Kỹ thuật uốn cây cảnh
Đối với các cành to, có nhiều phương pháp để uốn: Các loại tùng có thể chẻ thân, các cây
khác có chẻ chữ V, nhưng cũng có 1 số cây chẻ thân hay chẻ V quá sâu có thể làm cây chết,
có 1 phương pháp để áp dụng cho việc uốn cành to này:
Cành to như hình
Dùng máy cắt xẻ 1 rãnh nhỏ dài bẳng với đoạn cong dự tính cành sẽ cong theo:
1
Dùng lưỡi cạo khoét hơi sâu xuống 1 chút, sao cho lát sau đặt khoảng 1 cộng dây nhôm cứng vừa
bị ngập sâu:
2
Đặt thêm 1 cộng nhôm nhỏ để tạo lực tránh bị bật lại:
Dùng dây nhựa hoặc cao su non quấn chặt lại:
3
4
Dùng dây nhôm cứng đủ lực quấn chuẩn bị uốn:

5
Dựng xung quang các cột nhỏ hoặc dùng dây níu kéo kết hợp với cảo để uốn cho đến khi có độ
cong như ý (Giai đoạn này có thể làm ngay hoặc từ từ trong thời gian dài tùy từ chủng loại cây)

6
Sau đó thả cây mọc rừng trong 1 thời gian:
7
8
Lại thả rừng tiếp thục 1 thời lâu nữa rồi tháo dây nhựa ra, vết cắt lúc trước nhét dây nhôm vô giờ
đã kín và nuốt dây nhô
Tiếp tục tạo hình cho cây cho đến khi hoàn chỉnh như ý muốn:
9
Tiếp tục làm như vậy với đoạn cong tiếp theo kết hợp với uốn luôn các cành nhỏ:

10

Tạo bộ rễ cho Bon sai và cây cảnh
Tạo bộ rễ cho Bon sai và cây cảnh
Những cây bonsai nói chung, cây Mai nói riêng không phải ngẫu nhiên mà được bộ rễ nổi
hoàn hảo để ta bằng lòng. Đa số nhờ bàn tay khéo léo của con người tạo tác thêm, chúng
mới trở nên duyên dáng. Tôi hy vọng bài viết này có thể giúp chút ít cho các bạn nắm bắt
thêm phần kỹ thuật tạo rễ nổi cho cây kiểng.
Những cây bonsai nói chung, cây Mai nói riêng không phải ngẫu nhiên mà được bộ rễ nổi hoàn
hảo để ta bằng lòng. Đa số nhờ bàn tay khéo léo của con người tạo tác thêm, chúng mới trở nên
duyên dáng. Tôi hy vọng bài viết này có thể giúp chút ít cho các bạn nắm bắt thêm phần kỹ thuật
tạo rễ nổi cho cây kiểng.
Cách thực hiện
Vào thời điểm gần cuối Đông (tháng 11 âm lịch) đến hết mùa xuân năm sau, thời tiết tương đối
êm ả, ngớt mưa dần, ít nắng gắt, dịu trời mát đất. Tôi thường làm công việc tạo rễ cây Mai, còn
các tháng khác chưa bao giờ, bởi nhiệt độ quá nóng, hay quá lạnh hậu quả không lường hết được!
11
1. Chuẩn bị các thứ cần thiết
Dùng loại tre non, chẻ một số cọc bằng chiếc đũa con dài khoảng 10-20cm vót cạnh, cắt nhọn
một đầu. Chẻ một số ghim bằng cỡ chân nhang dài 12cm vót cạnh, nhọn 2 đầu, xoắn ở giữa gập
đôi lại. Chẻ một số lạc của lóng tre dài.
Vỏ trái dừa hoặc bèo(lục bình).
2. Thực hiện "một công ba việc"
Vừa sang chậu, vừa thay đất và vừa sắp xếp lại bộ rễ đối với những cây Mai đã được 2-3 năm
tuổi. Xem đất ở chậu của nó không quá ướt hay quá khô tức là còn độ ẩm thì dễ dàng hơn.
Bứng cây cẩn thận, tránh đứt rễ nhất là những rễ cái dài, càng có lợi thế, nhẹ tay đưa ra ngoài, xoi
bớt đất chỉ còn một ít thôi, tay nắm thân nâng, tay kia đỡ lấy rễ, lật ngược cho ngọn quay xuống.
Như vậy bao nhiêu rễ lớn bé cũng xuôi theo. Sau đó đem đặt thuận trở lại vào giữa chậu trên lớp
đất trồng, đồng thời dùng cọc cắm và lạt giữ cây cố định.
Lấy nước xối vào gốc rồi chờ một lát, nước rút hết, rễ bày lộ rõ ra để cho ta sấp xếp lại. Banh
những cái ngắn trải đều tại chỗ, những cái dài ở bên thừa để qua phía thiếu. Làm được rễ nào cắm
cọc và ghim giữ cho nó nằm yên, khỏi bung về vị trí củ. -Dùng đất bột khô rải vào, rồi đổ nước

đầy chậu một lần nữa, nước sẽ làm đất bột chui tới tận cùng hang hốc. Tiếp theo lấp gốc. Cuối
cùng sử dụng rễ bèo hoặc xơ dừa xé nhỏ phủ mặt châu, đề phòng khi tưới đất trôi
3. Riêng với cây to chậu lớn
Nếu thấy bên nào bị thiếu rễ thì tưới nước nhiều lần hoặc đợi mưa đất mềm để dễ làm.
Moi đất chỗ bị trống rễ, rồi thò ngón tay trỏ xuống sâu dưới gốc thăm dò gặp rễ nào có khả năng
rút được thì từ từ kéo lôi lên dần, khi thấy nó đã trồi hẳn thì lấp đất hố vừa moi. tiếp theo là banh
sửa lại rễ và lấp đất.
Dùng nguyên mảnh vỏ dừa đem đập dập rồi úp tủ kín cái rễ ấy để bảo vệ cho nó được an toàn.
Nếu cảm thấy ngại lôi kéo sợ đứt rễ ta có thể làm theo cách sau vừa phụ thêm rễ cho cây chính
vừa tạo ra cái u nần ở gốc.
Sử dụng cây phụ có thân tương ứng, bứng đem rửa hết đất và cắt tỉa nhánh cho gọn.
Moi đất ở gốc cây chính chỗ bị thiếu rễ, lấp đặt cây phụ vào, dùng lạt buộc hai thân chúng lại.
Tiếp tục công việc sắp xếp rễ tương tự như trên.
Thời gian khoảng 3 tháng sau, cây phụ phát triển bình thường thì cắt bỏ toàn bộ phần trên, chỉ giữ
lại một đoạn vừa đủ quấn vòng theo gốc chính.
12
Dùng 2 mảnh tre thật già 3-4cm, một mảnh đặt trực tiếp ngay đầu mối cây vừa cắt, mảnh thứ 2
đặt gián tiếp ở vị trí đối diện. Dùng dây kim loại choàng hai mảnh tre áp vào, buột 3-4 nuột, siết
thật chặt bằng kiềm, để thật lâu.
Lưu ý: Lúc choàng 2 mảnh tre ép, nếu dây kim loại chạm sát vỏ thì chêm thêm một vài mảnh tre
nữa tránh gây sẹo xấu !Mặt khác, về lâu dài những tược mọc bậy ở đoạn còn lại của cây phụ đừng
cắt, cứ để dậy mà đè bẹp chúng sát mặt chậu, hoặc chỉ cắt bỏ đọt. Chừng nào biết chắc chắn hai
cái thân ấy ăn khít với nhau thì bỏ các thứ bó buộc.
Nói tóm lại, cách thức tôi nêu có lẽ bất cứ ai nghe qua cũng làm được, chẳng khó vã lại không
tốn kém gì mà lại hiệu quả. Thấy hay hay cái nghệ thuật tạo dưỡng. Chúc các bạn thành công.
Kỹ thuật lão hóa cây bon sai
Kỹ thuật lão hóa cây bon sai
Cây cảnh mang dáng vẻ cằn cỗi, già nua nhằm toát lên vẻ đẹp nghệ thuật và cả giá trị về
thời gian so với tuổi thật nhờ vào một số kỹ thuật. Ngoài những cách thức cao mang tính
phức tạp, có thể gọi là bí quyết thì còn những kỹ thuật đơn giản, dễ làm mà bất cứ dân chơi

cây cảnh nào cũng thực hiện được.
13
Lột vỏ: Khi cần lão hóa, điều đầu tiên là lột vỏ. Trước hết, người thực hiện phải thật am tường
đặc điểm sinh học, tập quán sinh trưởng của cây vì trong vỏ có chứa những mạch dẫn nhựa nuôi
cây phát triển. Khi cắt vỏ sẽ làm đứt sự liền lạc của nó thì phần đứt đoạn ấy sẽ dần khô kiệt và
chết. Trước hết, dùng phấn vẽ những chỗ cần lột, hình dung được sự dẫn truyền của nhựa, sau đó
lột vỏ cây bằng dao lưỡi nhọn, cây vỏ dày thì dùng đục lưỡi tròn. Lột xong, dùng giấy nhám mài
láng chỗ đã lột. Công việc này cần phải nhẹ nhàng khéo léo, chỗ lột luôn có nét mỹ thuật, mềm
mại theo phong thái tự nhiên của cây và đúng kỹ thuật cây cảnh. Sau đó, dùng chanh trái hoặc vôi
bôi lên chỗ đã láng nhằm mau liền sẹo với vẻ đẹp già cỗi và ngăn ngừa bệnh nấm có thể xâm
nhập vào vết cắt.
Cắt ngọn: Cắt ngọn là giảm độ cao của cây và có khả năng tạo sự già nua cho cây nhất là làm
vài động thái kỹ thuật như chuốt nhọn phần ngọn và xử lý như lột vỏ.
Đục thân: Nhằm tạo hang hốc, bộng lỗ cho cây. Thông thường những cây ngoài thiên nhiên khi
đến tuổi nào đó thì xuất hiện những hiện tượng trên. Kỹ thuật lão hóa cây cảnh này là không tạo
cấp kỳ mà phải chia làm nhiều lần cách quãng để cây đủ sức đề kháng tránh bệnh xâm nhập, phải
bôi vôi kỹ nơi tạo bộng và thể loại cây phù hợp và cây có sức chịu đựng cao, mô phỏng như cây
ngoài thiên nhiên (Sanh, Bồ đề, Cần thăng…)
Tạo rễ: Cây Bon sai ấn tượng tạo được nghệ thuật là những cây có gốc rễ u nần, lồi lõm, khúc
khuỷu lộ ra trên mặt chậu. Cách tạo rễ góp phần làm tăng vẻ già nua cho cây. Kỹ thuật này đơn
giản bằng cách thay chậu, cơi rễ. Ta đưa cây đặt ngoài khung gỗ, cắt tôn có chu vi bằng chu vi
khung gỗ (hoặc chậu), đặt tôn vào khung gỗ có chiều cao theo lượng định của người chơi rồi cho
đất vào, tưới nước. Sau một thời gian ta gỡ đất từng phần từ cao xuông thấp thì phần rễ sẽ dần lộ
ra ngoài. Kỹ thuật giản đơn này áp dụng vào những lúc thay chậu, bón phân cho cây rất phù hợp
và cần chú ý bố cục bộ rễ sao cho phơi bày ra ngoài hợp lý.
Tạo sẹo: Cây sống ngoài thiên nhiên lâu năm thường bị tổn thương do mưa, gió, bệnh tật.
Những dấu vết thường thấy là các vết sẹo trên thân khiến nó trở thành nét đặc thù về vẻ đẹp của
cây. Trong Bon sai, tạo sẹo là kỹ thuật tạo sự già lão như vẻ lâu năm. Những vị trí tạo sẹo là chỗ
tiếp giáp giữa thân và cành, chỗ trống trải như đoạn phình của bụng cây. Ta dùng phấn, than vẽ
phác thảo dáng sẹo cần tạo. Hình dáng sẹo rất nhiều kiểu, nhưng đa số làm theo hình elip, hình

tròn ôm theo đường lượn của thân cây. Kỹ thuật này thường sử dụng cho dân lâu năm trong nghề
có kinh nghiệm bởi không khéo sẽ làm cho vết sẹo thô vụng, người xem sẽ rất khó chịu và tác
phẩm mất giá trị. Dụng cụ tạo sẹo thường là các loại đục nhỏ có hình máng, có rãnh, lúc tạo sẹo
cần thao tác vết lõm sâu dần vào tâm. Có một số cây không cần tạo sẹo khi thân nó đã già lão và
14
có những loại cây thân quá cứng, quá mềm, thớ gỗ dài dễ bị nguồn bệnh thâm nhập hoặc cả
những cây còn non thân chưa đủ lớn…
Kỹ thuật chẻ cây tạo rễ
Kỹ thuật chẻ cây tạo rễ
Quy trình này bắt đầu từ khi cây được chiết mọc rễ xung quanh vết cắt, bó bầu trồng vào
chậu và khi rễ đã khỏe khoắn thì tiến hành chẻ. Kỹ thuật này có ưu điểm là tiết kiệm được
phôi cây, thay thế được những phần gốc không ưng ý đồng thời tạo được những bộ rễ đồng
đều ưa nhìn.
Việc chẻ rễ có thể tiến hành nhiều lần tùy theo nhu cầu của người chơi, phương pháp cũng đơn
giản dễ làm, cơ bản chia làm 2 bước:
Bước 1- Chiết và nuôi cây: Lột một đoạn vỏ quanh nơi định chiết rồi dùng chất trồng bó lại đợi
đến khi phần được chiết ra rễ đều thì cắt trồng vào chậu, chăm sóc kỹ cho cây phát triển tốt.
Bước 2 - Chẻ rễ: Khi cây phát triển và bộ rễ tương đối khỏe thì lấy cây ra khỏi chậu, cào sạch
chất trồng và tiến hành chẻ, độ dài của vết chẻ thường từ 5-10 cm tùy thuộc vào độ lớn của thân
cây, sau đó xếp lại rễ theo ý muốn rồi trồng lại vào chậu.
Có thể tiến hành chẻ rễ 2-3 lần cho một cây để tạo nhiều rễ.
15
16
Cách tạo gốc to
Cách tạo gốc to
Vào khoảng năm 1993, chuyên gia cây cảnh Doug Philips nhận thấy có một số loài cây có
đặc tính rễ và lá có thể liền với nhau như được ghép cành. Và rồi ông lợi dụng đặc điểm này
để tạo gốc cây to từ nhiều cây nhỏ hay từ các cây trồng từ hạt. Do khan hiếm các cây cổ thụ,
cây thế lạ nên việc sở hữu những cây bon sai có gốc to là mơ ước của nhiều người chơi cây
cảnh. Bạn có thể tham khảo bài viết này để tạo cho mình một gốc cây to, đẹp với những

đường nét như ý mà không phải tốn quá nhiều thời gian như lẽ thông thường. Nếu đủ sáng
tạo, bạn còn có thể tạo được một gốc cây với những đường nét không thua kém trong thiên
nhiên.
Trong bài viết này, chúng ta tạm thời bỏ qua việc cân đối cành lá của cây. Một cây có gốc đẹp mà
cành lá không cân đối thì cũng như người đẹp mà để đầu tóc rối bời vậy. Ở đây, chúng ta chỉ chú
trọng đến việc tạo được một gốc cây to như ý một cách nhanh chóng mà thôi.
Một cây, tùy theo loại mà lớn nhanh hay chậm, có gốc nhỏ hay lớn. Để nuôi cây có gốc to rồi
đốn bớt phần trên thì hơi uổng phí thời gian cũng như dinh dưỡng cây. Nếu dùng phương pháp
17
cắt tỉa tạo nhiều cành gần gốc thì cây cũng bị ảnh hưởng về tăng trưởng phần nào, do bị cắt tỉa
quá nhiều. Đó là chưa kể những giống cây bụi đẹp nhưng lại hiếm khi có được thân to.
Vào khoảng năm 1993, chuyên gia cây cảnh Doug Philips nhận thấy rằng: một số loài cây khi
được trồng gần nhau có thể dính liền nhau như được ghép cành. Và rồi ông lợi dụng đặc điểm này
để tạo gốc to từ nhiều cây nhỏ, hay từ các cây trồng bằng hạt. Một hai năm sau ông bắt đầu tiến
hành trồng thử và dần dần hoàn thiện kỹ thuật.

Phương pháp này cơ bản là ghép nhiều cây nhỏ lại thành cây to, đồng thời vận dụng thêm việc
chỉ dồn sức tăng trưởng của cây để tạo một cái khuôn của gốc. Ưu điểm của kỹ thuật này là tạo
18
được gốc cây to theo ý muốn từ các cây con, thân nhỏ. Như trong ví dụ thì ông Doug Philips đã
tạo được một gốc với đường kính khoảng 30 đến 40 cm. Khuyết điểm là cây gần như rỗng ruột và
chưa có thử nghiệm nào về đường kính lớn nhất của gốc được tạo ra. Các bước thực hành khá
đơn giản, chúng ta có thể theo dõi qua những tấm hình và chú thích sau đây:
Cây thích trồng từ hạt có lá mùa thu:
Đẽo một gốc cây hay khúc gỗ nào đó làm đế cho mấy cây thích con bám vào. Có thể khắc trên đế
gỗ này những đường xoắn ốc để ta dễ cố định thân cây con theo những rãnh này: Đặt cây con
vào đế gỗ. Ta bắt đầu bằng việc cố định vài cây trước, để
chúng chạy dọc theo đường xoắn ốc, thiết lập đường xoắc ốc cơ bản. Có thể chia đều phần gốc ra
làm 3 phần, mỗi phần sẽ tạo một tán lá của tác phẩm sau này, rồi cho chúng chạy dọc theo đường
xoắc ốc:

Tiếp tục cố định các thân cây nhỏ lên phần đế gỗ. Các thân cây giúp tạo gốc mà không dùng để
làm cành cây sau này sẽ được cắt bỏ sau khi các thân cây ăn liền với nhau:
Hoàn tất việc cố định các thân cây nhỏ đầy hết phần đế của gốc cây này mất khoảng 9 tiếng đồng
hồ. Khâu này khá quan trọng, với việc cố định thân cây nhỏ bằng kẽm, dây thông thường mất
khoảng 12 đến 18 tháng để các thân cây liền với nhau. Nếu dùng kẽm nhỏ, đặt các thân cây xoắn
chặt với nhau hơn thì các thân cây nhỏ chỉ cần khoảng 6 đến 12 tháng để liền với nhau. Sau đó
chúng ta có thể vô chậu liền hay trồng cây xuống đất:
Trồng cây xuống đất lại. Chú ý, với những thế thông thường và không có dụng ý đặc biệt, ta đừng
bó nguyên chùm cây này đến tận ngọn, hãy để cành chỉa ra một số chỗ, mỗi chỗ một vài cành.
Các cành này có thể giúp tạo dáng cho thân cây lớn sau này dễ dàng và tiết kiệm thời gian hơn:
Bứng cây lên vào năm thứ 2. Góc nhìn này từ phần đáy của đế ta có thể thấy rễ mọc đều xung
quanh. Lần bứng này có thể được lợi dụng để lấy phần đế ra luôn hay để nó tự hủy:
Cắt tỉa, trồng trở lại với sự chỉnh hướng rễ cây tỏa ra xung quanh theo
ý muốn. Thời gian này, các thân cây bắt đầu liền với nhau. Cây có thể được trồng thẳng dưới đất
thêm một hoặc hai năm nữa:
Sang năm thứ ba, các thân liền với nhau tốt hơn:
Năm thứ năm: Chuẩn bị vô chậu có đường kính khoảng 50 cm:
Vậy là bạn đã có một cây bon sai với gốc to như ý, và điều đặc biệt là bạn đã rút ngắn được thời
gian một cách đáng kể để sở hữu một cây bon sai tuyệt vời như vậy:
19
20
Một số kỹ thuật cơ bản khi chăm sóc cây kiểng
Một số kỹ thuật cơ bản khi chăm sóc cây kiểng
Cách làm cho gốc cây lộ ra: Phương pháp bỏ dần các lớp đất: Đây là cách mà các nghệ
nhân thường sử dụng. Ban đầu người ta thường trồng cây trong một chậu sâu, đáy chậu
bón phân còn phía bên trên cho cát vào. Trong quá trình phát triển rễ gốc cây sẽ đâm phía
có phân. Cứ cách một thời gian người ta lại lấy bớt một phần cát bên trên làm gốc cây lộ
dần ra, đến khi bỏ hết lớp cát thì dừng lại, khi cây đạt đến độ thích hợp (gốc đã lộ ra theo ý
người chọn) thì chuyển qua chậu cạn. Một cách khác cũng được các nhà vườn thực hiện đó
là xếp nhiếu tầng gạch xung quanh một mảnh đất, đổ đầy đá và trong đó trồng một lúc

nhiều cây cảnh.

Phương pháp bóc vỏ:
Cách này người ta dùng các miếng kim loại hoặc sành bao quanh gốc làm cho lớp vỏ ngoài của rễ
một thời gian bị tróc dần ra, sau đó người ta bóc vỏ để gốc thô dần ra.
Tạo ra vết chai:
Trong tạo dáng bonsai, một vết chai được tạo đúng kĩ thuật sẽ tăng thêm tính thẩnm mỹ cho cây
cảnh của bạn. Khi chúng ta cắt một cành dạng chữ V, vết chai có thể hình thành. Sau khi vỏ cây
bị gọt, cần phết lên vết thương một lớp keo có tính diệt nấm. Kĩ thuật này chỉ nên áp dụng từ 3
đến 4 lần trong thời gian 5 năm và trên một cây chỉ nên tạo một vết chai mà thôi.
Tạo dáng bằng phương pháp trạm trổ
Nếu muốn tạo một gốc cổ thụ như đã có hàng trăm năm tuổi, người ta thường dùng cưa cắt
những cành to làm nơi đó ngừng phát triển, khô mục đi. Sau đó dụng cụ chạm trổ can thiệp vào
để tạo dáng cho thật tự nhiên.
21
Đối với những cây cảnh còn non tuổi, thân thẳng thì nghệ nhân sẽ dễ dàng tạo dáng uốn lượn.
Đầu tiên người ta dùng vỏ bao ( loại bao vây, bao bố) buộc lấy thân cây và bên ngoài chỗ uốn
lượn đồng thời phải thêm một sợi dây để tăng độ dẻo của thân cây, phòng cây bị gãy khi uốn lượn
ta dùng dây thép để cố định cành. Người Trung Quốc xưa dùng dây cọ buộc dính cây với chỗ uốn
lượn. Vì dây cọ dễ dàng biến màu như vỏ cây nên sau khi thực hiện là có thể thưởng thức dáng
cây ngay.
Ở một số vùng khác thì người ta dùng cách cắt tỉa cành để tạo hình. Phương pháp này thích hợp
với cây vùng nhiệt đới, có sức đâm chồi mạnh và liên tục. Cách làm này trước tiên người ta chọn
một cây dáng đủ tiêu chuẩn, cắt chừa lại vài nhánh, đợi đến khi cành nhánh 1 và thân chính đạt
được độ thẩm mỹ thì lại cắt đi tầng nhánh trên. Sau đó ở trên tầng nhánh một giữ lại tầng nhánh
2. Đợi đến khi tàng nhánh 2 và tầng nhánh một hài hoà lại đem 2 nhánh trên cắt đi, trên tầng
nhánh 2 cắt lại tầng nhánh 3 và cứ thế tiếp tục. Qua nhiếu năm cắt tỉa tỉ mỉ, dáng cây sẽ hình
thành có những tầng tán rất đẹp.
Hiện nay xu hướng dùng dây kim loại để uốn cành tạo dáng là rất phổ biến. Khi đã cắt những
cành rườm rà thì chúng ta tiến hành dùng các sợi dây kim loại để uốn cong cành tạo dáng xù xì

được tiến hành tuỳ theo từng loại cây khác nhau. Với các cây rụng lá thì thao tác vào mùa sinh
trưởng. Cây Thông, Tùng thì làm vào mùa thu hoặc đầu đông. Trước khi tiến hành uốn cành bạn
phài tiến hành tưới nước cho cây trước một ngày để cho cành cây dẻo dai không bị gãy khi uốn.
Đầu tiên bạn buộc dây ở thân chính sau đó đến cành chính cành bên theo thứ tự từ dưới lên trên
từ to đến nhỏ. Khi cuốn thân cây nên tìm cách cố định đầu dây ở trong đất, đáy chậu không để
cho đầu dây lộ ra, sau khi cuốn xong thì có thể uốn cành theo ý muốn nhưng lưu ý không được
uốn gấp sẽ gãy cành. Những loại sinh trưởng nhanh ở nước ta sau nửa năm là phải tháo dây kim
loại ra, các loại cây vùng ôn đới như Thông, Tùng thì sau một năm. Cành càng thô thì thời gian
uốn càng dài nhưng nếu thấy dây lún vào vỏ cây thì lập tức phải tháo ra nới lỏng.
Uốn cành
Có nhiều phương pháp uốn cành. Cách thức cổ truyền Trung Quốc là uốn cành bằng dây cọ (loại
cây họ cau dừa), hiện nay vẫn còn được áp dụng. Nhưng hiện nay người ta thích dùng dây kẽm
hơn. Hầu hết người yêu bonsai đều uốn cành bằng dây kẽm, vì nhanh chóng và tiện lợi hơn.
Trước khi uốn, ta tỉa bớt lá, cắt bỏ những cành quá sát nhau gây khó khăn trong việc tạo dáng cho
cây. Trong cấu trúc bonsai, nên tránh những cành song song, tỏa đều, gối lên nhau, uốn về phía
sau, trước chéo, đối xứng và cành rũ. Nên loại bỏ vỉ chúng làm mất vẻ thẩm mỹ của tổng thể cảnh
quan.
22
Tiến trình của việc uốn là trước hết uốn thân chính, rồi đến cành chính, sau là những cành quanh
thân cây khởi đi từ gốc lên ngọn, cành lớn trước, cành nhỏ sau. Để quấn thân cây bằng dây kẽm,
ta cắm một đẩu dây kẽm sâu trong đất của mâm. Không quấn quá chặt hay quá lỏng và đường
quấn chéo phải hình thành những góc 450 với trục thẳng đứng của cây.
Sau khi quấn xong, ta uốn cành bằng cách xoắn thật nhẹ nhàng theo hướng quấn dây kẽm để dây
kẽm luôn luôn được giữ chặt vào vỏ cây. Những loại cây sớm rụng lá thì thường mau tăng
trưởng, do đó, có thể tháo dây kẽm sau ba, bốn tháng.
Còn đối với thông, bách thì phải hơn một năm. Những cây hay cành lớn thì thời gian sẽ lâu hơn.
Nếu cây hay cành trở lại hình dáng ban đầu sau khi ta tháo bỏ dây kẽm, hãy quấn lại một lần nữa
và buộc chặt. Vì vỏ cây thích và lựu hơi mỏng, ta cần bọc dây kẽm bằng một lớp giấy để không
làm đau cây đồng thời ngăn cản sức nóng mặt trời truyền vào dây kẽm, làm hỏng cây. Phải để ý
tháo bỏ dây kẽm đúng lúc, nếu không, dây kẽm sẽ ăn ngập sâu vào trong vỏ làm hại đến sự phát

triển của vỏ cây.
Để tạo dáng già nua cho cây, gọt bỏ vỏ một số cành rồi rắc hỗn hợp vôi - lưu huỳnh vào chỗ gọt
để chúng đổi sang màu trắng. Trong thiên nhiên, rễ của cây già thường lộ trên đất, bò ngoằn
ngoèo. Để tái tạo cảnh kỳ dị đó, rút rễ cây thật nhẹ nhàng hàng năm khi ta trồng lại cây vào mâm
23
hay chậu khác, cây sẽ dần dần phô bày rễ trên mặt đất. Ta uốn rễ vào thời gian còn ít tuổi cũng
bằng cách cuốn dây kẽm sẽ mục trong đất, nhưng những rễ ngoằn ngòeo sẽ giữ nguyên hình dáng
Khắc và uốn thân cây
Không thể nào uốn được những cây già đào ở nơi hoang dã. Chúng cần được khắc, tô điểm nếu
chúng thiếu vẻ đẹp. Khi cây già được đem trồng trong mâm, sự tăng trưởng của chúng bị khứng
lại, mọi vết thương đều khó lành sau khi bị cắt cành, nếu được khắc, chúng sẽ mang dáng dấp dãi
nắng dầm mưa của cây sống lâu năm nơi hoang dã. Để tạo bề ngoài già nua cho cây non, ta khắc
phía trước của thân, nhưng chú ý tuyệt đối không được khắc một đường vòng quanh lớp vỏ của
thân, vì như thế, ta đã cắt đứt những ống dẫn nhựa và ống bọc trong vỏ cây. Sau khi khắc, những
cây non trông dày dạn, gian khổ, mang nét giản dị cổ kính, và sự quyến rũ mỹ thuật. Nếu một
thân cây quá mảnh mai, không già cỗi, ta có thể đính một miếng gỗ già, gân guốc vào trước thân
nó, để những cành và lá non sẽ trông như mọc từ một cây già cỗi.
Nếu một thân cây cần được uốn cong, trước hết ta quấn nó bằng dây gai dầu, hoặc đặt một sợi
dây gai dầu bên ngoài nơi ta định uốn cốt để nâng đỡ cây không gãy khi bị uốn. Nếu thân cây hơi
lớn, ta sẽ rất khó uốn. Hãy dùng dao khắc đề mở một đường khe nơi ta định uốn, sâu khoảng hơn
2/3 đường kính chỗ uốn vào trong thân gỗ rồi quấn thân cây bằng dây gai dầu. Vết cắt phải xiên
theo chiều uốn nếu không thì vết thương sẽ tóac ra khi bị uốn. Buộc chặt cây lại bằng dây điện
sau khi uốn. Vết thương sẽ lành trong vòng hai tháng
Cắt tỉa
24
Ở dáng nguyên liệu mỗi cây đều có một dáng dấp cơ bản của một kiểu Bonsai nào đó, nhưng
chưa được rõ nét. Dù là cây thu hái từ thiên nhiên, hay trồng từ hột, từ cành giâm hay cành chiết,
ghép v.v tất cả đều phải cần cắt tỉa, uốn nắn, sửa chữa để đưa vào một thế kiểng mỹ thuật nào
đó.
Mục đích chính của việc cắt tỉa là tạo hình dáng cho cây Bonsai theo ý ta định. Tuy nhiên các

biện pháp này cũng có hiệu quả làm giảm sự tăng trưởng của các phần trên mặt đất (khí sinh),
nhằm duy trì sự cân bằng với sự tăng trưởng của rễ.
Khi các nhánh đang tăng trưởng bi cát tỉa đi thì sự phát triển của rễ cũng giảm bớt. Ngược lại cắt
tỉa bớt rễ thì cũng hạn chế được phần nào sự phát triển của các phần khí sinh.
Tỷ lệ các phần của cây Bonsai (thân, nhánh, làng lá) phải phù hợp với dáng dấp của cây trong
thiên nhiên. Kết quả này chỉ đạt được sau nhiễu lần cắt tỉa, uốn nắn. Tinh thần của Bonsai là chỉ
giữ lại những gì cốt yếu mà thôi, nghĩa là một dáng cây đã được cách hóa.
Trong một kỹ thuật trồng cây, ở đâu cũng có áp dụng việc cát tỉa để khống chế sư tăng trưởng của
cây và kiểm soát sự phát triển của nhánh, lá (và đôi khi quả nữa).
Đối với cây kiểng Bonsai thì cắt tỉa là một công việc thật quan trọng, cần phải duy trì suối đời
sống của cây.
Chúng ta phân biệt có hai giai đoạn cắt tỉa
+ Cát tỉa để tạo dáng (hay là đưa vào một thế kiểng Bonsai)
+ Cắt tỉa để tu bổ duy trì dáng (thế) kiểng đã chọn
Hai giai đoạn này cần những dụng cụ rất chuyên biệt phù hợp với các thao tác chính xác.
Một số phương pháp chiết và ghép cành:
Khi tạo Bonsai bằng phương pháp này đòi hỏi bạn phải lựa chọn những cành không bị sâu hoặc
cằn cỗi và một số dụng cụ cần thiết để tiến hành
Chiết cành
Cách làm cũng giống như giâm từ cây non, nhưng chúng ta cắt dài hơn từ 7-10cm và cắt ở mắt
cây. Loại bỏ các lá ở phần gốc, nhúng vào hocmon tạo rễ và chuyển đến các chậu khi cây đã có lá
non và rễ.
Cách chiết cành hiệu quả nhất là lột một đoạn cành và vùi chúng xuống đất. Nếu cành cây cao
hơn mặt đất thì có thể dùng một cái chậu, cắt một đoạn vào cành cây để làm gián đoạn việc cung
cấp nhựa cho cành và kích thích phần bị vùi dưới đất ra rễ.
Cách thứ hai là chiết từ một cành có nhiều chồi. Cách này khi thành công sẽ tạo được mảng cây
có nhiều gốc cao thấp khác nhau.
25