I. PHÁT HIỆN TIA HỒNG NGOẠI VÀ TIA TỬ NGOẠI


C
JJ
L
L
1
L
2
F
S
P
Vïng tö ngo¹i
(λ< λ
t
)
Quang phæ
liªn tôc
Vïng hång ngo¹i
(λ> λ
®
)
I. PHÁT HIỆN TIA HỒNG NGOẠI VÀ TIA TỬ NGOẠI


Thí nghiệm phát hiện được thực hiện tương tự như sau:


Cho ánh sáng mặt trời đi qua một lăng kính. Phía sau lăng
kính đặt các nhiệt kế đã bôi đen để hấp thụ tốt ánh sáng mặt
trời.
76
o
F
Thí nghiệm phát hiện ra tia hồng ngoại



Điều chỉnh nhiệt kế để vùng
quang phổ chiếu lên bầu của
mỗi nhiệt kế.

Tại vùng tím-xanh: 1 nhiệt kế

Vùng vàng: 1 nhiệt kế

Ngoài vùng đỏ: 1 nhiệt kế.

Sau thời gian từ 1 đến 3 phút ta
sẽ nhận được kết quả như hình
dưới



Kết quả là:

Khi để trong bóng râm, nhiệt
độ của cả 3 nhiệt kế là 76

o
F.

Sau 3 phút:

Nhiệt kế trái: 80
o
F

Nhiệt kế giữa:83
o
F

Nhiệt kế phải: 86
o
F

Kết luận:
Phải có một loại ánh sáng tồn tại
ngoài vùng đỏ mà chúng ta
không thấy chúng


Thí nghiệm phát hiện ra tia tử ngoại
•
Lắp đặt một hộp bìa
carton, một lăng kính,
một tờ giấy trắng để
bên dưới hộp như
trong hình

•
Điều chỉnh lăng kính
sau cho được một
quang phổ rõ, đẹp và
rộng nhất.


•
Cẩn thận đặt dưới đáy
hộp một tờ giấy
blueprint với mặt có
màu quay lên. Không
để tờ giấy blueprint bị
phơi sáng
•
Dùng bút đánh dấu vị
trí vùng quang phổ, ký
hiệu vùng đỏ và tím.


•
Phơi tờ giấy blueprint
trong vòng 30 giây rồi đem
vào trong mát (trong lúc lấy
tờ giấy ra khỏi hộp, tránh
để nó bị phơi sáng).
•
Đem tờ giấy vào trong
mát và hơ mặt phía không
bị phơi sáng vào dung dịch

amoniac (tránh hít khói
amoniac).
•
Ta sẽ được kết quả như
hình bên.


II. BẢN CHẤT VÀ TÍNH CHẤT CHUNG CỦA TIA HỒNG
NGOẠI VÀ TIA TỬ NGOẠI
1. Bản chất
Chúng có cùng bản chất với ánh sáng


II. BẢN CHẤT VÀ TÍNH CHẤT CHUNG CỦA TIA HỒNG
NGOẠI VÀ TIA TỬ NGOẠI
2. Tính chất


*
* Tuân theo các định luật truyền thẳng , phản xạ , khúc xạ và cũng gây
được hiện tượng nhiễu xạ , giao thoa như ánh sáng thông thường.
* Tia hồng ngoại là sóng điện từ có bước sóng từ:
0,76.10
-6
m ÷ 10
-3
m (0,76µm ÷ 1mm)
* Tia tử ngoại là sóng điện từ có bước sóng từ:
150.10
-10

m ÷ 0,4.10
-6
m (150A
o
÷ 4000A
o
)
* Ánh sáng Mặt trời tới Trái đất dưới 3 dạng: tia hồng ngoại (nhiệt),
ánh sáng khả kiến, tia tử ngoại.


III. TIA HỒNG NGOẠI
1. Cách tạo ra

Mọi vật có nhiệt độ cao hơn nhiệt độ môi trường đều phát ra tia hồng ngoại

Người có nhiệt độ 37
0
C tức là 310 K là nguồn phát tia hồng ngoại

Bếp ga , bếp than là những nguồn phát ra tia hồng ngoại

Đèn điện dây tóc nhiệt độ thấp và đặc biệt là đi ốt phát quang hồng ngoại






III. TIA HỒNG NGOẠI

2. Tính chất và công dụng
a . Tính chất nổi bật của tia hồng ngoại là tác dụng nhiệt dùng để sấy
khô, sưởi ấm
b . Tia hồng ngoại có thể gây ra một số phản ứng hoá học ứng dụng tạo
ra phim có thể chụp được tia hồng ngoại
c . Tia hồng ngoại cũng có thể biến điệu được như sóng điện từ cao
tần , ứng dụng để chế tạo bộ điều khiển từ xa
d . Trong quân sự tia hồng ngoại có nhiều ứng dụng như tạo ra ống
nhòm hồng ngoại để quan sát ban đêm , cammêra hồng ngoại để chụp
ảnh quay phim ban đêm


IV. TIA TỬ NGOẠI
1. Nguồn tia tử ngoại

Những vật có nhiệt độ cao (từ 2000
o
C trở lên ). Nhiệt độ càng cao phổ
tử ngoại của vật càng kéo dài về phía sóng ngắn

Hồ quang điện có nhiệt độ trên 3000
o
C là một nguồn tử ngoại mạnh

Bề mặt mặt trời có nhiệt độ khoảng 6000 K là nguồn tử ngoại mạnh hơn

Đèn hơi thuỷ ngân
2 . Tính chất

a.Tác dụng lên phim ảnh


b. Kích thích sự phát quang của nhiều chất (Áp dụng trong đèn huỳnh
quang)

c. Kích thích nhiều phản ứng hoá học

d. Tia tử ngoại làm ion hoá không khí và nhiều chất khí khác và gây ra
tác dụng quang điện

e. Tia tử ngoại có tác dụng sinh học ( huỷ diệt tế bào , diệt khuẩn )

f. Bị nước và thuỷ tinh hấp thụ mạnh nhưng lại truyền qua được thạch
anh


3. Sự hấp thụ tia tử ngoại :

Thuỷ tinh hấp thụ mạnh tia tử ngoại

Tầng ôzôn hấp thụ hầu hết các tia có bước sóng dưới 300 nm
nên hấp thụ mạnh tia tử ngoại của mặt trời
4. Công dụng :

Trong y học tia tử ngoại được dùng để tiệt trùng các dụng cụ ,
để chữa bệnh còi xương

Trong công nghiệp thực phẩm dùng để tiệt trùng

Trong công nghiệp được sử dụng để tìm vết nứt trên bề mặt các
vật bằng kim loại

IV. TIA TỬ NGOẠI


Các ứng dụng của tia hồng ngoại (1)
Tia hồng ngoại được sử dụng rộng rãi trong nhiều
ngành khác nhau:

Thiên văn học, hải dương học, nghiên cứu khí
hậu,…


Các ứng dụng của tia hồng ngoại (2)

Nghiên cứu động vật, y học,…


Các ứng dụng của tia hồng ngoại (3)

Tìm kiếm,
cứu nạn, chữa
cháy, dẫn
đường, quân
sự, công nghệ
thực phẩm,
cơ khí kỹ
thuật, …


10/30/14 Tài liệu hỗ trợ - Quang học HP2- IR-UV 21
Các ứng dụng của tia tử ngoại (1)

Tia tử ngoại được sử dụng rộng rãi trong đời sống
và nghiên cứu khoa học

Trong lĩnh vực thiên văn học:


10/30/14 Tài liệu hỗ trợ - Quang học HP2- IR-UV 22
Các ứng dụng của tia tử ngoại (2)

Trong y học, khử trùng các dụng cụ y tế, nước, không khí, chữa
bệnh, nghiên cứu khoáng thạch,…


10/30/14 Tài liệu hỗ trợ - Quang học HP2- IR-UV 23
Các ứng dụng của tia tử ngoại (3)

Trong công nghệ thực phẩm, phòng chống tội phạm, phát
hiện các khiếm khuyết trên sản phẩm, trong công nghệ sản
xuất mạch in, chế tạo đèn huỳnh quang,……


Nước tinh khiết đóng chai được diệt khuẩn bằng tia tử ngọai


10/30/14 Tài liệu hỗ trợ - Quang học HP2- IR-UV 25
Sự nguy hiểm của tia tử ngoại

Mặc dù phần lớn tia tử ngoại đã bị hấp thụ
bởi bầu khí quyển của Trái đất nhưng vẫn
có tia tới được bề mặt Trái đất.


Các tia này sẽ gây ra những nguy hiểm cho
sức khỏe con người như cháy nắng, tàn
nhang, ung thư da, mù mắt, thay đổi cấu
trúc ADN,…

Tuyết phản xạ 90% tia UV, cát phản xạ 20% tia UV-B bạn
sẽ bị nguy hiểm hơn trong những ngày trượt tuyết hay phơi
nắng ở bãi biển Hãy sử dụng mắt kính và kem chống nắng.