi tin t M1)”. Nhu cu này theo cách vn dng ca Friedman v lng cu tài
sn là mt hàm ca (a) các ngun tài nguyên kh dng (ca ci) ca các ch th và (b)
kh nng sinh li ca tin so vi kh nng sinh li ca các tài sn khác.
Trên c s nhng lp lun đó, Friedman đã đa ra mô hình hàm cu tin nh sau:
M
d
/
P
= f( Y
p
, r
b
– r
m
, r
e


– r
m

,

e
- r
m

)
+ - - -
Trong đó:
(i) M
d
/P: cu tin theo giá tr thc (đã loi tr yu t tng giá tr danh ngha)
(ii) Y
p
: Mc thu nhp thng xuyên (permanent income), mt khái nim mà M.
Friedman s dng nh mt cách đo lng ca ci (v mt k thut, đc xem nh là
hin giá ca các khon thu nhp tng lai hoc có th mô t nh là thu nhp dài hn
bình quân d tính). Khái nim thu nhp thng xuyên tr thành mt gi thuyt quan
trng ca M. Friedman trong khi nghiên cu v hàm tiêu dùng (A Theory of The
Consumption Function). Theo đó, tiêu dùng ca cá nhân ph thuc vào thu nhp dài
hn k vng ch không phi là thu nhp hin thi.
Khi s dng khái nim thu nhp thng xuyên  đây nh là mt đi lng đo
lng ca ci ca các ch th và nh mt nhân t quyt đnh đi vi s cu tin, hàm ý
ca Friedman là: vì thu nhp dài hn n đnh, không ph thuc vào chu k kinh doanh
Thang Long University Library


7
nên cu tin không dao đng theo dao đng ca chu k kinh doanh.
(iii) r
m
: Li tc d tính k vng v tin. Li tc này chu nh hng bi 2 nhân t:
 Các li ích nhn đc t tin gi thanh toán bao gm các dch v đc cung
ng bi trung gian thanh toán.
 Tin lãi nhn đc t các dng tài khon tin gi thanh toán, nht là các tài
khon có tính cht hn hp gia tài khon tin gi thanh toán và tin gi tit
kim.
(iv) r
b
: Li tc d tính (k vng) v trái phiu.
(v) r
e
Li tc d tính (k vng) v c phiu thng.
(vi) 
e
: T l lm phát d tính ( k vng).
Các du (+) hoc (–)  di các s hng đ ch hàm cu tin tng quan thun
(+) hoc tng quan nghch (–) vi s hng đó.
Nh vy, hàm cu tin ca M. Friedman có hàm ý: Cu tin tng quan thun
vi mc thu nhp thng xuyên (
Y
b
) và tng quan nghch vi 3 nhân t:
 Chênh lch gia li tc d tính v trái phiu so vi li tc d tính v tin (
r
b
–

r
m
). Có ý ngha nu chênh lch này > 0, tc li tc d tính ca trái phiu > li
tc d tính ca tin, cu tin s gim.
 Chênh lch gia li tc d tính v c phiu so vi li tc d tính v tin (
r
e
–
r
m
). Có ý ngha nu chênh lch này > 0, tc li tc d tính ca c phiu > li
tc d tính ca tin, cu tin s gim.
 Chênh lch gia t l lm phát d tính so vi li tc d tính v tin (
e
–
r
m
).
Mi nhân t nói trên th hin mt s so sánh gia li ích ca vic gi tin và
vic nm gi các tài sn thay th (theo lý thuyt lng cu tài sn). Các tài sn thay th
nói  đây bao gm: trái phiu (nhân t th nht); c phiu (nhân t th 2); hàng hóa
(nhân t th 3). i vi hàng hóa, phân tích ca M. Friedman da trên gi đnh: li tc
ca hàng hóa trong điu kin không có lm phát là bng 0, nhng nh hng ca lm
phát s làm cho hàng hóa tng giá. Do đó, trong điu kin t l lm phát ln hn li
ích ca vic gi tin, ngi ta s chn tài sn thay th là hàng hóa đ đu c thay vì
gi tin. Chng hn, nu t l lm phát là 12%/nm và lãi sut tin gi thanh toán là

8
4%/nm thì li ích tng đi ca vic nm gi hàng hoá so vi tin là 12% - 4% = 8%.
Trong trng hp này, cu tin s gim. [ 4, tr.666]

1.3. Nhu cu v tài sn ngoi t
Lý thuyt v cu tài sn bng ngoi t có ý ngha rt quan trng trong vic
nghiên cu và gii thích đô la hóa nn kinh t. Nu gi thuyt rng, vi mt mc tài
sn ca dân chúng là mt s xác đnh nào đó thì nhu cu v mt khon tin gi ngoi
t b nh hng bi chính nhng yu t có tác đng ti nhu cu v các tài sn khác.
Trong các yu t đó, chúng ta s ch yu xét đn giá tr tng lai ca các khon tin
gi, tính ri ro và kh nng chuyn đi ca nó. Giá tr tng lai ca mt khon tin gi
ngoi t ph thuc hai yu t: lãi sut mà nó đa ra và thay đi d kin trong t giá
ca đng tin so vi các đng tin khác.
1.3.1. Xác đnh li tc tài sn
Do mc đích tit kim là cung cp phng tin cho tiêu dùng trong tng lai,
nên mi ngi quan tâm đn t sut li tc ca tài sn, tc là mc tng phn trm v
giá tr mà nó mang li sau mt khong thi gian nào đó.
Thông thng, chúng ta khó bit đc mt cách chc chn khon li tc mà thc
t tài sn s đa li sau khi chúng ta mua tài sn đó. Do vy, quyt đnh ca chúng ta
phi da trên t sut li tc d kin.  tính đc mt t sut li tc d kin trong mt
thi k nào đó, chúng ta phi đa ra đc mt d đoán tt nht v tng giá tr ca tài sn
vào cui thi k đó. S chênh lch tính theo phn trm gia giá tr tng lai d kin và
giá ca tài sn hin nay bng t sut li tc tài sn d kin trong thi k đó.
T sut li tc thc là t sut li tc đc tính thông qua vic đo giá tr tài sn
bng mt gi hàng hoá có tính đi din cao nào đó mà ngi y thng xuyên mua.
Li tc thc t này có ý ngha vì mc tiêu ti cao ca tit kim là tiêu dùng trong
tng lai, và ch có li tc thc t mi biu th s hàng hoá, dch v mà ngi đ dành
có th mua đc trong tng lai đ đi ly vic phi hy sinh tiêu dùng hin ti (tc là
tit kim).
Mc dù ngi tit kim quan tâm đn t sut li tc thc d kin, t sut li tc
đc biu hin bng tin (tc là t sut li tc danh ngha) vn có th đc s dng đ
so sánh các t sut li tc thc ca các tài sn khác nhau.
1.3.2. Ri ro và kh nng chuyn đi
Nu mi điu kin khác nh nhau, các cá nhân s thích gi nhng tài sn đa

li t sut li tc thc d kin cao nht. Ngoài ra, ngi tit kim còn quan tâm đn
Thang Long University Library

9
hai đc đim chính khác ca tài sn: (i) s ri ro ca nó, tc là kh nng bin đng mà
nó tác đng ti tình trng ca ci ca ngi tit kim; (ii) tính chuyn đi, tc là mc
đ d dàng mà tài sn đó có th đc bán hoc đi ly hàng hoá .
i. S ri ro: Li tc thc t ca mt tài sn có th khác nhiu vi mc mà ngi
tit kim d kin khi mua tài sn này. Gi đnh ngi tit kim không thích tính
bt đnh và không thích gi nhng tài sn làm cho làm cho ca ci ca h bin
đng nhiu theo chiu hng bt li. Mt tài sn có t sut li tc d kin cao
có th không đc nhng ngòi tit kim a thích nu t sut li tc đc thc
hin ca nó bin đng nhiu.
ii. Kh nng chuyn đi: Các tài sn cng khác nhau xét theo chi phí và tc đ
mà ngi tit kim có th chuyn nhng chúng. Nhng ngi tit kim thích
gi mt ít tài sn d chuyn đi phòng nhng chi tiêu không d đoán trc có
th buc h phi bán l vn nhng tài sn khó chuyn đi hn.
Nh vy, khi cân nhc s gi bao nhiêu mt loi tài sn nào đó, h s xem xét
kh nng chuyn đi cng nh li tc d kin và tính ri ro ca tài sn đó.
1.3.3. iu kin ngang bng tin lãi
iu kin mà theo đó li tc d kin ca các khon tin gi ca hai loi tin bt
k là tng đng khi đc đo bng mt loi tin, đc gi là điu kin ngang bng
tin lãi.
iu này có ngha là nhng ngi hin thi nm gi các khon tin khác nhau
s không có ý đnh chuyn sang nm gi loi tin khác vì nhng tài sn này đc
mong mun nh nhau.
iu kin này đc th hin di dng phng trình t sut li tc d kin
ngang bng:
Quy c: E
USD/VND

= X <=> 1 USD = X VND
R
VND
=
R
USD
+

E
e
USD/VND
- E
USD/VND
E
USD/VND
R
VND
: Lãi sut ca khon tin gi VND (%/1nm)
R
USD
: Lãi sut ca khon tin gi USD (%/1nm)
E
USD/VND
: T giá hi đoái hin ti gia VND và USD
E
e
USD/VND
: T giá hi đoái d tính s xy ra trong tng lai (tc là s xy ra sau mt
10
nm k t hôm nay)

Trên đây là mô hình cân bng tin lãi áp dng đi vi hai đng tin có h s tín
nhim tng đng. i vi nhng khon tin gi so sánh gia mt đng tin mnh
và mt đng tin yu không có kh nng chuyn đi thì phi tính đn h s tin cy.
i vi mt đng tin yu thì lãi sut ca nó bao gi cng phi cao hn lãi sut ca
đng tin mnh, có nh vy ngi dân mi sn sàng to tài sn bng đng tin yu ch
không nht thit là đng tin mnh. Mc chênh lch đó chính là s bù đp ri ro khi
thc hin to tài sn bng đng tin yu hn. Theo kinh nghim ca các nc đang
phát trin thì giá tr mc đ bù đp ri ro dao đng trong khong 5 - 10%.
Gi s VND là đng tin yu
USD là đng tin mnh
k là mc đ uy tín ca đng USD so vi VND
Khi đó ta có mô hình cân bng tin lãi:
R
VND
=
R
USD
+
E
e
USD/VND
- E
USD/VND
E
USD/VND
+ k
Nu lãi sut VND không đ bù đp cho yu t tâm lý d đoán phá giá VND và
ch s tin cy thì dân chúng s thích ct tr tài sn bng USD hn là VND, hay s xut
hin s chuyn dch tin gi t ni t sang ngoi t. [4, tr.597]
1.4. Lý lun v đô la hóa

Nh lý thuyt v tin t, lý thuyt v lng cu tài sn nêu trên đã đã ch ra
rng, vi mi mt lng tài sn thc ti mt thi đim xác đnh, dân chúng có nhu cu
khác nhau v đng tin làm phng tin đnh giá, ct tr, thanh toán … Khi dân chúng
có nhu cu v đng tin nc ngoài (đô la) và nm gi chúng hn là đng tin trong
nc, quá trình đó gi là đô la hóa. Nh vy tình trng đô la hóa li phn ánh ng x
ca dân chúng trc các din bin bên ngoài, li ích kinh t (li nhun, tính thanh
khon…) và nhu cu v đm bo an toàn v tài sn…
1.4.1. Khái nim đô la hóa (ting Anh: dollarization )
Thông thng mi mt quc gia đu có đng tin riêng ca mình, thc hin hu
nh đy đ các chc nng tin t, tr chc nng tin t – thanh toán quc t, mà không
phi đng tin nào cng làm đc. Do các điu kin chính tr- kinh t- xã hi- lch s
c th nên đô la M (USD), mt loi ngoi t mnh có phm vi giao dch rng ln nht
th gii, dn dn đc s dng song hành vi đng ni t quc gia, nó thay th cho
Thang Long University Library
11
đng bn t mt s thm chí thay th toàn b các chc nng ca tin t theo thông l
chung tc là làm phng tin thanh toán (thay th tin t) hoc tích tr ngoi t di
dng tài sn (thay th tài sn) hoc là vic s dng đng thi c hai trng hp đó. Có
th hiu nn kinh t đó b “ngoi t hoá” hay “đô la hóa”. ã có rt nhiu bài báo,
công trình nghiên cu nói v đô la hóa nhng đn nay, đnh ngha, cách hiu và chp
nhn đô la hóa nh th nào vn cha đc đ cp mt cách c th và khoa hc. Di
đây là mt s khái nim v đô la hóa ca các nhà kinh t và Qu tin t th gii IMF:
Khái nim thông thng:

ô la hóa là mt vn đ v mô. Mt nn kinh t khi ngoi t đc s dng mt
cách rng rãi thay th cho đng bn t trong toàn b hay mt s chc nng ca tin t
thì theo thông l chung có th hiu nn kinh t đó b “đô la hóa”. [12, tr.11]
Nh vy, khi nn kinh t b đô la hóa, thì đng bn t thc cht đang b yu đi
và kém hp dn, không đc a chung, th hin  tiêu chí t trng ngoi t (USD)
trong tng phng tin thanh toán ngày càng ln và đô la đc s dng trong các giao

dch thanh toán ngày càng nhiu.
Khái nim theo tiêu chí ca IMF:
Theo gii thích ca mt s chuyên gia ca IMF, đô la hoá nn kinh t đó là tình
trng dân chúng (ngi dân c trú ) nm gi mt t l có ý ngha trong c cu tài sn
ca h di hình thc đng đô la. Cng theo nhn xét ca IMF đó là đc đim chung
ca các nc đang phát trin và các nn kinh t đang chuyn đi.
Theo tiêu chí ca IMF đa ra, mt nn kinh t đc coi là có tình trng đô la
hoá cao khi mà t trng tin gi bng ngoi t chim t 30% tr lên trong tng khi
tin t m rng (M2); bao gm: tin mt trong lu thông, tin gi không k hn, tin
gi có k hn, và tin gi ngoi t. [ 16 ]
Nh vy, t nhng đnh ngha theo các trng phái khác nhau và thc tin
ta có th khái quát rng đô la hoá là tình trng mt ngoi t (thng là các ngoi t
mnh và có kh nng t do chuyn đi) đc s dng thay th đng tin ni t
trong mt hay toàn b các chc nng ca tin t (lu thông, thanh toán hay ct
tr).
1.4.2. Phân loi đô la hóa
1.4.2.1. Cn c vào hình thc
ô la hóa đc th hin di 2 hình thc sau:
 ô la hóa trc tip: Mt quc gia b đô la hóa trc tip khi đng đô la M
12
đc s dng trong nc vi t cách đn v hch toán, phng tin trao đi và
phng tin d tr giá tr (đc bit di hình thc tin gi ngân hàng). [11]
 ô la hóa gián tip: Mt quc gia phi tìm đn các hp đng ký kt bng đô la
M đ tài tr cho các khon n ca mình trên th trng trái phiu chính ph và
trái phiu doanh nghip đc gi là b đô la hóa gián tip. Vic ch s hóa các
hp đng n trong nc da trên đô la M cng đc coi là mt hình thc đô la
hóa gián tip. [11]
1.4.2.2. Cn c vào tính cht
Tình trng đô la hóa có th mang tính cht hoàn toàn hoc không hoàn toàn:
 ô la hóa hoàn toàn: Trong trng hp đô la hóa hoàn toàn thì đng đô la M

là loi tin t duy nht đc s dng. [11]
 ô la hóa không hoàn toàn: ng đô la M đc dùng làm đn v tin t song
song vi đng ni t. [11]
1.4.2.3. Cn c vào phm vi
ô la hoá đc phân ra làm 3 loi: đô la hoá không chính thc (unofficial
dollarization), đô la hoá bán chính thc (semiofficial dollarization), và đô la hoá chính
thc (official dollarization).
 ô la hoá không chính thc: là trng hp đng đô la đc s dng rng rãi
trong nn kinh t, mc dù không đc quc gia đó chính thc tha nhn. [16]
Thut ng “ô la hóa không chính thc” bao gm c các trng hp nm gi
tài sn nc ngoài hp pháp và không hp pháp. Ví d:  mt s nc, vic gi mt
s tài sn ngoi t là hp pháp, nh các tài khon bng USD ti các ngân hàng trong
nc, nhng li không hp pháp khi có tài khon ti ngân hàng nc ngoài tr khi
đc cp phép.
ô la hoá không chính thc có th bao gm các loi sau:
+ Các trái phiu ngoi t và các tài sn phi tin t  nc ngoài.
+ Tin gi bng ngoi t  nc ngoài.
+ Tin gi ngoi t  các ngân hàng trong nc.
+ Trái phiu hay các giy t có giá ct trong túi.
ô la hóa không chính thc đc chia làm 3 giai đon:
Thang Long University Library
13
Các nhà kinh t thng gi giai đon đu ca đô la hóa không chính thc là giai
đon “thay th tài sn”. Trong giai đon này, ngi dân gi trái phiu ngoi t và các
khon tin gi  nc ngoài nh mt phng tin ct tr nhm tránh vic gim giá tr
tài sn do lm phát trong nc hay vic tch thu tài sn xung công nh mt s nc đã
làm.
Giai đon th hai ca ô la hóa không chính thc đc các nhà kinh t gi là
giai đon “thay th tin t”. Trong giai đon này, ngi dân gi mt khi lng ln
các trái phiu ngoi t và tin gi ngoi t ti h thng ngân hàng trong nc (nu

đc phép). Lúc này, ngoi t va thc hin chc nng là phng tin thanh toán, va
thc hin chc nng ct tr. Tin lng, thu, nhng chi tiêu hàng ngày nh hàng tp
phm hay các hóa đn đin đc thanh toán bng ni t, nhng vi các tài sn có giá
tr ln nh ô tô và nhà ca thì thng đc tr bng ngoi t.
Trong giai đon cui ca đô la hóa không chính thc, giá c ca hàng hóa đc
tính bng ni t nhng mi ngi thng liên tng đn ngoi t theo t giá hi đoái.
[19]
ô la hóa không chính thc rt ph bin  các nc đang phát trin.
- ô la hoá bán chính thc (đô la hóa tng phn): là nhng nc có h thng
lu hành chính thc hai đng tin: đng bn t và đng ni t. Chính ph các nc này
không chính thc công nhn đô la hóa bng vic dùng đô la M (hoc mt ngoi t
mnh khác) thay cho bn t, nhng cho phép khu vc kinh t b đôla hóa tn ti song
song vi khu vc kinh t s dng bn t. [16]
Biu hin ca đô la hóa bán chính thc là vic dân chúng có th gi tin  ngân
hàng bng ngoi t hoc ct tr đô la tin mt nhng vn tip tc a thích nm gi và
thanh toán bng đô la trong lnh vc mua bán hàng ngày. ó nh là mt hành đng
thay th tài sn vì dân chúng luôn mun đm bo an toàn cho tài sn ca mình nht là
trong tình trng h thng tin t cha n đnh, lm phát d xy ra vi đng ni t. Lúc
này dân chúng có th ct tr tài sn ca mình di nhiu hình thc: chng khoán nc
ngoài hoc bt c tài sn nào ca nc ngoài, tin gi ngoi t  nc ngoài, tin gi
ngoi t ti các ngân hàng trong nc hay ngoi t mt (foreign bank note). Hành đng
gi tin bng ngoi t vào ngân hàng là mt dng đôla hóa nn kinh t (đôla hóa tin
gi  các ngân hàng trong nc).
Trên th gii có khong 12 nc đc IMF xp là nc có đô la hóa bán chính
thc.  nhng nc này, đng ngoi t là đng tin lu hành hp pháp, và thm chí có
th chim u th trong các khon tin gi ngân hàng, nhng đóng vai trò th cp trong
vic tr lng, thu và nhng chi tiêu hàng ngày.
14
Tuy nhiên, không ging các nc có đô la hóa không chính thc, các nc có
đô la hóa bán chính thc vn duy trì NHTW hay mt c quan tin t có quyn hn đ

thc hin chính sách tin t ca h.
- ô la hoá chính thc (hay còn gi là đô la hoá hoàn toàn): Mt quc gia
b đô la hóa chính thc khi quc gia này cho phép mt cách rõ ràng vic s dng đng
đô la M làm đn v tin t hp pháp cho các giao dch và hp đng tin t. [11]


Nu mt quc gia thc hin đôla hóa chính thc có ngha là quc gia đó đn
phng ly đôla M (hoc mt ngoi t mnh nào đó) làm phng tin thanh toán, tích
tr tài sn, và đn v tính toán thay cho bn t (đng tin riêng ca nc đó). Ngha là
đng ngoi t không ch đc s dng hp pháp trong các hp đng gia các bên t
nhân, mà còn hp pháp trong các khon thanh toán ca Chính ph. Theo đó, toàn b
tài sn Có, tài sn N, các hp đng giao dch, giá c hàng hóa và dch v, tin lng
s, hoàn toàn (hoc mt phn), đc niêm yt bng (hoc gán theo) đôla mt cách
công khai hoc ngm đnh. Nu đng ni t còn tn ti thì nó ch có vai trò th yu và
thng ch là nhng đng tin xu hay các đng tin mnh giá nh. Thông thng các
nc ch áp dng đô la hoá chính thc sau khi đã tht bi trong vic thc thi các
chng trình n đnh kinh t và thng ch chn mt ngoi t làm đng tin hp pháp.
Theo đánh giá ca IMF nm 1998, 19 nc có mc đ đô la hoá cao vi t l
tin gi ngoi t/M2 ln hn 30%, bao gm các nc: Argentina, Azerbaijian,
Belarus, Bolivia, Cambodia, Costa Rica, Croatia, Georgia, Guinea - Bissau, Laos,
Latvia, Mozambique, Nicaragua, Peru, Sao Tome, Principe, Tajikistan, Turkey và
Uruguay.
30 nc có mc đ đô la hoá va phi vi t l tin gi/M2 khong 16,4%,
bao gm các nc: Albania, Armenia, Bulgaria, Cng hoà Czech, Dominica,
Honduras, Hungary, Jamaica, Jordan, Lithuania, Macedonia, Malawi, Mexico,
Moldova, Mongolia, Pakistan, Philippines, Poland, Romania, Russia, Sierra Leone,
Cng hoà Slovak, Trinidad, Tobago, Uganda, Ukraine, Uzbekistan, Vit Nam, Yemen
và Zambia.
1.4.3. Nguyên nhân ca tình trng đô la hóa
(i) ô la hoá là hin tng ph bin xy ra  nhiu nc, đc bit là  các nc

chm phát trin.
Mt nguyên nhân chính đc nhiu ngi công nhn là do nhu cu phòng
chng ri ro các loi, trong đó có ri ro lm phát và đng bn t b mt giá so vi
ngoi t, ri ro sp đ ca mt th ch tin t, ri ro gn vi s yu kém ca các c
Thang Long University Library
15
quan chc nng ca chính ph mà vì đó chính ph không th đa ra nhng cam kt v
n đnh và an toàn ca ca h thng và th ch kinh t.
ô la hoá thng gp khi mt nn kinh t có t l lm phát cao, sc mua ca
đng bn t gim sút thì ngi dân phi tìm các công c d tr giá tr khác, trong đó
có các đng ngoi t có uy tín. Song song vi chc nng làm phng tin ct gi giá
tr, dn dn đng ngoi t s cnh tranh vi đng ni t trong chc nng làm phng
tin thanh toán hay làm thc đo giá tr.
Tình trng đô la hoá bao gm c ba chc nng thuc tính ca tin t, đó là:
Chc nng làm phng tin thc đo giá tr, chc nng làm phng tin ct gi, chc
nng làm phng tin thanh toán. Vi chc nng ban đu làm phng tiên ct tr giá
tr, dn dn đng ngoi t s cnh tranh vi đng ni t làm phng tin thanh toán
hay làm thc đo giá tr. [17]
(ii) Hin tng đô la hoá bt ngun t c ch tin t th gii hin đi
ô la M là mt đng tin mnh, n đnh, đc t do chuyn đi đã đc lu
hành khp th gii và t đu th k 20 đã dn thay th vàng thc hin vai trò tin t
th gii.
Ngoài đng đô la M, còn có mt s đng tin ca các quc gia khác cng đc
quc t hoá nh: bng Anh, mác c, yên Nht, Franc Thu S, euro ca EU nhng
v th ca các đng tin này trong giao lu quc t không ln; ch có đô la M là
chim t trng cao nht (khong 70% kim ngch giao dch thng mi th gii). Cho
nên ngi ta thng gi hin tng ngoi t hoá là "đô la hoá". [17]
(iii) ô la hóa là kt qu ca quá trình quc t hóa giao lu thng mi
Trong điu kin ca th gii ngày nay, hu ht các nc đu thc thi c ch
kinh t th trng m ca; quá trình quc t hoá giao lu thng mi, đu t và hp

tác kinh t ngày càng tác đng trc tip vào nn kinh t và tin t ca mi nc, nên
trong tng nc xut hin nhu cu khách quan s dng đn v tin t th gii đ thc
hin mt s chc nng ca tin t, song song vi đng bn t, Vit Nam ta cng không
thoát khi xu th chung đó. ô la hoá  đây có khi là nhu cu, tr thành thói quen
thông l  các nc, mc dù mc đ  tng nc là khác nhau. [17]
(iv) ô la hóa ph thuc vào tình hình kinh t xã hi ca mi quc gia
 Trình đ phát trin kinh t cùng tính cht ca nn kinh t đó. ô la hóa thng
ri vào các nc có trình đ phát trin thp, các nc đang phát trin, đang
trong quá trình chuyn đi sang nn kinh t th trng.
16
 Trình đ dân trí và tâm lý ngi dân.
 Trình đ phát trin ca h thng ngân hàng, nht là hot đng thanh toán. Rõ
ràng khi h thng ngân hàng còn non tr, hot đng thanh toán cha phát trin,
công ngh thanh toán còn lc hu thì thng có tình trng đô la hóa nn kinh t.
 Chính sách tin t và c ch qun lý ngoi hi, cùng mc đ đm bo tính
nghiêm minh ca c ch qun lý. Nu nh đng ni t n đnh, c ch qun lý
ngoi hi cht ch thì tình trng đô la hóa nn kinh t rt khó xy ra.
 Kh nng chuyn đi ca đng tin ni t - đng tin ca quc gia đó.
Nhng yu t nói  trên mc đ càng thp thì quc gia đó s có tình trng đô
la hóa càng cao. [17]
1.4.4. Tiêu chí đo lng mc đ đô la hóa
 nghiên cu vn đ này mt cách c th ta cn xem xét trên c hai khía
cnh sau:

Lng tin mt ngoi t trong lu thông (DCC - dollar currency in circulation).
ây chính là nhân t chính ca tình trng đô la hóa  mt s nc.
Vic xác đnh chính xác lng đô la này là rt khó, nht là đi vi các nc
đang phát trin và đang chuyn đi khi mà tình trng buôn lu còn ln cha kim soát
đc, b máy hi quan còn non kém và tu tin, lut pháp không nghiêm, tình trng
tham nhng đáng lo ngi. Do đó, ch có th cn c vào các ngun đô la M chuyn t

nc ngoài vào trong nc qua con đng t nhân nh: thu nhp t buôn lu hay buôn
bán tiu ngch, kiu hi, quà biu và quà tng bng đô la M, cá nhân mang trc tip
theo mình khi xut cnh có khai báo (trên mc quy đnh) và không khai báo (không t
giác khai báo và di mc phi khai báo), các ngun thu bng đô la M  trong nc,
nh : dch v du lch vi khách nc ngoài Bi vy, ch yu phi da vào quan sát,
thông tin d lun, nhìn nhn các giao dch thanh toán trong dân c, nht là các giao
dch có giá tr ln, nh: mua bán bt đng sn mua xe máy,
c bit là ngi dân còn có tâm lý ct tr đô la M trong nhà mà không phi
bt k ai cng sn sàng gi vào ngân hàng, s dng USD trong thanh toán mua đt đai,
nhà , các ca hàng, ca hiu, khách sn nhà hàng, công ty du lch và dch v công
khai hay không công khai thu tin ca khách hàng bng ngoi t
- Lng tin gi ngoi t trong h thng ngân hàng (FCDs - foreign curency
depoits). Tin gi ngoi t chim mt phn đáng k trong khi tin m rng ( Vit
Nam là M2 tc tng phng tin thanh toán) ca mt s nc đang phát trin. Theo
Thang Long University Library
17
qu tin t quc t (IMF), tiêu chí đ đánh giá mc đ đô la hoá  mt quc gia là t l
tin gi ngoi t trên tng phng tin thanh toán. Theo cách tính này, IMF cho rng
nu t l này (FCDs/M2) ln hn 30% thì đc đánh giá là có mc đ đô la hoá cao.
Trên thc t, t l FCDs/M2 bng 15% - 20% là ph bin  nhng nc duy trì tin
gi ngoi t.
1.4.5. Nhng tác đng ca đô la hóa
ô la hoá nn kinh t có nhng mt li và mt hi nht đnh ca nó song
chúng ta phi nhn rõ cái li và cái hi đ t đó khai thác nhng mt có li và hn ch
nhng nh hng có hi đn nn kinh t.
1.4.5.1. Nhng tác đng tích cc
(i) ô la hóa to mt cái van gim áp lc cho nn kinh t trong thi k lm phát
cao, b mt cân đi và các điu kin kinh t v mô không n đnh. ng thi, do có
mt lng ln đô la M trong h thng ngân hàng nên s cung cp cho các tác nhân
kinh t mt công c t bo v đ chng li lm phát, và là phng tin đ mua hàng

hoá  th trng phi chính thc.
Ti các nc đô la hóa chính thc, bng vic s dng đng ngoi t, h s h
thp đc t l lm phát hin ti và ri ro lm phát trong tng lai. Các nc này s đm
bo duy trì đc t l lm phát gn vi mc lm phát thp  các nc phát hành đng
ngoi t. Khi đó, lm phát thp s làm tng s an toàn vi tài sn cá nhân, khuyn khích
tit kim và cho vay dài hn. Lm phát thp cng giúp nhng ngi ngh hu, nhng
ngi có thu nhp c đnh, nhng ngi nghèo có tài khon ti ngân hàng đc đm bo
rng khon tit kim ca h đc duy trì giá tr. Hn na,  nhng nc này, NHTW s
không còn kh nng phát hành nhiu tin và không th trông ch vào ngun phát hành
này đ trang tri thâm ht ngân sách nhà nc, k lut v tin t và ngân sách đc tht
cht. Do vy, các chng trình ngân sách s mang tính tích cc hn.
(ii) Tình trng đô la hóa đc cho là có tác dng thúc đy phát trin ngành Ngân
hàng và nâng cao vai trò ca nó trong nn kinh t, phn ánh di góc đ t trng
tin gi trong h thng ngân hàng.
iu này có đc là do ngi gi tin thay vì chuyn tài sn ca mình bng
ngoi t ra nc ngoài trong bi cnh ri ro lm phát cao nay đc phép, và có th yên
tâm, gi tài sn (bng ngoi t) ca mình vào h thng ngân hàng trong nc và hng
lãi tính theo ngoi t mà không cn bn tâm đn lm phát ca đng bn t. Nói cách
khác, đô la hóa giúp cung cp “dinh dng” nuôi sng h thng ngân hàng trong nc.
Tng cng kh nng cho vay ca ngân hàng và kh nng hi nhp quc t.