BÀI THUYẾT TRÌNH
NHẬP MÔN KHOA HỌC CHÍNH TRỊ.
Đề Tài: XÃ HỘI DÂN SỰ
GV: TS. Võ Châu Thịnh
SVTH: Lê Thị Ngọc Anh
Nội dung thuyết trình về XHDS
1. Khái niệm XHDS
2. Lịch sử của khái niệm XHDS.
3. Tính văn minh của XHDS.
4. XHDS và Nền Dân Chủ.
5. XHDS xuyên quốc gia hay toàn cầu.
1. Khái niệm XHDS:

Những đường nét sơ khởi về XHDS được tập thể của các học giả tại Trung Tâm
cho Xã hội Dân Sự tại Trường Kinh Tế học Luân Đôn đã khái lược:
“XHDS đề cập tới một mảng các hoạt động tập thể tự nguyện xung quanh
những lơi ích, mục tiêu và các giá trị chung. Về mặt lý thuyết, các hình thái
thiết chế của nó khác biệt rạch ròi với các hình thái của nhà nước, gia đình
và thị trường, mặc dù trong thực tế thì ranh giới giữa chúng. là khá lẫn lộn,
mập mờ và không rõ ràng (blurred and negotiated). Xã hội dân sự thường
bao gồm một sự đa dạng về phạm vi hoạt động, các thành viên tham gia và
các hình thái tổ chức, khác nhau về mức độ nghi lễ, tự do và quyền lực. Xã
hội dân sự thường được hình thành dưới dạng các tổ chức như các hội từ
thiện, các hiệp hội, các công đoàn, các nhóm tương trợ, các phong trào xã
hội, các hiệp hội kinh doanh, các liên minh, và các đoàn luật sư.
2. Lịch sử của khái niệm XHDS

Thuật ngữ XHDS có sự tương đương trong tiếng Latin (societas civilis) và một
tương đương khá gần trong tiếng Hy Lạp (politike koinona). Các thuật ngữ này
biểu thị chính thể, với các công dân định hình các thiết chế và chính sách của

nó (Cohen và Arato, 1992, 84 – 85).

Khi được dịch thành societe civil hay cộng đồng công dân (common wealth)
chúng trở nên hấp dẫn đối với các nhà tư tưởng chủ nghĩa khế ước
(contractarian thinkers).

Sự phục tùng hoàn toàn của Hobbes, cho đến chủ nghĩa cá nhân tự do của
Locke, rồi đến nhấn mạnh vào các đức hạnh dân sự của Ferguson.

Xã hội dân sự biểu thị khế ước xã hội giữa các công dân, cung cấp một không
gian xã hội phi bạo lực có khả năng thúc đẩy sự phát triển các hoạt động thương
mại, dân sự và chính trị của các công dân (nam, da trắng, có tài sản) thực thi khế
ước.
•
XHDS như là vô tận
•
Được thực hiện trong một hình thức phổ quát hay
toàn cầu
Kant
•
XHDS như một cái gì đó biệt lập mặc dù cộng sinh với
nhà nước.
•
Quan tâm đến con người trao đổi, tương tác với nhau
một cách xã hội.
•
Biệt lập với chính phủ và là một hoạt động thuần túy
công cộng
Heghel
•

Trong bản dịch tiếng Đức của - ‘Bnrgerliche
Gesellschaft’, XHDS thu hẹp vào đời sống kinh tế.
•
Mọi người theo đuổi những nhu cầu vị kỷ của mình và
trở nên xa lạ hóa khỏi chính tiềm năng con người của
mình và đồng loại
Marx

Alexis de Tocqueville người đề xướng lý luận đầu tiên của
‘chủ nghĩa liên hiệp’. Trong chuyến thăm viếng kéo dài của ông ở Mỹ (1831-
1883), ông đã bị ấn tượng bởi thói quen thành lập các liên hiệp của đủ lọai
mục đích chính trị và công cộng của người Mỹ, và đi đến kết luận rằng đây
là hòn đá nền tảng cho sự vận hành thành công của của nền dân chủ ở Mỹ.
•
Vào đầu thế kỷ 20, Antonio Gramsci, tổng thư ký của Đảng Cộng Sản Ý:

Tách biệt khái niệm xã hội dân sự, với tư cách kiến trúc thượng tầng văn hóa, khỏi
các tương tác kinh tế, với tư cách cơ sở hạ tầng, kiến lập nên một nền học thuật lâu
dài về sự sản xuất ra sự đồng thuận cho các hoạt động thống trị. Sự đồng thuận này
được tạo ra bởi các thiết chế của xã hội dân sự, tiêu biểu như Giáo hội, hay các nhà
trường, các liên hiệp, công đoàn mậu dịch, truyền thông và các thiết chế xã hội
khác.

Gramsci chủ yếu nhấn mạnh vì sao mà chính qua kiến trúc thượng tầng văn hóa
này mà giai cấp tư sản đã áp đặt được sự bá quyền của nó, chống chọi ngay cả
những khủng hoảng kinh tế và chính trị.

Tuy nhiên, ông được kiến giải rộng rãi là đã ám chỉ rằng xã hội dân sự vì thế cũng là
nơi mà một sự phản bá quyền có thể được xây dựng, như một cái nệm giữa nhà
nước và nền kinh tế có cơ cấu giai cấp, sở hữu tiềng năng cách mạng có thể đánh

bật giới tư sản (Cohen và Arato, 1992, 142-159).

Các tư tưởng gia châu Mỹ Latinh ở Brazil, XHDS là một thuật ngữ có thể thống nhất
các doanh nhân, các nhóm giáo hội và các phong trào lao động trong công cuộc chống
lại chế độ của họ, bởi vì với tư cách là một lực lượng trong xã hội nó có thể được tách
bạch khỏi các đáng phái chính trị mà nhiều người cảm thấy là đã mất uy tín, cũng như
khỏi các loại huy động dân túy đã được lưu hành tràn lan ở các nhiều quốc gia châu
Mỹ Latinh, và quan trọng nhất bởi vì nó có liên quan đến bất bạo động (Cohen và
Arato, năm 1992, 48-58).

Ở các bang Vệ tinh Xô-viết của Đông Âu, nơi mà sự khác biệt giữa lợi ích của dân
chúng và các lợi ích của nhà nước bị phủ nhận thẳng thừng, những người bất đồng
chính kiến cũng bắt đầu tin rằng việc “thụ thai” (conceiving) một xã hội dân sự như sự
liên hiệp giữa dân chúng khỏi các vòi xúc tu của nhà nước là con đường khởi đầu
kháng chiến chống lại nhà nước (Cohen và Arato, 1992, 31-36; Kaldor, 53-59).
Các trí thức của Czechoslovakia, Hungary và Phần Lan, như Adam Michnik, Gyorgi
Konrad và Vaclav Havel là hồi sinh thuật ngữ này để chỉ các không gian tự trị độc lập
với nhà nước.
•
Các tư tưởng gia Trung Âu và Châu Mỹ Latinh: nhấn mạnh các giá trị tình đoàn
kết, nói thật nơi công cộng, đa nguyên tư tưởng và phi bạo lực như là các đặc
điểm của xã hội dân sự (xem Gladius, 2012).
=> Xã hội dân sự, nó không phải là một phương tiện để lật đổ cái chế độ mà
họ đang sống. Họ quan tâm nhiều hơn về việc tái khẳng định – “khai hoang
(reclaiming) mở rộng” cái không gian mà nhà nước toàn trị đã lấn chiếm hơn là
chiếm đoạt quyền lực – vũ khí chống lại các mối đe dọa tương lai cho nền dân
chủ.
•
1990s, Robert Putnam xuất bản tác phẩm có nhiều ảnh hưởng của ông về
nước Ý, được gây cảm hứng bởi truyền thống mang tính Tocqueville về xã hội

dân sự như chủ nghĩa liên hiệp, tích lũy tư bản xã hội trong các cộng đồng,
củng cố sự vận hành của nền dân chủ.


XHDS được xem là hữu dụng bởi các nhà hoạt động ủng hộ dân chủ ở
Philippin, Hàn Quốc và Nam Phi. Nhưng nó cũng nhận được một cuộc
sống mới, cả trong lý luận chính trị lẫn trong chính sách thực tiễn,
trong các nền dân chủ ăn sâu ở Tây Âu và Bắc Mỹ cũng như ở Ấn Độ.
Điều này liên quan đến sự lo ngại về sự mai một của nền dân chủ qua
sự thờ ơ dửng dưng và sự vỡ mộng của cử tri, lẫn đến sự chấm hết của
các hệ tư tưởng lớn.

Trong các dụng hành đó, có một khuynh hướng trộn lẫn các ý nghĩa
của Khai Sáng, của Gramsci và của Tocqueville về xã hội dân sự cũng
như trộn lẫn một phạm trù thường nghiệm, thường được gọi NGO, hay
khu vực phi lợi nhuận hay tình nguyện, với các dự án chính trị đa dạng
từ tự do hóa, dân chủ hóa cho đến phản kháng.

Tính ‘văn minh’ của XHDS.


Khái niệm thời Khai Sáng về xã hội dân sự thấm nhuần một cảm niệm về tính văn minh thượng đẳng
của các thể chế Âu châu. Dù không được định nghĩa chuẩn xác, tính văn minh có vẻ liên hệ với phi bạo
lực, cung cách tốt ( cư xử tốt), và khả năng chịu đựng cho người khác trong xã hội của chính mình.

Một số tác giả chối từ bất kỳ sử dụng đáng kể nào của từ văn minh vì cho rằng nó có sắc thái phân biệt
chủng tộc (Comaroff và Comaroff, eds, 1999).

Nảy nở nhiều cuộc tranh luận gần đây về “xã hội phi văn minh/phi dân sự”:
+ Biểu hiện của xã hội dân sự thách thức các giá trị tự do – dân chủ.

+ Không bị bó hẹp vào một lãnh vực cụ thể nào. Các bài viết học thuật áp dụng thuật ngữ cho các biểu
trạng xã hội dân sự ở châu Phi; Đông Âu: Tây Âu; thế giới Ả Rập và Châu Mỹ La Tinh, cũng như toàn
cầu. mạng lưới Al-Qaeda.
.
“XHPDC” nên bao gồm hay loại trừ
“XHDC”
Một số lý thuyết gia chính
trị loại trừ phạm trù phi
dân sự: họ kiên định lập
trường hành động trong
khuôn khổ các luật lệ, sự
tôn trọng người khác, hay
sự săn sàng thỏa thuận
như các thành tố của xã
hội dân sự
Tuy nhiên, một đại bộ
phận của các tác phẩm
giữ quan điểm ngược lại,
kiên định lập trường về
một định nghĩa thường
nghiệm cho xã hội dân sự
mà bao gồm cả xã hội phi
dân sự/phi văn minh như
một khuynh hương bên
trong nó.
??
Yếu tố quan trọng
của đạo đức
Mục đích tự do dân
chủ không nhất

thiết đồng nhất với
DCNB
Tính văn minh đối
với phi văn minh có
nhiều hạn chế
Việc tuân thủ PL
hay chuẩn mực XH
khó thực thi
•
Kopecky viện dẫn hơn 5 lập luận tương liên quan cho việc loại trừ xã hội phi văn
minh khỏi xã hội dân sự:
Xã hội dân sự và nền dân chủ
•
Việc có một xã hội dân sự sống động phải không bị nhầm lẫn với việc có một xã
hội dân sự văn minh.
•
Các phong trào tôn gáo và quốc gia chủ nghĩa thường có một nền tảng dân chủ,
và đôi khi muốn lật đổ một chính phủ phi dân chủ, nhưng các giá trị của họ không
nhất thiết là dân chủ và chắc chắn là không tự do chủ nghĩa.
•
Nền dân chủ trong các quốc gia Tây phương phát triển trong bối cảnh một hệ
thống toàn cầu khai thác và đè nén các bộ phận khác của thế giới. Các bộ phận
dân cư và các chủ thể xộ : hoài, thậm chí quan niệm thù địch với nền dân chủ tự
do được cung cấp hoặc thậm chí bị cưỡng ép.
•
Chất lượng của xã hội dân sự và chất lượng của nhà nước và thị trường là liên
phụ thuộc
XHDS và CNTB
•
Các lý thuyết gia kinh điển không phân biệt giữa xã hội dân sự và thị trường.

•
Đối với Locke, tính văn minh của xã hội dân sự bao gồm chính sự cung cấp đầy đủ an ninh vật.
•
Hegel Buergerliche Gesellschaft – hệ thống tư bản chủ nghĩa -không hề tin rằng nó sẽ (dân sự) ( civilzation –
văn minh). Không có sự kiểm tra và cân bằng do nhà nước cung cấp, nó chểnh mãng hoặc khai thác những
người nghèo vô phương tự trợ - không thể tự giúp mình.
•
Marx XHDS như một xã hội tư sản, một giai đoạn tất yếu trong lịch sử, nhưng cố hữu là bóc lột.
•
Gramsci về việc phân tách cơ sở vật chất khỏi kiến trúc thượng tầng văn hóa, XHDS đã trở nên có nghĩa là
một lĩnh vực phi nhà nước, phi thị trường của xã hội.
•
Tuy nhiên, chủ nghĩa tư bản hiện nay nhìn chung đã được chấp nhận là bối cảnh mặc định toàn cầu mà trong
đó xã hội dân chủ vận hành. Các tác phẩm gần đây đã bắt đầu tính đến mối quan hệ đầy vấn đề giữa xã hội
dân sự và chủ nghĩa tư bản cả trong phạm vi quốc gia lẫn toàn cầu, nhưng mối quan hệ này vẫn còn ít được
thảo luận hơn mối quan hệ giữa xã hội dân sự và dân chủ.
XHDS xuyên quốc gia hay toàn cầu.
•
Trong 2 thập niên vừa qua, cường độ, phạm vi và tốc độ của mà người ta kết nối trải khắp
các biên giới đã bùng nổ (mạng – network).
•
Các chủ thể xã hội dân sự đã trở nên ngày càng xuyên quốc gia và thậm chí là toàn cầu.
•
Những nhà bảo vệ nhân quyền sử dụng một khung sườn phổ quát chủ nghĩa về pháp luật
để đấu tranh với sự bất công quốc gia; các nhóm hóa bình thách thức các chính sách an
ninh quốc gia vơi các khái niệm của đoàn kết xuyên xung đột chia rẽ; và các nhà vẫn động
môi trường khởi xướng diễn ngôn về một thế giới duy nhát và các giải pháp toàn cầu.
•
Gần đây hơn, các khái niệm quốc tế hóa của xã hội dân sự toàn cầu đã và đang chống lại
chủ nghĩa quốc gia chủng tộc và chủ nghĩa nền tảng tôn giáo, và cũng như một lực lượng

chống lại toàn cầu hóa có tính săn mồi (Kaldor, 2003).
•
Đồng thời, một vài trong số những hình thái phổ biến nhất của “xã hội phi văn minh” trong
thế kỷ 21 có thể được dựa trên cái Manuel Castells gọi là “bản sắc phản kháng”, thuần túy
dựa trên việc chống lại nhiều khía cạnh của toàn cấu hóa hơn mà về một dựa án tích cực
cho xã hôi.