Bài thực hành nhóm 1
(Thực hiện ngày 16/03/2013)

Đôi nét về T.x Mường Lay
•
Thị xã Mường Lay trước năm 1995 là thị xã tỉnh lỵ của
tỉnh Lai Châu cũ có tên là thị xã Lai Châu. Năm 2005,
Chính phủ tái thành lập thị xã và đổi tên là thị xã Mường
Lay trực thuộc tỉnh Điện Biên. Thị xã Mường Lay trước
khi di dân có khoảng hơn 3.000 hộ dân, có ba xã
phường. Từ 2005, thị xã đã triển khai di dân theo quy
hoạch gồm năm điểm tái định cư: khu Đồi Cao dành cho
du lịch – dịch vụ cảng; khu Nậm Cản dành cho trường
học, lực lượng vũ trang; khu cơ khí dành cho trung tâm
thương mại; khu Chi Luông dành cho các cơ quan hành
chính sự nghiệp; khu Lay Lưa dành cho khu đô thị mở
rộng.

2.Điều kiện tự nhiên
1.Vị trí địa lí
3.Lịch sử
4.Dân cư
5.Văn hóa xã hội và giáo dục

Vị trí địa lí
•
Thị xã Mường Lay nằm ở phía bắc của tỉnh
Điện Biên, cách trung tâm thành phố Điện Biên
phủ 102 km, có giới hạn từ 21°57’35” đến

22°06’10” vĩ độ Bắc và từ 103°02’35” đến
103°11’10” kinh độ Đông.Phía bắc và tây bắc
giáp huyện Mường Tè và huyện Sìn Hồ của
tỉnh Lai Châu; phía Đông, phía nam và tây nam
giáp huyện Mường Chà, tỉnh Điện Biên.


Điều kiện tự nhiên
Địa hình
•
Thị xã Mường Lay có địa hình đa dạng,
phức tạp. Đồi núi cao, độ dốc lớn và bị chia
cắt mạnh bởi hệ thống sông suối nhiều (5,5
- 6km/km2). Độ dốc tự nhiên lớn hơn 250
chiếm hơn 90% tổng diện tích của Thị xã,
hướng dốc chính thấp dần về phía Bắc
(sông Đà).
•
Thị xã được chia thành 3 vùng chính
+ Vùng đồng bằng
+ Vùng núi thấp
+ Vùng núi trung bình và cao


Điều kiện tự nhiên
Khí hậu
•
Khí hậu thị xã thuộc khu vực nhiệt đới gió mùa
miền Bắc Việt Nam.Là vùng đón gió tây và đông
nam. Mùa hè chịu ảnh hưởng của gió phơn Tây

Nam (Gió Lào).Hằng năm có 2 mùa rõ rệt : Mùa
đông tương đối lạnh , ít mưa và sương muối kéo
dài từ tháng 11 đến tháng 3. Mùa hạ từ tháng 4
đến tháng 10 , nóng, mưa nhiều.Lượng mưa
trung bình hàng năm khoảng 2.066,1mm mưa tập
chung theo mùa.
Sông suối
•
Đặc thù sông suối ở đây độ dốc lớn, có lượng
dòng chảy lớn, không đều, giảm dần từ Bắc
xuống Nam. Thị xã nằm trong thung lũng hẹp, dài,
nơi ngã ba giao cắt của các con sông: Sông Đà,
sông Nậm Na và suối Nậm Lay. Phần lớn đất đai
Thị xã thuộc lưu vực của suối Nậm Lay.


Điều kiện tự nhiên
Thổ nhưỡng
•
Thị xã bao gồm 6 loại đất chính:Đất cát ven
sông suối, đất phù sa ngòi suối, đất đỏ vàng
trên đá sét, đất đỏ vàng trên đá biến chất, đất
đỏ vàng trên đá macma axit, đất đỏ vàng biến
đổi do trồng lúa
Khoáng sản
•
Ít chủng loại nhưng có 1 số khoáng sản giàu về
số lượng:Khoáng sản vật liệu xây dựng ốp lát,
đá phiến lợp, khai thác cát sỏi…


Lịch sử
•
Thời Hùng Vương, nước Văn Lang được chia
làm 15 bộ, Thị xã Mường Lay ngày nay thuộc
bộ Tân Hưng; thời Lý thuộc châu Lâm Tây;
thời Trần thuộc lộ Đà Giang; thời Lê Lợi thuộc
trấn Gia Hưng. Năm 1463, trấn Hưng Hóa
được thành lập gồm 3 phủ: Gia Hưng, Quy
Hóa, An Tây. Phủ An Tây có 10 châu, Thị xã
Mường Lay hiện nay thuộc Châu Lai của phủ
An Tây.
•
Năm 1841, nhà Nguyễn lấy đất các châu Ninh
Biên, Tuần Giáo và Châu Lai lập thành phủ
Điện Biên. Châu Lai thuộc phủ Điện Biên.
•
Năm 1858, thực dân Pháp xâm lược nước ta
song mãi đến tháng 4-1890 chúng mới chiếm
được Lai Châu, trong đó có Châu Lai.

Lịch sử
•
Ngày 29-4-1955, Khu tự trị Thái - Mèo được thành
lập gồm 16 châu, châu Mường Lay trực thuộc khu
tự trị Thái - Mèo vì không có cấp hành chính tỉnh
•
Sau kỳ họp thứ V Quốc hội khóa II nước
Việt Nam dân chủ cộng hòa( 24 đến 27-10-1962 ), 2
kỳ họp Hội đồng nhân dân tỉnh Lai Châu (1963),
Công văn số 1222/CQĐG của Bộ Nội vụ( 3-4-

1964 ), Quyết định số 664/TCCB của Ủy ban hành
chính tỉnh Lai Châu(28-8-1964), Quyết định số 189-
CP của Hội đồng Chính phủ (8-10-1971). Ngày 2-3-
2005, Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa
Việt Nam ra Nghị định số 25/2005/NĐ-CP về việc
"điều chỉnh địa giới hành chính và đổi tên Thị xã Lai
Châu thành Thị xã Mường Lay“. Một quá trình dài
với những thay đổi về địa giới hành chính và tên gọi
nhưng địa danh Châu Lai - thị trấn Mường Lay - thị
trấn Lai Châu - Thị xã Lai Châu - Thị xã Mường Lay
vẫn trường tồn với thời gian và lịch sử.

Dân cư
•
Thị xã Mường Lay có 2 phường, 1 xã, 47 tổ
bản, địa bàn dân cư với 2.561 hộ, dân số trung
bình 10.699 người. Những năm qua, công tác
dân số trên địa bàn còn gặp nhiều khó khăn,
nhiều người dân chưa hiểu đầy đủ về Pháp
lệnh Dân số, tư tưởng "trọng nam, khinh nữ"
còn tồn tại ở một bộ phận nhân dân, tỷ lệ sinh
con thứ 3 trở lên vẫn còn gia tăng ở một số bản
vùng cao, tỷ lệ mất cân bằng giới tính đang là
một thách thức với công tác dân số - KHHGĐ
•
Địa bàn Mường lay có 8 dân tộc anh em sinh
sống trong đó có dân tộc thái chiếm 59,8%, dân
tộc kinh chiếm 32,6 % , dân tộc mông chiếm
6,1 % còn lại là các dân tộc khác chiếm 1,5%.
Đời sông nhân dân thị xã vẫn còn ở mức thấp

số hộ nghèo nhiều( theo số liệu 2009)

Văn hóa xã hội và giáo dục
Văn hóa xã hội
•
Từ khi thành lập đến nay, văn hoá - xã hội của
các dân tộc trên địa bàn Thị xã có nhiều chuyển
biến tích cực. Dân tộc Thái vẫn lưu giữ và phát
triển được những bản sắc văn hoá đặc trưng
của mình.
•
Ăn: Ngày nay gạo tẻ đã trở thành lương thực
chính, tuy vậy gạo nếp vẫn được nhiều người
ưa thích. Trên mâm không thể thiếu được món
ớt giã với muối, tỏi, có rau thơm, mùi, lá hẹ hoặc
củ kiệu có thể thêm gan gà luộc chín, cá
nướng gọi là chẩm chéo. Các món ẩm thực
mang đậm bản sắc dân tộc Thái trắng nơi đây
như: Thịt hun khói, cá nướng (pa pỉnh tộp), cơm
lam (khẩu lam), gà nướng (nhắm cáy pỉnh), xôi
ngũ sắc, canh măng chua nấu cá (pa canh nó
xủm), canh chân trâu nấu lá vón vén, rêu đá, rau
rớn nộm, hoa chuối rừng nộm, măng lay nộm


Văn hóa xã hội và giáo dục
Văn hóa xã hội
•
Mặc: Các cô gái Thái trắng mặc áo cánh và áo
cóm, đủ màu sắc, đính khuy bạc hình con bướm,

nhện, ve sầu chạy trên đường nẹp xẻ ngực, bó
sát thân, kết hợp với chiếc váy vải màu thẫm, thắt
eo bằng dải lụa màu xanh lá cây, đeo dây xà tích
bạc ở bên hông. Ngày lễ, tết có thể khoác thêm
chiếc áo dài đen, xẻ nách, hoặc kiểu chui đầu, hở
ngực có hàng khuy bướm của áo cánh, chiết eo,
vai phồng, đính vải trang trí ở nách và đôi vai ở
phía trước. Nam giới mặc quần cắt để thắt lưng; áo
cánh xẻ ngực có túi ở hai bên gấu vạt và một túi ở
ngực trái.
•
Ở: Người Thái ở nhà sàn. Nhà có dáng vẻ khác
nhau: Nhà 4 mái mặt bằng sàn hình chữ nhật gần
vuông, hiên có lan can; nhà sàn dài, cao, mỗi gian
hồi làm tiền sảnh; nhà mái thấp, hẹp lòng, gần
giống nhà người Mường.

Văn hóa xã hội và giáo dục
•
Người Thái trắng ở Mường Lay việc lấy vợ và lấy
chồng phải trải qua nhiều bước, trong đó có ba
bước cơ bản : Bước một là “khơi khoản”( người
con trai đến ở rể chưa được vào trong nhà mà
phải ở ngoài.), bước hai là “khửn khơi”( chàng rể
được vào trong nhà để thử thách phẩm chất và
lao động), bước ba là “tỏn pậu” (đón dâu về nhà
chồng).
•
Lễ hội Then Kin Pang là lễ hội tiêu biểu của dân
tộc của người thái trắng.

•
Ngoài ra người Thái trắng còn có các hoạt động
văn hoá - văn nghệ khác như: Các điệu xòe, các
loại sáo lam và tiêu, có hát thơ, đối đáp giao
duyên phong phú. Trò chơi của người Thái phổ
biến là ném còn, kéo co, dạo thuyền, bắn nỏ, tó
cù và tó má lẹ

Văn hóa xã hội và giáo dục
•
Dân tộc Mông trên địa bàn Thị xã cũng vẫn
lưu giữ được nét văn hoá truyền thống riêng
như: Ăn tết vào cuối tháng 11, đầu tháng 12
âm lịch hàng năm và tổ chức lễ hội vui chơi:
Ném pa pao, múa khèn Trang phục nhiều
màu sắc, trong đó màu chủ đạo là màu đen.
Thị xã thường xuyên tổ chức các đợt thi đấu
thể thao, biểu diễn văn nghệ chào mừng các
ngày lễ lớn trong năm.

Trang phục dân tộc Thái Trang phục dân tộc Mông
Nhà sàn người Thái