1

LI M ĐU

àÝààà tài
Tàu kin nn kinh t có nhiu biààààà tn ti và phát
trin, ngân hàng cn có nhàààààt hiu qu, vì vy an toàn
trong hoàng tín dng là mt trong nhng và c quan tààu không
ch  Vit Nam mà còn  các quc gia khác trên th gii.
Trong hoà ng tín dng, bo lãnh thanh toán là mt mng có kh à à
trin mààààTàààààt hình thc tín dng nên ri ro
trong hoàng bo lãnh thanh toán cààààu không tránh khààà
và t ra là làm sao có th hn ch ri ro àc ngân hàng quan tâm trong
sut quá trình hoàng ca mình.
Trong thàààààu Quyành, Ngh àTààc ban hành,
ng dn v bo lãnh ngân hàng và bàm bng tài sàààc s mong
i ca các Ngân hàng trong quá trình thành tài sàm bo, góp phn hn ch
ri ro trong bo lãnh. Tuy nhiên, trong quá trình thc hin bàààm bo bng
tài sn th chàà ra mt s yu kém ààn chàng hoàng thm
nh mà càc khc phc.
Xut phát t àààààành chà ààNàààng
thành h ào lãnh thanh toán bng hình thc th chp tài sài vi khách
hàng doanh nghip ngoài quc doanh ti chi nhánh GiàVàààài
c phàPàNàài dung nghiên cu cho khóa lun tt nghip ca mình.
2. Màààu
Khóa luà càn mt s lý luààn v thành h ào lãnh bng tài
sn th chp trong ngân hàng, vai trò ca tài sà m bo trong hoà ng ngân
ààààààc trng hoàng thành h ào lãnh bng tài
sà m bà ng thà à à c nhà à à n ch còn tn ti ti chi
nhánh GiàVàTàà àààài pháp và kin ngh nhm nâng cao cht

ng nghip v thành h ài chi nhánh GiàVàààài c

2

phàPàN
àĐàng và phm vi nghiên cu
Đ tài ch yu nghiên cu nghip v thành h ào lãnh có tài sàm
bo, thc trng thành h àààààn thc tràài chi nhánh
Ging Võ.

àPàààu
Khóa lun s dààààu khoa hààààng
ààààààn logic cùng vààào sát thc tin.
5. Kt cu khóa lun
Đ tài gààà th à
CààCà lý lun v chàng thành h àào lãnh thanh toán
i vi khách hàng doanh nghip ngoài quc doanh cààààmi.
CààThc trng chàng thành h à chp tài sn trong bo lãnh
àài vi doanh nghip ngoài quc doanh tàààài c
phàPàNà Chi nhánh Ging Võ, Hà Ni
CààGii pháp nâng cao chàng thành h à chp tài sn trong
bàààài vi doanh nghip ngoài quc doanh tàààà
mi c phàPàNà Chi nhánh Ging Võ, Hà Ni










Thang Long University Library

3

LI CMàN

Tri qua bn tháng thc hin, vn dng nhng kin thàààc và cúng hc
c thêm nhiàu, hin ti luààt nghiàààààĐ àc
kt qu này, không ch có công sc ca riêng em, mà còn có s h tr ht mình t
ààày cô và bn bè. Chính vì vy mà không th thiu nhng li càà
ààn nhààààààà
Li cààu tiên em xin gàn nhàààààààà
nhààààà luôn ng h em.
Em xin gi li cààààn Thc s Nguyn Th Tàààc tip
ng dn em hoàn thành khóa lun này.
Em xin gi li cààn Quý Thy Cô trong khoa Tài chính  Nààng
Đi hc Thà Là à n tình truyà t kin thc to nn tng cho quá trình
nghiên cu khóa lun ca em và là hành trang quý báu giúp em và c trong
à
Em chân thành càààGàc, các cô chú anh ch làm vic ti ngân hàng
ài c phàPàNà Chi nhánh GiàVààààààu kin
thun là àc thc tp ti ngân hàng.
Li càài cùng giành cho nhài bààààààt qua
nhàààà chia nhng kin thc trong hc tp, nhng vui bun trong
cuc sng.
Mt ln na em xin chân thành cà



Hà Nàààà
Sinh viên
Nguyn Thanh Huyn

4

CHNG 1
C S LÝ LUN V CHT LNG THM NH H S TH CHP
TÀI SN TRONG BO LÃNH THANH TOÁN I VI DOANH NGHIP
NGOÀI QUC DOANH CA NGỂN HẨNG THNG MI
1.1 Tng quan v doanh nghip ngoài quc doanh
1.1.1. Khái nim
Doanh nghip ngoài quc doanh trong quan nim ca xã hi đc hiu nôm na
là loi hình t chc sn xut kinh doanh không do Nhà Nc làm ch và điu
hành. Trong h thng pháp lut Vit Nam, đư có Lut Doanh nghip nm 2005 và
Lut Doanh nghip Nhà nc nm 2003 bao gm các khái nim, quy đnh v
Doanh nghip nói chung và Doanh nghip Nhà nc nói riêng, nhng li không đ
cp c th v doanh nghip ngoài quc doanh, mc dù đây là hai vn bn có vai
trò “kim ch nam” làm c s pháp lý v vic đnh ngha, phân loi doanh nghip.
Theo Lut Doanh nghip Nhà Nc s 14/2003/QH11 do Quc hi nc Cng
hòa Xã hi Ch Ngha Vit Nam ban hành, ti điu 1 chng I có nêu ra khái
nim doanh nghip Nhà Nc :” Doanh nghip nhà nc là t chc kinh t do Nhà
nc s hu toàn b vn điu l hoc có c phn, vn góp chi phi, đc t chc
di hình thc công ty nhà nc, công ty c phn, công ty trách nhim hu hn”.
Có th thy rng s khác bit ln nht gia “quc doanh” và “ngoài quc doanh”
là: ch s hu nu đi chiu gia ni dung ca khái nim trên vi cách hiu
thng thy v doanh nghip ngoài quc doanh. Hn na có mt chi tit d dàng
đc nhn ra: doanh nghip quc doanh có ch s hu là Nhà nc còn “ngoài
quc doanh” thì ngc li, ch s hu không phi Nhà nc. Do đó, có th rút ra
đc mt khái nim tng đi v doanh nghip ngoài quc doanh nh sau:

Doanh nghip ngoài quc doanh là t chc kinh t do mt hay nhiu cá nhân
và/hoc t chc t nhân làm ch s hu toàn b vn điu l hoc có c phn, vn
góp chi phi, đc t chc di hình thc doanh nghip t nhân, công ty c phn,
công ty trách nhim hu hn, công ty hp danh.
1.1.2 Vai trò ca doanh nghip ngoài quc doanh
Ngày nay, doanh nghip ngoài quc doanh có v th quan trng trong c cu
nn kinh t và đang phát huy th mnh sn có đ góp phn phát trin nn kinh t
đt nc.
Th nht là
, các doanh nghip ngoài quc doanh đư và đang đóng góp cho nn
kinh t mt khi lng sn phm hàng hoá ln, đa dng phong phú, cht lng
cao, to qu tiêu dùng và xut khu, đy mnh cnh tranh. Ly ví d v t trng
giá tr sn xut công nghip: nu nh vào nm 1995, t trng giá tr sn xut công
Thang Long University Library

5

nghip ca khu vc nhà nc và t nhân là 50% - 50%, thì đn nm 2010, t l
này ch còn là 25% - 75%. Không nhng th, t l đóng góp vào tng trng giá
tr sn xut công nghip ca khu vc nhà nc đư gim t 29% trong giai đon
2001 - 2005 xung ch còn cha đn 12% trong giai đon 2006-2010. Trong khi
đó, đóng góp ca khu vc dân doanh tng t 34% lên 43% trong cùng thi k
(theo Tin s V Thành T Anh, thành viên nhóm chuyên gia kinh t, y ban
Kinh t Quc hi trong bài báo “Doanh nghip Nhà nc đang “ch đo” nh th
nào?” trên Thi báo kinh t Vit Nam VnEconomy.vn)
Doanh nghip ngoài quc doanh có nhng đc đim v tính s hu cao, b
máy sn xut kinh doanh rt nng đng, nhy bén, hiu qu sn xut kinh doanh
gn lin mc đích vì quyn li ca chính cá nhân mình, ca gia đình, ca ngi
thân, đó là điu kin giúp cho kinh t ngoài quc doanh phát huy đc mi tim
nng. Mt khác nn kinh t th trng s hot đng có hiu qu mang li li ích tt

nht cho ngi tiêu dùng và cho xã hi khi và ch khi có cnh tranh. Có cnh tranh
thì ngi sn xut mi chú trng đn hiu qu sn xut kinh doanh hn đ làm th
nào sn phm mình sn xut ra đc th trng chp nhn và tiêu th đc.
Th hai là
, doanh nghip ngoài quc doanh tng cng ngun thu cho ngân
sách nhà nc và gii quyt công n vic làm cho ngi lao đng.
Hin nay khu vc kinh t ngoài quc doanh đóng góp đáng k vào GDP và
ngân sách Nhà nc. Trong giai đon 2006-2010, khu vc doanh nghip nhà nc
chim 45% tng đu t nhng ch to ra 28% GDP, trong khi đó khu vc doanh
nghip ngoài quc doanh ch chim 28% đu t nhng li to ra ti 46% GDP.
Tng t nh vy, đóng góp ca khu vc doanh nghip Nhà nc vào tng trng
GDP đư gim rt nhanh t mc 33% trong giai đon 2001-2005 xung ch còn
19% trong giai đon 2006-2010, trong khi đó đóng góp ca khu vc doanh nghip
ngoài quc doanh tng t 45% lên 54% trong cùng thi k. Nguyên nhân chính
ca nhng s thay đi này là do tc đ tng GDP ca khu vc doanh nghip Nhà
nc đư gim t 7,6% trong giai đon 2001-2005 xung 4,0% trong giai đon
2006-2010, tc là ch bng mt na so vi khu vc ngoài quc doanh (theo Tin
s V Thành T Anh, thành viên nhóm chuyên gia kinh t, y ban Kinh t Quc
hi trong bài báo “Doanh nghip Nhà nc đang “ch đo” nh th nào?” trên
Thi báo kinh t Vit Nam VnEconomy.vn)
V phn đóng góp cho ngân sách, khu vc kinh t ngoài ca khu vc doanh
nghip ngoài quc doanh có xu hng vt tri hn so vi khu vc Nhà nc qua
mt thp niên gn đây. Trong sut 10 nm, t l đóng góp ca khu vc doanh
nghip Nhà nc cho ngân sách quc gia (ngoài du m) trung bình cha ti cha

6

ti 20% và ngày mt gim so vi chính mình cng nh so vi khu vc t nhân
(bao gm khu vc doanh nghip ngoài quc doanh và đu t FDI). Nu nh trong
giai đon 2001 - 2005, doanh nghip Nhà nc đóng góp 19,6% cho ngân sách,

cao gn gp ri so vi khu vc t nhân, thì trong giai đon 2006 - 2010, t l này
gim xung ch còn 17,6%, tc là ch bng 4/5 so vi khu vc t nhân (theo Tin
s V Thành T Anh, thành viên nhóm chuyên gia kinh t, y ban Kinh t Quc
hi trong bài báo “Doanh nghip Nhà nc đang “ch đo” nh th nào?” trên
Thi báo kinh t Vit Nam VnEconomy.vn)
Cùng vi s phát trin ca nn kinh t, nhu cu xã hi ngày càng tng lên và đ
đáp ng đc nhu cu xã hi, các thành phn kinh t ngoài quc doanh luôn phi
tng cng m rng hot đng sn xut kinh doanh và cng là đ tng ngun thu
cho chính các đn v và ngun thu cho ngân sách Nhà nc. Thêm na, các doanh
nghip ngoài quc doanh đư và đang gii quyt mt s vn đ nan gii, đó là vn
đ v công n vic làm cho ngi lao đng, gim t l tht nghip, góp phn đy
lùi các t nn xã hi. Theo kt qu điu tra doanh nghip ca Tng cc Thng kê
cho thy, t trng lao đng ca khu vc doanh nghip Nhà nc gim rt nhanh t
mc 44% trong giai đon 2001 - 2005 xung ch còn 23% trong giai đon 2006-
2009. Không nhng th, t l to ra vic làm mi cng gim mt cách tng ng
t -4% xung -13%, tc là doanh nghip Nhà nc không nhng không to ra vic
làm mi mà còn ct gim lao đng, do vy đt gánh nng to vic làm mi hoàn
toàn trên vai ca khu vc t nhân, ch yu là ca khu vc dân doanh. T đó ta
thy rng, s phát trin ca kinh t ngoài quc doanh là mt gii pháp hu hiu
cho vic gii quyt công n vic làm cho ngi lao đng (theo Tin s V Thành
T Anh, thành viên nhóm chuyên gia kinh t, y ban Kinh t Quc hi trong bài
báo “Doanh nghip Nhà nc đang “ch đo” nh th nào?” trên Thi báo kinh t
Vit Nam VnEconomy.vn)
1.1.3. Các loi hình doanh nghip chính ca khu vc kinh t ngoài quc doanh
Dù là doanh nghip Nhà nc hay doanh nghip ngoài quc doanh thì t vic
đng kỦ kinh doanh đn t chc hot đng, quyn li và ngha v đu phi tuân
theo Lut Doanh nghip 2005. T đó cho thy, các loi hình doanh nghip ca khu
vc kinh t ngoài quc doanh cng phù hp vi Lut này, c th là có các loi
hình công ty nh sau:
- Doanh nghip t nhân

- Công ty c phn
- Công ty trách nhim hu hn:
+ Công ty TNHH mt thành viên
Thang Long University Library

7

+ Công ty TNHH hai thành viên
- Công ty hp danh
vi các đc đim, tính cht đc quy đnh ti Lut doanh nghip s
60/2005/QH11 đc Quc hi ban hành ngày 29/11/2005.
Loi hình đu tiên phi nhc đn là doanh nghip t nhân. ây là hình thc t
chc kinh t có nhng đc đim tách bch rõ ràng nht so vi công ty Nhà Nc.
Doanh nghip t nhân là doanh nghip do mt cá nhân làm ch và t chu trách
nhim bng toàn b tài sn ca mình v mi hot đng ca doanh nghip và không
có quyn phát hành bt c mt loi chng khoán nào theo điu 141 chng 6 Lut
doanh nghip. iu này còn quy đnh rõ rng mi cá nhân ch đc quyn thành
lp mt doanh nghip t nhân.

Doanh nghip t nhân có s tng trng mnh m c v s lng ln quy mô,
to ra nhng hàm lng giá tr cao cho nn kinh t, cung cp mt s lng vic
làm ln cho ngi lao đng. Khi doanh nghip khu vc t nhân hot đng trên
nhiu lnh vc vi s nng đng nhy bén, vn dng nng lc ti đa đ tn ti, to
sc ép đi mi khi DNNN dn ti nâng cao nng lc cnh tranh ca toàn nn
kinh t. Không ch thu hút vn đu t, quy mô vn ch s hu ca các doanh
nghip t nhân trong nc đư tng lên đáng k cho thy doanh nghip t nhân
đang vn lên đ tr thành thành phn ct cán trong c cu nn kinh t hin nay.
Ví d, vic các doanh nghip t nhân chim t l áp đo trong danh sách 500
doanh nghip tng trng nhanh nht Vit Nam nm 2011 - Fast 500 do Vietnam
Report va công b, mà theo đó, các doanh nghip t nhân đư chim t l ti

71,6% trên bng xp hng trong khi t l này ca các doanh nghip nhà nc ch
là 22,2%. Không nhng th, các doanh nghip t nhân tng trng cng là nhng
doanh nghip đy khát vng và cam kt đu t dài hn. Nht là trong tình hình khó
khn nh hin nay, Vietnam Report vn thng kê đc trên 70% các doanh nghip
t nhân FAST 500 d kin s tng đu t và m rng sn xut trong nm 2012.
ây là mt minh chng rõ ràng đư cho thy s tng trng ln mnh ca loi hình
doanh nghip này trong thi gian qua.
iu 38, mc 1, chng 3 Lut Doanh Nghip do Quc hi ban hành nm
2005 quy đnh, công ty TNHH hai thành viên tr lên là loi hình doanh nghip có
t cách pháp nhân k t ngày đc cp Giy chng nhn kinh doanh, trong đó
thành viên có th là t chc, cá nhân, s lng thành viên không vt quá nm
mi. Các thành viên chu trách nhim v các khon n và ngha v tài sn khác
ca doanh nghip trong phm vi s vn cam kt góp vào doanh nghip và ch đc
chuyn nhng theo quy đnh ti các điu khon trong Lut. Ngoài ra, công ty
trách nhim hu hn không đc quyn phát hành c phn.

8

Trong nn kinh t nc ta hin nay, công ty TNHH hai thành viên là mt loi
hình doanh nghip khá ph bin do có nhiu u đim v c cu t chc cng nh
vn. Có th nói, đây là mô hình lỦ tng đ la chn khi kinh doanh  qui mô va
và nh. Thêm na, vi qui đnh ti iu 166 Lut Doanh nghip 2005 thì chm
nht trong thi hn bn nm k t ngày Lut DN 2005 có hiu lc (01/7/2006),
các công ty nhà nc thành lp theo quy đnh ca Lut DNNN nm 2003 phi
chuyn đi thành công ty TNHH hoc công ty c phn. Vy nên công ty TNHH

càng chng t đc tim nng ha hn ca mình trong c cu nn kinh t.
c đim công ty TNHH mt thành viên đc nêu rõ ti điu 63, mc 2,
chng 3 nh sau: công ty trách nhim hu hn mt thành viên là doanh nghip
do mt t chc hoc mt cá nhân làm ch s hu (sau đây gi là ch s hu công

ty); ch s hu công ty chu trách nhim v các khon n và ngha v tài sn khác
ca công ty trong phm vi s vn điu l ca công ty. Công ty trách nhim hu
hn mt thành viên có t cách pháp nhân k t ngày đc cp Giy chng nhn
đng kỦ kinh doanh và không đc quyn phát hành c phn.
Nhìn chung, công ty TNHH mt thành viên có đy đ các đc thù ca công ty
TNHH có ít nht hai thành viên. im khác bit duy nht gia công ty trách nhim
hu hn mt thành viên và công ty trách nhim hu hn có ít nht hai thành viên
là công ty trách nhim hu hn mt thành viên ch có mt thành viên duy nht và
thành viên này phi là mt t chc có t cách pháp nhân.
Li th ca công ty trách nhim hu hn mt thành viên là ch s hu công ty có
toàn quyn quyt đnh mi vn đ liên quan đn hot đng ca công ty. Tuy nhiên,
loi hình công ty này cng có hn ch là các cá nhân không đc phép thành lp
loi hình công ty này, ch có mt s ch th có t cách pháp nhân nh các t chc
chính tr xã hi, công ty c phn, công ty nhà ncầ mi đc thành lp công ty
trách nhim hu hn mt thành viên.

c coi là sinh sau đ mun hn các loi hình doanh nghip truyn thng và
mi ch tr nên ph bin  kinh t trong nc t hn mi nm tr li đây, doanh
nghip có vn c phn đư và đang chng minh tim nng ca mình, vi các đc
đim phù hp tình hình nn kinh t th gii hin nay, đc bit khi Vit Nam đư gia
nhp WTO đc gn 5 nm. iu 77 chng 4 lut Doanh nghip quy đnh: công
ty c phn là là doanh nghip có t cách pháp nhân k t ngày đc cp Giy
chng nhn đng kỦ kinh doanh, trong đó: vn điu l đc chia thành nhiu phn
bng nhau gi là c phn; c đông có th là t chc, cá nhân; s lng c đông ti
thiu là ba và không hn ch s lng ti đa. Mi c đông ch chu trách nhim v
các khon n và ngha v tài sn khác ca doanh nghip trong phm vi s vn đư
Thang Long University Library

9


góp vào doanh nghip và có quyn t do chuyn nhng c phn ca mình cho
ngi khác theo quy đnh. Ngoài ra, công ty c phn là loi hình doanh nghip duy
nht có quyn phát hành chng khoán các loi đ huy đng vn.

Vi nhng đc đim rt riêng ca mình công ty c phn có vai trò quan trng
đi vi vic thúc đy s phát trin ca nn kinh t quc dân, c th là: công ty c
phn có kh nng tp trung vn nhanh chóng vi quy mô ln đ thc hin các hot
đng sn xut kinh doanh ln. Ngoài ra, công ty c phn còn góp phn nâng cao
hiu qu s dng ca đng vn do đ cao trách nhim ca c đông và sc ép chia
lãi c phn. Hn na, công ty c phn m ra c hi kinh doanh cao hn cho nhng
ngi đang nm gi ngun vn nhàn ri trong xã hi, thúc đy tc đ chu chuyn
vn và điu hòa ngun vn hp lỦ hn. Vi vic các doanh nghip Nhà nc hin
nay ti Vit Nam s c phn hóa 100%, tc là toàn b s chuyn sang hình thc
công ty c phn, d thy t trng và vai trò ca doanh nghip c phn trong nn
kinh t s tng lên nh th nào. C th, theo s liu đc B Tài chính công b
sau khi tng hp báo cáo t 4 b, 9 tp đoàn kinh t, 10 tng công ty nhà nc đc
bit và 57 đa phng, s có 367 doanh nghip s tin hành c phn hóa và 532
đn v thc hin vic chuyn đi theo hình thc sp xp khác (giao, bán, gii th,
phá sn, gi nguyên là công ty trách nhim hu hn mt thành viên, chuyn thành
công ty trách nhim hu hn hai thành viên). B Tài chính còn cho bit, riêng
trong nm 2012, k hoch c phn hóa doanh nghip nhà nc là 93 đn v, trong
đó có 22 doanh nghip thuc b, ngành, 33 đn v thuc các tp đoàn, tng công
ty và s còn li là 38 thuc v các đa phng.
Công ty hp danh là loi hình doanh nghip đc nêu ra cui cùng trong khái
nim. Theo điu 135 chng 5 lut Doanh nghip nm 2005, công ty hp danh là
loi hình doanh nghip có t cách pháp nhân k t ngày đc cp Giy chng
nhn đng kỦ kinh doanh phi có ít nht hai thành viên là ch s hu chung ca
công ty, cùng nhau kinh doanh di mt tên chung (sau đây gi là thành viên hp
danh). Thành viên hp danh phi là cá nhân, chu trách nhim bng toàn b tài sn
ca mình v các ngha v ca công ty. Ngoài các thành viên hp danh có th có

thành viên góp vn; trong đó, các thành viên góp vn ch chu trách nhim v các
khon n ca công ty trong phm vi s vn đư góp vào công ty.
Là công ty đi nhân đin hình (hu ht các thành viên đu có mi quan h mt
thit vi nhau) nên các thành viên đu bit đc tên tui các thành viên do đó gia
các thành viên có s tin cy ln nhau cao. Là doanh nghip nhiu ch nên phát huy
đc trí tu tp th. Thành viên hp danh có trách nhim vô hn nên có th to s
tin cy cho đi tác.

10

1.2. Hot đng bo lưnh đi vi khách hàng là doanh nghip ngoài quc
doanh ca ngơn hƠng thng mi
Nghip v bo lãnh cho loi hình DNNQD hoàn toàn tuân theo các th ch,
quy đnh ca bo lãnh nói chung, c th là Lut các t chc tín dng nm 2010 và
quy ch bo lưnh ngân hàng đc ngân hàng Nhà nc Vit Nam ban hành nm
2006 và mt s quy đnh khác. Sau đây, chúng ta s đi sâu tìm hiu v các khái
nim và đc đim ca hot đng bo lãnh này.

1.2.1. Khái nim v bo lãnh ngân hàng
Trc khi quy ch bo lưnh ngân hàng đc ngân hàng Nhà nc Vit Nam
ban hành vào nm 2006, khái nim bo lưnh đư tn ti và đc đnh ngha theo
nhiu cách qua các vn bn pháp lut  các lnh vc khác nhau.
Có th tìm thy khái nim bo lãnh ti điu 361 B lut Dân s nm 2005
(Quc hi nc CHXHCN Vit Nam ban hành): “Bo lãnh là vic ngi th ba
(say đây gi là bên bo lãnh) cam kt vi bên có quyn (sau đây gi là bên nhn
bo lãnh) s thc hin ngha v thay cho bên có ngha v (sau đây gi là bên đc
bo lãnh), nu khi đn thi hn mà bên đc bo lãnh không thc hin hoc thc
hin không đúng ngha v. Các bên cng có th tho thun v vic bên bo lãnh
ch phi thc hin ngha v khi bên đc bo lãnh không có kh nng thc hin
ngha v ca mình.”

Theo điu 2, chng I quy ch bo lãnh ngân hàng nm 2006:” Bo lãnh là
cam kt bng vn bn ca t chc tín dng (bên bo lãnh) vi bên có quyn (bên
nhn bo lãnh) v vic thc hin ngha v tài chính thay cho khách hàng (bên
đc bo lãnh) khi khách hàng không thc hin hoc thc hin không đúng ngha
v đã cam kt vi bên nhn bo lãnh. Khách hàng phi nhn n và hoàn tr cho
t chc tín dng s tin đã đc tr thay.”
Ti khon 18, điu 4, Lut các t chc tín dng đc Quc hi ban hành nm
2010: “Bo lãnh ngân hàng

là hình thc cp tín dng, theo đó t chc tín dng
cam kt vi bên nhn bo lãnh v vic t chc tín dng s thc hin ngha v tài
chính thay cho khách hàng khi khách hàng không thc hin hoc thc hin không
đy đ ngha v đã cam kt; khách hàng phi nhn n và hoàn tr cho t chc tín
dng theo tha thun.”
Ngày nay, hot đng bo lãnh phát trin phong phú và đa dng trong mi mt
ca nn kinh t xã hi. Tuy nhiên hai khái nim trên đây đc coi là đnh ngha
đy đ nht v bo lãnh ngân hàng và là c s áp dng vào mi hot đng liên
quan đn bo lãnh ngân hàng sau này.
Nh vy, mt giao dch bo lãnh bao gi cng liên quan đn 3 bên: bên bo
Thang Long University Library

11

lưnh, bên đc bo lãnh và bên nhn bo lãnh.
Trong đó, khái nim bên bo lưnh đc da trên quy ch bo lãnh ngân hàng
2006 ti khon 4, điu 2: “Bên bo lãnh là t chc tín dng thc hin nghip v
bo lưnhầ” và điu 3: “T chc tín dng thc hin nghip v bo lãnh là: các t
chc tín dng thành lp và hot đng theo Lut các t chc tín dng; các ngân
hàng đc Ngân hàng Nhà nc cho phép hot đng thanh toán quc t đc thc
hin các loi bo lãnh mà bên nhn bo lãnh là các t chc và cá nhân nc

ngoài”.
Bên đc bo lãnh theo quy đnh ti điu 4 quy ch bo lãnh ngân hàng 2006:”
Khách hàng đc t chc tín dng bo lãnh là các t chc và cá nhân trong nc
và nc ngoàiầ”. Trong đó, t chc tín dng không đc bo lưnh đi vi nhng
ngi sau đây:
- Thành viên Hi đng qun tr, Ban Kim soát, Tng giám đc (Giám đc),
Phó Tng Giám đc (phó giám đc) ca t chc tín dng.
- Cán b, nhân viên ca t chc tín dng đó thc hin thm đnh, quyt đnh
bo lãnh.
- B, m, v, chng, con ca thành viên Hi đng qun tr, Ban kim soát,
Tng Giám đc (Giám đc), Phó Tng Giám đc (Phó Giám đc).
1.2.2. Các loi bo lãnh chính
1.2.2.1. Theo phng thc phát hành bo lãnh
Da trên phng thc thc hin, ta có th chia bo lãnh ngân hàng ra làm hai
loi.
Th nht là bo lãnh trc tip: là loi hình bo lưnh đn gin nht, đc thc
hin da trên mi quan h gia ba bên trong quan h bo lưnh, trong đó ngân hàng
bo lãnh cam kt thanh toán trc tip vi ngi hng th mà không cn qua mt
ngân hàng trung gian nào c. Sau khi đư bi thng cho ngi th hng bo lãnh,
ngân hàng có th trc tip truy đòi bi hoàn t ngi đc bo lãnh.
Quy trình bo lãnh trc tip có th khái quát qua s đ sau:




12









S đ 1.1. Bo lãnh trc tip
(1) Hp đng chính ký kt gia ngi đc bo lưnh và ngi th hng bo lãnh
(2) Khách hàng yêu cu phát hành bo lãnh
(3)

Ngân hàng phát hành th bo lãnh và chuyn trc tip cho ngi th hng
(sau khi đư xét duyt và chp nhn)
Th hai là phng thc bo lãnh gián tip: là loi bo lưnh trong đó ngi
đc bo lãnh s yêu cu ngân hàng th nht (gi là ngân hàng ch th) đ ngh
ngân hàng th hai (ngân hàng phát hành) đa ra cam kt bo lãnh chuyn cho
ngi th hng. Vi loi bo lưnh này, ngi đc bo lãnh không trc tip bi
hoàn cho ngân hàng phát hành mà chính ngân hàng ch th s chu trách nhim
này, thông qua mt cam kt gi là đi ng do chính ngân hàng này đa ra. Bo
lưnh đi ng cng có ni dung và điu khon quy đnh nh bo lãnh chính. Sau
khi bi hoàn cho ngân hàng phát hành, ngân hàng ch th có quyn truy đòi đi vi
ngi đc bo lãnh.
Nh vy trong bo lãnh gián tip có ít nht 4 thành phn tham gia: ngân hàng
ch th, ngân hàng phát hành, ngi đc bo lưnh và ngi th hng bo lãnh.
Bo lãnh gián tip đc s dng ch yu trong trng hp ngi th hng là
ngi nc ngoài và ngân hàng phát hành  ti quc gia ca ngi th hng. Do
đó, quyn li ca ngi th hng s đc đm bo hn.











NGÂN HÀNG
PHÁT HÀNH
NGI C
BO LÃNH
NGI TH HNG
BO LÃNH
(3)
(2)
(1)
Thang Long University Library

13

Quy trình bo lãnh gián tip có th khái quát qua s đ sau:








S đ 1.2. Bo lãnh gián tip
(1) Hp đng gc
(2) Khách hàng ra lnh cho ngân hàng phc v mình ra ch th cho ngân hàng

chính phát hành bo lãnh
(3) Ngân hàng th nht ch th cho ngân hàng th hai phát hành bo lưnh, đng
thi cam kt bi hoàn bo lưnh đi ng
(4) Ngân hàng th hai phát hành bo lãnh và chuyn trc tip đn ngi th
hng)
1.2.2.2. Theo hình thc phát hành
Các hình thc bo lưnh di đây đc trình bày và sp xp da trên công vn
s 2294 ngày 16 tháng 4 nm 2012 ca ngân hàng Nhà nc Vit Nam gi các
NHTM v vic báo cáo tình hình bo lãnh ngân hàng ca các NHTM.
Bo lãnh thanh toán
Khái nim bo lưnh thanh toán đc nêu ti khon 2, điu 5, chng 1, quy ch
bo lãnh ngân hàng 2006 nh sau:”Bo lãnh thanh toán là cam kt ca t chc tín
dng vi bên nhn bo lãnh, v vic s thc hin ngha v thanh toán thay cho
khách hàng trong trng hp khách hàng không thc hin hoc thc hin không
đy đ ngha v thanh toán ca mình khi đn hn.” Quan h gia ngi mua vi
ngi bán thc cht là quan h tín dng thng mi, theo đó ngi mua chp nhn
tr tin hàng hóa theo k hn n c th. Trong trng hp ngi mua không thanh
toán hoc thanh toán không đ s tin nh hp đng thì ngân hàng bo lãnh tr
thay cho ngi mua nh đư cam kt.
Bo lãnh thc hin hp đng
Theo khon 4, điu 5 chng 1 quy ch bo lưnh ngân hàng nm 2006, “Bo
lãnh thc hin hp đng là cam kt ca t chc tín dng vi bên nhn bo lãnh,
bo đm vic thc hin đúng và đy đ các ngha v ca khách hàng theo hp

NGÂN HÀNG PHÁT HÀNH
(NGÂN HÀNG TH HAI)
NGÂN HÀNG CH TH
(NGÂN HÀNG TH NHT)

NGI TH HNG

BO LÃNH
NGI C BO LÃNH
(2)
(3)
(1)
(4)

14

đng đã ký kt vi bên nhn bo lãnh. Trng hp khách hàng vi phm hp đng
và phi bi thng cho bên nhn bo lãnh mà không thc hin hoc thc hin
không đy đ thì t chc tín dng s thc hin thay.” ây cng là loi bo lãnh
đc dùng ph bin và có th không phi yêu cu mt loi bo lãnh nào khác
ngoài nó trong quá trình mua bán hàng hoá hoc d thu xây dng. Hin nay có
th k đn mt s loi bo lãnh thc hin hp đng ph bin nh: bo lãnh thc
hin hp đng xây lp; cung ng máy móc, thit b, hàng hoá.
Bo lãnh vay vn
Loi hình bo lãnh th ba hay đc s dng là bo lãnh vay vn. Bo lãnh vay
vn là “cam kt ca t chc tín dng vi bên nhn bo lãnh, v vic s tr n thay
cho khách hàng trong trng hp khách hàng không tr hoc không tr đy đ,
đúng hn n vay đi vi bên nhn bo lãnh” theo khon 1, điu 5, chng 1 quy
ch bo lãnh ngân hàng 2006. Bo lãnh vay vn ngày càng chng t đc v trí
ca mình trong hot đng huy đng vn ca các doanh nghip. Không ch gia tng
c hi vay đ s vn cn thit cho doanh nghip, bo lãnh vay vn tng cng hn
na mi liên kt gia ngân hàng thng mi và doanh nghip, gia các ngân hàng
thng mi vi nhau, to nên mt h thng ba bên cùng có li, đc bit trong nn
kinh t th trng hin nay.
Bo lãnh d thu
Thay vì phi np mt khon tin đt cc vi mc đích là đm bo ngi d
thu không rút lui, không thay đi Ủ đnh khi đư trúng thu, doanh nghip tham gia

d thu hin nay có th s dng bo lãnh d thu vi khon đích tng t. Khái
nim bo lãnh d thu đc quy đnh ti khon 3, điu 5, chng I, quy ch bo
lưnh ngân hàng nm 2006, đó là “cam kt ca ca t chc tín dng vi bên mi
thu, đ bo đm ngha v tham gia d thu ca khách hàng. Trng hp, khách
hàng phi np pht do vi phm quy đnh đu thu mà không np hoc không np
đy đ tin pht cho bên mi thu thì t chc tín dng s thc hin thay”. Trong
vic thc hin các hp đng xây dng hoc cung cp hàng hoá, đu thu thng
đc s dng đ la chn đi tác ti u nht. Vic đu thu bao gm các bc gi
thu, m thu, tuyên b trúng thu. Trong h s xin d thu ch thu yêu cu
ngi d thu phi có th bo lãnh ca ngân hàng vi giá tr t 1% -3% tng giá
tr c tính ca giá b thu nhm xác minh kh nng ca h tham gia đu thu.
Mc đích ca bo lãnh d thu là khng đnh vic tham gia đu thu là nghiêm túc
và ngi d thu s ký hp đng nu trúng thu.Vic phát hành bo lãnh d thu
còn bo đm cho ch thu v kh nng tài chính ca ngi thu.Trong trng hp
Thang Long University Library

15

trúng thu các hình thc bo lãnh cho các công vic tip theo nh: bo lãnh thc
hin hp đng, bo lãnh tin đt cc, s đc sn sàng.
Các loi bo lãnh khác
Ngoài các loi bo lãnh k trên, hin nay còn mt s loi hình bo lãnh khác
vi tính cht linh hot phc v các nhu cu sn xut kinh doanh thng mi ngày
càng đa dng ca doanh nghip. Ví d nh:
Bo lãnh bo đm cht lng sn phm: “là cam kt ca ca t chc tín dng
vi bên nhn bo lãnh, bo đm vic khách hàng thc hin đúng các tho thun v
cht lng ca sn phm theo hp đng đư kỦ kt vi bên nhn bo lưnh. Trng
hp khách hàng vi phm cht lng sn phm và phi bi thng cho bên nhn
bo lãnh mà không thc hin hoc thc hin không đy đ thì t chc tín dng s
thc hin thay”.(khon 5, điu 5, chng 1, quy ch bo lãnh ngân hàng 2006)

Bo lãnh hoàn tr tin ng trc: “là cam kt ca t chc tín dng vi bên
nhn bo lãnh v vic bo đm ngha v hoàn tr tin ng trc ca khách hàng
theo hp đng đư kỦ kt vi bên nhn bo lưnh. Trng hp khách hàng vi phm
hp đng và phi hoàn tr tin ng trc mà không hoàn tr hoc hoàn tr không
đy đ thì t chc tín dng s thc hin thay. ”(khon 6, điu 5, chng 1, quy ch
bo lãnh ngân hàng 2006).
Bo lưnh đi ng:” là cam kt ca t chc tín dng (bên bo lưnh đi ng) vi
bên bo lãnh v vic s thc hin ngha v tài chính cho bên bo lãnh, trong
trng hp bên bo lãnh thc hin bo lãnh và phi tr thay cho khách hàng ca
bên bo lưnh đi ng vi bên nhn bo lãnh.”(khon 7, điu 5, chng 1, quy ch
bo lãnh ngân hàng 2006).
Ngoài ra còn có các loi bo lãnh khác pháp lut không cm và phù hp vi
thông l quc t.
1.2.3. Bo lãnh thanh toán đi vi khách hàng là doanh nghip ngoài quc
doanh ca ngân hàng thng mi
1.2.3.1. Mc đích bo lãnh thanh toán
Vi s gia tng nhanh chóng v s lng ca các doanh nghip ngoài quc
doanh, vic phát trin hot đng sn xut kinh doanh, thng mi dch v là điu
ht sc quan trng đi vi khu vc doanh nghip này. Tuy nhiên, thc t cho thy
không phi doanh nghip nào cng có đ ngun lc trong ngn hn đ thc hin
nhiu hp đng mua bán cùng lúc, hay đn gin hn là vi các đi tác mi, mc
đ tin tng gia các bên cha cao, làm cho vic tha thun ký kt hp đng tr
nên khó khn hn, đc bit trong các hp đng mua bán tr chm. Thêm na, vi

16

đc đim nn kinh t Vit Nam hin nay là nn kinh t th trng nhiu thành
phn, các mi quan h kinh t ngày mt phc tp hn, các th ch chính sách có
lúc cha theo kp hoc cha hoàn toàn phù hp vi các hot đng kinh t đang
din ra, ri ro trong kinh doanh có th tng lên gây thit hi cho không ch các

doanh nghip mi và còn nhng công ty đư hot đng lâu nm. Chính vì vy, bo
lãnh thanh toán là chìa khóa g ri, tm giy thông hành cho doanh nghip trong
các hot đng mua bán tr chm. Thc t đư cho thy, bo lãnh thanh toán ngày
càng chng t mc đ thông dng khi đc s dng trong các trng hp cn bo
đm kh nng chi tr ca khách hàng  các hp đng mua bán phc v khon đích
sn xut, kinh doanh. Vic này không nhng to thun li cho k hoch ca công
ty mà các đi tác kinh doanh cng s có c s đ tin tng doanh nghip hn, khi
nhn đc s bo đm thanh toán t ngân hàng. Vi vai trò nh vy, bo lãnh
thanh toán đư tr thành loi dch v kinh doanh có nhiu tác đng tích cc trong
vic thúc đy hot đng mua bán ca các doanh nghip.
Mt khác, đi vi ngân hàng bo lãnh, vic thc hin nghip v này giúp cho
ngân hàng đa dng hóa danh mc sn phm dch v nh đó ngân hàng có th gim
thiu ri ro trong hot đng kinh doanh. Th hai, ngân hàng s thu đc mt
khon thu nhp thu đc t phí bo lãnh khi thc hin nghip v bo lãnh. Và th
ba, theo quy đnh ca tng ngân hàng, khi mun đc bo lãnh thì khách hàng
phi có mt khon ký qu ti ngân hàng trong sut thi gian bo lãnh. Khon tin
này ngân hàng có th s dng đ cho vay mà không phi tr lãi hoc tr lãi không
thi hn cho ngi đc bo lưnh. ây là mt ngun vn r, n đnh và an toàn
ca ngân hàng.
1.2.3.2. Các hình thc đm bo cho bo lãnh thanh toán

Xut phát t đc đim ca bo lãnh thanh toán ngân hàng là mi quan h đa
phng, mt nghip v bo lãnh thanh toán không ch đn thun là quan h gia
ngân hàng bo lưnh và ngi đc bo lãnh mà còn bao hàm nhiu mi quan h
gia ngân hàng bo lưnh thanh toán và ngi nhn bo lãnh. Trong đó, quan h
gia ngi đc bo lưnh và ngi nhn bo lãnh là mi quan h gc, là c s
phát sinh yêu cu bo lãnh.  đc ngân hàng bo lưnh, ngi đc bo lãnh
không ch chng minh đ tin cy trong hp đng mua bán vi ngi hng bo
lãnh, mà còn phi chng minh kh nng tài chính, kh nng tr n ca mình vi
ngân hàng mt khi ri ro trong thanh toán hp đng xy ra buc ngân hàng phi

thanh toán thay. Nhm minh chng cho điu này, ngi đc bo lãnh cn có mt
hình thc đm bo thanh toán cho ngân hàng, va th hin trách nhim thc hin
hp đng, va hn ch ri ro cho ngân hàng.
Thang Long University Library

17

Theo công vn s 2294 ca ngân hàng Nhà nc Vit Nam gi các NHTM, có
bn phng thc đm bo ph bin sau:
A. m bo bng tín chp (hay đm bo không có tài sn đm bo):
Ngi đc bo lãnh s s dng duy nht uy tín ca mình đ xin cp bo lãnh
mà không qua đm bo bng tài sn cm c, th chp hay bo lãnh ca bên th ba.
Do đó, doanh nghip mun s dng hình thc đm bo này phi là doanh nghip
có nng lc tài chính mnh, qun lý kinh doanh hiu qu, có s tín nhim lâu dài
t các t chc tín dng trong vic s dng vn vay, tr lãi và hoàn tr gc. Khách
hàng đc bo lãnh thanh toán bng tín chp cng phi đáp ng các điu kin
đc quy đnh ti điu 20 sa đi, ngh đnh s 85 nm 2000 ca chính ph:
- S dng vn vay có hiu qu và tr n gc, lãi vn vay đúng hn trong quan
h vay vn vi t chc tín dng cho vay hoc các t chc tín dng khác.
Trong đó, s dng vn vay có hiu qu ngha là khách hàng phi s dng vn
vay đc đúng mc đích xin vay. Vì là vay vn da trên s tin cy ca ngân hàng
vào khách hàng (hình thc tín chp) nên có th có trng hp khách hàng li dng
s tín nhim ca ngân hàng mà vay vn dùng vào mc đích không chính đáng,
hoc vay vn vi mc đích này nhng li s dng cho mc đích khác. Ngoài ra,
ngha v tr n gc và tr lãi vn vay là mt điu kin cn và đ, khách hàng bt
buc phi thc hin, đc bit phi thc hin theo đúng thi hn đư quy đnh trong
hp đng vay vn, vì khon vn mà ngân hàng cho vay không phi là “cho không”
mà là mt khon đu t ca ngân hàng vào khách hàng nhm mc đích sinh li.
Khách hàng không tr n và gc đúng hn s làm ngân hàng tm thi mt đi
khon vn và li nhun đ đu t vào các hot đng khác, làm gián đon hot

đng kinh doanh ca ngân hàng. Hn na, khon vay không đc hoàn tr đúng
hn s b chuyn nhóm n quá hn, góp phn làm gia tng t l n quá hn cho
ngân hàng, kéo theo s gim đi v cht lng tín dng ti ngân hàng.
- Có d án đu t, phng án sn xut kinh doanh, dch v kh thi, có hiu qu;
hoc có d án đu t, phng án phc v đi sng kh thi, phù hp vi quy đnh
ca pháp lut.
Khách hàng khi đn vay ngân hàng cn chng minh nng lc ca mình vào
vic s dng khon vay có hiu qu đ sn xut kinh doanh sinh li nhm phát
trin và m rng quy mô. iu này là ht sc cn thit vì đây là mt bng chng
quan trng đ th hin rng ngân hàng đư đu t mt khon tin vn đúng ngi
đúng ch, rng vic đu t này ca ngân hàng s đem li li nhun, s tín nhim
và c hi m rng th trng cho ngân hàng. Vy nên, đ chng minh rng mình
là đi tng thích hp nht đ đu t vn, khách hàng cn chng minh cho ngân

18

hàng thy rng mình có nhng d án đu t, phng án sn xut kinh doanh phù
hp vi các quy đnh pháp lut, có kh nng sinh li cao và đng thi có Ủ ngha
trong vic góp phn phát trin ca kinh t xã hi.
- Có kh nng tài chính đ thc hin ngha v tr n.
Ngha v tr n là điu trng yu mà ngân hàng luôn yêu cu khách hàng vay
vn ca mình phi thc hin. Vic khách hàng không có kh nng tr n là điu
không ngân hàng nào mong mun. Th nên ngân hàng luôn phi đm bo rng
khách hàng có đ nng lc v tài chính đ tr n cho ngân hàng mà trc ht là tr
lưi vay đúng hn. Sau đó nu ri ro tín dng có xy ra, tc là khách hàng không
hoàn tr n gc đúng hn, ngân hàng mun chc chn rng khách hàng vn còn có
kh nng đ tr n gc sau này.
- Cam kt thc hin bin pháp bo đm bng tài sn theo yêu cu ca t chc
tín dng nu s dng vn vay không đúng cam kt trong hp đng tín dng; cam
kt tr n trc hn nu không thc hin đc các bin pháp bo đm bng tài sn

quy đnh ti đim này.
Vay vn bng hình thc tín chp là hình thc vay vn duy nht không s dng
bt c đm bo bng tài sn hu hình hoc bo lãnh nào mà ch đn thun da vào
uy tín ca khách hàng. Vì th nên có th coi đây là hình thc vay có ri ro cao hn
hn vi các hình thc còn li. Do đó, đ đm bo an toàn tín dng, ngân hàng cn
phi chun b các phng án phòng tr khi có ri ro xy ra. C th khách hàng s
phi cam kt chuyn hình thc vay vn bng tín chp sang vay vn bng tài sn
đm bo nu s dng vn vay không đúng cam kt trong hp đng tín dng. Và
nu khi đư chuyn hình thc vay nhng khách hàng vn không thc hin đc các
bin pháp đm bo bng tài sn thì ngân hàng có quyn yêu cu khách hàng tr n
trc hn.
B. m bo bng ký qu
Theo điu 360 b lut Dân s ban hành nm 2005 thì kỦ qu là vic bên có
ngha v gi mt khon tin hoc kim khí quí, đá quí hoc giy t có giá khác vào
tài khon phong to ti mt ngân hàng đ bo đm vic thc hin ngha v dân s.
Trong trng hp bên có ngha v không thc hin hoc thc hin không đúng
ngha v thì bên có quyn đc ngân hàng ni kỦ qu thanh toán, bi thng thit
hi do bên có ngha v gây ra, sau khi tr chi phí dch v ngân hàng. Th tc gi
và thanh toán do pháp lut v ngân hàng quy đnh.
i vi ký qu bo lưnh, ngân hàng thng yêu cu khách hàng m mt tài
khon tin gi không k hn ti ngân hàng vi s tin ký qu cn thit. Có th nói
hình thc ký qu là cách làm khá thun tin vì tin gi là tài sn có tính thanh
Thang Long University Library

19

khon cao, th hai là vic m tài khon ti ngân hàng hin nay nhanh gn, tit
kim thi gian cho c hai bên.
C. m bo bng th chp tài sn
Hình thc th chp tài sn đc nêu ti điu 342 b lut Dân s 2005 nh sau:

th chp tài sn là vic mt bên (sau đây gi là bên th chp) dùng tài sn thuc s
hu ca mình đ bo đm thc hin ngha v dân s đi vi bên kia (sau đây gi
là bên nhn th chp) và không chuyn giao tài sn đó cho bên nhn th chp.
Trong trng hp th chp toàn b bt đng sn, đng sn có vt ph thì vt ph
ca bt đng sn, đng sn đó cng thuc tài sn th chp. Tin, trái phiu, c
phiu, k phiu và giy t có giá khác. C th các loi tài sn đc phép th chp
là các tài sn đc quy đnh ti chng 6, điu 174 b Lut Dân s nm 2005,
gm có:
bt đng sn và đng sn

• Bt đng sn là các tài sn bao gm:
- t đai;
- Nhà, công trình xây dng gn lin vi đt đai, k c các tài sn gn lin vi nhà,
công trình xây dng đó.
- Các tài sn khác gn lin vi đt đai.
- Các tài sn khác do pháp lut quy đnh.
• ng sn là nhng tài sn không phi là bt đng sn.

D. Bo lãnh ca bên th ba
Bo lãnh bng tài sn ca bên th ba là vic bên th ba (gi là bên bo lãnh)
cam kt vi t chc tín dng cho vay v vic s dng tài sn thuc s hu ca
mình đ thc hin ngha v tr n thay cho khách hàng vay, nu đn hn tr n mà
khách hàng vay không thc hin hoc thc hin không đúng ngha v tr n theo
điu 2, chng 1 ngh đnh s 178/199/N-CP ngày 29/12/1999 ca chính ph v
đm bo tin vay ca các t chc tín dng.
Thc t hin nay mt s ngân hàng thng mi và doanh nghip khi tho thun
kí kt hp hp đng bo đm bng tài sn ca bên th ba đ bo đm vay vn
ngân hàng thng thit lp hp đng có c ba bên gm: bên bo đm (bên th
chp) bên đc đc bo đm (bên vay vn) và bên nhn bo đm (bên nhn th
chp). iu này ch đúng khi các ch th đó đc lp vi nhau và ngi đi din

theo pháp lut ca bên th chp và bên vay vn không phi là mt ngi. Trên
thc t, rt nhiu trng hp mt ngi va là ch s hu tài sn là ch th bên
th chp va là ngi đi din theo pháp lut ca ch th bên vay vn cùng ký kt

20

trên mt hp đng th chp vi bên nhn th chp (t chc tín dng). iu này là
trái vi qui đnh ti khon 5, điu 144 B lut Dân s 2005, c th nh sau: Ngi
đi din không đc xác lp, thc hin các giao dch dân s vi chính mình hoc
vi ngi th ba mà mình cng là ngi đi din ca ngi đó, tr trng hp
pháp lut có qui đnh khác.  đm bo qui đnh ca pháp lut cng nh quyn,
li ích hp pháp ca các bên khi giao kt hp đng, đc bit là khi có tranh chp
ti toà án, hp đng không b vô hiu khi vi phm điu cm ca pháp lut, các
doanh nghip cn chú ý khi giao kt hp đng phi tuân th các quy đnh pháp
lut.
E. Các hình thc đm bo khác
Ngoài các hình thc đc nêu ra  trên, ngân hàng thng mi còn s dng
mt s hình thc khác nh cm c, kỦ ccầ trong nghip v bo lãnh thanh
toán.
1.3. Thm đnh h s đm bo bng hình thc th chp tài sn trong bo lãnh
thanh toán
1.3.1. m bo bng th chp tài sn trong bo lãnh thanh toán
1.3.1.1. Khái nim
Vay vn ngân hàng bng vic th chp tài sn t lâu đư không còn là mt hình
thc xa l đi vi ngi đi vay và bên cho vay,  đây là ngân hàng thng mi.
Vic ngi đi vay mang tài sn cá nhân, t chc mình ra làm ngun đm bo tr
n giúp tng s tin cy ca ngân hàng, thúc đy vic đng ý cho vay. Tuy nhiên,
bo lãnh nói chung và bo lãnh thanh toán ca ngân hàng nói riêng là nhng hình
thc cp tín dng hin đi, thi gian xut hin và tn ti  Vit Nam cha lâu. Cho
đn tn nm 2000, quy ch bo lãnh ngân hàng ln đu đc Quc hi ban hành

đ thun tin cho các NHTM ng dng trong tình hình mi.
Vic đm bo cho bo lãnh bng hình thc th chp tài sn đư đc nhc đn
trong điu 21, quyt đnh s 112/2003/Q-NHNN ngày 11/02/2003 ca thng đc
ngân hàng Nhà nc v sa đi b sung mt s điu trong quy ch bo lãnh ngân
hàng nm 2000: “T chc tín dng và khách hàng tha thun áp dng hoc không
áp dng các bin pháp bo đm cho bo lãnh. Các hình thc bo đm cho bo lãnh
bao gm: ký qu, cm c tài sn, th chp tài sn, bo lãnh bng tài sn ca bên
th ba và các bin pháp bo đm khác theo quy đnh ca pháp lut.”
Theo điu 1 sa đi thuc ngh đnh s 11/2012/N-CP ngày 22/02/2012 ca
chính ph nc CHXHCN Vit Nam: “Bên bo đm là bên dùng tài sn thuc s
hu ca mình, dùng quyn s dng đt ca mình, dùng uy tín hoc cam kt thc
Thang Long University Library

21

hin công vic đi vi bên nhn bo đm đ bo đm vic thc hin ngha v dân
s ca chính mình hoc ca ngi khác, bao gm bên cm c, bên th chp, bên
đt cc, bên kỦ cc, bên ký qu, bên bo lãnh và t chc chính tr - xã hi ti c
s trong trng hp tín chp.”
Cùng vi khái nim th chp tài sn đc trình bày ti điu 342 b lut Dân s
nm 2005, có th rút ra mt đnh ngha chung v đm bo bo lãnh bng th chp
tài sn nh sau:
m bo cho bo lãnh thanh toán bng hình thc th chp tài sn là vic
ngi bo đm dùng tài sn thuc s hu ca mình, dùng quyn s dng đt ca
mình đ bo đm vi ngân hàng bo lãnh vic thc hin ngha v thanh toán hp
đng vi bên đc hng bo lãnh.
Trong trng hp th chp toàn b bt đng sn, đng sn có vt ph thì vt
ph ca bt đng sn, đng sn đó cng thuc tài sn th chp. Trong trng hp
th chp mt phn bt đng sn, đng sn có vt ph thì vt ph thuc tài sn th
chp, tr trng hp các bên có tho thun khác. Tài sn th chp cng có th là

tài sn đc hình thành trong tng lai. Tài sn th chp do bên th chp gi.
Các bên có th tha thun giao cho ngi th ba gi tài sn th chp.
Mc dù th chp tài sn biu hin di hai dng: tài sn hu hình hoc quyn
tài sn, tuy nhiên, do trình đ am hiu pháp lut ca ngi đi vay khác nhau, h
thng pháp lut vn có nhng k h làm vic th chp quyn tài sn có kh nng
gây tranh chp nên th chp tài sn hu hình tr nên ph bin hn.
1.3.1.2. Các điu kin ca tài sn th chp
Tài sn th chp trong quan h bo lãnh phi tuân th đúng các quy đnh ca
pháp lut, c th là da trên các điu 7, 8, 9 chng 2 ngh đnh 178 nm 1999 v
vic bo đm tin vay ca các t chc tín dng và ngh đnh 163 nm 2006 ca
chính ph nc CHXHCN Vit Nam v giao dch đm bo:
Th nht, v điu kin, th tc thc hin bo đm tin vay bng tài sn cm c,
th chp ca khách hàng vay, bo lãnh bng tài sn ca bên th ba.
- Tài sn, điu kin nhn tài sn th chp bo lãnh, th tc ký kt và thc hin
hp đng th chp, hp đng bo lãnh (sau đây gi là hp đng bo đm) và đng
ký giao dch bo đm thc hin theo quy đnh ca pháp lut v giao dch bo đm.
Hp đng bo đm có chng nhn ca Công chng Nhà nc hoc chng thc
ca y ban nhân dân cp có thm quyn nu các bên có tho thun, tr trng hp
pháp lut có quy đnh khác.
- Vic th chp quyn s dng đt đc thc hin theo quy đnh ca pháp lut
v đt đai.

22

- Vic kim tra tính hp pháp và điu kin ca tài sn bo đm tin vay do t
chc tín dng thc hin.
Th hai là cn phi xác đnh giá tr tài sn th chp bo đm. Tài sn th chp
phi đc xác đnh giá tr ti thi đim ký kt hp đng bo đm; vic xác đnh
giá tr tài sn ti thi đim này ch đ làm c s xác đnh mc bo lãnh ca t chc
tín dng, không áp dng khi x lý tài sn đ thu hi n. Vic xác đnh giá tr tài

sn bo đm phi đc lp thành vn bn riêng kèm theo hp đng bo đm.
- i vi tài sn bo đm tin vay không phi là quyn s dng đt, thì vic
xác đnh giá tr tài sn bo đm tin vay do các bên tho thun, hoc thuê t chc
t vn, t chc chuyên môn xác đnh trên c s giá th trng ti thi đim xác
đnh, có tham kho đn các loi giá nh giá quy đnh ca nhà nc (nu có), giá
mua, giá tr còn li trên s sách k toán và các yu t khác v giá.
Th ba là, vic th chp giá tr quyn s dng đt mà trên đt có tài sn gn
lin, thì giá tr tài sn bo đm tin vay bao gm giá tr quyn s dng đt và giá
tr tài sn gn lin vi đt. Ngoài ra, giá tr tài sn cm c, th chp đc xác đnh
bao gm c hoa li, li tc và các quyn phát sinh t tài sn đó nu các bên có
tho thun hoc pháp lut có quy đnh.
- Trong trng hp tài sn th chp là toàn b bt đng sn có vt ph, thì giá
tr ca vt ph cng thuc giá tr tài sn th chp; nu ch th chp mt phn bt
đng sn có vt ph, thì giá tr vt ph ch thuc giá tr tài sn th chp khi các bên
có tho thun.
Th t là, giá tr tài sn bo đm tin vay phi ln hn giá tr ngha v đc
bo đm. ây là điu kin tiên quyt ca ngân hàng khi chp nhn tài sn th chp
bo đm. Vic này da trên yêu cu ca quy ch ngân hàng v đm bo kh nng
tr n ca khách hàng khi đn hn, do phn chênh lch gia giá tr tài sn và giá tr
ngha v đc bo đm s đc ly ra đ tr n trong trng hp ngân hàng phi
thc hin thanh toán hp đng thay ngi đc bo lãnh.
Mt chú ý na là ngha v tr n ghi trong hp đng tín dng có th đc bo đm
bng mt hoc nhiu tài sn; bng mt hoc nhiu bin pháp bo đm bng tài sn,
vi điu kin tng giá tr các tài sn bo đm phi ln hn giá tr ngha v đc
bo đm.
1.3.2. Quy trình thm đnh h s th chp tài sn trong bo lãnh thanh toán ca
ngân hàng thng mi
1.3.2.1. Nguyên tc thm đnh:
Mc dù đc xp vào hot đng cp tín dng nhng bo lãnh li đc theo dõi
ngoài bng do nhng đc thù ca nó. Tuy nhiên, cng nh đi vi thm đnh cho

Thang Long University Library

23

vay, thm đnh bo lưnh cng cn phi tuân theo mt s nguyên tc nht đnh,
nhm đm bo hn ch ri ro thanh toán cho ngân hàng.
Th nht, bo đm tính đc lp và phân đnh rõ ràng trách nhim cá nhân, trách
nhim gia khâu thm đnh và quyt đnh chp nhn bo lãnh, nhm đm bo kh
nng thu hi vn, yêu cu qun lý và hiu qu hot đng kinh doanh.
Nguyên tc này đòi hi cán b thm đnh phi gi vng đa đc ngh nghip,
nguyên tc làm vic. Do công tác đánh giá h s có bao hàm yu t ch quan, ri
ro do cán b tín dng đánh giá sai là hoàn toàn có th. Nu ri vào trng hp
này, trách nhim thuc v cá nhân nhng ngân hàng s gánh chu hu qu. Do vy,
cán b tín dng phi ý thc đc trách nhim, quyn hn ca mình đ làm vic
hiu qu mà vn đm bo các yêu cu nói trên ca ngân hàng.
Th hai, cn c các quy đnh trong quy trình đ loi tr dn các đn v không
đ điu kin hoc thuc din không đc cp tín dng hoc hn ch cp tín dng
nhm gim thi gian xem xét.
Thc hin tt nguyên tc này không ch giúp ngân hàng tit kim đc thi
gian và chi phí xét duyt h s mà còn tng c hi tìm đc khách hàng tt hn,
đm bo đc li nhun và uy tín hn, Không ch có vy, khách hàng không đc
xét duyt s tit kim đc thi gian ch đi, có c hi xem xét li h s ca
doanh nghip mình có ch nào cha n, cha đúng pháp lut đ ci thin, hoc có
tiêu chí nào ngân hàng đt ra quá cao so vi điu kin ca mình đ doanh nghip
tìm hng gii quyt.
Th ba, cán b thm đnh phi đi kim tra thc t đa đim thc hin d án, ni
sn xut kinh doanh ca ch đu t, tìm hiu thông tin thc t v ch đu t, d
án, tài sn đm bo.
ây là mt phn ht sc quan trng trong quy trình thm đnh không ch ca
bo lãnh. Cán b tín dng không th ch cn c vào thông tin trên giy t mà cn

đi sâu vào chi tit, nm rõ đc tình hình thc t các nhân t nêu trên đ kim tra
tính xác đnh ngun tr n ca doanh nghip. Càng thc hin khâu này cn thn,
cán b tín dng càng đm bo đc tính an toàn ca nghip v bo lưnh, đc bit
khi hin nay, vic doanh nghip làm gi h s bo lãnh xy ra không ch mt ln.
1.3.2.2. Quy trình thm đnh
Bo lãnh là mt trong các hình thc cp tín dng ca ngân hàng, do đó mun
đc ngân hàng chp nhn phát hành bo lưnh thì khách hàng (ngi đc bo
lãnh) phi đáp ng đc các điu kin cp tín dng mà ngân hàng yêu cu. Các tài
liu mà khách hàng phi xut trình làm cn c đ ngân hàng xét duyt bao gm:
- Giy đ ngh phát hành bo lưnh: Trong đó khách hàng nêu các điu kin và điu

24

khon cn thit phi có trong vn bn bo lãnh, phù hp vi hp đng gia h và
ngi th hng bo lưnh. ng thi, phi có cam kt hoàn tr li cho ngân hàng
phát hành sau khi ngân hàng đư thc hin thanh toán cho ngi th hng.
- Các tài liu chng minh kh nng tài chính ca khách hàng: bng cân đi tài
chính, báo cáo kt qu kinh doanh, báo cáo lu chuyn tin t.v.v
- Các tài liu liên quan đn giao dch đc yêu cu bo lãnh,  đây là hp đng
thng miầ
- Các tài liu liên quan đn bo đm cho vic phát hành bo lãnh (chng hn các
giy t th chp, cm c tài sn, bo lãnh ca bên th 3).Tt c các tài liu trên
cùng vi nhng thông tin b sung t vic phng vn trc tip khách hàng, t trung
tâm thông tin tín dng ca NHNN (CIC)ầs giúp ngân hàng có s phân tích
khách hàng chính xác và đnh dng ri ro khách hàng trc khi chp nhn phát
hành bo lãnh
Sau khi tip nhn h s xin bo lãnh thanh toán ca khách hàng, cán b tín
dng s tin hành thm đnh h s qua các bc sau:
Bc 1
: Thm đnh h s pháp lỦ khách hàng

Bao gm thm đnh các yu t nh:
- Giy chng nhn đng kỦ kinh doanh.
- Mã s thu.
- iu l công ty, lch s hình thành và hot đng.
- C cu công ty.
- Ngi đi din hp pháp và giy t chng minh quyn công dân ca ngi
đi din đó (chng minh th nhân dân, h khu).
- Các tài liu chng minh s tn ti mt cách hp pháp ca hot đng mua
bán/thanh toán nh: hp đng mua bán, biên bn, cam kt thanh toán và cách giy
t liên quan theo yêu cu ca ngân hàng.
Bc 2
: Thm đnh tình hình hot đng sn xut kinh doanh và tài chính ca
khách hàng
Bao gm thm đnh các yu t nh:
- Bng cân đi k toán.
- Báo cáo tài chính hai nm gn nht và báo cáo tài chính tháng/quý gn nht
vi thi đim thm đnh.
- Báo cáo lu chuyn tin t (nu ngân hàng yêu cu).
Da trên các ch tiêu phân tích tài chính tính toán đc t ba tài liu này, cán
b tín dng thc hin đánh giá cht lng hot đng kinh doanh ca doanh nghip
da trên c s so sánh vi các ch s ca ngành và tình hình bin đng ca th
Thang Long University Library

25

trng đu vào đu ra ca doanh nghip. C th các ch tiêu đó là:
- Nhóm ch tiêu v kh nng thanh toán
+ H s thanh toán nhanh
+ H s thanh toán ngn hn
- Nhóm ch tiêu hot đng

+ S vòng quay hàng tn kho
+ Vòng quay các khon phi thu
+ S ngày phi thu bình quân
+ Vòng quay các khon phi tr
+ S ngày phi tr bình quân
- Nhóm ch tiêu v hiu qu hot đng
+ H s đòn by(vay ngn hn/vn CSH)
+ H s t tài tr
- Nhóm ch tiêu v kh nng sinh li
+ T sut sinh li trên tài sn (ROA)
+ T sut sinh li trên vn ch s hu (ROE)
Bc 3
: Thm đnh ngun tr n: tài sn đm bo, phng án sn xut kinh
doanh, nng lc thc hin d án.v.vầ
Trong đó cán b tín dng s đi sâu vào phân tích các yu t nh: tính pháp lỦ
ca tài sn/ phng án sn xut/d án; giá tr tài sn/ li nhun thu đc t vic
thc hin d án hay phng án sn xut.
* Chi tit c th tng bc trong quy trình đc trình bày di đây:
A. Thm đnh h s pháp lỦ khách hƠng
Cán b tín dng nhn xét nng lc ca đn v vay vn và kinh nghim t chc
qun lỦ, điu hành sn xut kinh doanh ca ngi đi din da trên nhng tiêu chí
sau:
V nng lc qun lỦ và trình đ chuyên môn: da trên nhng nghiên cu v
quy mô, c cu t chc hot đng; các ngành ngh kinh doanh ch yu; s lng,
c cu và trình đ tay ngh ca đi ng lao đng và đi ng qun lý. Ngoài ra còn
xét đn quá trình hình thành, phát trin; vic tuân th chính sách thu cng nh
chính sách lao đng; các sn phm ch yu, nhu cu sn phm trên th trng,
khách hàng truyn thng; kh nng kim soát đc ngun cung, giá c đi vi các
nhà cung cp nguyên liu chính cho d án; kh nng chim lnh th trng tiêu th
sn phm; kh nng tuyn dng và đào to lao đng, kim ngch và giá tr xut

nhp khu (nu có) trong thi gian va qua.
V ngi đi din đn v vay vn: t cách pháp lut, kh nng, kinh nghim