c¸c kiÓu tíng vµ m«i tr
êng trÇm tÝch tiªu biÓu
Dr. Doãn Đình Lâm
IGS, VAST
1. Kh¸i niÖm chung vÒ tíng
trÇm tÝch (lithofacies)
2. Ph©n lo¹i tíng
3. Céng sinh tíng vµ ý nghÜa
Néi dung
-Tng (Facies) do Steno a ra nm 1669 v sau ú
c Gressly (1838) hon thin, phỏt trin.
1. Khái niệm chung về tớng trầm tích
(lithofacies)
+ Quan niệm tớng là địa tầng (Moore-M, 1948)
+ Quan niệm tớng là thạch học và cổ sinh vật (Haus, Sloss,
Crumbein ) tớng là sự biến đổi những đặc tính về thạch học,
cổ sinh của trầm tích trong một nơi nhất định.
+ Quan niệm tớng là điều kiện địa lý tự nhiên hoặc môi tr
ờng trầm tích -Nalipkin, Pettijhon
+ Quan niệm tớng là tổng hợp về điều kiện sinh thành và
những đặc trng vật trầm tích (Rukhin, Crashenhinikov)
"Tớng là những trầm tích đợc thành tạo
trong một vị trí nhất định có cùng những điều
kiện khác với những vùng lân cận".
Rukhin

Tổ hợp tớng và định luật Walther.

Tổ hợp tớng (Facies association) là nhóm các tớng đi cùng nhau
và có mối liên quan cht ch với nhau về mặt nguồn gốc hay môi
trờng thành tạo. Tổ hợp tớng giúp cho việc giải đoán môi tr

ờng thành tạo trầm tích một cách thuận lợi và hiệu quả cũng nh
trong việc xác lập quy luật phân bố trầm tích theo không gian và
thời gian.

Năm 1894 nhà địa chất học Walther (o) đã đa ra định luật tổ
hợp tớng nh sau: ,,Các trầm tích khác nhau của cùng một tớng
và cũng tơng tự các đá của các tớng khác nhau đợc hình thành
cạnh nhau trong không gian nhng trong mặt cắt thì chúng nằm
chồng lên nhau,, (trong Reading H.G.,1986).

Định luật này áp dụng cho các tớng trong trờng hợp không có
gián đoạn trầm tích. Định luật này chỉ ra rằng các tớng trầm
tích trong một trật tự địa tầng thẳng đứng không gián đoạn đợc
hình thành trong các môi trờng kề cạnh nhau theo không gian.
p dụng định luật này cho phép xác lập trật tự các tớng trầm
tích trong mặt cắt với điều kiện không có gián đoạn trầm tích.
- Biến đổi tớng theo
không gian và thời gian
Không gian:
Bờ ra khơi
Tớng cuội sỏi ven biển
cát bột ven biển bùn sét
biển nông trầm tích hoá
học.
Thời
gian
Tớng phụ thuộc vo hot
ng kiến tạo, SLC và cổ khí
hậu. Kiến tạo dao động thì có
tính chất chu kỳ xen kẽ biển

tiến và biển lùi
2. Phân loại tớng
Dựa vào điều kiện địa
lý tự nhiên
Nhóm tớng
lục địa.
Nhóm tớng
chuyển tiếp.
Nhóm tớng
biển.
Dựa vào điều kiện
thành tạo mà đặc trng
là hoá lý, môi trờng
nhóm tớng
đồng sinh thành
đá
nhóm tớng
biến đổi thứ
sinh.
2. Phân loại tớng
1. Nhóm tớng lục địa.
Đặc trng là chuyển tớng nhanh theo thời gian và
không gian, trầm tích trong mặt cắt địa chất không đợc
bảo tồn hoàn chỉnh.
Những nhân tố ảnh hởng
đến tớng lục địa
Địa
hình
Khí
hậu

Môi tr
ờng
Chuyển động
kiến tạo
1. Tớng trm tớch lục địa
Các loại t
ớng<lục địa
Phức hệ tớng tàn tích
Phức hệ tớng deluvi
và coluvi
Phức hệ tớng proluvi
Phức hệ tớng aluvi
Phức hệ tớng hồ
Phức hệ tớng đầm lầy
h a n o i
T h a i
N g u y e n
V i e t T r i
P h u c
Y e n
S o n
T a y
H a
D o n g
H u n g
Y e n
H a i
D u o n g
H a i
P h o n g

K i e n
X u o n g
V i n h N i n h
N a m
D i n h
Q
I V
2
h h
a Q
I I I
3 a
t b
a Q
I I I
3 b
t b
N

>

8
0
m
2
Q
:

6
0


-

8
0
m

1

l
c
Q

I
I
-
I
I
I
1
h
n
Q

I
I
I
2
v
p

N
a
m
m
m
b
a
m
a
Q
I
I
I
2
a
p
Q
I
I
-
I
I
I
1
h
n
a
p
Q
I

I
-
I
I
I
1
h
n
a
p
Q
I
l
c
a
p
Q
I
l
c
đ ê s ô n g h ồ n g
T h ề m
T , ớ n g c u ộ i s ạ n a l u v i - p r o l u v i
T , ớ n g c á t l ò n g s ô n g đ ồ n g b ằ n g
T , ớ n g s é t b i ể n b ị p h o n g h o á l o a n g l ổ
V ù n g x â m t h ự c
a p
a
m
h

2
h
1

























! " !
# # #


# $
"
!
# $
"
Cấu trúc
Cảnh quan và các
phức hệ tớng aluvi
của đồng bằng sông
Hồng
1. Nhóm tớng lục địa
Bãi bồi
Sơ đồ khối
2. Nhóm tớng chuyển tiếp
Tam giác
châu
Ba phức hệ t
ớng cơ bản
Tớng vũng
vịnh
Tớng duyên
hải (litoral)
Phạm vi phân bố từ vài km đến vài chục km. Bị chi phối bởi địa
hình bờ biển, quy mô của hệ sông.
Đặc điểm chung về thành phần:
- Độ muối thay đổi từ vùng cửa sông đến vùng vũng vịnh, những
vùng kín th"ờng rất mặn nếu l"ợng bốc hơi lớn hơn l"ợng m"a.
- Độ muối ảnh h"ởng đến thành phần trầm tích và thành phần sinh
vật.

Cụm tớng ven biển
không bị ngập nớc
Cụm tớng bãi triều
Cụm tớng biển ven bờ.
2. Nhóm tớng chuyển tiếp
a. Cụm tớng
trầm tích vùng
ven biển
(litoral)
%
& '
( ) *
+ % , + -
. /
( 0 ' * 1
2
3 *
3 . '
2
3 . '
( 4 + 5
+ % ,
( 4 6
7 8 9 ( 3 . ' &
7 8 9 ( 3 . ' : ;
2 % <
&
= 0 9 (
% 2 3 . '
7 8 3 . ' &

7 8 3 . ' : ;
3 . ' 3 . '
= > &
% 2 3 . '
= 3 *
% 2 3 . '
= / =
+ % <
%
Bờ biển nửa kín giàu bùn sét (bán đảo Cà
Mau-Việt Nam)
Sơ đồ phân đới các tớng trầm tích ở miền duyên hải
Bờ biển hở giàu cát
(bờ biển miền Trung Việt Nam)
Trầm tích:sét,
bột, cát,
Khoáng vật: Q,
F, Mica.
Ru, Zr, Inm, C
2. Nhãm tíng chuyÓn tiÕp
b. Côm tíng ®ª c¸t ven bê, ®ª ngÇm
   "     /
 (    4  
  -
S¬ ®å thµnh t¹o c¸c val c¸t ven bê
hiÖn ®¹i do sãng
B×nh ®å ®ª c¸t ven bê vµ ph¸
Tam Giang
Vụng biển ngọt hoá
Vụng biển mặn hoá

2. Nhóm tớng chuyển tiếp
c. Tớng vụng biển (lagoon)
d. Phức hệ Tớng châu thổ (delta)
Quá trình hình thành trầm tích và môi tr"ờng bể.
Tính chất và thành phần của n"ớc, nồng độ vật
trầm tích.
Tốc độ sóng, dòng chảy và thuỷ triều.
Độ sâu và kiểu cấu tạo bể.
Hình thành do
Tính chất của các lớp trầm tích nằm d"ới.
Ch©u thæ båi ®¾p m¹nh (cöa Ba L¹t)
C¸c kiÓu ch©u thæ
Ch©u thæ ph¸ huû m¹nh do triÒu
(s«ng B¹ch §»ng)
Ch©u thæ ph¸ huû m¹nh do triÒu cña cöa
s«ng §ång Nai
Mét sè tíng ch©u thæ
1/ Lo¹i båi ®¾p( cöa
Ba L¹t, Cöa s«ng Cöu
Long)
Tíng phô lu
Tíng ®ª
Tíng ®ång b»ng ch©u thæ
Tíng tiÒn ch©u thæ
Tíng sên ch©u thæ
Ch©u thæ båi ®¾p m¹nh (cöa Ba L¹t)
Cöa s«ng Cöu Long båi ®¾p m¹nh
h×nh rÏ qu¹t
2/ Loại phá huỷ
?9(@'A+3B&%C'3 +-

3.' DEFG&E
H&I
Một số tớng châu thổ
Trắc diện ngang của lạch triều bất đối
xứng
Trắc diện đáy lạch triều gồ ghề sông Đồng Tranh
Hệ sinh thái rừng ngập mặn lu vực sông Đồng
Nai (Pho to Trần Nghi, 2007)
3/ Loại ven rìa ( Bán đảo Cà Mau)
3. Nhãm tíng biÓn
Ph©n bè réng, bÒ dµy lín vµ æn ®Þnh. Sù biÕn
®æi tíng theo thêi gian vµ kh«ng gian
kh«ng lín
Ph©n lo¹i
Phøc hÖ tíng
biÓn n«ng
Phøc hÖ tíng biÓn
s©u vµ biÓn th¼m
Phøc hÖ tíng
biÓn n«ng
§¸ v«i d ng kh i C-P o ạ ố đả
Cat B à
Phøc hÖ tíng biÓn
s©u vµ biÓn th¼m
Turbidit D3-C1
ao C¸t Bµđ
4. Nhãm tíng ®ång sinh –
thµnh ®¸
2. Ph©n lo¹i tíng
5. Nhãm tíng biÕn ®æi thø

sinh
Tíng hËu sinh
Tíng biÕn sinh
NhiÒu phô tíng
TT Tớng Dá nguyên thuỷ
a. 1
2
3
4
T"ớng serixit-hydromica- thạch anh
T"ớng dikit - thạch anh
T"ớng muscovit - thạch anh
T"ớng pirofilit - thạch anh
Cát, bột kết
Q đơn khoáng
Chứa sét
b. 1
2
T"ớng serixit - hydromica
Biotit còn tàn d"
T"ớng clorit - muscovit - serixit
Không có biotit vụn
Cát bột kết ít khoáng chứa sét
1
T"ớng clorit - serixit- hydromica còn tàn d" biotit, prenit, pumpelit
T"ớng psilomelan - clorit - muscovit
Serixit chứa epidot, anbit không còn biotit vụn.
Dá cát bột kết đa khoáng chứa sét.
1
2

T"ớng pumpelit - prenit chứa clorit.
T"ớng epidot - anbit
Dá grauvac núi lửa xi măng sét
1
2
T"ớng đá vôi đôlomit kết tinh (hydromica, serixit, clorit)
T"ớng đá vôi hoa hoá (muscovit, anbit epidot)
Dá cacbonat
1
T"ớng than gầy và antraxit (hydromica, serixit, clorit)
T"ớng antraxit bị graphit hoá và siêu antraxit
Than đá
1
T"ớng diaspo
T"ớng corindon - diaspo
Dá alit
Các phụ tớng thuộc tớng biến sinh (theo Logvinenco, 1974)
3. Cộng sinh tớng và NH LU T WALTHER
a. Định nghĩa
Cộng sinh tớng là sự phân bố liền kề của hai hay nhiều tớng
theo chiều nằm ngang và chiều thẳng đứng trong mối quan hệ
với sự thay đổi mực nớc biển và chuyển động kiến tạo.
Ngoại suy các tớng lân cận khi biết
chính xác vị trí một tớng trầm tích
và vị trí vùng xâm thực cung cấp vật
liệu.
b. Qu¸ tr×nh t¹o vËt
liÖu trÇm tÝch
Qu¸ tr×nh biÕn ®æi
tõ ®¸ gèc

c. Céng sinh tíng trong m«i trêng lôc ®Þa vµ ®ång b»ng ch©u
thæ
L u t í c h
( P r o l u v i ) ( P )
T i Ò n c h © u t h æ
( d e l t a f r o n t )
Đ B C T
( d e l t a p l a i n )
a l ( h å m ã n g n g ù a )
a c
A
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
a m
3
a m
3
a m
2
a m

2
a m
1
a m
1
a c
a m
2
a m
2
À
a
f

(
b
·
i

b
å
i
)
a
c

(
l
ß
n

g

s
«
n
g
)
a f
a f
( P r o d e l t a )
§ å n g b » n g
( a )
3
S « n g m i Ò n
T r u n g d u
S « n g m i Ò n
n ó i
Theo kh«ng gian
Thêi gian
Céng sinh tíng trong m«i trêng lôc ®Þa miÒn nói
Vá phong ho¸
VPH
Tµn tÝch
e
S"ên tÝch
d
S«ng miÒn nói
a1
Lò tÝch
p

Céng sinh
theo kh«ng
gian
Céng sinh
theo thêi
gian
Aluvi miÒn trung du Cuéi, s¹n, c¸t, t¶ng, khèi
Cuéi, s¹n, c¸t, bét, sÐt
VPH
Proluvi
§¸ gèc bÞ phong ho¸
Deluvi
VPH
§¸ gèc
S"ên tÝch
d
Lò tÝch
p
S«ng miÒn nói
a1
S«ng miÒn trung
du
a2
Céng sinh t ng trong m«i trêng lôc ®Þa miÒn nóiướ
sang trung du
Céng sinh
theo kh«ng
gian
Céng sinh
theo thêi

gian