I .ĐẶT VẤN ĐỀ
l. Lý do chọn đề tài
Trong khi các nhà trường ra sức dạy chữ,nạp kiến thức cho học sinh,phụ
huynh đôn đáo cho con học trước chương trình,học thêm hết môn này đến môn
khác.Thì có một thực trạng vẫn luôn tồn tại song song với vấn đề trên là tỉ lệhọc
sinh bị cong vẹo cột sống ngày càng gia tăng trong học đương mà không được
quan tâm.Căn bệnh này tuy không ảnh hưởng đến tính mạng nhưng lại gây hậu
quả to lớn đến sức khỏe,học tập và vui chơi của người bệnh.Vì vậy nhóm chúng
tôi chọn đề tài”cong vẹo cột sống”nhằm kêu gọi mọi người cần quan tâm hơn nữa
đến căn bệnh này.
2.Mục đích nghiên cứu
Cong vẹo cột sống,một căn bệnh phổ biến và ngày càng xuất hiên nhiều
trong học đường.Nó đem lại cho bản thân người bệnh một cảm giác phiền toái
khó chịu,không tự tin,làm việc thì hết sức khó khăn…Căn bệnh này đã và đang
hoành hành nhưng hầu hết mọi người vẫn chưa hiểu biết nhiều về căn bênh trên
vì thế nhóm chúng tôi nghiên cứu vấn đề này là dể cho cộng đồng có thêm kiến
thức để phòng chống bệnh”cong vẹo côt sống”
3.Phương pháp nghiên cứu
Có 2 phương pháp nghiên cứu chính:nghiên cứu thực tiễn(phỏng vấn, phiếu)
và phương pháp điều tra.Sau đây là phương pháp điều tra mà nhóm tôi làm được.
II.THỰC TRẠNG
1.Định nghĩa
a.1 Cột sống là gì?
Cột sống là trụ cột của cơ thể, nâng dỡ
toàn bộ khối lượng của đầu, chi trên và thân
mình.
Cột sống vừa là khung đỡ vừa là cơ quan
bảo vệ cho hệ thần kinh trung ương; ngoài ra
trong cơ thể còn có những cơ quan khác liên quan tới cột sống như cơ quan hô
hấp.Côt sống được tạo thành từ 33->34 đốt sống liên kết với nhau bởi khớp bán
động.Các lỗ đốt tạo thành một cột sống chứa tủy sống.

1
Cột sống gốm nhiều đoạn: 7 đốt sống cổ, 12 đốt sống ngực, 5 đốt sống thắt
lưng, 5 đốt sống cùng, 4-5 đốt sông cụt. Ở người trưởng thành các đốt sống cùng
và đốt sống cụt dính liền với nhau tạo thành xương cùng và xương cụt.
Cột sống có hình chữ S gồm 4 khúc uốn (ngực, thắt lưng và cùng) có tác
dụng như một lò xo giảm bớt ảnh hưởngcủa những va chạm cơ học đối với cơ
thể.
Mỗi đốt sống đều có các phần: thân đốt, cung đốt và các gai đốt. Tại các
phần khác nhau của cột sống, hình dạng, cấu tạo của các dốt sống không giống
nhau. Cột sống không thẳng mà có các khúc uốn ở các vị trí: cổ lưng, mông,
hông,… nhờ vậy mà sự di chuyển của cột sống rất linh động, giúp cơ thể điều
chỉnh được trọng tâm một cách dễ dàng nên có thể giữ được thăng bằng ở mọi tư
thế và sự uyển chuyển khi đi, chạy nhảy,v.v…
Mặt khác, những khúc uốn của cột sống có ý nghĩa rất quan trọng, vì nhờ
chúng mà cột sống có tác dụng như một lò xo lam giam bớt ảnh hưởng của những
va chạm cơ học đối với cơ thể.
b.Cong vẹo là gì?
Cong vẹo là do vai, các cơ xương bả vai và thân hình không cân xứng.
c.Vẹo cột sống là gì?
Vẹo cột sống là một hình dạng bất thường về độ cong của xương sống. Ơ
một người bình thường khi nhìn thấy từ phía sau, cột sống là một đường thẳng
đứng từ một đỉnh của gáy xuồng xương cụt. Nếu nhìn nghiêng xương sống sẽ
hình chữ S, cong ra phía trước ở phần lưng trên và cong về phía sau ở phần lưng
dưới. Vẹo cột sống là căn bệnh mà cột sống bị nghiêng sang một bên do các bất
thường bẩm sinh hay mắc phải của các đốt sống, cơ và các dây thần kinh.
d. Cong vẹo cột sống là gì?
Cong vẹo cột sống là bệnh xuất hiện ngay từ khi mới sinh hoặc lúc còn
thơ ấu do còi xương, tập ngồi quá sớm hoặc sai lầm trong tư thế.
2.Phân loại
*Theo cấu trúc

Tư thế bình thường
+Đặc trưng:
2
°Độ cong tự nhiên của côt sống .
°Hai xương bả vai nằm cân xứng nhau .
°Hai vai mở rộng, chân thẳng, vòm gan bàn chân phát triển bình thường.
°Là tư thế thuận lợi nhất đối với bộ máy vận động cũng như toàn bộ cơ thể
thực hiện các chức năng vận động.
Tư thế không bình thường:
+So vai:do hệ cơ hát triển kém(nhất là cơ lưng).Đầu và cổ hơi ngả về phía
trước,lồng ngực lép,vai nhô ra trước,bụng phình to.
+Gù lưng:do các cơ phát triển yếu,các dây chàng kém đàn hồi.Độ cong của
cột sống ở vùng lưng tăng lên.
+Ưỡn bụng:do cột sống ở vùng hông cong nhiều về phía trước.Độ co cơ bị
giảm.
+Vẹo lưng:do vai,các cơ xương bả vai và thân hình không vân xứng.
-Tình trạng cong vẹo cột sống có thể ít hay nhiều, từ đó dẫn tới các dị tật ở
mức độ khác nhau, thông thường được phân làm 3 loại:
+Vẹo độ 1:Khi đứng thẳng thì có xoáy vặn cột sống nhưng hình thể vẹo
không thấy rõ ràng khó phát hiện bằng mắt thường.Nói chung chưa ảnh hưởng tới
chức năng hô hấp.
+Vẹo độ 2:Khi đứng thẳng,nhìn sau lưng cũng đã thấy được hình dáng
cong vẹo cột sống,thấy được u lồi sườn do cột sống bị soáy vặn.Bắt đầu có ảnh
hưởng đến chức năng hô hấp.
+Vẹo độ 3:Nhìn thấy rõ tư thế lệch,cột sống bị cong ảnh hưởng tớ quá
trình hô hấp,có thể gây biến dạng khung chậu, nếu là nữ thì ảnh hưởng đến việc
sinh con
Ở các trường hợp nặng,bắp thịt bị kéo căng và có hiện tượng đau ,xương
ngực có thể bị biến dạng,tim phổi xê dịch vị trí,chiều dài lưng bị ngăn lại xương
chậu cũngcó thể bị quay lệch,các cơ quan trong ổ bụng cũng có thể dịch vị trí.

3.Cong vẹo trong học đường
a. cong vẹo theo lứa tuổi
Ở trẻ xương cột sống chưa ổn định.
Lúc sơ sinh cột sống gần như thẳng.
3
* Tư thế thai nhi trong tử cung.
* Đường cong cột sống của trẻ sơ sinh.
* Trẻ biết đi:
Khi 2-3 tháng tuổi (biết ngẩng đầu) cột sống (vùng cổ) cong về trước.
Trẻ 6 tháng (khi biết ngồi) cột sống cong về phía sau.
Trẻ 1 năm ( khi biết đi) cột sống vùng lưng cong về phía trước.
Trẻ 7 tuổi: cột sống có 2 đoạn uốn cong vĩnh viễn ở cổ và ngực.
* Ở lứa tuổi mầm non, sự hỏng tư thế thường hay gặp ở trẻ có thể lực phát
triển yếu, ở trẻ em có bệnh còi xương, bệnh lao và ở trẻ có mắt và tai kém.
* Ở lứa tuổi tiểu học: việc phát triển các cơ và xương dần được hoàn thiện nhưng
trong giai đoạn này đa số các trẻ em ngồi học không đúng tư thế do thiếu hiểu biết và
chư ý thức nghiêm túc về cách ngồi học của mình.
* Ở lứa tuổi dậy thì: trong giai đoạn này diễn biến bệnh khá nhanh các dị tật
bẩm sinh được xác định có diễn biến nhanh hơn so với vẹo cột sống mắc phải,
đặc biệt là phát triển nhanh trong giai đoạn này.
Vẹo cột sống được chia thành nhiều mức độ, góc vẹo dươi 20 độ dược xem
là vẹo nhẹ, ở mức độ này bệnh nhân chưa cần điều trị mà chỉ cần tập thể dục và
học cách dũ tư thế cân bằng,khi dóc vẹo từ 25 - 39 độ bệnh nhân phải mang nẹp
chỉnh hình, nêu vẹo nặng từ 40 độ trở lên cần phẫu thuật chỉnh hình(thường mắc
phải ở người già).
* Với người trưởng hành cột sống không còn mềm dẻo đã có biến dạng
nặng.
Ở người lớn tuổi cột sống ngày càng lão hóa. Thứ đến là giới trẻ tuổi nhân
viên văn phòng, do cách ngồi làm việc không đúng tư thế, những người lao động
nặng nhọc bê vác nặng…Theo tuối tác, cột sống dan thoai hóa, dẫn đến các bệnh

cột sống rất nguy hiểm…đốt sống vẹo đốt sống do thoái hóa, gãy đốt sống do
loãng xương. Theo thời gian cột sống sẽ mất đi sự chuyển động tự nhiên của cột
sống. Chỗ bị gắn không thể cử động linh họa được nữa. Thêm vào đó do bị gắn
chắc với nhau nên nó sẽ lại gây áp lực lên các đốt sống.
Tỉ lệ chung: theo kết quả báo cáo của liên nghành y tế GD-DT, bảo hiểm vã hội
thì tỉ lệ học sinh bị cong vẹo cột sống năm 2006-2007 là 0.2 %.
4
Tỉ lệ theo từng cấp học: theo cập nhật 24/4/2007. Nguồn: Tiền phong.vn.
Hơn 2% học sinh ở lứa tuổi tiểu học bị cong vẹo cột sống, và hơn 10% trong số
này có tiến trểin. Theo kết quả cấp bộ “nghiên cứu về bệnh cong vẹo cột sống ở
học sinh phổ thông HN” thì tỉ lệ học sinh mắc cong vẹo cột sống ở Hà Nội được
nghiên cứu tại 4 quận huyện (Hai Bà Trưng, Sóc Sơn, Cầu Giấy, Gia Lâm) là
18,9%. Đáng lưu ý học sinh càng lớp lớn càng bị cong vẹo cột sống nhiều hơn, cụ
thể là khối 1 17%, khối 5 là 17,6%, khối 9 là 22,2%.
Theo nguồn Dân Trí.vn
Giám đốc bệnh viện Hà Nội đưa ra tại hội thảo về “cong vẹo cột sống”
trường Tiểu học là 20%.
Ơ THCS là 30% và cao nhất lá THPT 50% còn theo khảo sát của bệnh viên
chấn thương chỉnh hình TP.Hồ Chí Minh trên 4000 học sinh thì có tới 70% đang
bị cong vẹo cột sống. Các yếu tố này cang có chiều hướng gia tăng, tăng dần theo
cấp học.
Trao đổi với phóng viên báo CAND về vấn đề này. Tiến sĩ Nguyễn Tiến Lý,
Viện trưởng viện Chỉnh hình phục hồi chức năng cho biết, theo số liệu thồng kê
chưa đầy đủ cho thấy, nước ta có khoảng 6,5% người tàn tật trong số đó có tới
305 bệnh nhân mắc phải chứng vẹo cột sống, viện đã tiếp nhận 500 – 600 ca mắc
phải ở diễn phẫu thuật và dùng vật lý trị liệu, dụng cụ chỉnh hình. Tuy nhiên nếu
tính trong phạm vi toàn quốc thì số liệu của viện còn khá nghiêm tốn. Ngoài ra,
hằng năm viện còn phối hợp với sở Lao động – Thương binh và một số tỉnh phía
Bắc để khám bệnh và điều trị bệnh cho các bệnh nhân.
b. cong vẹo theo vùng

Khảo sát thực tế gần 20% học sinh thủ đô bị cong vẹo cột sống có xu
hướng gia tăng trong học sinh sinh viên.
Nghiên cứu về tình hình cong vẹo cột sống và các yếu tố nguy cơ ở học sinh
Hà Nội được cong bố tại Hội nghị Khoa học Giáo dục thể chất. Y tế ngành giáo
dục năm 2006 thì tỷ lệ chung bị cong vẹo cột sống của học sinh ở Hà Nội (2004
-2005) là 18,9%. Tỷ lệ mắc ệnh này cao nhất là THCS là 22,2%, THPT là 18,8%,
Tiểu học 17,2 %.
5
Theo báo công an Nhân dân: kết quả điều tra cho thấy tại Hải Phòng có tới
44,8% trên tổng số học sinh bị vẹo cột sống. Phân tích từ số liệu trên cho thêm
nhiều kết quả khác. Tỷ lệ học sinh bị vẹo cột sống ở nội thành tăng dần theo cấp
học, số trẻ bị vẹo cột sống ở ngoại thành và hải đảo bao giờ cũng cao hơn khu vực
nội thành trên tất cả các tiêu chí so sánh. Nguyên nhân một phần là do chương
trình học quá tải, thời gian học sinh lên lớp quá dài cộng với cơ sở vật chất trường
học như bàn ghế chưa phù hợp làm các em dễ bị cong vẹo cột sống hơn.
c. Cong vẹo theo giới tính
Vẹo cột sống xảy ra khi xương sống bắt đầu cong khác thường. Đây là
căn bệnh thường gặp ở bé gái hơn so với bé trai và có khuynh hướng xảy ra nhiều
ở trẻ dậy thì sớm. Theo điều tra thì cứ 1000 tre em thì có từ 3 – 5 em bị vẹo cột
sống và trẻ gái bị vẹo cột sống nhiều hơn trai.
Theo báo công an Nhân dân cho biết, tỷ lệ chung của cong vẹo cột sống ở
Hà Nội là 18,9% trong đó nam chiếm 19,6% nữ là 18,3%. Nguyên nhân dẫn tới
hiện tượng trên là do hệ cơ xương của các em bé gái thường yếu hơn, các chức
năng hệ xương chưa ổn định do cơ thể sinh lí không giống với các trẻ trai.
Đánh giá chung về tình trang cong vẹo
Tình trạng học sinh bị cong vẹo cột sống ngày một gia tăng .Đây là môt vấn
đề đáng báo động của toàn nghành giáo dục và là nỗi lo lắng của tất cả các bậc
phụ huynh .Tỉ lệ học sinh bị cong vẹo ngày càng gia tăng theo lứa tuổi,ở lứa tuổi
tiểu học tỉ lệ học sinh mắc bệnh cong vẹo là 20%,ở trung học 30%và ở lúa tuổi
phổ thông là 30%(Theo giám đốc bệnh viện Hà Nội đưa ra tại hôi thảo cong cẹo

cột sống)Còn theo khảo sát của bệnh viện chấn thương chỉnh hình Thành Phố Hồ
Chí Minh trên 4000 học sinh có tới 705 bị cong vẹo cột sống .Nếu phân ra từng
vùng thì tỉ lệ học sinh ở ngoại thành và hải đảo lúc nào cũng cao hơn khu vực nội
thành .Còn theo giới tính thì tỉ lệ học sinh nữ mắc bệnh cong vẹo cao hơn là nam
giói cứ khoảng 1000 trẻ em thì có từ 3-5trẻ bị cong vẹo .Và chỉ có một nguyên
nhân chủ yếu là do chương trình học nặng,sự thiếu hiểu biết của cha mẹ ,thầy cô
và các em về căn bệnh này rồi lại mang vác ba lô quá nặng , ngoồi học không
đúng tư thế ,chất lượng bàn ghế chưa phù hợp .Hệ cơ xương của các bé gái
thường yếu hơn các bé trai ,chức năng của hệ xương chưa ổn định .Vì thế muốn
6
giảm tỉ lệ học sinh bị cong vẹo cũng như là góp phần phát triển đất nước thì
chúng ta phải khắc phục được những ngưyên nhân trên .
4. Dấu hiệu
Khi bị vẹo cột sống, nhìn từ phía sau sẽ thấy
cột sống có một độ cong không bình thường và có
các dấu hiệu sau:
+ Hai vai cao, thấp không đều nhau.
+ Một xương bả vai nhô cao hơn bên đối diện.
+ Eo bên cao bên thấp.
+ Khi đứng hoặc đi lại, người nghiêng về một phía.
5. Ảnh hưởng của congcột sống dến sức khỏe ,học tập sinh hoạt
* Sức khỏe : cong vẹo cột sống ảnh hưởng đến hoạt động của tim, phổi, ảnh
hưởng đến sự phát triển khung chậu do đó cản trở việc sinh nở sau này của học
sinh nữ. Nếu bệnh không được phát hiện sơm như nhiều trường hợp học sinh tại
một số địa phương đã để lại những di
chứng nặng nề ảnh hưởn- đến sức khỏe
phát triên thể chất và tinh thần. Khi cột
sống vẹo nhiều sẽ gây tổn thương cho tim,
phổi, đau lưng,…gây khó khăn cho sự hô
hấp và bơm máu từ tim. Khi côt sống vẹo

nhiều, xương sườn lông ngực nhô về phía
trước gây khó khăn cho việc hô hấp và gây đau lưng .Khi vẹo cột sống đến mức
độ nặng xương sườn cứng và lệch mạch máu rất nguy hiểm. Vẹo côt sống ngoài
việc gây mất thẩm mĩ ,giảm chiều cao lệch vai suy tim, suy hô hấp, người bệnh
còn cảm thấy không tự tin sinh hoạt khó khăn và giảm tuổi thọ…
Theo tiến sĩ Nguyễn Tiến Lý triệu chứng cong vẹo cột sống diễn biến từ từ
nên chỉ ở mức độ nặng mới phát hiện ra. Khi đó rất khó chữa trị và nguy hiểm
đến sức khỏe. Nếu không được điều trị kịp thời người mắc bệnh sẽ có thể bị thay
đổi về hình thể hạn chế hoạt động của đường hô hấp, ảnh hưởng đến khả năng lao
động, khả năng tâm lí và nhiều chức năng khác trong cơ thể.
7
* Học tập : cong vẹo cột sống ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe vì vậy
kéo theo ảnh hưởng không tốt đến học tập ,vì vây sức khỏe đóng vai trò quan
trọng trong quá trình học tập. Khi cột sống vẹo nhiều gây tổn thương tim, cơ quan
hô hấp và nhiều cơ quan khác ,đau lưng làm cho học sinh khôn thể học tập tốt
trong tình trạng sức khỏekém như vậy khiến học sinh không thể tập trung tốt vào
việc học tập thường khó thở. Nếu cong vẹo cột sống gây biến dạng khung ngực
,khung chậu. Rối loạn chức năng của hệ cơ quan trong cơ thể thể trạng yếu dẫn
Đến học tập sa sút kém hiệu quả.
* Hoạt động: Khi cơ thể có tư thế không bình thường do cong vẹo cột sống
sẽ ảnh hưởng không tốt đến các hoạt động của các cơ quan, gây trở ngại cho quá
trình trao đổi chất hay nhức đầu, chóng mặt, mệt mỏi, biếng ăn… cơ thể uể oải
không thích vận động. Đến giai đoạn năng gây biến dạng cột sống khó khăn cho
quá trình vận động,khiến đi lại khó khăn. Do cong vẹo cột sống ảnh hưởng
nghiêm trọng đến sức khỏe nên cũng ảnh hưởng đáng kể đến việc vận động vì cơ
thể sẽ hoạt động không tốt néu tình trạng sức khoe kém. Nếu bị nặng không
những người bị cong vẹo cột sống không thể tham gia vào các hoạt động đòi hỏi
sự vận động như thể dục thể thao mà cả ngay việc đi lại cũng gặp nhiều khó khăn.
Nguyên nhân cong vẹo: do bẩm sinh
va do hoạt động

* Bẩm sinh: Vẹo cột sống là tật có thể
xảy ra ở học sinh có tư thế ngồi không đúng
cách, nhưng cũng dễ dàng phòng
ngừa.Riêng vẹo cột sống cấu trúc là dạng dị
tật cột sống bẩm sinh, không thể phòng ngừa
và việc điều trị cũng rất phức tạp. Bác sĩ Võ Văn Sĩ cho biết vẹo cột sống bẩm
sinh được xác định do rối loạn sự hình thành và phát triển cột sống từ trong phôi
thai. Gần đây, những nghêin cứu cho thấy dị tật này có liên quan đến gen và do
yếu tố di truyền.
* Do hoạt động: Học sinh bị cong vẹo
cột sống ngày càng phổ biến. Nguyên nhân
thừong là do tư thế ngồi học không đúng, ngồi
8
học nghiêng một bên hoặc do cặp quá nặng lúc đi học. Một nguyên nhân nữa là
do bản ghế ngồi học không đúng kích thước, độ chênh lệch giữa bàn ghế quá
nhiều, khiến trẻ phải cúi lom khom, nhưng khi ngồimột thời gian dài dẫn đên gù
vẹo cột sống.
theo nghiên cứu của ông Lê Anh Dũng, Giám đốc công ty cổ phần thiết bị
trường học Việt Nam, người đã dành gần 20 năm đi tìm giải pháp công nghệ để
học sinh được học tập với bàn ghế phù hợp, các tiêu chuẩn về bàn ghế học sinh đã
được ban hành từ trước tới nay mới tập trung giải quyết về mặt thông số, kích
thước. Mặc dù chỉ là những tiêu chuẩn rất giản đơn nhưng trên thực tế chúng
cũng không được tuân thủ đầy đủ. Khảo sát của đề tài cho thấy, đa số bàn ghế
trong các trường được tìm hiểu không đạt các kích thước, chức năng theo tiêu
chuẩn TCVN 7490:2005 và chưa bố trí được như TCVN:2005 yêu cầu.
Ông Dũng khẳng định: hiện nay, cấu trúc của bàn ghế không phù hợp
chương trình đổi mới trong giáo dục là dạy học tích cực, tăng cường học nhóm và
tự học, phát huy tính chủ động cá nhân. Do bàn ghế liền nên độ xa gần không
điều chỉnh được…Thực tế nghiên cứu tại trường tiểu học Tây Mỗ (huyện Từ
Liêm) cho thấy khi để mặt bàn phẳng học sinh ngồi gục đầu nhiều hơn, nhung khi

điều chỉnh mặt bàn nghiêng học sinh ngồi ngay ngắn hơn. Qua theo dõi các giáo
viên thấy rằng học sinh tự động điều chỉnh bàn nghiêng không cần sự nhắc nhở
của thầy cô. Mặt bàn phẳng cũng là một nguy cơ dẫn đến cổ sống c5 và c6 bị
chèn ép, làm tổn thương dây thần kinh điều khiển hệ vận động, làm rối loạn chức
năng vận động của tim, phổi, mắt và một số bộ phận khác.
Cô giáo Nguyễn Thị Bích Dung – Hiệu trưởng trường Tiểu học Tây Mỗ
nhận định: do đặc điểm của ngành giáo dục qua quá trình tách nhập nên giữa các
cấp học việc sử dụng bàn ghế học sinh chưa được chú trọng, chủ yếu lá đáp ứng
nhu cầu có đủ bàn ghế đủ cho các em. Cho nên cùng một loại bàn ghế có thể sử
dụng chung cho mọi lớp và mọi cấp vì vậy đương nhiên nếu học sinh lớp 8, 9
ngồi phù hợp thì lại bất cập với học sinh lớp 1, 2 chính vì vậy nó ảnh hưởng rất
lớn đến việc học tập và phát triển của các em. Từ khi có quyết định của chính
phủ, các trường PTCS được tách và thành lập thành trường Tiểu học và trường
Trung học cơ sở nhưng vẫn chỉ mang hình thức tách khối, tách trường còn về cơ
9
sở vật chất thì hầu hết các trường vẫn phải dùng chung hai cấp học trong một thời
gian dài vì do điều kiện kinh phí.
Cô Dung cho biết: cũng giống như các trường tiểu học khác, trường Tây Mỗ
từ khi tách trường, bàn ghế vẫn chủ yếu là bàn ghế cũ, nặng, ngồi 4-5 em một
bàn. Qua một thời gian bàn ghế xuống cấp, nhà trường dược trang bị bàn ghế mới
cho các em. Qua nghiên cứu khảo sát các loại bàn ghế trên thị trường và bàn ghế
các trường mới được đưa vào sử dụng( bàn ghế 2 chỗ ngồi) nhà trường thấy được
nhiều ưu điẻm: gọn, nhẹ, dễ di chuyển hơn bàn ghế cũ, độ cao vừa phải với học
sinh nhưng vẫn còn nhiều nhược điểm như: tuy dễ di chuyển nhưng khi di chuyển
phải di chuyển cả bàn và ghế của cả 2 em, các em không thể tự xoay người xuống
bàn dưới để thảo luận vì vướng thành ghế, không có chỗ để cặp cho học sinh,
khoảng cách giữa bàn ghế là cố định, có em phù hợp có em chưa phù hợp dẫn đến
sự mất cân đối trong tư thế ngồi của các em.
Thầy Vũ Trọng Khang – Hiệu trường THCS Kim Giang ( quận Thanh
Xuân) cũng cho rằng , nguyên nhân gây tỉ lệ học sinh bị cong vẹo cột sống không

như theo suy nghĩ của các bậc cha mẹ hoc sinh và do chương trình học quá tải,
học sinh phải học nhiều mà còn phải tính đến chuẩn bàn ghế phú hợp với các em.
Điều này phải nghiên cứu một giải pháp công nghệ sao cho bàn ghế học sinh
được sản xuất vừa tuân thủ những tiêu chuẩn hiện hành về kích thước và chức
năng nhưng phải có sự đổi mới về cấu trúc kết cấu và vật liệu nhằm đảm bảo các
yêu cầu về giáo dục( đổi mới phương pháp) về sức khỏe (hạn chế các bệnh học
đường trong đó có cong vẹo cột sống), về xã hội (tổ chức bán chú)
Ngoài nguyên nhân do bàn ghế không phù hợp thì ngồi sai tư thế cũng dẫn
đến cong vẹo cột sống “mới đi lao động nước ngoài về tối nay chị Nga mới có
thời gian chăm con học, chi thấy con mình ngồi không ngay ngằn, nghe con chị
kể được trên lớp học phải ngồi học nhiều giờ được giáo viên nhắc nhở thì cậu
chỉnh lại tư thế, nhưng chỉ được một lúc, cu cậu lại quay trở lại với kiểu ngồi vẹo
vọ quen thuộc. Nghe con kể chị mnới biết nó đã quen với kiểu ngồi như vậy trong
suốt 2 năm”
(cập nhật: 26/10/2006 – 23 : 23 – Nguồn:DânTri.com.vn)
10
Cặp “siêu nặng” gây đau lưng, vẹo cột sống, cặp quá nặng hoặc đeo cặp một
quai, đeo không đúng tư thế sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến cột sống của trẻ.
Cách đây 7-8năm, tôi đã làm một điều tra đối với học sinh tiểu học về vấn đề này.
Có những trường hợp tới 20% trẻ lệch, vẹo cột sống. Các em đeo ba lô sau lưng
thì vẹo trước. Trẻ còn bị quá tải bởi sự mang vác nặng so với trọng lượng cơ thể.
Khi trẻ đã bị cong vẹo cột sống, việc chữa trị bằng phẫu thuật, luyện tập, chỉnh
hình sẽ rât khó khăn, tốn kém và mất nhiều thời gian” (cập nhật: 7/11/2007 –
nguồn: Thanhnien.com.vn)
III. ĐIỀU TRỊ VÀ PHƯƠNG PHÁP PHÒNG NGỪA
1. Điều trị: việc điều trị sớm có tầm quan
trong đặc biệt nhằm ngăn chặn sự biến dạng cột sống
dẫn tới biến dạng tư thế, khung chậu, thậm chí ảnh
hưởng tới khả năng hô hấp và tuần hoàn. Với các biện
pháp kĩ thuật điều trị thông thường như vật lí trị liệu, thể

dục liệu pháp, chỉnh lại tư thế đứng ngồi trong sinh hoạt
nhất là việc ngồi học của các em học sinh… tình trạng
bệnh sẽ được ổn định.Tác động của cuộc sống (MANIPULATION)
2. Phương pháp Chiropractic
Chiropractic là phương pháp y khoa hiện đại của Mỹ
nhằn chữa các bệnh thuộc hệ vận động như đau cột
sống ,đau dây thần kinh đau vai … có lịch sử phát
triển đã hơn một thế kỉ q ua và được công nhận là một
phương pháp để chữa trị và đạt kết quả rất hữu
hiệu .Đốivới cột sống ,Chiropractic dưa vào cơ chế sinh –cơ học của đĩa đêm cột
sống để tiến hành nắn chỉnh cột sống bằng tay nhằm giải phóng chèn ép và giảm
đau .
Dể người bệnh nằm sấp trên ghế Hylo hoặc ghế tự tạo, phần lưng ghế có thể
điều chỉnh lên xuống được điều chỉnh cho lưng hơi cong.
Thầy thuốc đứng ở phía sau người bệnh, dùng bàn tay phải đặt vào chỗ lồi
của xương cùng S1,S2 đẩy về phía sau.Dùng bàn tay trái đè vào cột sống thắt
lưng L5 và đẩy ngược lên trên để mở rộng góc độ lớp vun bi dâp vỡ dè vào tủy
11
sống hoặc dây thân kinh.Nếu lớp sụn đè vào giữa thì nhười và tay phải thẳng góc
với lưng ,dùng một lực thật mạnh và nhanh ấn xuống cho mặt ghế ở phần lưng
sập xuống , trọng lực đẩy lớp sụn nhưng không đè vào tủy sống hoặc dây thần
kinh.Người bệnh sẽ thấy bớt đau ngay.Tiến hành kĩ thuật lập lại vài lần cho trọng
lực ở phần lưng ghế Hylo hoặc ghế tự tạo đẩy lớp sụn vào sâu thêm .
Cho người bệnh ngồi dậy từ từ và đi lại vài bước nhẹ nhàng ,quay lai đứng
vào ghế Hylo rồi từ từ hạ ghế xuống để kéo giãn cột sống lưng bằng trọng lực tự
thân khoảng 2-3 lần.Sau đó để người bệnh năm yên và cho chay điên xung vừa
phải 25 phút .
Cho người bệnh dậy và đeo nịt lưng ngay để giữ đốt xương không văn vẹo
gây ép lớp sụn dễ gây lồi trở lại.
Quy trình nắn chỉnh côt sống của Nguyễn Văn Thông (1992)

Bước 1: Làm mềm các cơ ở lưng ,mông bằng các phương pháp như xoa
bóp ,nhiêt nóng, đir6n xung… thời gian khoảng 15-20 phút.
Thủ thuật “phát”(vỗ)trên da và cơ cho vùng lưng cho đỏ da đều có tác dụng
làm giảm cơ và rung động cột sống để gỡ dính tại các vị trí chèn ép thần kinh.
Thủ thuật day bóp các khối cơ cạnh sống từ vùng lành đén vùng đau,từ nông
vào sâu và ngược lại.Thủ thuật có thể tiến hành trên các huyệt vùng thắt lưng (day
bấm huyệt) trong 4-6 phút ,có tác dụng giảm đau và làm giãn cơ .
Bước 2:Làm giải phóng đoạn cột sống bi tắc nghẽn với bốn thao tác sau:
Bệnh nhân nằm sấp,người nắn dùng lực gốc bàn tay hoảng 20-30kg lực ấn
vào giữa khoanh liên mỏm gaiD12-L1,đồng thời đẩy vào mỏm gai L1trong thì
bệnh nhân thở ra .Vừa ấn vừa đẩy nhịp nhàng 5-6 lần theo nhịp thở, sau đó theo
thứ tự chuyển xuống các khoang liên mỏm gaiL1-L2,L2-L3,L3-L4,L4-L5,L5-
S1,thời gian 4-5 phút.
Bệnh nhân nằm nghiêng cho chùng cơ ,chân trên co, chân dưới duỗi .Người
nắn dùng một tay (cánh và cẳng tay)đè lên vai bệnh nhân từ từ ép bệnh nhân
xuống giường, tạo một cử động xoay cột sống ,đồng thời tay kia dùng ngón cái
đẩy nhẹ mỏm gai đốt sống phía trên theo cung chiều.Sau đó để bệnh nân nằm
nghỉ 2-3 phút .
Đổi bệnh hân nằm nghiêng sang bên kia ,tiến hành như lúc trước .
12
Bệnh nhân nằm sấp , chân đau gập cẳng chân vào trong và hơi xoay
trong.Thầy thuốc cố định chân bệnh nhân, dùng ngón tay cái thuân ấn sát vào
cạnh mỏm gai nằm trên trục thẳng lưng .
Bước 3 :Điều chỉnh lại cột sống trên khu vực bị tắc nghẽn
Nguyên tắc :Cho bệnh nhân chủ đông dần các thao tác , mỗi ngày tăng lên
một mức có sự hướng dẫn và hỗ trợ của thầy thuốc .Các thao tác:
Nghiêng cột sống :bệnh nhân đứng hai chân mở rộng bằng vai ,tư thế nền
mại, hai tay chống vào mông .Thầy thuốc cố định chậu hông hai bên bằng cố định
xương chậu .Sau đó bệnh nhân từ từ nghiêng từng bên , góc độ nghiêng tăng dần .
Xoay tròn ngang cột sống :bệnh nhân vẫn ở tư thế trên ,làm động tác lắc tròn

mông theo hai chiều phải trái và trái phải .Trong khi vận động sễ thấy khối eo
lưng chuyển động nhịp nhàng như lắc vòng.
Bước 4:Làm mạnh các cơ giữ cột sống (cơ lưng to, cơ bụng)và làm chuyển
động các khớp cột sống ,khớp chậu hông làm rộng lỗ liên kết và khôi phục sự cân
bằng của khung chậu bằng bảy động tác sau:
Ngồi cúi :ngồi bệt mông ,hai chân duỗi thẳng ,2 tay vươn ra trước tới ngón
chân cái .Thầy thuốc vỗ,ấn vào khối cơ lưng vùng thận .
Đứng cúi :2 chân đứng rộng bằng vai, gối thẳng và từ từ cúi xuống cho các
ngón tay chạm đất .
Bật cong người kiểu con tôm:bênh nhân nằm ngửa hai tay ôm vào khoeo
chân, đùi gấp vào bụng , cẳng chân gấp vào đùi rồi lam động tác bật dậy với tư
thế cân đối theo trục cơ thể .
Xoáy khớp háng :bệng nhân nằm ngửa,đùi gấp vào bụng , cẳng chân gấp
vào đùi , thầy thuốc xoay chân bệnh nhân theo hai chiêu:phải-trái,trái-phải.
Xoay khớp cùng chậu :làm như động tác xoay khớp háng ,sau đó dùng một
tay vặn hai chân, tay kia cố định ngực và vai bệnh nhân.
Xoay vặn toàn bộ cột sống lưng :bệnh nhân nằm nghiêng,chân dưới duỗi
thẳng, chân trên co nhẹ, tay để dọc thân.Thầy thuốc làm động tác bẻ gập và xoay
nhẹ cột sống cho đến khi nghe tiếng kr6u lắc rắc của các khớp nhỏ cột sống, sau
đó chuyển sang tư thế năm nghiêng bên đối diện tiến hành thao tác tương tự .
13
Nằm thư giãn:bệnh nhân nằm ngửa thoải mái, thở sâu và chậm, nằm nghỉ
15-10 phút .
Chống chỉ định tác động cột sống :
Các bệnh cột sống :viêm cột sống dính khớp, lao, ung thư, nhuyễn xương
,loãng xương .
Thói vị cột sống kết trượt thân đốt sống hoặc gẫy khung đốt sống .
Bệnh nhân thể trạng quá yếu hoặc tuổi quá cao.
*Phòng trị liệu thần kinh cột sống đầu tiên tại Việt Nam ( cập nhật:
19/9/2006 – 02: 26 – nguồn: vnExpress.net). Bác sĩ sẽ dùng các thiết bị chữa trị

như máy siêu âm, máy nắn, máy làm giãn cột sống… bằng cách tác động vào hệ
tuần hoàn máu trong cơ thể và điều chỉnh xoa bóp trực tiếp trên các đốt xương
sống. Phòng khám chuyên khoa trị liệu thần kinh cột sống…Brackenbury (Mỹ) –
thuộc Hiệp hội chuyên khoa trị liệu thần kinh quốc tế – phụ trách. Theo bác sĩ
Wade, trị liệu thần kinh cột sốnglà phương pháp chữa bệnh không uống thuốc
đông y với tây y. ngoài ra tùy vảo mức độ của bệnh có thể phẫu thuật chữc vẹo
cột sống.
3.Phòng ngừa
Chúng ta có thể dùng các thức ăn giàu axit folic làm giảm nguy cơ cong vẹo
cột sống. Hãy ăn trái cây kết hợp sữa chua và thực phẩm giàu prôtêin, bổ sung
axit (cập nhật: 15/11/2009 – 07: 41 – nguồn: DanTri.com.vn).để phòng ngừa vẹo
cột sống, nên hướng dẫn trẻ ngồi học ngay ngắn,đúng tư thế (ngồi thẳng lưng, 2
bàn chân đặt xuống sàn, 2 khuỷu tay đặt thoải mái trên mặt bàn, không rụt cỏ
không để vở chéo 25 độ khi viết) không mang cặp quá nặng.
Trước thực trạng cong vẹo cột sống do bàn ghế không phù hợp, việc tìm ra
một giải pháp công nghệ sao cho bàn ghế được sản xuất theo công nghệ đó vừa
tuân thủ những tiêu chuẩn hiện hành về kích thước và chức năng nhưng phải có
sự đổi mới về cấu trúc, kêt cấu và vật liệu nhằm đảm bảo các yêu cầu về giáo dục,
sức khỏe xã hội …Bàn ghế phải có điểm tựa, kích thước bàn ghế phải phù hợp
với tầm vóc: chiều cao bàn nên bằng 42%, chiều cao ghế bằng 26%, chiều cao
thân the, thành tựa ghế hơi ngả về sau một góc 5 – 6 độ so với đường thẳng đứng;
chiều rộng ghế bằng 2/3 ->3/4 chiều dài đùi; chiều ngang tối thiểu của bàn cho
14
một chỗ ngồi là 0,4 -> o,5m. bàn ghế phải rời nhau thuận tiện khi đứng lên ngồi
xuống, lúc vào học, ra chơi, tan trường.
Quan tâm đến tư thế của trẻ mọi lúc, mọi nơi. Khi trẻ ngồi học, ngồi ăn,…
phải dạy trẻ ngồi đúng tư thế. Mặt khác, khi sắp xếp bàn ghế trong lớp cần chú ý
sao cho giáo viên có thể đến với trẻ một cách dễ dàng để kịp thời uốn nắn tư thế
của trẻ khi ngồi không đúng.
Trong khi trẻ ngủ, không cho trẻ nằm trên đệm quá cứng hoặc quá mếm,

nằm lâu nghiêng sẻ ảnh hưởng đến cột sống của trẻ. Ngoài ra còn tránh một số
vấn đề:
+ Trước 3 tháng không nên bế trẻ ở tư thế đứng.
+ Trước 6 tháng không nên cho trẻ ngồi.
+ Trước 9 tháng không nên cho trẻtập đi.
+ Khi tập đi không nên dắt một tay.
Để phòng ngừa cong vẹo cột sống cần phòng chống suy dinh dưỡng, còi
xương ở trẻ. Chế độ ăn cần có đủ prôtêin, chất khoáng và vitamin. Bàn ghế ngồi
học phù hợp kết hợp với tư thế ngồi đúng, cần nghỉ giải lao giữa các tiết học. Phải
nâng cao sức khỏe chung củ cơ thể bằng cách tập luyện thể dục thể thao để cho
bắp thịt, các tổ chức liên kết,dây chằng các khớp khỏe, làm tăng sự dẻo dai bền bỉ
và phát triển cân đối.
4.Giải pháp
Trước thực trạng trên, việc tìm ra một giải pháp công nghệ sao cho bàn
ghế được sản xuất theo công nghệ đó vừa tuân thủ những tiêu chuẩn hiện hành về
kích thước và chức năng nhưng phải có sự đổi mới về cấu trúc, kết cấu và vật liệu
nhằm đảm bảo các yêu cầu về giáo dục ( đổi mới phương pháp), về sức khỏe
( hạn chế các bệnh học đường trong đó có cong vẹo cột sống), về xã hội (tổ chức
bán chú)… là mụ c tiêu mà đề tài hướng đến. Kết quả nghiên cứu cho thấy, đã
đến lúc học sinh thủ đô phải được ngồi học với bộ bàn ghế không chỉ có khả năng
thay đổi chiều cao, độ nghiêng mặt bàn mà còn có thể xếp gọn, thay đổi vị trí cho
phù hợp với yêu cầu đổi mới phương pháp.
Hơn thế nữa,chúng phải được làm bằng những chất liệu thân thiện với môi
trường, độ bền cao, không gây độc hại nhưng cũng không góp phần vào việc khai
15
thác gỗ rừng. Những bộ bàn ghế ấy vẫn trở thành cái giường trong giờ ngủ trưa
nhưng lại phải bảo đảm độ nghiêng bề mặt trong giờ học. Cả ngày ở trường, tư
thế ngồi chiếm phần lớn thời gian của học sinh nên việc có cái ghế tựa, lại phải
thoáng lưng cũng là một điều kiện tạo nên sự tiện nghi cần thiết. Các thông số kĩ
thuật sẽ giúp cho học sinh có một tư thế ngồi hợp lý, đảm bảo cho sức khỏe,

phòng tránh mệt mỏi từ đó có hiệu suất cao trong học tập. Ngay cả chỗ để cặp
tưởng là chyện nhỏ, nhưng nếu không được tính toán cụ thể cũng sẽ gây những
khó khăn cho việc học tập của học sinh. Móc đầu bàn sẽ vướng và dễ đứt quai,
nếu để dưới ngăn thì ngăn phải cao, vướng đầu gối khi ngồi, khiến học sinh để
cặp bừa bãi tạo tính luộm thuộm, thiếu kỉ luật.
Những vấn đề trên nếu được trả lời thấu đáo sẽ thay đổi cách nghĩ và cách
đầu tư cho một loại đồ dùng học tập,đặc biệt là bàn ghế học sinh,để tiền mất
nhưng tật không mang.
(Read more: />5.Vai trò của giáo viên:
Việc khắc phục bệnh cong vẹo cột sống là nhiệm vụ của ai? xin thưa rằng
không của riêng ai, mà đo là trách nhiệm của toàn nhân loại nói chung và các bậc
phụ huynh và giáo viên nói riêng. Mang trong mình trọng trách cao cả và cũng rất
khó khăn ấy, vậy tất cả các bậc thầy cô chúng ta phải làm gì? Trước hết đòi hỏi
tất cả thấy cô phải có một kiến thức thật vững
chắc về căn bệnh cong vẹo cột sống để dạy bảo
các em làm sao cho các em phòng tránh được
đến mức tốt nhất các dị tật do cong vẹo cột sống
đem lại. Cá thầy cô phải dạy các em phải biết
ngồi học đúng tư the, bàn ghế phải phù hợp với
tầm vóc của mình, khi ngồi học phải biết ngồi ngay ngắn, nếu các em còn quá
nhỏ hay quên và ngồi sai tư thế thì các thầy cô nên xem xét sửa lại tư thế cho các
em, khen ngợi biểu dương ai ngồi đúng tư thế nhắc nhở ai ngồi không đúng.
Thường xuyên để ý và quan tâm các em nhỏ xem hai vai của bé có đồng đều
không, hay một bên xương bả vai nho cao hơn phía đối diện rồi eo bên cao bên
thấp, một xương hông cao hơn xương bên kia, khi đứng hay đi lại ngiêng về một
16
phía, khi cột sống vẹo nhiều xương lồng ngực nhô về phía trước, gây khó khăn
cho việc thở và cũng gây ra đau lưng, để phát hiện sớm và đưa a một lời khuyên,
phương pháp điều trị thích hợp nhất cho các em. Không nên soạn thời khóa biểu
mà trong một ngày có quá nhiều môn, để dẫn tới tình trạng ba lô, cặp táp của các

em quá nặng có thể dẫn đến gù lưng, khuyến khích các em đeo cặp có quai đeo
hai bên để giữ cân bằng, tránh tình trạng bị lệch vai. Các em còn nhỏ nên hầu hết
ở cấp tiểu học giáo viên cần nói rõ và chỉ ra cho các em biết được tác hại của
bệnh cong vẹo cột sống ảnh hưởng đến kết quả học tập như thế nào.
Bình thường, vẹo cột sốngkhông gây ảnh ghưởng xấu cho sức khỏe. Tuy
nhiên, khi cột sống vẹo sẽ gây tổn thương cho tim, phổi, đau lưng se gây tổn
thương cho hô hấp và sự bơm máu từ tim, gây đau lưng kinh niên, viêm xương
khớp cột sống. Với tác hại dó thì nó sẽ ảnh hưởng rất lớn đến suc1khỏe,học tập
của các em học sinh. Nhìn bác sĩ điều trị dang vỗ về các bệnh nhân nhỏ tuổi đang
nhăn nhở trên giường bệnh vì mắc chứng cong vẹo cột sống,và các biến chứng về
từ chi, chúng tôi thật sự cảm thương. Ở ngoài hành lang, người thân của các cháu
cũng có chung tâm trạng buồn và hết sức lo lắng .Họ lo rằng năm học sắp tới,
không biết các cháu có kịp về nhập trường, không để hụt hẫng kiến thức. Thật là
một thực trạng đáng buồn. Căn bệnh đó ngày càng gia tăng và đe dọa dến sức
khỏe của các mầm non tương lai của đất nước. Vậy các thầy cô giáo phải làm gì
để giảm tình trạng này hơn nữa. Đó chính là cần có chế độ ăn uống đủ prôtêin,
chất khoáng và vitamin. Cần thực hiện giờ nghỉ giải lao giữa giờ, phải nâng cao
sức khỏe chung của cơ thể bằng cách rèn luyẹn thể thao cho cơ bắp. dây các khớp
khỏe làm tăng sự dẻo dai bền bỉ và phát triển cân đối, tổ chức các trò chơi vừa
phải, phù hợp với tầm vóc cà chế độ xương của trẻ. Cả ngày ở trường, tư thế ngồi
chiếm phần nên thời gian của học sinh nên việc cái ghế có tựa, lại phải thoáng
lưng cũng là một điều kiện để tạo nên sự tiện nghi cần thiết. các thông số kĩ thuật
khoa học sẽ giúp cho học sinh có một tư thế ngồi hợp lí, bảo đảm sức khỏe phòng
tránh mệt mỏi, từ đó có hiệu suất cao trong học tập.Vì thế vai trò của giáo viên là
vô cùng quan trọng, không chỉ là truyền đạt kiến thức, giáo dục nhân cách cho trẻ
mà còn dạy cho trẻ tư thế vóc dáng con người, giúp trẻ không chỉ hoàn thiện về
kiến thức mà con phát triển khỏe mạnh về thể chất. Do vậy các thầy cô sẽ phải nỗ
17
lực rất nhiều, để phần nào ngăn chặn, phòng ngừa,làm giảm nguy cơ mắc bệnh về
cong vẹo và cong vẹo cột sống cho trẻ-những mâm non tương lai, trụ cột cho

nước nhà.
IV. KẾT LUẬN
Tỉ lệ học sinh bị cong vẹo cột sống ngày càng phổ biến,cho nên việc đưara
môt phương pháp phòng ngừa ,điều trị và khắc phục là hoàn toàn cần thiết và hết
sức thiết thực .Ví thế, đòi hỏi sự nỗ lực của tất cả mọi người nên nhóm chúng tôi
mong răng sau khi đọc xong tập tài liệu do nhóm chúng tôi biên soạn có thể còn
thiếu sót nhưng cung cấp cho moi người một phần nào đó kiến thức căn bản về
bệnh này.
BẢNG PHÂN CÔNG NHÓM 6
STT Thành viên Nhiệm vụ giao Thời gian
thực hiện
Kết
quả
Đánh
giá
1 Lê Thị Thu Thùy Đặt vấn đề,đánh giá chung,kết
luân,vai trò của giáo viên(đánh
máy,chèn hình)
2 tuần tốt 9
2 Đặng Thị Liên Thực trạng cong vẹo theo giới
tính,lứa tuổi,vùng(đánh
máy,làm bìa)
2 tuần tốt 8,5
3 Đoàn Thị Lựu Định nghĩa cột song,cong
vẹo,cong vẹo cột sống,phân
loại(đánh máy)
2 tuần tốt 8,5
4 Lê Thị Mỹ Hà Anh hưởng,nguyên nhân 1 tuần tốt 8.5
5 Nguyễn Thị Kim
Liên

Dấu hiệu,phương pháp điều trị 1 tuần tốt 8
18
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tên Tài liêu tham khảo
Lê Thị Thu Thùy Y kiến cá nhân,google.congveocotsong.com.vn
Đặng Thị Liên Sinh lí lứa tuổi trẻ em(Lê Thanh Vân,xb1999,nhà
xb ĐHSP)google.congveocotsong.com.vn,trang
CAND,Tuổi trẻ,Dân trí,nguồn Tiền phong.
Đoàn Thị Lựu Giáo trình sự phát triển thể chất trẻ em lứa tuổi
mầm non (Tạ Thúy Lan,Trần Thị Loan,nhà xb giáo
dục)google.congveocotsong.com.vn,đề cương bài
giảng sinh lí lúa tuổi tiểu học(Phạm Thị Mai,Nguyễn
Thị Tuấn Anh(2009-2010))
Lê Thị Mỹ Hà Google.congveocotsong.com.vn
Nguyễn Thị Kim Liên Google.congveocotsong.com.vn
19
MỤC LỤC
CÒN NHIỀU ĐỀ TÀI, LUẬN VĂN, KHÓA LUẬN, LUẬN ÁN KHÁC
VỀ KINH TẾ, SƯ PHẠM, NÔNG LÂM , NGHỆ THUẬT….TẠI:
PHOTOCOPY HẢO HẢO 60 TRẦN VĂN ƠN, TX THỦ DẦU MỘT –
BÌNH DƯƠNG: ĐỐI DIỆN ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT
VUI LÒNG GHÉ THĂM VÀ THAM KHẢO
20