Văn hóa đất nước Campuchia Nhóm_Lớp 08Qkmar
I.GIỚI THIỆU CHUNG VỀ ĐẤT NƯỚC CAMPUCHIA
1. Giới thiệu chung
Campuchia có tên đầy đủ là "Vương Quốc Campuchia" nằm ở Tây Nam bán đảo
Đông Dương. Có nhiều cách giải thích về nguồn gốc tên gọi Campuchia:
- Bắt nguồn từ tên một loại quả là "ganpu", vì khuôn mặt phụ nữ ở đây giống với
loại hoa quả này, nên đã lấy để đặt tên nước.
- Bắt nguồn từ tên một loại thực vật trong tiếng Mã Lai.
- Bắt nguồn từ tên một vị Quốc vương, Anh hùng Cambu người Khmer lãnh đạo
nhân dân trong vùng thành lập một vương quốc, dân tộc đó được gọi là người Cabuja,
vương quốc gọi là nước Cabujia. Tên gọi này đuwocj truyền nhiều đời sau, kết quả trở
thành tên nước Campuchia ngày nay
Nền văn hóa Campuchia có lịch sử phong phú đa dạng trải qua nhiều thế kỷ và
chịu ảnh hưởng nặng của Ấn Độ. Nền văn hóa Campuchia cũng gây ảnh hưởng mạnh lên
Thái Lan, Lào và ngược lại. Trong lịch sử Campuchia, tôn giáo có vai trò lớn trong các
hoạt động văn hóa. Trải qua gần 2000 năm, người dân Campuchia đã phát triển một tín
ngưỡng Khmer độc đáo với các tín ngưỡng hỗn hợp gồm tín ngưỡng thuyết vật linh bản
địa và các tôn giáo Ấn Độ như Phật giáo và Hindu giáo. Nền văn hóa và văn minh Ấn Độ
bao gồm cả nghệ thuật và ngôn ngữ đã vươn đến lục địa Đông Nam Á khoảng vào thế kỷ
thứ nhất trước Công nguyên. Người ta cho rằng, những nhà buôn đi bằng đường biển đã
mang phong tục và văn hóa Ấn Độ đến các cảng dọc theo Vịnh Thái Lan và vùng Thái
Bình Dương khi họ buôn bán với Trung Quốc. Quốc gia đầu tiên hấp thụ nền văn hóa và
văn minh này là Phù Nam. Vào những thời điểm nhất định, Cao Miên cũng hấp thụ các
yếu tố của văn hóa Java, Trung Hoa, Lào và Thái Lan.
2. Địa lý
Campuchia nằm ngay trung tâm của Đông Nam Á, diện tích 181,035 km2, dân số
13,124,764 triệu người (số liệu năm 2003). Cuộc nội chiến có ảnh hưởng mạnh đến cấu
trúc dân số Campuchia. Độ tuổi trung bình là 20.6, với hơn 50% dân cư trẻ hơn 25 tuổi.
Tỷ lệ nam/nữ là 0.95, thấp nhất trong số các quốc gia tiểu khu vực sông Mê Kông
[2]
.

Trong số người Campuchia độ tuổi hơn 65, tỷ lệ nữ/nam là 1.6:1
Trang
1
Văn hóa đất nước Campuchia Nhóm_Lớp 08Qkmar
Hình dạng lãnh thổ Campuchia gần như một hình chữ nhật với các cạnh tròn, Kom
Pong Thom là trung tâm của hình chữ nhật đó.
Chiều dài theo hướng Bắc Nam là 440 km và theo hướng Đông Tây là 560 km.
Với hình dạng này, du khách có thể để dàng đi lại trong lãnh thổ Campuchia với các cự ly
không qúa xa, thuận lợi cho phát triển lữ hành, đặc biệt là du lịch sinh thái.
Trong khối ASEAN gồm 10 quốc gia, Campuchia xếp thứ 8 về điện tích lãnh thổ
và xếp thứ 9 về dân số. Vị trí địa lý của Campuchia là từ 10° đến 15° vĩ Bắc, 102° đến
108° kinh Đông.
Chu vi đường biên của Campuchia 2,600 km với 5/6 là biên giới trên bộ, tiếp giáp
với Lào phía Bắc, Việt Nam phía Đông và Đông Nam, Thái Lan phía Tây và Tây Bắc và
440 km là bờ biển phía Tây Nam tiếp giáp Vịnh Thái Lan, nơi có mực nước ấm và độ sâu
trung bình 50m, rất nhiều loài thủy sinh và hải sản, các bãi biển hoang sơ cát trắng, những
hòn đảo nhỏ chưa có cư dân tuyệt đẹp, không khí trong lành thuận lợi cho phát triển du
lịch sinh thái, nghỉ dưỡng và ngành hải sản.
3. Địa hình
Campuchia có địa hình đồng bằng thấp trũng tại miền Trung, bao quanh bởi khu
vực núi và cao nguyên phía Đông Bắc. Phía Tây Nam là khu vực đồng bằng duyên hải.
Địa hình Campuchia có thể được chia thành 4 khu vực theo yếu tố phát triển du lịch như
sau:
Vùng đồng bằng Đông Nam:
Khu vực này chiếm diện tích 25,069 km2, dân số 5,898,305 người chiếm 51.6%
tổng dân số Campuchia, mật độ dân cư 235 người/1km2 (thống kê năm 1998). Khu vực
này bao gồm 6 tỉnh, thành phố: Phnom Penh, Kandal, Kom Pong Cham, Svay Rieng, Prey
Veng và Takeo, gồm 63 quận huyện, 700 xã với 6,414 xóm, làng.
Vùng đồng bằng là nơi có mật độ dân cư cao nhất Campuchia với nhiều dân tộc như:
Khmer, Hoa, Việt, Chăm, Thái, Lào… Tại Kom Pong Cham còn có các nhóm dân tộc

thiểu số sinh sống như: người Kuoy và người Steang ở huyện Krek và huyện Memut.
Vùng trung bộ bao quanh Biển Hồ:
Trang
2
Văn hóa đất nước Campuchia Nhóm_Lớp 08Qkmar
Khu vực này chiếm diện tích 67,668 km2, dân số 3,505,448 người, chiếm 30.7%
tổng dân số Campuchia, mật độ dân cư 57 người/1km2 (thống kê năm 1998). Khu vực
này bao gồm 8 tỉnh: Kom Pong Thom, Siem Reap, Banteay Meanchey, Battambang,
Pousat, Kom Pong Chnang, Oddar Meanchey và Pailin, gồm 60 huyện, 488 phường xã
với 4,041 xóm, làng. Tại đây, cư dân chủ yếu là người Khmer, Việt và Chăm, một vài
nhóm thiểu số sống trên các khu vực đồi núi như Sa Och, Steang và Samre.
Vùng duyên hải Tây Nam:
Khu vực duyên hải của Campuchia có diện tích 17,237 km2, dân số 845,000
người, mật độ dân cư 49 người/km2 (thống kê năm 1998). Khu vực này gồm 4 tỉnh:
Sihanoukville, Kampot, Koh Kong và Kep năm dọc theo bờ biển phía Tây Nam, kéo dài
440 km. Sihanoukville là tỉnh trung tâm của khu vực, cách Phnom Penh 232 km.
Khoảng 80% dân số tại vùng này là người Khmer, mặc dù người Chăm, Việt, Hoa, Thái
và các dân tộc thiểu số cũng sinh sống tại đây. Dân cư tại vùng duyên hải có cuộc sống
khá sung túc do thu nhập cao từ nghề đánh bắt và nuôi trồng hải sản. Địa hình vùng duyên
hải Campuchia bao gồm cả núi, đồng bằng, bờ biển và vịnh biển với rất nhiều bãi biển cát
trắng.
Bãi biển tại Sihanoukville:
Dầu cọ, dừa, tiêu, sầu riêng và nhiều loại cây trồng khác rất phát triển tại đây, kể
cả loại cây nước lợ như đước. Bờ biển Campuchia bị xâm thực và rút ngắn dần qua từng
năm, khảo sát năm 1997 chỉ còn 435 km, tuy nhiên con số 440 km vẫn được chấp nhận
rộng rãi.
Vịnh Thái Lan nằm sát duyên hải Campuchia, ngăn cách Campuchia với tiểu lục
địa Malacca của Malaysia. Đây là một vịnh khá lớn, độ sâu chỉ từ 50m đến 81m với đáy
biển bằng phẳng. Campuchia có 60 hòn đảo lớn nhỏ nằm trong khu vực này, bao gồm: 23
hòn đảo thuộc tỉnh Koh Kong, 2 hòn đảo thuộc Kampot, 22 hòn đảo thuộc Sihanoukville

và 13 hòn đảo thuộc Kep.
Vùng núi và cao nguyên Đông Bắc:
Khu vực này có diện tích 68,061 km2, dân số 1,189,042 chiếm 10.3% tổng dân số,
mật độ dân cư 17 người/1km2 (số liệu năm 1998). Bao gồm 6 tỉnh: Kom Pong Speu,
Trang
3
Văn hóa đất nước Campuchia Nhóm_Lớp 08Qkmar
Kratie, Stung Treng, Preah Vihear, Rattanakiri và Mondolkiri, 39 huyện, 283 phường, xã
với 2,246 xóm, làng.
Đây và vùng có nhiều các dân tộc sinh sống nhất Campuchia, bao gồm: người
Khmer, Hoa, Việt, Lào, Thái và 18 dân tộc thiểu số khác như: Pnong, Steang, Kraol, Ro
Oung, Tumpun, Tmuon, Bruv, Smil, Kuoy, Ar Norng, Charay, Kreung, Roder, Kha, Sa
Och, Kachok, Kavet and Lun. Người Pnong là chủng tộc đông nhất trong số các dân tộc
thiểu số nói trên, chiếm khoảng 45% dân số của nhóm các dân tộc thiểu số.
4. Khí hậu
Campuchia có 4 mùa:
- Từ tháng 11 dến tháng 2 năm sau là mùa lạnh khô.
- Từ tháng 3 đến tháng 5 là mùa nóng khô
- Từ tháng 6 đến thang 8 là mùa nóng ẩm.
- Từ tháng 9 đến tháng 10 là mùa lạnh ẩm
Vào mùa nóng, nhiệt độ có thể lên tới 35-37 độ C, mặc dù có thể cảm nhận không
qúa nắng gắt. Vào mùa lạnh nhiệt độ giảm xuống dưới 20 độ C suốt cả ngày và vào ban
đêm nhiệt độ cũng thế. Giữa tháng 6 và tháng 10 có đợt gió mùa thường kỳ, nhiệt độ
hanh khô vào buổi sáng và mưa 1-2 tiếng vào buổi chiều. Sự ổn định lượng mưa vào
mùa ẩm giúp cây cối xanh tươi. Hơi ẩm chủ yếu từ vùng biển thuộc tỉnh Sihanoukville,
nơi mà ảnh hưởng của mùa mưa dường như làm mọi thứ như chậm lại. Do lượng mưa
nhiều làm cản trở các hoạt động du lịch, các dịch vụ du lịch ở đây giảm xuống thấy rõ
trong suốt mùa mưa. Nhưng mùa mưa kéo dài từ cuối tháng 5 đến tháng 10 hàng năm lại
là cơ hội cho du khách khám phá những ngôi đền thuộc quần thể Angkor và các vùng
nông thôn khác của Campuchia. Mùa mưa có thể hơi khó khăn đối với những tour du

lịch nhưng lại mang đến một vẻ đẹp hiếm có và đầy màu sắc của những ngôi đền khi
chúng được phản chiếu từ những hồ nước đầy bao quanh, cũng như những khu rừng
nhiệt đới và những cánh đồng lúa trở nên xanh tốt, đầy sức sống.
Trang
4
Văn hóa đất nước Campuchia Nhóm_Lớp 08Qkmar
5. Dân cư
Campuchia là quốc gia thuần nhất về dân cư với hơn 90% dân số là người Khmer
và nói tiếng Khmer, ngôn ngữ chính thức. Số còn lại là người Việt, người Campuchia gốc
Hoa, người Chàm và người Thượng sống tập trung ở miền núi phía bắc và đông bắc.
Phật giáo Tiểu thừa bị Khmer Đỏ hủy diệt đã được phục hồi là tôn giáo chính thức, với
khoảng 95% dân số. Phật giáo Đại thừa chủ yếu tập trung trong cộng đồng người Việt và
người Hoa. Hồi giáo và đạo Bà la môn ở các cộng đồng Chăm, Ki-tô giáo chiếm khoảng
2% dân số
Xưa kia, mối quan tâm lớn nhất của người dân Campuchia là sản xuất đủ lương
thực cho gia đình, của thừa ra theo tập tục của họ là đem dâng cúng lên chùa. Sự giàu có
chỉ được coi trọng khi nó giúp cho con người có của cải để làm việc thiện. Ngoài ra người
Khmer có tính tình chất phác, thật thà và mến khách, coi trọng chữ tín. Bất kỳ người dân
Campuchia nào cũng đều rất tự hào về lịch sử oanh liệt của dân tộc mình. Họ hầu hết
sống ở vùng đồng bằng và làm nghề nông, một số ít sống ở thành thị làm nghề buôn bán
nhỏ, làm tiểu thủ công và làm công nhân viên chức trong bộ máy Nhà nước.
Người Khmer theo đạo Hồi bao gồm người Mã lai, người Chăm. Đứng về phương diện
thể chất khó phân biệt được người Mã lai và người Chăm ở Campuchia.
II.VĂN HÓA CAMPUCHIA
Văn hóa Campuchia mang đậm dấu ấn của các tôn giáo du nhập từ Ấn độ đặc biệt
là Hindu giáo và Phật giáo. Suốt chiều dài lịch sử của Campuchia các luồng tư tưởng tôn
giáo này chi phối cũng như ảnh hưởng mạnh mẽ vào mọi mặt của đời sống cả vật chất lẫn
tinh thần. Từ những công trình kiến trúc nguy nga lộng lẫy nổi tiếng thế giới như quần thể
Angkor – di sản văn hóa thế giới cho đến các kiến trúc nhà ở, trường học; từ những điệu
nhảy truyền thống trong các ngày lễ hội trọng đại của quốc gia cho đến những bài hát ru

con ngủ của các bà các mẹ cũng đậm đà “hương vị” của tôn giáo.
1. Tín ngưỡng
Theo quan niệm truyền thống: hạnh phúc hay bất hạnh là tùy thuộc vào năm
sinh. Những năm chuột, rồng ngựa là những năm tốt nhất, còn năm hổ, khỉ gà hay chó là
Trang
5
Văn hóa đất nước Campuchia Nhóm_Lớp 08Qkmar
những năm xấu. Dương lịch được dùng trong các cơ quan, công sở, âm lịch dùng phổ
biến trong nhân gian. Cưới xin hay dựng nhà vào tháng đủ tức tháng có 30 ngày, chứ
không tiến hành vào tháng thiếu.
Lễ cưới: Trước lễ cưới là việc mai mối. Sau khi ba bà mối và ba ông mối làm
nhiệm vụ, tức nhà gái ưng thuận đón lên nhà ngồi nói chuyện, bàn việc tổ chức lễ cưới và
yêu cầu được xem mặt chú rể, thì tiệc ăn hỏi được tổ chức. Từ đó trở đi, chồng chưa cưới
được đến nhà cô dâu để hầu hạ bố mẹ vợ. Nghi lễ chính thức thường được làm trong ba
ngày, khá phức tạp và tốn kém. Ở một số vùng nghi thức ấy còn khác nhau chút ít, nhưng
về đại thể đều giống nhau. Ở đám cưới của người Campuchia luôn có Acha chúc phúc
cho đôi trai gái và hoa cau là vật không thể thiếu trong đám cưới.
Lễ tang: Xung quanh người chết toàn căng vải trắng cùng với nó là sáu ngọn nến
thắp ở những vị trí như: trên đầu giường, trên đầu, hai bên vai và hai bên chân, dưới chân
để một giỏ thóc tượng trưng cho sự sống. Người chết được đem đi hỏa táng theo phong
tục, người nhà đến nhặt xương cốt để vào trong một cái lọ rồi đem về nhà, rồi sau đó đem
đến chùa.
Lễ hội: Lễ hội ở Campuchia nhìn chung đều mang tính chất nông nghiệp và quanh
năm Campuchia sống trong không khí tưng bừng lễ hội. Có các lễ hội như: Tết cổ truyền,
lễ vào hạ của các sư, mười lăm ngày cúng tổ tiên, lễ dựng cột chùa, lễ cà thân, lễ tạ ơn
hồn lúa.
Văn hóa cũng như cách ứng xử của người Campuchia bị chi phối nhiều bởi niềm
tin vào các tôn giáo và gần giống với những nét văn hóa của những nước láng giềng trong
đó có Việt Nam. Nhưng có một số điểm cần tránh khi đến xứ chùa tháp sau:
- Không nên xoa đầu trẻ con vì theo người Campuchia đầu trẻ con là nơi rất linh

thiêng chỉ có cha mẹ, thánh thần mới được chạm vào.
- Không đưa đồ, đưa tiền hay bất cứ thứ gì bằng tay trái vì theo phong tục của họ
tay trái là tay “không được sạch sẽ”.
- Vào chùa không được đội mũ, bỏ giày dép bên ngoài và không được đứng gần
cũng như chạm vào nhà sư. Vì người Campuchia tôn thờ đạo Phật một cách tuyệt đối.
Trang
6
Văn hóa đất nước Campuchia Nhóm_Lớp 08Qkmar
- Ngoài ra thì cách giao tiếp cũng như sinh hoạt khác đều giống với người Việt
chúng ta. Người Campuchia cũng thật thà và dễ gần cho nên không phải lo lắng về vấn đề
sinh hoạt cũng như giao tiếp nơi đây.
2. Tôn giáo
- Tôn giáo là một sức mạnh văn hóa đáng kể trong quá trình văn minh cho một dân
tộc. Điều này rất đúng cho đất nước Campuchia. Trước khi đạo Phật trở thành quốc giáo
từ thế kỷ XII, ở Campuchia đã có đạo Bàlamôn. Đạo Phật có vai trò lớn nhất ở
Campuchia. Vào thế kỷ VIII, Phật giáo Đại thừa du nhập vào Campuchia. Từ thế kỷ XII,
Phật giáo Tiểu thừa được đưa từ phái Nam – Phật giáo Tích Lan vào Campuchia. Xã hội
Campuchia rất coi trọng các nhà sư. Triết lý nhà Phật ảnh hưởng nhiều đến mặt đời sống
thế tục, quy định các tiêu chí đạo đức trong nhân dân. Phật giáo thấm nhuần tư tưởng vào
con người Campuchia cũng như các dân tộc Phương Đông, một sự thấm nhuần trong tinh
thần hòa hợp với tất cả các tôn giáo khác. Phật giáo giữ vai trò âm thầm nhưng vô cùng to
lớn trong đời sống các dân tộc Campuchia cũng như trên toàn bộ Đông Nam Á.
- Phật giáo Tiểu thừa bị Khmer Đỏ hủy diệt đã được phục hồi là tôn giáo chính
thức, với khoảng 95% dân số. Phật giáo Đại thừa chủ yếu tập trung trong cộng đồng
người Việt và người Hoa. Hồi giáo và đạo Bà la môn ở các cộng đồng Chăm, Ki-tô giáo
chiếm khoảng 2% dân số.
- Campuchia là một trong những đất nước mà người dân có một niềm tin vào tôn
giáo mạnh mẽ nhất và tuyệt đối nhất trên thế giới này. Tôn giáo du nhập vào Campuchia
từ rất sớm. Đạo Hindu có mặt tại Campuchia từ thời kỳ sơ khai và nhanh chóng đã chiếm
được sự tín ngưỡng của người dân Campuchia. Cho đến thế kỷ thứ VII thì đạo Phật du

nhập vào đất nước của những con người có bản chất hiền lành này và nhanh chóng trở
thành quốc giáo với trên 90% người dân Campuchia là Phật tử. Và cũng từ đó đến nay
đạo Phật ảnh hưởng đến mọi mặt đời sống của người dân Campuchia từ các chuẩn mực
đạo đức xã hội cho đến cách ứng giữa các thành viên trong gia đình.
3. Ngôn ngữ
Tiếng Khmer là tiếng được dùng rộng rãi nhất trong ngữ hệ Môn – Khmer và là
ngôn ngữ thống nhất của Vương quốc Campuchia. Tiếng Khmer được dùng phổ biến
Trang
7
Văn hóa đất nước Campuchia Nhóm_Lớp 08Qkmar
trong giao thiệp hằng ngày, và chữ Pali và tiếng Sanskrit được sử dụng trong cộng đồng
Phật giáo. Bên cạnh tiếng Khmer, các dân tộc thiểu số ở Campuchia còn nói tiếng mẹ đẻ
của họ. Tại đây, nhiều thứ tiếng như: tiếng Hoa, tiếng Việt, tiếng Chăm, tiếng Pháp, tiếng
Thái và tiếng các dân tộc thiểu số vẫn được sử dụng trong từng vùng ở các mức độ khác
nhau.
Về chữ viết, đến thế kỷ XIII thì các văn kiện lịch sử, vốn trước đây viết bằng chữ
Phạn, đã được ghi bằng chữ dân tộc. Chữ Phạn dần dần mất vị trí và nhường chỗ cho chữ
Khmer và chữ Pali trong văn học cũng như trong cung đình.
Ngôn ngữ Khmer có từ trước công nguyên tức là trước khi dân tộc Khmer-Mon có
quan hệ với người Ấn độ. Với lịch sử hơn 2000 năm, ngôn ngữ và văn học Khmer đã phát
triển từ vài kí tự đến nay là 33 chữ cái, 24 nguyên âm và 15 nguyên âm độc lập. Bên cạnh
chữ viết độc đáo, trong tiếng nói cũng như văn hóa của người Campuchia còn sử dụng
ngôn ngữ được mượn của Ấn Độ và chịu ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ. Quá trình hình
thành ngôn ngữ Khmer đặt biệt là chữ viết trong thời kỳ Pháp thuộc là bắt buộc các nước
trên bán đảo Đông Dương phải sử dụng chữ La-tinh, nhưng dân tộc Khmer đặc biệt là các
nhà sư đã hi sinh đấu tranh với thực dân Pháp để giữ gìn văn hóa Khmer cho đến ngày
nay. Nên nhân dân Campuchia hết sức tự hào, vì chính việc giữ gìn ngôn ngữ và tiếng nói
của dân tộc đã cho thấy sức sống mãnh liệt, trí thông minh, sáng tạo, tinh thần chiến đấu
quyết liệt, yêu văn hóa, yêu dân tộc của người dân Campuchia.
Ngoài ngôn ngữ chính là tiếng Khmer, Hiến pháp Campuchia cũng cho phép người

dân sử dụng Anh văn và Pháp văn là ngôn ngữ thứ hai nhằm hội nhập với thế giới bên
ngoài và tạo điều kiện để thu hút du khách cũng như các nhà đầu tư nước ngoài.
4. Kiến trúc và điêu khắc
Tôn giáo là một phần không thể thiếu trong cuộc sống của người Campuchia nó
cũng giống như cơm ăn và nước uống vậy. Chính vì vậy tôn giáo ảnh hưởng mạnh mẽ
đến tư duy cũng như tính thẩm mỹ của người Campuchia, điều này được thể hiện rất rõ
ràng trong kiến trúc đình, chùa và các công trình xây dựng khác. Nổi tiếng với công trình
kiến trúc quần thể Angkor đặc biệt là Angkor Wat với các chất liệu bằng đá, đất, cành
cây… thể hiện rõ tư tưởng về thuyết vật chất của Hindu giáo và hình các bức tượng cười
Trang
8
Văn hóa đất nước Campuchia Nhóm_Lớp 08Qkmar
cũng như cách thiết kế khung cảnh lại giống trong Phật giáo. Chính sự pha trộn hòa quyện
2 tôn giáo Ấn Độ kết hợp với tín ngưỡng duy tâm truyền thống đã tạo nên một thứ văn
hóa vừa quen nhưng “rất Campuchia”.
Các nhà nghiên cứu Pháp khi nói đến nghệ thuật Campuchia chỉ nói đến kiến trúc,
điêu khắc và trang trí. Nói như thế nghĩa là, kiến trúc và điêu khắc đã để lại những tác
phẩm vĩ đại, có giá trị lớn, có thể so sánh với kiến trúc của La Mã, Hy Lạp ở Châu Âu.
Tượng tròn được đánh giá là phát triển ở Campuchia. Đền bằng gạch thời kỳ tiền
Khmer, theo thời gian bị hư hỏng nhiều, song điêu khắc còn giữ lại một số lượng đáng kể
như pho tượng Harihara ở Phrom Da, Sambor Preikuk va Prasat Angdet Đến thời kỳ
Angkor, điêu khắc đạt đến đỉnh cao mà tiêu biểu là Angkor Wat và Bayon.
Thế kỷ 10-13 là thời kỳ phát triển rực rỡ của điêu khắc nói riêng và của đất nước
Campuchia nói chung . Trong thời kỳ này, nhân dân Campuchia đã xây dựng nên nền
văn minh Angkor với những kỳ quan điêu khắc: lâu đài, đền tháp, thành lũy, phù điêu,
tượng tròn bằng đá, đặc biệt ở Angkor Vat và Angkor Thom.
Chịu ảnh hưởng sâu sắc văn hóa ấn Độ, lấy cảm hứng từ những đề tài tôn giáo:
Phật giáo, Bà la môn giáo, nghệ nhân Campuchia thời cổ đã đưa nghệ thuật điêu khắc đá
thời kỳ Angkor lên tới đỉnh cao, đầy biểu cảm và đậm đà tính dân tộc. Những tác phẩm
điêu khắc đá của họ phần lớn đã kết hợp nhuần nhuyễn truyền thống văn hóa bản địa với

các yếu tố tôn giáo ngoại lai, thể hiện được sự tinh tế về thẩm mỹ và sự sùng đạo của
nhân dân Campuchia.
Campuchia là đất nước của chùa tháp, mỗi làng đều có chùa, kiến trúc hoàn toàn
khác với kiến trúc đền núi. Chùa là ngôi nhà đẹp nhất trong làng để thờ Phật, được xây
về hướng Đông, ngói lợp bằng gạch, một mái hay hai mái chồng lên nhau hình thang, ở
giữa nhô lên thành một bức điêu khắc hình tam giác gọi là trán, mái bốn góc cong lên
hình đuôi rắn. Đi đến đâu trên đất nước tôi, các bạn đều nhìn thấy biểu tượng rắn Naga
bảy đầu. (Người xưa dùng tượng Rắn Naga hổ bảy hoặc chín đầu, xòe ra như cây quạt
được dùng làm mô tuýp trang trí phổ biến ở khắp các đền đài, chùa chiền, cầu ). Tượng
Phật trong chùa thường làm bằng gỗ hoặc đất sơn
Trang
9
Văn hóa đất nước Campuchia Nhóm_Lớp 08Qkmar
Từ những năm sáu mươi của thế kỉ 20, các thành phố ở Campuchia bắt đầu mở
mang, kiến trúc thành thị thừa kế các yếu tố truyền thống kết hợp với hiện đại, tạo thành
một nền kiến trúc mới nhưng vẫn mang đậm nét tính dân tộc, thể hiện rõ tài năng kiến
trúc, điêu khắc và trang trí độc đáo riêng biệt của dân tộc chúng tôi.
Các nhà nghiên cứu người Pháp khi nói đến nghệ thuật Campuchia là nói đến kiến
trúc, điêu khắc và trang trí. Điều đó cũng thật dễ hiểu vì kiến trúc và điêu khắc đã để lại
những tác phẩm công trình vĩ đại không chỉ cho dân tộc tôi mà con cho cả thế giới, sánh
ngang với các công trình kiến trúc của La Mã, Hy Lạp và châu Âu.
Về nghệ thuật, các nhà Đông Dương học người Pháp chia làm 3 thời kỳ: thời kỳ
trước Angkor (thời kỳ tiền Khmer), thời kỳ Angkor (thời kỳ nghệ thuật cổ điển Khmer)
và thời kỳ sau Angkor. Thời kỳ Angkor là thời kỳ cực thịnh, phát triển rực rỡ nhất của
nghệ thuật điêu khắc và kiến trúc.
Nền văn hóa Khmer cổ tiếp thu nền tôn giáo Ấn Độ, nhưng không bị rập khuôn
hoàn toàn. Ta có thể thấy kiến trúc thời kỳ tiền Khmer mang nhiều ảnh hưởng và dấu ấn
tôn giáo Ấn Độ như đền thờ thường được xây bằng gạch, quy mô nhỏ, thờ phụng các vị
thần có nguồn gốc Ấn Độ.
Sang thời kỳ Angkor, đền làm bằng đá, gọi là đền núi, quy mô lớn, không chỉ thờ

thần mà để tôn thờ vua. Đền là biểu tượng quyền uy của nhà vua, nhà vua đồng hóa với
các vị thần.
Kiến trúc của Campuchia phần lớn được biết đến nhờ vào những công trình được
xây dựng từ thời thời người Khmer cổ đại (khoảng cuối thế kỷ 12, đầu thế kỷ 13). Đạo
Phật và tư duy huyền thoại có ảnh hưởng lớn đến nghệ thuật trang trí các công trình kiến
trúc vĩ đại này. Đặc trưng cơ bản của kiến trúc giai đoạn này là được xây dựng từ vật liệu
gỗ, tre nứa hoặc rơm rạ và đá. Nhưng những gì còn lại ngày nay người ta có thể chiêm
ngưỡng là các công trình bằng đá tảng như các bức tường thành, đường sá, và các ngôi
đền hoặc các con đường có những bao lơn tạc hình con rắn chín đầu, vươn cao 2-3 m,
xòe rộng phủ bóng xuống mặt đường. Còn hình thức chung của các ngôi đền là có đỉnh
chóp nhọn, bốn mặt đền được chạm trổ các bức phù điêu miêu tả cuộc sống con người ở
thế giới bên kia, hoặc cuộc sống hiện tại của người dân Campuchia bấy giờ, hay cuộc
Trang
10
Văn hóa đất nước Campuchia Nhóm_Lớp 08Qkmar
chiến với nước láng giềng vũ nữ dân gian (Ápsara)với thân hành mềm mại, cân đối đang
múa khá uyển chuyển, và sự tham gia của cả những con khỉ, con ngựa trong sử thi
Ramanaya của Ấn Độ.
Dưới đây là những công trình kiến trúc nổi bật nhất ở Vương quốc Campuchia, và
khi nói đến Vương quốc Campuchia, người ta thường nghĩ ngay đến thánh địa của những
ngôi đền, bởi lối kiến trúc độc đáo và đa dạng của nó.
5.Trang phục truyền thống
Đàn ông và đàn bà đều mặc váy.Tục mặc tấm áo khoác lại phổ biến ở các dân tộc
miền núi Campuchia. Người Steing, phụ nữ mặc tấm áo khoác khi dự lễ hội, còn đàn ông
mặc tấm áo khoác khi trời lạnh. Phụ nữ Steing, Bana, Xodang đôi khi sử dụng tấm khoác
thành váy.
Ở Campuchia còn có một loại y phục khá đặc trưng, đó là chiếc yếm. Kiểu mặc
yếm không cần áo ngoài phổ biến ở các dân tộc ít người. Bên cạnh đó, người Chăm
thường sử dụng áo chui một cách phổ biến. Áo chui của đàn ông Chăm có ống tay thẳng,
cổ không lớn được thắt lại ở phía bên phải và thường màu đen. Áo chui của phụ nữ Chăm

màu xanh thẫm, ống tay dài, bó nên họ chỉ mặc khi hội lễ hoặc trời lạnh.
Tất cả các dân tộc đều sử dụng vải thổ cẩm do họ tự dệt lấy với các màu sắc sặc
sỡ. Ngày nay, người Khmer không chỉ mặc những tấm Sampot truyền thống mà họ còn
“Âu hóa” cách ăn mặc, trang phục của họ đều trở nên đa dạng và thuận tiện hơn trong
giao lưu quốc tế.
Ở Campuchia màu sắc của trang phục thay đổi theo các ngày trong tuần, từ thứ 2
đến chủ nhật, tương ứng: màu vàng nhạt, màu xanh lục, màu xám màu xanh lam, xanh lá
cây, đen và màu đỏ.
Sà-rông là trang phục truyền thống cho tất cả mọi người. Phụ nữ thường mặc sà-
rông có màu sắc rực rỡ với nhiều họa tiết sinh động. Có thể thấy váy “Kbinh” của nam
hay nữ trên sân khấu hoặc trên các bức chạm khắc ở đền Angkor.
Người dân Campuchia quanh năm đều quàng khăn Krama trên cổ. Khăn Krama có rất
nhiều công dụng, có thể làm khăn để rửa mặt, dùng để thấm nước trên đầu hạ nhiệt, dùng
Trang
11
Văn hóa đất nước Campuchia Nhóm_Lớp 08Qkmar
để đựng hàng… Krama đã trở thành vật quý giá của người dân Campuchia và là nét đặc
trưng độc đáo trong trang phục truyền thống của người dân.
6. Nhà ở
Thiên nhiên ban tặng cho đất nước Campuchia đất đai màu mỡ, trù phú. Ở các
làng quê, người dân vẫn giữ được nét kiến trúc truyền thống, phần lớn nhà ở là nhà sàn,
làm bằng gỗ, cao khoảng 2 m, lợp ngói đỏ, bạn sẽ ngạc nhiên hầu hết không có hàng rào
cách biệt giữa hai nhà. Xung quanh nhà có nhiều cây ăn trái, xanh tốt quanh năm, chủng
loại đa dạng và phong phú như chuối, dừa, chôm chôm, măng cụt, sầu riêng, nhãn, đặc
biệt nhiều nhất là xoài
7. Ẩm thực
Thức ăn chính của người Khmer là cơm. Ăn cùng cơm bao giờ cũng có ít cá kho,
mắm cá (prahoc) và rau. Ngoài mắm, rau, người Khmer đặc biệt thích ăn các loại gia vị
như: rau thơm, hành, tỏi, ớt…phổ biến nhất và cũng được ưa thích nhất đối với bữa cơm
thường ngày là các loại canh cá nấu với các loại rau quả chua như dọc, chanh. Người

Khmer ăn thịt lợn, bò, gà trứng gà, vịt,…nhưng ít khi ăn trong bữa ăn thường ngày, đặc
biệt là đối với người lao động.
Do ăn bốc, nên người Khmer trước khi ăn rửa tay, chân hoặc tắm rửa, rồi ngồi trên
chiếu, quanh chiếc mâm to bằng gỗ hoặc bằng đồng. Trên mâm bày liễn cơm to, mấy bát
thức ăn và một bát nước để “tráng” các ngón tay mỗi khi bốc thức ăn đưa lên miệng.
Cũng như nhiều nước trong khu vực châu Á, Vương quốc Campuchia sử dụng gạo
tẻ. Vào các ngày lễ Tết, nông thôn cũng như thành thị đều có gói bánh tét, bánh ít.
Phần lớn trong mỗi gia đình đều có mắm bòhóc (prohóc) để ăn quanh năm. Mắm bò hóc
được làm từ những con cá con, mổ ruột ướp muối rồi để trong hủ đậy kín, vài tháng sau
đem ra ăn. Có thể nói đây là món ăn truyền thống được chế biến trong đời sống ẩm thực
ở Vương quốc Campuchia.
Món ăn dân tộc của Campuchia rất phong phú, độc đáo và có hương vị đặc sắc,
đặc trưng theo các vùng địa phương. Những món ăn chế biến từ thịt cá là những món ăn
được ưa chuộng nhất của người Campuchia.
Trang
12
Văn hóa đất nước Campuchia Nhóm_Lớp 08Qkmar
Ngoài ra, ở Campuchia còn có nhiều món ăn đặc biệt khác không kém phần hấp
dẫn như cá lóc quấn trong bẹ chuối và nướng trực tiếp trên bếp than.
Các món gỏi như gỏi nhoime sầu đâu, nhoime lahong (đu đủ), nhoime samyong
chaigne (bắp chuối), nhoime kahay chouk (sen), nhoime xaiko (bò tái chanh), bò xào
kruong và bún nam choóc.
Đặc biệt cá amok - hấp nước cốt dừa với càri có vị rất riêng Khmer. Trong các
món như bò xào kruong, cá amok hấp, mắm bò hóc đều có nước cốt dừa, nghệ, riềng,
chanh rừng, lá ngót và càri, cá khô Trèng, côn trùng, thốt nốt non
8. Văn học
Văn học thành văn của Campuchia không nhiều nhưng thể loại văn học truyền
miệng rất phong phú phải kể đến bộ sử thi Rayamana của Ấn Độ được được Khmer hóa
thành truyện cổ tích Riemke, được thể hiện trên điêu khắc ở các đền đài Angkor và được
chuyển thể thành kịch múa cổ điển, kịch bóng Sbechthom

Truyện cổ tích hay thần thoại cũng rất phong phú. Mỗi khúc sông, ngọn núi, mỗi
đền đài, các biểu tượng thiên nhiên hay sự vật đều có sự tích (sự tích về đền Angkor, đền
Ta Prum, thủ đô Phnom Penh, nguồn gốc sấm sét, sự tích nàng Koongre, truyện cá sấu A
Thun ).
Ngoài ra, thơ và ca dao chiếm một vị trí quan trọng trong văn học Campuchia,
phong phú về các đề tài như mô tả các loài thú, thơ trào phúng dí dỏm, tình yêu quê
hương. Trong đó, đề tài tình yêu rất đậm nét là đề tài muôn thuở cho các nhà thơ
9. Âm nhạc
Âm nhạc có một vị trí quan trọng trong đời sống người dân Campuchia.Ở
Campuchia có rất nhiều loại nhạc như: nhạc Arác-loại nhạc dùng để cúng thần, nhạc
cưới,nhạc đám tang, nhạc Pin Piết ,nhạc chiến đấu; nhạc chữa bệnh; ru con; hội hè….
Campuchia được ví là dân tộc múa. Múa gồm có múa cổ điển và múa dân gian.
Đặc sắc và tinh vi trong nghệ thuật múa phải nói đến tay, cổ tay đến từng ngón tay.Người
Campuchia nào cũng biết múa Răm Vong, trong ngày hội thì thường phổ biến điệu
Trang
13
Văn hóa đất nước Campuchia Nhóm_Lớp 08Qkmar
Chydăm. Người múa đeo trống và mặt nạ, vừa đi vừa múa, trẻ con theo sau rất đông,
tiếng trống dồn dập tạo nên một không khí náo nhiệt.
Âm nhạc chiếm một vị trái quan trọng đối với đời sống của chúng tôi. Âm nhạc có
mặt khắp mọi nơi trong cuộc sống. Từ khi lọt lòng đã có bài hát ru ầu ơ của mẹ, âm nhạc
có trong mọi lễ hội (lễ cưới, lễ cúng tế thần, lễ cắt tóc, lễ tơ hồng, lễ buột chỉ cổ tay, lễ
tang ).
Âm nhạc cổ truyền của Campuchia có rất nhiều thể loại nhạc truyền thống và
không bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bên ngoài. Nó mang màu sắc truyền thống của dân
tộc Khmer, âm nhạc kiểu tôn thờ tổ tiên hoặc lễ cúng bái.
Trong quá trình phát triển các cộng đồng dân cư Khmer đã sáng tạo ra nhiều loại
nhạc khí, cũng như các thể loại ca nhạc để biểu tộ tâm tư, tình cảm, ước muốn trong đời
sống, lao động, học tập và đấu tranh dựng nước và giữ nước. Trải qua nhiều thăng trầm
của lịch sử, dân tộc Khmer vẫn còn lưư giữ được các loại nhạc cụ đặc trưng và độc đáo,

như: Tror Khmer, Tror Sour, Tror Le… và rất nhiều nhiều nhạc khí của các dân tộc thiểu
số đang sinh sống ở khu vực cao nguyên.
Hát cũng có nhiều lối như hát kể chuyện, hát đối đáp, hát minh họa cho một điệu
múa cổ điển hay một màn kịch. Các bản ca khúc ngắn, về lao động, tình yêu, niềm vui,
hy vọng hay đau buồn Ngâm thơ cũng được coi như hát.
Dàn nhạc cổ “pinpeat” của Campuchia chủ yếu là bộ gõ, được trình diễn trong các
buổi lễ tại các ngôi chùa và các dịp tế lễ dân gian khác, cũng như trong các tiết mục văn
nghệ. Dàn nhạc bao gồm “roneat ek” (đàn tre giọng cao), “roneat thung” (đàn tre giọng
thấp), “kongvong tut” và “kongvong thom” (dàn cồng nhỏ và dàn cồng lớn), “sampho”
(trống hai mặt) “skor thom” (1 cặp trống lớn) và “sralai” (một loại sáo 4 âm vực).
Dân tộc Campuchia là dân tộc có truyền thống về múa, múa cổ điển và múa dân
gian. Các điệu hát múa tại Campuchia khá đa dạng, hiện nay ở Campuchia có hơn 100
điệu múa và hát. Nét đẵ sắc là bài hát nào cũng có điệu múa phụ hoạ, múa có thể theo
các điệu nhày phương Tây. Nổi tiếng nhất là các điệu múa: múa vòng, múa Saravan, múa
Romkher Bach, múa voi, múa cộng đồng… Đặc biệt là có nhiều điệu múa theo nghệ
Trang
14
Văn hóa đất nước Campuchia Nhóm_Lớp 08Qkmar
thụât Khmer, tiêu biểu là điệu Apxara – là biểu tượng của người con gái Campuchia từ
thế kỷ XII đến nay.
Nghệ thuật múa cổ Campuchia là sự tái hiện sử thi Ramayana, ca ngợi người anh
hùng Vilmiki Brahma, đấng tạo hóa của Hindu giáo. Nghệ thuật này có từ thế kỷ thứ 4
trên khắp lãnh thổ Ấn Độ và Nam Á với ít nhiều khác biệt ở từng địa phương. Tại
Campuchia, sử thi này được chuyển thể vào âm nhạc và ca múa, được các vũ công hoàng
gia trình diễn từ thế kỷ 18 trong các dịp lễ hội cùng với dàn nhạc cổ “pinpeat”. Trong
dân gian, sử thi này cũng được phổ biến rộng rãi qua hình thức truyền miệng hoặc các
loại kịch dân gian như múa rối bóng (sử dụng một phông lớn để nhận bóng các con rối
được chiếu bằng ánh sáng phía sau phông).
Múa cổ điển có nguồn gốc từ lâu đời. Cảnh múa đã được bàn tay các nhà điêu
khắc dân gian chạm khắc trên các bức tường đá Angkor. Sau thời kỳ Angkor, kinh tế và

văn hóa Khmer suy sụp, múa cổ điển tạm thời bị lãng quên. So với tiết tấu, múa cổ điển
chậm hơn múa dân gian, nhưng kỹ thuật múa tinh vi, quần áo lộng lẫy, nhân vật hầu hết
là vua, quan, thần linh, ma quỷ (Chúc mừng, Tep monorom-hạnh phúc, múa quạt,
Apsara, Riem ke )
Nghệ thuật múa cung đình của người Khmer là một biến thể của nghệ thuật múa
cung đình Ấn Độ, có nguồn gốc từ nhân vật apsara trong truyền thuyết Hindu giáo là
những nàng tiên chuyên múa cho các vị thần. Văn hóa truyền thống của Thái Lan và đảo
Java (Indonesia) cũng chịu ảnh hưởng của âm nhạc và ca múa cung đình này. Khi trình
diễn, các vũ công apsara mặc trang phục bó sát người màu sáng và váy sampot, mũ hình
các ngọn tháp màu vàng được trang trí vô cùng công phu, trình diễn các động tác múa
chậm và tinh tế cùng với dàn nhạc “pinpeat”.
Múa dân gian ở đất nước tôi rất phong phú, nó gần gũi phản ánh cuộc sống, sinh
hoạt của người nông dân ở đồng bằng cũng như miền núi. Bạn có thể thấy điệu múa
Chaydam trong các ngày hội trên các đường làng, giữa sân chùa Hay điệu múa Công ở
Pailin, múa Trot ở Siem Reap, múa Krap ở Ta Keo, múa gáo dừa ở Svay Rieng, múa
khèn ở Stung Streng Chúng tôi ai cũng biết múa Ram vong, từ thanh niên đến các cụ
Trang
15
Văn hóa đất nước Campuchia Nhóm_Lớp 08Qkmar
già, trong các lễ cưới, ngày hội, khi nhạc nổi lên, phụ nữ sẽ ra mời nam giới cùng múa
từng đôi sẽ nối đuôi nhau thành vòng tròn.
Tại các làng mạc của Campuchia, kịch mặt nạ cũng được phổ biến khá rộng rãi,
bên cạnh loại hình múa rối bóng truyền thống. Hình thức ca múa dân gian như múa lam
vông cũng rất phổ biến và thường trình diễn với một dàn trống ngẫu hứng trong các dịp
lẽ hội, ngày vui như: đám cưới, ngày mừng thọ, v.v.
10.Tết cổ truyền
Ở Campuchia, tín ngưỡng có ảnh hưởng sâu sắc tới đời sống người dân. Trong
ngày đầu năm mới này,, khắp Campuchia cũng tưng bừng lễ đón năm mới – Tết Chol
Chnam Thmay kéo dài 3 ngày (13 – 15/4 hàng năm), mỗi nhà thường đem thức ăn lên
chùa để nhờ các nhà sư làm lễ cúng thức ăn lên tổ tiên của mình. Không khí náo nhiệt,

đèn hoa sáng rực từ các ngôi chùa kéo dài đến các nẻo đường dẫn đến Hoàng Cung. Thủ
đô Phnôm Pênh treo đèn kết hoa lộng lẫy. Người dân và du khách đổ ra đường tham gia
vào các hoạt động lễ hội đường phố lễ té nước, bôi bột màu…
Tết cổ truyền Campuchia đặc biệt nhất là các điệu múa Apsara quyến rũ, cùng các
món ăn truyền thống đậm hương vị Khmer dùng chung với rượu thốt nốt thơm lừng. Đến
Campuchiam dịp này, du khách sẽ có dịp chiêm ngưỡng kỳ quan Angkor vĩ đại nguy nga,
thành cổ Angkor Wat với những ngọn tháp chọc trời Sau lễ hội té nước buổi sáng,
người dân và du khách chìm đắm trong ánh hoàng hôn dịu dàng trên đỉnh đồi Bakheng,
và thưởng thức chương trình ca múa nhạc truyền thống của người Khmer… khi đêm về.
Tết cổ truyền Campuchia mang tên Chol Chnam Thmay cũng trùng thời điểm tết Thái
Lan. Hoạt động đón tết mang tính cộng đồng chủ yếu diễn ra tại chùa, trường học, các
khu vực sinh hoạt văn hóa Khoảng năm ngày trước tết, người Campuchia đã bắt đầu đi
viếng chùa, cúng dường. Dịp tết, hầu hết mọi người cùng đổ về chùa để tỏ lòng thành
kính Đức Phật, cầu chúc những điều tốt đẹp trong năm mới, ai càng đi nhiều chùa gắn
dấu ấn cá nhân (như chùa gần nhà) và những ngôi chùa lớn thì càng có nhiều niềm tin
năm mới được nhiều tiền-tài-lộc. Trước những ngôi chùa, trong dịp tết người Campuchia
đắp năm núi cát hình chóp tượng trưng vũ trụ Meru, ai có nhu cầu tìm kiếm tình duyên -
tài lộc thì đi quanh ụ cát khấn vái, cắm vào đấy những tờ riel (giấy bạc Campuchia).
Trang
16
Văn hóa đất nước Campuchia Nhóm_Lớp 08Qkmar
Những địa điểm khác thu hút nhiều người Campuchia trong dịp tết là Hoàng cung tại thủ
đô Phnom Penh và cụm đền Angkor huyền thoại tại Siêm Riệp.
Đối với thanh niên nam nữ, đặc biệt là các thiếu nữ, trong dịp tết họ sẽ cùng nhau
ăn mặc đẹp, nắm tay nhau nhảy vòng quanh theo điệu múa Lam Thon cùng các điệu múa
khác vui nhộn. Âm nhạc trỗi lên khắp nơi, du khách cùng hòa vào ngày hội tưng bừng!
Người Campuchia còn có tục đắp những núi cát nhỏ với ý nghĩa là xây dựng
những cái tốp đẹp. Vì thế, trong ngày Tết, người ta thấy xuất hiện hàng loạt những núi
cát nhỏ khắp nơi.
Đêm giao thừa mọi gia đình làm những chiếc đèn lồng thật đẹp rồi đem ra thả trên

mặt hồ. Hàng ngàn ngọn đèn trôi lung linh thành một hội hoa đăng và người ta tin rằng
đèn của nhà nào vừa đẹp vừa sáng suốt đêm thì nhà ấy sang năm mới gặp nhiều điều tốt
lành. Người Campuchia còn có tục đắp những núi cát nhỏ khi tết đến với ý nghĩ xây
dựng sự tốt lành.
11.Lễ hội
Người Campuchia cũng giống như các quốc gia khác đều sử dụng lịch Tây. Tuy
nhiên, trừ một số ngày lễ của người Khmer, họ sử dụng lịch Campuchia như ngày lễ Tết,
lễ nhập điền hay lễ cầu hôn. Lịch Khmer có thể sớm hay muộn hơn lịch Tây tùy vào thời
điểm của năm. Sự giao thoa về văn hóa và dân cư khiến cho một số ngày lễ của
Campuchia có thêm một số ngày lễ như Tết Việt Nam và Trung Quốc, tết Đoan Ngọ
,v v…
Lễ hội Bom Chaul Chnam: Là lớn nhất ở Campuchia (Lễ hội mừng thu hoạch lúa
thành công), được tổ chức vào ngày 13 đến ngày 15.04 dương lịch hằng năm. Đây là lễ
hội lớn nhất trong năm của người dân Campuchia. Trong những ngày này, người dân gặp
nhau và té nước vào nhau, với hi vọng tin tưởng vào một vụ mùa bội thu trong năm tới.
Lễ hội này cũng được tổ chức ở Lào, Thái Lan và Miama - những nước có nền văn minh
nông nghiệp.
Lễ hội lấy ruộng: Được tổ chức vào ngày 6.5 hằng năm. Người ta lấy một con bò
làm biểu tượng cho một vụ mùa mới của những người trồng lúa. Lễ hội này được tổ chức
Trang
17
Văn hóa đất nước Campuchia Nhóm_Lớp 08Qkmar
tại Hoàng cung, thể hiện sự quan tâm của nhà vua đối với thần dân và mùa màng ở
Campuchia.
Lễ hội Bom Dak Ben và Pchoum Ben: Được tổ chức vào ngày 11 – 13.10 hằng
năm. Ý nghĩa của lễ hội này là để tưởng nhớ đến những người đã khuất. Trong những
ngày này, mọi người đến chùa cúng tế, đồng thời tạ ơn các nhà sư. Các nhà sư cũng được
nghỉ lễ trong 15 ngày không đi khất thực mà người dân đem thức ăn đến.
Lễ Bonn Prathen: Là lễ hội của Phật giáo lớn nhất trong năm, được tổ chức vào
tháng 10 suốt 29 đêm liền. Mọi người tổ chức thành một đám rước lớn đến chùa mà các

nhà sư đang chờ đợi thay đổi trang phục màu vàng.
12.Thể chế chính trị
Campuchia theo chế độ quân chủ lập hiến, đa nguyên chính trị, và nền kinh tế thị
trường. Đứng đầu nhà nước là Vua, biểu tượng của sự đoàn kết và thống nhất dân tộc.
Hệ thống quyền lực được phân định rõ giữa lập pháp, hành pháp và tư pháp.
Hành pháp:
- Đứng đầu Chính phủ: Thủ tướng Hun Sen (từ 14/01/1985) và 7 Phó Thủ tướng.
- Các thành viên Chính phủ do Vua ký sắc lệnh bổ nhiệm.
Lập pháp : lưỡng viện.
- Quốc hội: nhiệm kỳ 3 gồm 123 ghế, bầu theo chế độ phổ thông đầu phiếu (CPP
được 73, FUN 26, SRP 24), nhiệm kỳ 5 năm; do Xăm-đéc Heng Samrin làm Chủ tịch.
- Thượng viện: gồm 61 ghế (2 do Quốc vương và 2 do Quốc hội chỉ định, 57 ghế
do bầu), nhiệm kỳ 5 năm; do Xăm-đéc Chea Sim làm Chủ tịch.
Tư pháp: gồm Hội đồng thẩm phán tối cao (được Hiến pháp quy định, thành lập
12/1997); Toà án tối cao và các toà án địa phương.
Các đảng chính trị: Campuchia hiện có khoảng 60 đảng chính trị, trong đó Đảng
Nhân dân Campuchia (CPP) và Đảng Mặt trận đoàn kết dân tộc vì một nước Campuchia
độc lập, trung lập, hoà bình và thống nhất (FUNCINPEC) là hai đảng lớn đang liên minh
cầm quyền ở Campuchia; Đảng Sam Rainsy (SRP) là đảng đối lập chính.
Hành chính: Nước Campuchia được chia thành 24 đơn vị hành chính địa phương
cấp một gồm 23 tỉnh và 1 thành phố trực thuộc trung ương. Các tỉnh được chia thành các
huyện và huyện đảo, còn các thành phố trực thuộc trung ương được chia thành các quận.
Trang
18
Văn hóa đất nước Campuchia Nhóm_Lớp 08Qkmar
Dưới huyện là các xã, và dưới quận là các phường. Phường và xã là cấp hành chính địa
phương cuối cùng ở Campuchia. Trong một xã có thể có một hoặc nhiều hơn một làng,
nhưng làng không phải là một cấp hành chính chính thức
13.Chính sách đối ngoại
Theo quy định của Hiến pháp, Campuchia thực hiện chính sách trung lập, không

liên kết vĩnh viễn, không xâm lược hoặc can thiệp vào công việc nội bộ của nước khác.
Campuchia đã trở thành thành viên thứ 10 của ASEAN (4/1999), thành viên chính thức
thứ 148 của WTO (10/2004); gia nhập ASEM tại Hội nghị cấp cao ASEM 5 ở Hà Nội
tháng 10/2004; là thành viên của các tam, tứ giác phát triển (Tam giác Ngọc bích Thái-
Lào-Campuchia, Tam giác phát triển Việt Nam-Lào-Campuchia, Tiểu vùng sông Mekong
mở rộng, Chiến lược hợp tác kinh tế ACMECS, Chương trình phát triển các vùng nghèo
liên quốc gia dọc hành lang Đông Tây WEC). Campuchia chú trọng quan hệ với các
nước, chủ yếu là các nước tài trợ, các nước láng giềng và hội nhập khu vực.
Hiện Campuchia đang vận động gia nhập tổ chức Hợp tác kinh tế Châu Á-Thái
Bình Dương (APEC) và dự kiến sẽ ứng cử làm thành viên không thường trực Hội đồng
Bảo an LHQ nhiệm kỳ 2013-2014.
14. Kinh tế
Campuchia là nước nông nghiệp (20% diện tích là đất nông nghiệp, 75% dân số
làm nghề nông), sản phẩm chủ yếu là lúa, ngô, lạc, cao su, thuốc lá…; có nhiều tài
nguyên quý hiếm như dầu mỏ, gỗ, đá quý, hồng ngọc, vàng, bô-xít Khu đền Angkor
được xếp là một trong số các kỳ quan nổi tiếng của thế giới.
Kinh tế Campuchia bắt đầu phát triển từ những năm 90 khi nền kinh tế thị trường
được thiết lập. Từ năm 2000 đến năm 2004, tốc độ tăng trưởng kinh tế trung bình đạt
6,4%; năm 2005, đạt mức tăng trưởng kỷ lục là 13,4%, trong đó 4 lĩnh vực phát triển
nhanh là dệt may, nông nghiệp, du lịch và xây dựng. Ngành công nghiệp của Campuchia
còn yếu kém, chủ yếu dựa vào đầu tư và viện trợ của nước ngoài. Hàng năm, Campuchia
phải nhập siêu hàng trăm triệu USD.
Một vài số liệu năm 2005:
- Tốc độ tăng trưởng kinh tế: 13,4%.
Trang
19
Văn hóa đất nước Campuchia Nhóm_Lớp 08Qkmar
- Tổng sản phẩm quốc nội (GDP): 4,729 tỷ USD.
+ Xuất khẩu: 2,663 tỷ USD; riêng ngành dệt may đạt 2,1 tỷ USD (tăng 12,6% so
với năm 2004 và gấp 3 lần so với năm 1999).

+ Nhập khẩu: 3,538 tỷ USD.
+ Nông nghiệp: tăng 13,1%; trong đó, sản xuất lúa tăng 27%, đạt 5,9 triệu tấn (xuất
khẩu trên 800.000 tấn, mức cao nhất kể từ năm 1968).
+ Du lịch: tăng 16%, đạt 1,4 triệu khách, thu trên 1 tỷ USD.
+ Xây dựng: tăng 19,2%.
- Cơ cấu kinh tế (trong GDP): nông nghiệp 35%, công nghiệp 30%, dịch vụ 35%.
- Bình quân đầu người: 350 USD.
- Dự trữ vàng và ngoại tệ: 1,145 tỷ USD.
- Nợ nước ngoài: 955 triệu USD, chủ yếu của WB và ADB.
- Lực lượng lao động: khoảng 7 triệu người.
- Tỷ lệ lạm phát: 5,8%.
Những thuận lợi và khó khăn về kinh tế:
Thuận lợi:
Thứ nhất, đó là tình hình chính trị, an ninh được cải thiện đáng kể, nền kinh tế thị
trường được thiết lập tốt. Campuchia thực hiện chính sách tự do kinh tế và được coi là 1
trong những nền kinh tế cởi mở nhất ở châu Á.
Thứ hai, từ sau khi có Hiệp định Hoà bình về Campuchia năm 1991, quan hệ của
Campuchia với các nước tài trợ, với giới kinh doanh đặc biệt là khu vực tư nhân được duy
trì tốt. Các nhà tài trợ luôn dành cho Campuchia những cam kết viện trợ đáng kể. Trung
bình mỗi năm Campuchia nhận được 500 triệu USD tiền viện trợ từ các nước tài trợ (năm
2006 được 601 triệu USD).
Thứ ba, Campuchia có nguồn tài nguyên thiên nhiên khá phong phú. Ở Campuchia
có các mỏ đá vôi, cao lanh, thiếc, bạc, vàng, quặng sắt và thậm chí cả đá quý ở Pailin và
Bokeo. Gần đây còn phát hiện có dầu mỏ ngoài khơi và tại khu vực Biển Hồ.
Ngoài ra, Campuchia nằm ở trung tâm Đông Nam Á, một khu vực có nền kinh tế phát
triển nhanh và năng động với một thị trường đầy tiềm năng của trên 550 triệu dân. Đầu tư
Trang
20
Văn hóa đất nước Campuchia Nhóm_Lớp 08Qkmar
vào Campuchia, các nhà đầu tư không chỉ được hưởng lợi từ thị trường nội địa của

Campuchia mà còn có cơ hội xâm nhập thị trường ASEAN và được ưu đãi tiếp cận thị
trường Châu Âu và các nước phát triển khác vì Campuchia là thành viên của WTO.
Khó khăn:
- Hạ tầng cơ sở và hệ thống dịch vụ còn yếu. Nhiều tuyến đường chưa được trải
nhựa, nhất là ở khu vực nông thôn, vùng sâu vùng xa; hệ thống tưới tiêu kém (chỉ đạt
7% ); dịch vụ y tế chưa phát triển
- Hệ thống pháp luật còn thiếu; một số đạo luật liên quan đến các hoạt động kinh tế
được ban hành nhưng chưa có nghị định hướng dẫn thực hiện.
- Tỷ lệ mù chữ cao (chiếm 26,4%); thiếu nguồn lao động có tay nghề, trình độ kỹ
thuật.
- Giá cả sinh hoạt như điện, nước, viễn thông và vận tải cao so với các nước láng
giềng trong khu vực.
- Sự yếu kém về quản lý, hành chính quan liêu, và tham nhũng là một vấn đề nổi
cộm, làm tăng chi phí kinh doanh ở Campuchia.
Những lĩnh vực đang thu hút đầu tư.
Đầu tư từ phía Campuchia:
Chủ yếu là từ khu vực cá thể với các xí nghiệp vừa và nhỏ, tập trung vào các lĩnh
vực:
- Lương thực thực phẩm như say sát gạo, ngô, mắm muối, dầu ăn, bánh kẹo, chè,
đường, đồ uống, thức ăn gia súc…;
- Thêu, dệt, đồ da, và đồ thể thao;
- Chế biến gỗ, làm đồ nội thất, giấy;
- Sản phẩm hoá chất như xà phòng, hương liệu, tinh chế dầu, đồ nhựa, cao su…;
- Sản xuất gương, kính, đồ gốm, xi-măng…;
- Tái chế sắt thép làm dao, đồ gia dụng, máy móc, đồ điện,…
Đầu tư nước ngoài tập trung vào các lĩnh vực:
- Dệt may, may quần áo thể thao;
- Nhà hàng khách sạn;
Trang
21

Văn hóa đất nước Campuchia Nhóm_Lớp 08Qkmar
- Bảo hiểm, dịch vụ ngân hàng, và tư vấn pháp lý;
- Sản xuất thuốc lá, đồ uống, bia, mỳ ăn liền, sản phẩm y tế;
- Viễn thông;
- Vận tải đường biển, đường không (sân bay);
- Phân phối, tiếp thị dầu khí;
- Trồng cây cọ, cây cao su…
Những lĩnh vực có tiềm năng đầu tư:
Nông nghiệp: là lĩnh vực được ưu tiên hàng đầu trong chính sách phát triển nhằm
đảm bảo an ninh lương thực và thúc đẩy các ngành khác, đặc biệt là cung cấp nguyên liệu
thô cho công nghiệp chế biến, tăng xuất khẩu và tạo công ăn việc làm. Trong chiến lược
tứ giác, Chính phủ đề ra 4 nhiệm vụ chính cho nông nghiệp là phải:
- Tăng năng suất và đa dạng sản phẩm nông nghiệp;
- Rà phá mìn và cải tạo đất;
- Phát triển nghề cá;
- Phát triển ngành lâm nghiệp.
Chủ trương của Chính phủ là cho phép các nhà đầu tư được sử dụng đất, bao gồm
đất chuyển nhượng, thuê dài hạn và ngắn hạn (có thể gia hạn), phù hợp với quy định của
luật đất đai. Những lĩnh vực ưu tiên đầu tư được Chính phủ xác định gồm: thuỷ lợi, nuôi
trồng hải sản, tinh chế dầu cọ, chế biến thực phẩm, trồng và chế biến cao su, chế biến
đường, sợi đay.
Du lịch: là lĩnh vực hấp dẫn nhất về đầu tư nước ngoài. Ngoài quần thể du lịch
Angkor, tỉnh Siem Reap (xây dựng trong khoảng thời gian từ TK IX đến TK XIII, diện
tích khoảng 400 km2, được coi là công trình kiến trúc tôn giáo lớn nhất ở Đông Nam Á,
cách Phnom Penh 321 km), Campuchia còn có những khu du lịch khác như: bãi biển ở
Sihanoukville, Kampot; sự hấp dẫn của thành phố Phnom Penh; du lịch trên sông
Mekong, Biển Hồ (mùa khô diện tích 3.000 km2, mùa mưa diện tích 10.000 km2); và du
lịch sinh thái ở tỉnh Moldonkiri và Rotanakiri thuộc Đông Bắc Campuchia
Do đó, có thể cơ hội đầu tư trong lĩnh vực này sẽ là tổ chức các tua du lịch sinh thái, văn
hoá; xây dựng sân golf, nhà hàng khách sạn

Trang
22
Văn hóa đất nước Campuchia Nhóm_Lớp 08Qkmar
Hạ tầng cơ sở: Đây cũng là lĩnh vực hứa hẹn mở ra các triển vọng thu hút đầu tư
vì hiện tại, cơ sở hạ tầng của Campuchia thiếu thốn và bị hư hỏng nặng do trải qua nhiều
thập kỷ chiến tranh và xung đột chính trị. Hiện Campuchia đang có nhu cầu lớn về xây
dựng đường xá, cầu cống, cảng, hệ thống tưới tiêu, nhà máy thuỷ điện, khách sạn, nhà ở;
mạng lưới viễn thông cũng cần được nâng cấp để đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế.
Trong khuôn khổ Tiểu vùng Mekong mở rộng, các dự án khổng lồ về cơ sở hạ tầng trị giá
khoảng 2 tỷ USD đã được lãnh đạo 6 nước (Trung Quốc, Lào, Myanmar, Thái Lan, Việt
Nam và Campuchia) thông qua. Trong đó, riêng Campuchia đề nghị và kêu gọi đầu tư cho
nhiều dự án nhỏ trong gói dự án này như xây dựng đường sắt, đường bộ, cầu, viễn thông
và năng lượng trị giá khoảng 700 triệu USD.
Khai thác mỏ: Để phục vụ cho việc thăm dò, khai thác dầu khí, các vùng đất và
biển của Campuchia được chia thành 32 lô. Đến nay mới thăm dò và khai thác các lô
ngoài khơi từ lô số 1 đến lô số 4. Ba công ty lớn ký được dự án khai thác 30 năm là
Enterprise Oil Exploration Ltd., Premier Oil Petroleum Cambodia Ltd., và Campex.
Ngoài ra, gần đây có công ty Chevron (Mỹ) ký được dự án đưa các thiết bị thăm dò dầu
khí vào khu vực Sihanoukville để tiến hành thăm dò ở khu A; công ty PTTEP (Thái Lan)
ký dự án thăm dò khu B; công ty Suo Ching Industry (Hàn Quốc) thăm dò ở tỉnh Pusat.
Công ty khai thác dầu xa bờ quốc gia Trung Quốc (CNOOC) và công ty TOTAL (Pháp)
cũng đang tìm hiểu, muốn thăm dò khai thác dầu ngoài vùng biển của Campuchia. Hiện
Chính phủ đang có kế hoạch cấp thêm giấy phép khai thác trên cơ sở các hợp đồng phân
chia sản phẩm với các điều khoản ưu đãi cho các dự án khai thác và sản xuất.
Ngoài ra, CPC có nguồn tài nguyên phong phú như vàng, đá quý, phốt pho, đá vôi
(để làm xi măng và đá xây dựng), bô-xít, đất sét, cát/sỏi, đá granite, đồng, kẽm Đến nay,
mới có 2 công ty Sun Trading Co. Ltd. và Delcom Cambodia ký hợp đồng khai thác vàng.
Chính phủ Campuchia cũng mới cấp phép cho công ty khai khoáng Úc BHP Billiton thăm
dò khai thác bô-xít ở tỉnh Mondolkiri và Rotanakiri…
Đặc khu kinh tế: Chính phủ chủ trương mở các đặc khu kinh tế nhằm thu hút đầu tư trong

và ngoài nước. Nhiều khu công nghiệp đã và sẽ được xây dựng tại Phnom Penh,
Sihanoukville, Koh Kong, Poipet, Pailin, Svay Rieng, Kandal, Takeo… trong đó bao gồm
Trang
23
Văn hóa đất nước Campuchia Nhóm_Lớp 08Qkmar
các khu chế xuất và khu thương mại tự do. Hiện tại, Sihanoukville đã dành một diện tích
50 ha cho mục đích này. Các thiết bị cảng sẽ được lắp đặt tại Sihanoukville, cảng khô
(kho chứa hàng hoá để kiểm tra hải quan trước khi trả thuế) được xây dựng ở Phnom
Penh.
Tuy nhiên, một vấn đề ảnh hưởng đến sự phát triển của các khu công nghiệp là
không thể bảo đảm vốn vay bằng cách sử dụng bất động sản làm thế chấp. Các cơ quan
tài chính không muốn cho vay nếu dùng bất động sản làm thế chấp vì hệ thống pháp luật
liên quan đến đăng ký đất đai và cưỡng chế thế chấp không bảo đảm. Chưa có luật thế
chấp và luật phá sản ở Campuchia.
14.Du lịch
Du lịch Campuchia: Vương quốc Campuchia là một trong những địa điểm du lịch
mới và hẫp dẫn nhất trên thế giới. Sau hơn 25 năm cô lập, Campuchia mở cửa đón khách
du lịch vào những năm đầu của thập niên 90 và lượng khách du lịch tăng lên qua từng
năm
Những điểm du lịch hấp dẫn nhất của Vương quốc Campuchia là đền Angkor Wat
và những ngôi đền thuộc quần thể Angkor thuộc tỉnh Siem Reap, cũng như các địa điểm
văn hoá hẫp dẫn thuộc thủ đô Phnom Penh và những bãi biển thuộc tỉnh Sihanoukville
với đầy đủ các dịch vụ cần thiết như khách sạn, nhà hàng, điểm vui chơi giải trí và một số
dịch vụ du lịch khác.
Các điểm tham quan khác có thể phải kể đến vùng đồi núi thuộc tỉnh Rattanakiri và
tỉnh Mondulkiri, những ngôi đền nằm biệt lập thuộc tỉnh Preah Viherd và Banteay
Chhmar và các khu vực kinh tế quan trọng như Battambang, Kep và Kampot là những địa
danh mới được khám phá gần đây.
Campuchia là vùng đất của những cái đẹp, các ngôi đền cổ kính thuộc quần thể
Angkor, đền Bayon và sự sụp đổ của đế chế Khmer luôn mang dấu ấn của sự trang trọng,

hùng vĩ và chiếm vị trí trung tâm trong các kỳ quan thế giới – có thể so sánh với Machu
Picchu, Kim tự tháp Ai Cập hay Vạn lý trường thành. Nhưng sự hùng vĩ này lại trái
ngược với Cánh đồng chết và bảo tàng tội ác diệt chủng Toul Sleng, cũng như trái ngược
với những chứng tích lịch sử cận đại của Campuchia, thời gian mà lực lượng Polpot và
Trang
24
Văn hóa đất nước Campuchia Nhóm_Lớp 08Qkmar
chế độ cực đoan Khmer Đỏ cai trị cuối những năm 1970, gây nên một trong những tội ác
ghê rợn và tàn bạo nhất của thế kỷ 20.
Ngày nay, người Khmer vốn chiếm 95% dân số Campuchia đã tạo ra những ấn
tượng sâu đậm cho khách du lịch, họ chính là những người thân thiện và hạnh phúc nhất
mà du khách từng gặp. Nụ cười người Khmer có ở khắp nơi, như trong chuyện cổ tích và
truyền thống đậm đà bản sắc riêng của dân tộc này. Campuchia vì vậy thật sự là vùng đất
của sự tương phản: giữa ánh sáng và bóng tối, giữa những bản hùng ca và những bi kịch,
giữa sự quặn đau tuyệt vọng và nguồn cảm hứng tương lai. Dường như đó là một đặc
điểm vô song của đất nước Campuchia. Điều đó thúc đẩy bất cứ du khách nào cũng khát
khao một lần đặt chân lên mảnh đất này.
III.HÀNH VI TIÊU DÙNG
Người Campuchia thích hàng giá rẻ, mẫu mã đẹp, màu nổi, nhất là dịp Tết, họ càng
thích hàng hóa có màu đỏ và vàng, kể cả quần áo, đồ trang sức. Người Campuchia rất
thích nước hoa, các sản phẩm của Công ty cổ phần Mỹ phẩm Sài Gòn bán ở đây khá tốt
nhờ giá không cao.
Người dân Campuchia bị ảnh hưởng nhiều bởi quảng cáo. Nghe, thấy tivi, radio
giới thiệu hàng gì là hôm sau họ kiếm mua. Nhiều doanh nghiệp Việt Nam chưa hiểu việc
này, khi đưa hàng sang Campuchia thì cứ ủy thác cho người bán hàng.
Kết quả khảo sát gần đây của các đơn vị, tổ chức xúc tiến thương mại Việt Namcho thấy,
người tiêu dùng Campuchia đang có xu hướng chuyển sang tiêu dùng ngàycàng nhiều
hàng Việt Nam, do hàng Việt Nam có giá tương đối rẻ, chất lượng tốt và ổnđịnh hơn
hàng Thái Lan, Trung Quốc.
Campuchia là vùng đất còn mới mẻ, sẵn sàng tiếp nhận những cái mới. Những cái

mới thường rất hấp dẫn với người tiêu dùng Campuchia và họ cũng sẵn lòn trải nghiệm
những cái mới . Một số người kin doanh ở Campuchia cho rằng khi kinh doanh ở
Campuchia chỉ nên đánh một mặt hàng nào đó trong một thời gian ngắn; khi người khác
nhảy vào làm thì mình phải đi trước tìm hàng khác mới hơn" Vì cái mới luôn cuốn hút
người campuchia. Mặt khác thị trường Campuchia cũng khá dễ tính với các mặt hàng tiêu
Trang
25