B¸o c¸o thùc tËp xëng ®iƯn

LỜI MỞ ĐẦU
Kỹ thuật điện là ngành ứng dụng các hiện tượng điện từ để biến đổi năng lượng, đo
lường, điều khiển tín hiệu bao gồm việc tạo ra, biến đổi và sử dụng điện năng, tín hiệu
điện từ trong các hoạt động thực tế của con người.
Các máy thực hiện biến đổi cơ năng thành điện năng và ngược lại gọi là các máy
điện. Các máy biến từ cơ năng thành điện năng được gọi là máy phát điện, các máy điện
để thực hiện các q trình ngược lại được gọi là động cơ. Các máy điện đều có tính chất
thuận nghịch tức là đều có khả năng biến đổi cơ năng thành năng lượng điện và ngược lại.
Máy điện gồm hai phần: mạch điện và mạch từ. Mạch điện được cấu tạo bởi các
cuộn dây, còn mạch từ cấu tạo bởi lõi sắt từ. Máy điện gồm có máy điện tĩnh và máy điện
động. Máy điện tĩnh là máy điện mà vị trí tương đối giữa các phần trong máy là khơng thay
đổi, còn máy điện động là máy điện mà vị trí tương đối giữa các phần trong máy điện thay
đổi khi máy điện hoạt động. Do có thể biến đổi từ năng lượng điện thành năng lượng cơ và
ngược lại từ năng lượng cơ thành năng lượng điện nên máy điện được dùng phổ biến trong
các nghành cơng nghiệp, nơng nghiệp, giao thơng vận tải,
Do tầm quan trọng của máy điện nên trong chương trình học tập tại trường
ĐHBKHN ngồi việc được học cơ sở lý thuyết về máy điện trên lớp chúng em còn được đi
thực tập xưởng 3 tuần lễ. Nhờ vậy chúng em hiểu rõ hơn về ngun lý vận hành của máy
điện và chúng em còn được học kỹ thuật quấn dây của máy biến áp nhỏ, động cơ ba pha rơ
to lồng sóc.
Em xin chân thành cảm ơn ban chủ nhiệm khoa Điện và các thầy hướng dẫn:
Nguyễn Quang Hùng
Nguyễn Huy Thiện
đã tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để giúp đỡ chúng em hồn thành đợt thực tập này.


ThÇy gi¸o híng dÉn: Ngun quang Hïng ,Ngun huy ThiƯn
1
Báo cáo thực tập xởng điện

MC LC
PHN I: C S Lí THUYT MY IN
Bi 1: C s lý thuyt mỏy in
Bi 2: Mỏy bin ỏp
Bi 3: Mỏy in khụng ng b
Bi 4: Tớnh toỏn s liu dõy qun mỏy bin ỏp
Bi 5: C s thit k b dõy qun stato ng c khụng ng b
Bi 6: K thut qun dõy
PHN II: CễNG NGH QUN DY V S LIU K THUT
I. Yờu cu k thut
II. Cụng ngh v s liu k thut
1. Bi tp v mỏy bin ỏp
2. Bi tp v dõy qun khuụn phõn tỏn 1 lp
3. Bi tp v dõy qun khuụn ng tõm tp trung 1 lp.
PHN III: KT LUN
Thầy giáo hớng dẫn: Nguyễn quang Hùng ,Nguyễn huy Thiện
2
Báo cáo thực tập xởng điện

PHN I: C S Lí THUYT MY IN
Đ1. C S Lý Thuyt Mỏy in
I. Gii thiu chung v mỏy in
Theo quan im nng lng thỡ trong tt c cỏc thit b in u xy ra quỏ trỡnh
chuyn ng nng lng in t. Quỏ trỡnh ú c th hin qua cỏc hin tng: bin i,
tớch phúng nng lng v truyn ti nng lng. Mỏy in l thit b in thc hin chc
nng bin i v truyn ti nng lng in t. Hin tng bin i v truyn ti nng
lng thụng qua s tn ti ca in trng v t trng trong mỏy in. Cu to ca mỏy
in gm hai phn c bn: mch in v mch t.
Mch t gm b phn dn t v khe h khụng khớ

Mch in gm cỏc thit b in ni vi nhau bng cỏc dõy dn in to thnh cỏc
vũng kớn cú th cho dũng in chy qua.
Tu theo cu to, nguyờn lý lm vic, chc nng m mỏy in c chia ra lm
nhiu loi, nhng chỳng u cú im chung sau:
- Ca vo l ca a nng lng vo mỏy.
- Ca ra l ca a nng lng ra khi mỏy.
Tu theo chc nng ca cỏc loi mỏy in m ta cú th xỏc nh c dng nng
lng u vo v u ra ca mỏy in:
- Nu u vo l nng lng in thỡ mỏy in l ng c in.
- Nu u v l c nng thỡ mỏy in l mỏy phỏt in.
- Nu u vo v u ra ca mỏy in u l in nng u,i thỡ mỏy in úng vai
trũ l mỏy truyn ti in nng.
S bin i c in trong mỏy da trờn hin tng cm ng in t. Nguyờn lý ny
cng t c s cho cỏc b bin i cm ng dựng bin i nng lng in vi nhng
giỏ tr ỏp, dũng thnh dũng in vi cỏc giỏ tr ỏp, dũng khỏc. Mỏy bin ỏp l thit b bin
i cm ng n gin thuc loi ny. Cỏc dõy qun v mch t ca nú ng yờn v quỏ
trỡnh bin i t trng sinh ra sc in ng cm ng trong cỏc dõy qun cng c
thc hin bng phng phỏp in.
Thầy giáo hớng dẫn: Nguyễn quang Hùng ,Nguyễn huy Thiện
3
Báo cáo thực tập xởng điện

Mỏy in cú nhiu loi, v c phõn loi theo nhiu cỏch khỏc nhau, cú th phõn
loi theo cụng sut, cu to, chc nng, nguyờn lý lm vic V õy ta ch xột mỏy in
da vo nguyờn lý bin i nng lng.
a) Mỏy in tnh
Mỏy in tnh lm vic da trờn hin tng cm ng in t, do s bin i t thụng
gia cỏc cun dõy khụng cú chuyn ng tng i vi nhau.
Mỏy in tnh thng gp l mỏy bin ỏp
Mỏy in tnh dựng bin i thụng s ca dũng in, nh mỏy bin ỏp bin i

hai thụng s ca dũng in l giỏ tr ỏp v giỏ tr dũng.
b) Mỏy in ng
Nguyờn lý lm vic cng da vo hin tng cm ng in t, lc in t, do t
trng v dũng in ca cỏc cun dõy cú chuyn ng tng i vi nhau gõy ra.
Loi mỏy ny thng dựng bin i dng nng lng. ú l bin i nng lng
in thnh c nng v ngc li c nng thnh in nng. i din cho loi mỏy in ng
l ng c in ( bin i in nng thnh c nng) v mỏy phỏt in ( bin i c nng
thnh in nng).Quỏ trỡnh bin i cú tớnh thun nghch (nh s hinh di) ngha l
mỏy in cú th lm vic ch mỏy phỏt in hoc ng c in

túm li ta cú th túm lc s phõn loi mỏy in thụng dng thng gp theo s
sau õy:
Mỏy in
Mỏy in tnh mỏy din cú phn quay
Mỏy in xoay chiu mỏy in mt chiu
Mỏy in Mỏy in
Khụng ng b
ng b
MBA CKB MFKB CB MFB ng c 1 chiu mỏy phỏt 1 chiu
II. Nguyờn lý lm vic ca mỏy phỏt in v ng c in.
Mỏy in cú tớnh cht rt quan trng l tớnh thun nghch, tc l nú va cú th l ng c
in va cú th l mỏy phỏt in.
Thầy giáo hớng dẫn: Nguyễn quang Hùng ,Nguyễn huy Thiện
4
Báo cáo thực tập xởng điện

1. Ch mỏy phỏt in

Gi thit thanh dn cú chiu di l t vuụng gúc vi t trng cú t cm l B
( nh hỡnh v). Khi tỏc dng vo thanh dn mt lc c hc F

c
thanh dn s chuyn ng
vi vn tc v trong t trng ca nam chõm N_S v trong thanh dn s cm ng sut in
ng e. Nu ni thanh dn vi ti thỡ s cú dũng in i chy trong thanh dn. õy l
nguyờn lý to ra mỏy phỏt in. Nu khụng tớnh ti in tr ca thanh dn thỡ u = e. v
cụng sut mỏy phỏt in cung cp cho ph ti l p =u.i
Dũng in nm trong thanh dn s chu tỏc dng ca t trng
F
t
= B.i.l v cú chiu nh hỡnh v.
Khi mỏy quay vi tc khụng i, lc in t s cõn bng vi lc c ca ng c
s cp: F
c
= F
t
v nhõn hai v vi v ta c: F
c
.v = F
t
.v = B.i.l.v = e.i v nh vy cụng
sut ca ng c s cp: P
c
= F
c
.v ó thnh cụng sut in P
in
= e.i ngha l c nng ó
chuyn thnh in nng.
2. Ch ng c in
Thầy giáo hớng dẫn: Nguyễn quang Hùng ,Nguyễn huy Thiện

5
Báo cáo thực tập xởng điện


Cung cp in cho mỏy in, in ỏp u ca ngun in s gõy ra dũng i trong thanh
dn. Di tỏc dng ca t trng s cú lc in t F
t
= B.i.l tỏc dng lờn thanh dn lm
thanh dn chuyn ng vi vn tc v ( nh hỡnh v).
Khi ú cụng sut in a vo ng c: P = u.i = e.i = B.l.v.i = F
t
.v
Nh vy, cụng sut in t P

= u.i a vo ng c ó bin thnh cụng sut c P
c
= F
t
.v trờn trc ng c. in nng cng ó bin thnh c nng.
Vy: mt thit b in t tu nng lng a vo m mỏy in cú th lm vic ch
ng c hay mỏy phỏt:
- Nu a vo phn quay ca mỏy in l c nng thỡ nú lm vic ch mỏy
phỏt.
- Nu a vo phn quay ca mỏy phỏt l in nng thỡ nú s lm vic ch
ng c.

Mi loi mỏy in u cú tớnh cht thun nghch.
III. S lc v cỏc vt liu ch to mỏy in
Vt liu ch to mỏy in cú th chia ra lm 3 loi:
- Vt liu tỏc dng.

- Vt liu kt cu.
- Vt liu cỏch in.
1. Vt liu tỏc dng
ú l vt liu dn in v dn t. Cỏc vt liu ny c dựng to iu kin cn
thit sinh ra cỏc bin i in t.
a) Vt liu dn t:
Vt liu dn t l vt liu dựng ch to cỏc b phn ca mch t, ngi ta dựng
cỏc vt liu st t lm mch t: thộp lỏ k thut in, thộp lỏ thng, thộp ỳc, thộp
rốn. Gang ớt c dựng vỡ dn t kộm.
Thầy giáo hớng dẫn: Nguyễn quang Hùng ,Nguyễn huy Thiện
6
Báo cáo thực tập xởng điện

Ngi ta dựng cỏc loi thộp t tớnh cht khỏc nhau nhng ch yu l thộp lỏ k thut
in, cú hm lng silớc khỏc nhau nhng khụng vt quỏ 4,5%. Hm lng silớc ny
dựng hn ch tn hao do t tr v tng in tr ca thộp gim tn hao dũng in
xoỏy.
mch t cú t thụng bin i vi tn s 50hz thng dựng lỏ thộp k thut in cú
dy 0,35 0,5 mm, trong thnh phn thộp cú t 2-5% Si( tng in tr ca thộp, gim
dũng in xoỏy). tn s cao thỡ ngi ta dựng thộp cú dy nh hn 0,1 0,2 mm.
Ngi ta thng s dng lỏ thộp dy 0,35 mm dựng trong mỏy bin ỏp v 0,5 mm
dựng trong cỏc mỏy in quay ghộp li lm lừi st lm gim tn hao do dũng in xoỏy
to nờn.
Tu theo cỏch ch to, ngi ta chia ra lm hai loi: cỏn núng, cỏn ngui. Loi sau
cú nhng tớnh nng v t tt hn nh t thm cao hn, tn hao thộp ớt hn. Hin nay vi
nhng mỏy bin ỏp v mỏy in cụng sut ln thỡ ngi ta thng ch to vi vt liu t l
thộp cỏn ngui.
Thộp cỏn ngui chia lm hai loi: ng hng v vụ hng. Loi ng hng cú c
im: dc theo chiu cỏn thỡ tớnh nng t tt hn so vi ngang chiu cỏn, do ú thng
c dựng trong cỏc mỏy bin ỏp, cũn loi vụ hng thỡ c tớnh t u theo mi hng

nờn thng dựng trong mỏy in quay.
b) Vt liu dn in
Vt liu dn in ch to cỏc b phn dn in. Vt liu dn in tt nht trong
mỏy in l ng vỡ chỳng khụng t lm v cú in tr sut nh(

= 0,0172

mm
2
/m) .
Ngoi ra cũn dựng nhụm(

= 0,0282

mm
2
/m) v cỏc hp kim khỏc nh ng thau,
ng pht pho. ch to dõy qun thng ngi ta dựng ng, ụi khi l nhụm. Dõy
ng v nhụm c ch to theo tit din trũn hoc ch nht, cú bc cỏc loi cỏch in
khỏc nhau nh si vi, si thu tinh, giy, nha hoỏ hc Vi cỏc mỏy in cụng sut nh
v trung bỡnh, in ỏp di 700V thng dựng dõy emai vỡ cỏc lp cỏch in ca dõy
mng t bn yờu cu. i vi cỏc b phn khỏc nh vnh i chiu, lng súc hay vnh
trt ngoi ng, nhụm ngi ta cũn dựng c thộp tng cng bn c hc v gim
kim loi mu.
2. Vt liu kt cu
L vt liu ch to cỏc chi tit chu tỏc ng c hc nh trc, trc, v mỏy, np
mỏy. Vt liu ny thng bng gang, st, thộp ỳc hoc thộp rốn, kim loi mu v cỏc hp
kim ca chỳng, cỏc cht do.
3. Vt liu cỏch in
cỏch in cỏc b phn mang in vi cỏc b phn khụng mang in, ngi ta

dựng vt liu cỏch in, vỡ vy õy l vt liu quan trng trong mỏy in, nú quyt nh
phn ln s lm vic n nh ca mỏy in. Do ú, nhng vt liu ny ũi hi phi cú
Thầy giáo hớng dẫn: Nguyễn quang Hùng ,Nguyễn huy Thiện
7
Báo cáo thực tập xởng điện

bn in cao, dn nhit tt, cú vng chc v c khớ khụng b hng khi lp rỏp v
vn hnh mỏy in.
Cht cỏch in ca mỏy in ch yu th rn, gm 4 nhúm:
- Cht hu c thiờn nhiờn: giy, vi, la
- Cht vụ c: aming, mica
- Cỏc cht tng hp
- Cỏc loi men, sn cỏch in
Cht cỏch in tt nht l mica, song tng i t nờn dựng trong cỏc mỏy in cú
in ỏp cao. Thụng thng dựng cỏc vt liu cú si nh giy, vi si, Chỳng cú bn
c tt, r tin nhng dn nhit xu, hỳt m v cỏch in kộm. Do ú, dõy dn cỏch in si
phi c sy tm ci thin tớnh nng ca vt liu cỏch in.
Ngoi ra, cũn cú cht cỏch in th khớ( nh khụng khớ, hidrụ, ) hoc th lng
(du MBA ).
+ Vt liu khớ: khụng khớ l mt cht cỏch in tt, tuy nhiờn cỏch in tt ngi
ta thng dựng khớ tr; hidro c s dng trong trng hp cn cỏch in v lm mỏt bờn
trong ca vt liu.
+ Vt liu lng ( du MBA ) õy l loi vt liu cỏch in rt quan trng trong mỏy
in vỡ nú cú th len li vo cỏc khe rt nh v cũn cú th s dng dp h quang.
Cn c vo bn nhit, vt liu cỏch in c chia ra lm nhiu loi, thng
ngi ta chia lm 7 cp:
cho phộp(C)
Ta cú th túm tt cp cỏch in bng di õy:
Cp cỏch
in Vt liu

Nhit gii hn cho
phộp vt liu (C)
Nhit trung bỡnh cho phộp cp
dõy qun (C)
A
Si xenlulụ, bụng
hoc t tm trong
vt liu hu c
lng 105 100
E
Vi loi mng
tng hp 120 115
B Aming, si thu
tinh cú cht kt
130 120
Thầy giáo hớng dẫn: Nguyễn quang Hùng ,Nguyễn huy Thiện
Cp cỏch in Y A E B F H C
Nhit lm vic 90 105 120 130 155 180 > 180
8
Báo cáo thực tập xởng điện

dớnh vt liu gc
mica
F
Aming, vt liu
gc mica, si thu
tinh cú cht kt
dớnh v t tng
hp 155 140
H

Vt liu gc mica,
aming, si thu
tinh kt hp cht
kt dớnh v tm Si
hu c 180 165
IV. Phỏt núng v lm mỏt mỏy in
Trong mỏy in xy ra quỏ trỡnh bin i hoc truyn ti nng lng v cú s tn
hao nng lng
p

. Trong mỏy phỏt in tn hao ch yu l trong lừi thộp( do hin
tng t tr v dũng xoỏy), trong in tr dõy qun mỏy in v do ma sỏt cỏc trc, lc
cn ca qut lm mỏt mỏy phỏt in tn hao ny lm núng mỏy v nh hng n cht
lng ca vt liu cỏch in.
lm mỏt mỏy in, nhit lng sinh ra phi c tn ra mụi trng xung quanh
bng cỏch tng din tớch tip xỳc ca mỏy in vi khụng khớ lm mỏt, tng tc i lu
ca khụng khớ xung quanh hoc ca mụi trng lm mỏt. Thng v mỏy in, c ch
to cú cỏnh ti nhit v i vi mỏy in cú cụng sut ln thng cú h thng qut giú
hoc bm nc lm mỏt.
Kớch thc ca mỏy, phng phỏp lm mỏt phi c tớnh toỏn v la chn, cho
tng nhit ca vt liu cỏch in mỏy khụng vt quỏ tng nhit cho phộp, m bo
cho vt liu cỏch in lm vic lõu di khong 20 nm.
Khi mỏy in lm vic ch nh mc, tng nhit ca cỏc phn t khụng vt
quỏ tng nhit ca cỏc phn t cho phộp. Khi mỏy quỏ ti, tng nhit s vt qỳa
nhit cho phộp, vỡ th khụng cho phộp quỏ ti lõu di.
Đ2. MY BIN P
I. Khỏi Nim Chung
bin i in ỏp ca dũng in xoay chiu t in ỏp cao xung in ỏp thp,
hoc li t in ỏp thp lờn in ỏp cao, ta dựng mỏy bin ỏp. Ngy nay do vic s dng
in nng phỏt trin rt rng rói, nờn cú nhng loi mỏy bin ỏp khỏc nhau: mỏy bin ỏp

mt pha, ba pha, hai dõy qun, ba dõy nhng chỳng da trờn cựng mt nguyờn lý, ú l
nguyờn lý cm ng in t.
1. nh ngha
Thầy giáo hớng dẫn: Nguyễn quang Hùng ,Nguyễn huy Thiện
9
Báo cáo thực tập xởng điện

Mỏy bin ỏp l mt thit b in t tnh, lm vic theo nguyờn lý cm ng in t,
dựng bin i in ỏp ca h thng dũng in xoay chiu nhng vn gi nguyờn tn s.
H thng in u vo mỏy bin ỏp( trc lỳc bin i) cú: in ỏp U
1
, dũng in I
1
, tn s
f. H thng in u ra ca mỏy bin ỏp( sau khi bin i) cú: in ỏp U
2
, dũng in I
2
, tn
s f.
Trong cỏc bn v mỏy bin ỏp c kớ hiu:


u vo ca mỏy bin ỏp c ni vo ngun in, c coi l s cp. u ra ni
vi ti gi l th cp. Cỏc i lng, cỏc thụng s s cp trong ký hiu cú ghi ch s 1: s
vũng dõy s cp w1, in ỏp s cp U
1
, dũng in s cp I
1
, cụng sut s cp P

1
. Cỏc i
lng v thụng s th cp cú ch s 2: cun dõy th cp w2, in ỏp th cp U
2
, dũng in
th cp I
2
, cụng sut th cp P
2
.
Nu in ỏp th cp ln hn s cp thỡ mỏy bin ỏp l tng ỏp, nu in ỏp th cp
nh hn in ỏp s cp gi l gim ỏp.
2. Cỏc i lng nh mc
Cỏc i lng nh mc ca mỏy bin ỏp do nh ch to mỏy bin ỏp quy nh
cho mỏy cú kh nng lm vic ti u. Cú 3 i lng nh mc c bn:
a) in ỏp nh mc:
in ỏp s cp nh mc U
1m
l in ỏp quy nh dõy qun s cp
in ỏp th cp nh mc U
2m
l in ỏp gia cỏc cc ca dõy qun th cp, khi dõy
qun th cp h mch v in ỏp t vo dõy qun s cp l nh mc.
Ngi ta quy c, vi mỏy bin ỏp 1 pha in ỏp nh mc l in ỏp pha, vi mỏy
bin ỏp 3 pha thỡ in ỏp nh mc l in ỏp dõy. n v in ỏp ghi trờn mỏy thng l V
hoc kV.
b) Dũng in nh mc: l dũng ó quy nh cho mi dõy qun ca mỏy bin ỏp, ng
vi cụng sut v in ỏp nh mc.
i vi mỏy bin ỏp 1 pha, dũng in nh mc l dũng 1 pha. i vi mỏy bin ỏp
3 pha, dũng nh mc l dũng in dõy.

n v ghi trờn mỏy thng l A.
Dũng in s cp nh mc I
1m
, dũng in th cp nh mc I
2m
.
c) Cụng sut nh mc.
Thầy giáo hớng dẫn: Nguyễn quang Hùng ,Nguyễn huy Thiện
10
Báo cáo thực tập xởng điện

Cụng sut nh mc ca mỏy bin ỏp l cụng sut biu kin nh mc. Cụng sut
nh mc ký hiu S
m
, n v: VA, kVA.
i vi mỏy bin ỏp 1 pha, cụng sut nh mc l: S
m
= U
2m
.I
2m
= U
1m
.I
1m
i vi mỏy bin ỏp 3 pha, cụng sut nh mc l:
S
m
=
3

. U
2m
.I
2m
=
3
. U
1m
.I
1m
Ngoi ra, trờn mỏy cũn ghi tn s nh mc f
m
, s pha, s ni dõy, in ỏp ngn
mch, ch lm vic
3. Cụng dng ca mỏy bin ỏp
Mỏy bin ỏp cú vai trũ quan trng trong h thng in, dựng truyn ti v phõn
phi in nng. Cỏc nh mỏy in cụng sut ln, cỏc mỏy in cụng sut ln thng xa
cỏc trung tõm tiờu th in( khu cụng nhip, ụ th ) vỡ th cn xõy dng cỏc ng dõy
truyn ti in nng. in ỏp mỏy phỏt thng l 6,3; 10,5; 15,75; 38,5(kV). nõng
cao kh nng truyn ti v gim tn hao cụng sut trờn ng dõy, phi gim dũng in
chy trờn ng dõy bng cỏch nõng cao in ỏp. Vỡ vy u ng dõy phi t mỏy
bin ỏp tng ỏp. Mt khỏc in ỏp in ỏp thng 3 hoc 6 kV, vỡ vy cui ng dõy
cn t trm gim ỏp.
Ngoi ra, mỏy bin ỏp cũn c s dng trong cỏc thit b lũ nung( mỏy bin ỏp lũ),
trong hn in ( mỏy bin ỏp hn), lm ngun cho cỏc thit b in
II. Cu To Ca Mỏy Bin p
Mỏy bin ỏp gm cỏc b phn chớnh sau: lừi thộp, dõy qun v v mỏy.
1. Lừi thộp:
Lừi thộp mỏy bin ỏp dn t thụng chớnh ca mỏy, ng thi lm khung qun
dõy qun, c ch to t nhng vt liu dn t tt, thng l thộp k thut in.

Lừi thộp gm hai b phn:
- Tr: ký hiu bng ch T, l phn lừi thộp cú qun dõy qun
- Gụng: ký hiu G, l phn lừi thộp ni cỏc tr li vi nhau thnh mch t kớn v
khụng cú dõy qun.
Tr v gụng to thnh mch t khộp kớn.
gim tn hao do dũng in xoỏy gõy nờn, lừi thộp c ghộp t nhng lỏ thộp k
thut in, l cỏc lỏ thộp c chia mng v cỏch in vi nhau. Tr v gụng cú th ghộp
ni tip hoc xen k.
Thầy giáo hớng dẫn: Nguyễn quang Hùng ,Nguyễn huy Thiện
11
Báo cáo thực tập xởng điện

Ghộp ni thỡ tr v gụng ghộp riờng, sau ú dựng x ộp vớt cht li.
Ghộp xen k thỡ ton b lừi thộp phi ghộp ng thi v lp lỏ thộp c ghộp xen
k vi nhau. Sau khi ghộp thỡ lỏ thộp cng c vớt cht x ộp v bulụng.
H1:ghộp ri lừi thộp MBA a, b,

H2:a,b:ghộp xen k lừi MBA
Phng phỏp sau tuy phc tp, nhng gim c tn tht do dũng in xoỏy gõy nờn
v rt bn v phng phỏp in c hc, vỡ th hu ht cỏc mỏy bin ỏp hin nay u ghộp
theo phng phỏp ny.
Do dõy qun thng qun thnh hỡnh trũn, nờn tit din ngang ca tr thộp thng
lm thnh hỡnh bc thanh gn trũn. Gụng vỡ khụng qun dõy, do ú thun tin cho vic
ch to, tit din ngang ca gụng cú th lm n gin: hỡnh vuụng, hỡnh ch thp v hỡnh
T. Vỡ lý do an ton, ton b lừi thộp c ni t vi v mỏy v v mỏy phi c ni t.
Tu theo hỡnh dỏng, ngi ta chia ra:
- Mỏy bin ỏp kiu lừi( hay kiu tr): Dõy qun bao quanh tr thộp. Loi ny hin
nay rt thụng dng cho cỏc mỏy bin ỏp mt pha v ba pha cú dung lng nh v
trung bỡnh.
- Mỏy bin ỏp kiu bc: Loi ny mch t c phõn nhỏnh ra 2 bờn v bc ly

mt phn dõy qun. Loi ny ch c dựng cho mt vi nghnh cú chuyờn mụn
c bit nh mỏy bin ỏp dựng trong lũ in luyn kim
- cỏc mỏy bin ỏp hin i, dung lng ln v cc ln(80-100MVA trờn 1 pha),
in ỏp tht cao (220 400 kV), gim chiu cao ca tr thộp, tin li cho vic
vn chuyn trờn ng, mch t ca mỏy bin ỏp kiu tr phõn nhỏnh sang hai
bờn nờn mỏy bin ỏp mang hỡnh dỏng va kiu tr, va kiu bc, gi l mỏy bin
ỏp kiu tr bc.
Thầy giáo hớng dẫn: Nguyễn quang Hùng ,Nguyễn huy Thiện
12
Báo cáo thực tập xởng điện


a, b,
H3:mỏy bin ỏp kiu tr bc: a. mt pha ; b. ba pha

2. Dõy qun
Dõy qun l b phn dn in ca mỏy bin ỏp, lm nhim v thu nng lng vo v
nh nng lng ra. Kim loi lm dõy qun thng bng ng, cng cú trng hp dựng
nhụm.
Theo cỏch sp xp dõy qun CA v HA ngi ta chia ra 2 loi chớnh: dõy qun ng
tõm v dõy qun xen k.
a) Dõy qun ng tõm
Thầy giáo hớng dẫn: Nguyễn quang Hùng ,Nguyễn huy Thiện
13
Báo cáo thực tập xởng điện

dõy qun ng tõm, tit din ngang l nhng vũng trũn ng tõm. Dõy qun h ỏp
thng l qun phớa trong gn tr thộp, cũn dõy qun CA qun phớa ngoi bc ly dõy qun
HA. Vi cỏch in ny cú th gim bt c iu kin cỏch in ca dõy qun CA( kớch
thc rónh du cỏch in, vt liu cỏch in dõy qun CA) bi vỡ gia dõy qun CA v tr

ó cú cỏch in bn thõn ca dõy qun HA.
Nhng kiu dõy qun ng tõm chớnh bao gm:
*) Dõy qun hỡnh tr: Nu tit din nh thỡ dựng dõy trũn, qun thnh nhiu lp, nu
tit din ln thỡ dựng dõy bt v thng qun thnh 2 lp.
Dõy qun hỡnh tr dy trũn ln thỡ dựng lm dõy qun HA vi in ỏp t 6kV tr
xung. Núi chung, dõy qun hỡnh tr thng dựng cho cỏc mỏy bin ỏp dung lng
560kVA tr xung.
*) Dõy qun hỡnh xon: Gm nhiu dõy bt chp li qun theo ng xon c, gia
cỏc vũng dõy cú rónh h, kiu ny thng dựng cho dõy qun h ỏp ca cỏc mỏy bin ỏp cú
dung lng trung bỡnh v ln.
*) Dõy qun xon c liờn tc: Lm bng dõy bt v khỏc vi dõy qun hỡnh xon l
dõy qun ny c qun thnh nhng bỏnh dõy phng cỏch nhau bng nhng rónh h.
Bng cỏch hoỏn v c bit trong khi qun, cỏc bỏnh dõy c ni tip mt cỏch liờn tc
m khụng cn mi hn gia chỳng, cng vỡ th m dõy qun gi l xon c liờn tc. Dõy
qun ny ch yu dựng lm cun dõy cao ỏp, in ỏp 35kV tr lờn v dung lng ln.
b) Dõy qun xen k
Cỏc bỏnh dõy cao ỏp v h ỏp ln lt xen k nhau dc theo tr thộp. Chỳ ý rng,
cỏch in c d dng, cỏc bỏnh dõy sỏt gụng thuc dõy qun h ỏp. Kiu dõy qun ny
hay dựng trong cỏc mỏy bin ỏp kiu bc. Vỡ ch to v cỏch in khú khn kộm vng chc
v c khớ nờn cỏc mỏy bin ỏp kiu tr hu nh khụng dựng dõy qun xen k( hỡnh 6).
Lu ý, dõy qun c qun theo kiu no cng thnh nhiu vũng v lng vo tr lừi
thộp. V gia cỏc vũng dõy, gia cỏc dõy qun ( CA v HA) cú cỏch in vi nhau v cỏch
in vi lừi thộp.
3. V mỏy : Gm hai b phn l thựng v np thựng.
a) Thựng mỏy bin ỏp: thng lm bng thộp, thng l hỡnh bu dc.
Lỳc mỏy bin ỏp lm vic, mt phn nng lng b tiờu hao v to ra di dng
nhit nng lm núng dõy qun, lừi thộp v cỏc b phn khỏc. Do ú, gia mỏy bin ỏp v
mụi trng xung quanh cú mt hiu s nhit v gi l chờnh nhit. Nu chờnh
nhit ú vt quỏ mc quy nh s lm gim tui th cỏch in v gõy s c vi mỏy bin
ỏp. m bo cho mỏy bin ỏp vn hnh vi ti liờn tc trong thi gian quy nh v

khụng b s c phi tng cng lm lnh bng cỏch ngõm bin ỏp trong thựng du. Ngoi
ra, du mỏy bin ỏp cũn lm nhim v tng cng cỏch in.
b) Np thựng: Dựng y thựng v trờn ú t cỏc chi tit mỏy quan trng nh:
Thầy giáo hớng dẫn: Nguyễn quang Hùng ,Nguyễn huy Thiện
14
Báo cáo thực tập xởng điện

- Cỏc ca ra ca dõy qun CA v HA: lm nhim v cỏch in gia dõy dn vi v
mỏy.
- Bỡnh gión du: l mt thựng hỡnh tr, bng thộp t trờn np v ni vi thựng
bng mt ng dn du.
- ng bo him: lm bng thộp, thng l hỡnh tr nghiờng. Mt u ni vi thựng,
mt u bt bng a thu tinh.
Đ3. Mỏy in Khụng ng B
I.Khỏi Nim Chung
1. Phõn loi:
Mỏy in khụng ng b cú nhiu loi c phõn theo thnh nhiu cỏch khỏc nhau:
theo kt cu v mỏy, rụto
Theo kt cu ca v: mỏy in khụng ng b chia thnh cỏc kiu chớnh: rụto kiu
dõy qun, rụto kiu lng súc.
Theo s pha trờn dõy qun cú 3 loi: 1 pha, 2 pha, 3 pha.
2. Kt cu:
Ging nh nhng mỏy in quay khỏc, mỏy in khụng ng b gm nhng phn
chớnh nh sau:
a) Stato: l phn tnh v gm hai b phn chớnh l lừi thộp v dõy qun, ngoi ra cũn
cú v mỏy v np mỏy.
*) Lừi thộp: c ộp trong v, lm nhim v dn t. Lừi thộp Stato hỡnh tr do cỏc lỏ
thộp k thut in c dp dónh bờn trong ghộp li vi nhau thnh cỏc rónh theo hng
trc. Vỡ t trng i qua lừi thộp l t trng quay nờn gim tn hao lừi thộp.
*) Dõy qun: Dõy qun stato lm bng dõy bc cỏch in( dõy dn in t v c t

trong rónh ca lừi thộp), kiu dõy qun hỡnh dng v cỏch b trớ s c trỡnh by trong
phn c s thit k dõy qun stato ng c khụng ng b.
*) V mỏy: lm bng nhụm hoc gang, dựng c nh lừi thộp v dõy qun cng nh
c nh mỏy trờn b, khụng dựng lm mch dn t. i vi mỏy cú cụng sut tng i
ln (1000kW) thng dựng thộp tm hn li thnh v. Tu theo cỏch lm ngui mỏy m
dng v cng khỏc nhau: kiu v h, v bo v, Hai u v cú np mỏy v trc.
V v np mỏy dựng bo v mỏy.
b) Rụto: l phn quay gm cú lừi thộp, dõy qun v trc mỏy.
*) Lừi thộp: núi chung, lừi thộp vn lm bng lỏ thộp k thut in nh stato. Lừi thộp
c ộp trc tip lờn trc mỏy.
*) Dõy qun rụto: cú hai loi chớnh l rụto lng súc v rụto dõy qun.
- Rụto dõy qun: ging nh dõy qun Stato. Trong mỏy in c trung bỡnh tr lờn
thng dựng lm dõy qun kiu súng hai lp vỡ bt c nhng u ni, kt cu dõy ni
cht ch. Trong mỏy in c nh thng dựng lm dõy qun ng tõm mt lp. Dõy qun 3
pha ca rụto thng u hỡnh sao, cũn 3 u kia c ni vo 3 rónh trt thng lm
Thầy giáo hớng dẫn: Nguyễn quang Hùng ,Nguyễn huy Thiện
15
Báo cáo thực tập xởng điện

bng ng c nh mt u u trc, v thụng qua chi than cú th u vi mch in
bờn ngoi. c im ca loi ng c rụto kiu dõy qun ny l: cú th thụng qua chi
than a in tr ph hay sut in ng ph vo mch in rụto ci thin tớnh nng m
mỏy, iu chnh tc hoc ci thin cụng sut ca mỏy. Khi mỏy lm vic bỡnh thng
dõy qun rụto c ni ngn mch.
- Rụto lng súc: Kt cu ca loi dõy ny rt khỏc so vi dõy qun stato. Trong mi
rónh ca lừi thộp, rụto t vo thanh dn bng ng hay nhụm di ra khi lừi thộp v c
ni tt hai u bng hai vnh ngn mch bng ng hay nhụm thnh cỏi lng, ngi ta
hay gi l lng súc.
cỏc mỏy cụng sut nh, lng súc c ch to bng cỏch ỳc nhụm vo cỏc rónh lừi
thộp rụto to thnh thanh nhụm, hai u ỳc vũng ngn mch v cỏnh qut lm mỏt. Dõy

qun rụto lng súc khụng cn cỏch in vi lừi thộp. ci thin tớnh nng m mỏy trong
cụng sut tng i ln, rónh rụto cú th lm thnh rónh sõu hoc lm thnh hai rónh.
Trong mỏy in c nh, rónh rụto thũng lm rónh chộo i qua mt gúc so vi tõm trc.
ng c lng súc l ng c rt ph bin do giỏ thnh r v lm vic bo m. ng c
dõy qun cú u im v m mỏy v iu chnh tc ng c song giỏ thnh cao v vn
hnh kộm tin cy hn rụto lng súc nờn ch c dựng khi ng c rụto lng súc khụng
ỏp ng c yờu cu v truyn ng.
b) Khe h: vỡ rụto l mt khi trũn nờn khe h u, khe h trong mỏy in khụng
ng b rt nh( 0,2 1mm trong cỏc mỏy in c nh v va) hn ch dũng
in t hoỏ ly t li in v nh vy mi cú th nõng cao h s cụng sut ca
mỏy.
III. Cụng Dng Ca Mỏy in Khụng ng B
Mỏy in khụng ng b l loi mỏy in xoay chiu ch yu lm c in. Do kt
cu n gin lm vic chc chn, hiu sut cao, giỏ thnh h nờn ng c khụng ng b l
loi mỏy c dựng rng dói nht trong cỏc nghnh kinh t quc dõn vi cụng sut vi
chc n vi nghỡn kW. Trong cụng nghip thng dựng mỏy in khụng ng b lm
ngun ng lc cho cỏc mỏy cỏn thộp va v nh, ng lc cho cỏc mỏy cụng c cỏc nh
mỏy cụng nghip nh Trong cỏc hm m, dựng lm mỏy ti hay qut giú. Trong nụng
nghip lm mỏy bm hay gia cụng nụng sn. Trong i sng hng ngy, mỏy in khụng
ng b cng dn chim v trớ quan trng: qut giú, mỏy quay a, ng c trong t lnh
Túm li, theo s phỏt trin ca nn in khớ hoỏ, v t ng hoỏ, phm vi ng dng ca
mỏy in khụng ng b ngy cng rng rói.
Tuy vy, mỏy in khụng ng b cng cú nhng nhc im: h s cos

khụng
cao, c tớnh iu chnh tc khụng tt, nờn ng dng ca nú cng cú hn ch.
Mỏy in khụng ng b cú th dựng lm mỏy phỏt in, nhng c tớnh khụng tt
so vi mỏy phỏt in ng b nờn ch trong mt vi trng hp c bit no ú( trong quỏ
Thầy giáo hớng dẫn: Nguyễn quang Hùng ,Nguyễn huy Thiện
16

Báo cáo thực tập xởng điện

trỡnh in khớ hoỏ nụng thụn) cn ngun in ph tm thi thỡ nú cng cú ý ngha quan
trng.
IV. Nguyờn Lý Lm Vic Ca Mỏy in Khụng ng B
Ta to ra mt t trng quay cú tc n
1
=
60 f
p
,
Trong ú: f l tn s ca in ỏp a vo
p l s ụi cp cc.
thỡ t trng ny quột qua dõy qun nhiu pha t ngn mch t trờn lừi thộp rụto v cm
ng trong dõy qun ú sc in ng v dũng in. T thụng do dũng in ny sinh ra hp
vi t thụng ca stato thnh t thụng tng ca khe h. Dũng in trong dõy qun tỏc dng
vi t thụng khe h sinh ra momen tỏc dng do cú tỏc dng mt thit vi tc quay n ca
rụto. Trong nhng phm vi tc khỏc nhau thỡ ch lm vic ca mỏy cng khỏc nhau.
Khi rụto quay thun vi t trng quay nhng tc nh hn tc ng b thỡ
dũng in sinh ra trong dõy qun rụto cựng chiu vi sc in ng v tỏc dng ca t
trng tng trong khe h khụng khớ sinh ra lc F v mụmen M kộo rụto quay theo chiu t
trng quay.
in nng a ti rụto ó bin thnh c nng trờn trc ngha l mỏy in lm vic
trong ch ng c. Nhng mỏy ch lm vic ch ny khi n < n
1
vỡ khi ú mi cú
chuyn ng tng i gia t trng v dõy qun rụto nh vy trong dõy qun rụto mi
cú dũng in v mụmen kộo rụto quay. Trong nhng phm vi tc khỏc nhau thỡ ch
lm vic ca mỏy cng khỏc nhau.
Khi rụto quay thun v nhanh hn tc ng b( dựng mt ng c s cp no ú

quay rụto ca mỏy in khụng vt quỏ tc ng b n > n
1
). Khi ú, chiu ca t
trng quay quột qua dõy dn s cú chiu ngc li sc in ng v dũng in trong dõy
dn cng i chiu nờn chiu ca mụmen cng ngc chiu quay n
1
ngha l ngc vi
chiu ca rụto nờn ú l mụmen hóm. Mỏy in ó bin c nng tỏc dng lờn trc ng c
in, do ng c s cp kộo thnh in nng cung cp cho li in ngha l mỏy in lm
vic ch mỏy phỏt in.
Khi rụto quay ngc vi chiu t trng quay thỡ chiu ca sc in ng, dũng
in v mụmen vn ging nh lỳc ch ng c. Vỡ mụmen sinh ra ngc vi chiu
quay ca rụto nờn cú tỏc dng hóm rụto dng li. Trong trng hp ny mỏy va ly in
nng li vo, va ly c nng ng c th cp. Ch ny c gi l ch hóm
in t.
BI 4 : TNH TON S LIU DY QUN MBA
I-Cỏc thụng s
Thầy giáo hớng dẫn: Nguyễn quang Hùng ,Nguyễn huy Thiện
17
Báo cáo thực tập xởng điện

Q: tit din lừi st
S: cụng sut ca mỏy bin ỏp
W
o
: s vũng dựng cho 1 volt
i: mt dũng in mỏy bin ỏp 2,5ữ4 A/mm
2
D: ng kớnh dõy
B: tit din dõy

II-Cỏc bc tớnh s liu dõy qun MBA mt pha
1.Bc 1 : Xỏc nh tit din Q ca lừi thộp
Q=ab ( cm
2
)
Q=
S
(i vi lừi ch O )
Q= 0,7
S
(i vi lừi ch E )
2.Bc 2 : Tớnh s vũng dõy ca cỏc cun dõy

45ữ50
w = +5ữ10%
o
Q
( ph thuc hm lng silic cú trong thộp)
S vũng dõy cun s cp : w
1
=w
o
.U
1
( vũng)
S vũng dõy cun th cp : khi tớnh s vũng dõy cun th cp phi d tr thờm
mt s vũng dõy bự d tr s st ỏp do tr khỏng
Thầy giáo hớng dẫn: Nguyễn quang Hùng ,Nguyễn huy Thiện
18
Báo cáo thực tập xởng điện


W
2
=w
o
(U
2
+ U
2
) ( vũng )
d tr in ỏp U
2
c chn theo bng sau :
S(VA) 100 200 300 500 750 1000 1200 1500 >1500
U
2
4,5 4 3,9 3 2,5 2,5 2,5 2,5 2,0
3.Bc 3 : Tit din dõy, ng kớnh dõy s cp v th cp khi tớnh tit din dõy dn nờn
cn c vo iu kin lm mỏt ca mỏy bin ỏp, cụng sut, m chn mt dũng bin
ỏp cho phự hp khi mỏy bin ỏp vn hnh nh mc, dõy dn khụng phỏt nhit quỏ 80


C
Bng sau cho phộp chn mt dũng in I khi mỏy bin ỏp lm vic liờn
tc 24/24
S(VA) 0ữ50 50ữ100 100ữ200 200ữ250 500ữ1000
i(A/mm
2
) 4 3,5 3 2,5 2
Nu mỏy bin ỏp lm vic ngn hn 3ữ5h thụng giú tt thỡ cú th chn

i= 5(A/mm
2
) tit kim dõy ng.
Thụng thng ta chn i=2,5ữ3 ( A/mm
2
)
Tit din dõy s cp c chn theo cỏc cụng thc:

4
2
2
1
. .
4 4
. .
1
1 2
1
1
2
1
2
4
S
S
S
U
S S
h U i
d

U i
d
S
=


= = =
. .

=
: hiu sut mỏy bin ỏp( khong 0,85ữ0,90)
U
1
: ngun in ỏp
Tit din dõy th cp
2
2
2 2
2
2
2
2
4 4
4
I
S
S I
i
d
i

d
S
=

= =
.

=
4.Bc 4: Kim tra khong trng cha dõy
Thầy giáo hớng dẫn: Nguyễn quang Hùng ,Nguyễn huy Thiện
19
Báo cáo thực tập xởng điện

Trc ht, xỏc nh cỏch b trớ dõy qun s cp, th cp, qun chng lờn nhau hay
qun 2 cun ri ra, t ú chn chiu di L ca cun s cp, th cp qun dõy trờn khuụn
cỏch in
a)B dy cun s cp :
-S vũng dõy s cp cho mt lp dõy vi d
1c
=d
1
+e
c
w
1lp
=L/d
1c
-1 vi e
c
=0,03ữ0,08 (mm) ( dõy emay)

e
c
=0,15ữ 0,4 (mm) ( dõy bc cotton)
-S lp dõy cun s cp : N
1lp
=w
1
/w
1lp
-B dy cun s cp :

1
=(d
2c
.N
2lp
) + e
c
(N
1lp
-1)
b)B dy cun th cp:

2
=(d
2c
.N
2lp
) + e
c

(N
2lp
-1)
c)B dy ton b ca c cun dõy qun
Tu theo s b trớ dõy qun s cp v th cp m tớnh b dy cun dõy. Nu b
dy cun dõy nh hn b rng ca s thỡ cú th tin hnh qun dõy.
* *
Đ5. cơ sở thiết kế bộ dây quấn stator
động cơ không đồng bộ
i.Cỏc khỏi nim v cỏc thụng s c bn
1.S ụi cc:
c hỡnh thnh bi mt cun dõy hay nhúm cun dõy v c u dõy sao cho khi
cú dũng in i qua s to c cỏc cp cc N-S xen k tip nhau trong mt pha.
Khong cỏch t tõm cc t ny n tõm cc t k tip c gi l bc cc t v
bng 180 in.Bc t cũn c hiu l khong cỏch nht nh hay gúc in gia
pha A, pha B, pha C.
Trong tớnh toỏn c tớnh theo n v rónh v xỏc nh bng cụng thc:
=Z/2p Z: tng s rónh c dp trờn
Stato
2.Cun dõy:
Thầy giáo hớng dẫn: Nguyễn quang Hùng ,Nguyễn huy Thiện
20
Báo cáo thực tập xởng điện

Cú th l mt hoc nhiu vũng, khi cun dõy c b trớ trờn stator thỡ chia lm cỏc
cnh dõy v cỏc u dõy (u ra, u vo)
Bc dõy qun l khong cỏch gia hai cnh dõy ca cun dõy ang c b trớ trờn
stator v c tớnh theo n v rónh, ký hiu l y
So sỏnh bc cun dõy vi bc cc t ta cú:
+ Bc : y= =Z/2p

+Bc ngn : y <
+Bc di : y >
3.Cỏc thụng s khỏc:
M: s pha ca ng c
A: s mch nhỏnh song song trong mỏy
Z: tng s rónh dp trờn stator hoc rotor
q: s rónh tỏc ng lờn mt cc ( tớnh t cnh th nht n cnh tỏc dng th 2 ca
cựng mt phn t )
Thng chn: q=Z/2mp=y/2p
4.Nhúm cun dõy:
Qun dõy trong mỏy in xoay chiu nhỡn chung cú th c thc hin vi 2 loi
nhúm dõy:
- Nhúm cun dõy ng tõm
- Nhúm cun dõy ng khuụn
-
a)Nhúm cun dõy ng tõm
Nhúm cun dõy ng tõm c hỡnh thnh bi nhiu cun dõy cú bc cun dõy
khỏc nhau v c mc ni tip nhau theo cựng mt chiu qun. Cỏc cnh dõy ca
mi cun dõy chim cỏc rónh k cn nhau to thnh cc t
Thầy giáo hớng dẫn: Nguyễn quang Hùng ,Nguyễn huy Thiện
21
Báo cáo thực tập xởng điện

Dây quấn đồng khuôn Dây quấn đồng tâm
to hỡnh nhúm cun dõy ng tõm, ngi ta qun liờn tip cỏc dõy dn theo
cựng mt chiu qun lờn trờn mt b khuụn cú kớch thc khỏc nhau v t ng tõm
trờn cựng mt trc qun
u im ca cỏch qun dõy ny l d lp t cun dõy vo stator nhng cú nhc
im l cỏc u cun dõy choỏn ch nhiu hn so vi cỏch qun khỏc.Dng nhúm
cun dõy ng tõm thng ph bin trong cỏc ng c cụng sut nh .

b)Nhúm cun dõy ng khuụn:
Nhúm cun dõy ny cú cỏc bc ca dõy u bng nhau nờn chỳng cú cựng mt
khuụn nh hỡnh. Cỏc cun dõy ny c b trớ trờn stator cỏc rónh k tip nhau
to thnh cc t.Thụng thng bc cun dõy trong nhúm cun dõy ng khuụn u
l bc ngn nờn cú u im l ớt tn dõy, thu gn cỏc u cun dõy .Tuy nhiờn t
yờu cu thu gn cỏc u cun dõy, ớt choỏn ch thỡ vic lp t b dõy qun dng ny
phi khú khn hn v tn nhiu thi gian hn so vi nhúm ng tõm
II.Cách đấu dây giữa các nhóm cuộn dây
Khi thit lp s b dõy qun trờn ng c 3 pha, cỏc nhúm dõy cú th u dõy
to ra cỏc cc t tht hc cỏc cc t gi tu theo s b trớ cỏc nhúm cun dõy trong cựng
mt pha
1.u dõy cỏc nhúm cun to ra t cc tht
Thầy giáo hớng dẫn: Nguyễn quang Hùng ,Nguyễn huy Thiện
22
Báo cáo thực tập xởng điện

Trong cỏch u ny, cỏc nhúm dõy cựng mt pha c b trớ sỏt nhau v ni dõy gia
cỏc nhúm sao cho dũng in qua cỏc nhúm to thnh cỏc cc t N-S xen k nhau.c
im cỏc u dõy ny cú s nhúm cun trong mt pha bng s ụi cc. Khi u dõy cú
th ỏp dng quy tc cui_ cui, u_u
2.u dõy cỏc nhúm cun to thnh cỏc cc gi
Khi mun u dõy to thnh cỏc t cc cựng du hay cũn gi l cỏc u dõy to t cc
gi thỡ buc phi b trớ cỏc nhúm cun dõy trong cựng mt pha phi cỏch xa nhau ớt nht
mt rónh trng. Khi u dõy, ỏp dng quy tc u_cui bng cỏch ni cui nhúm ny
vi u nhúm k tip thỡ mi to thnh cỏc cc t cựng du. c im ca cỏch u dõy
ny cú s nhúm cun dõy trong mt pha bng mt na s dụi cc v cỏch u dõy ny ch
ỏp dng khi 2p>2
Nh ó bit, ch cú thnh phn on dõy nm trong rónh stator mi cỏc thnh phn
tỏc dng to nờn momen quay nờn ta cú th cú khỏi nim mi v s ụi cc nu mt
hoc nhiu rónh cú cha dõy dn mac cú cựng chiu dũng in thỡ chỳng hỡnh thnh mt

cp cc t N-S .Do ú cú th ni tip cỏc cnh dõy li theo mt trt t no ú sao cho
tho món iu kin khi cú dũng in i qua thỡ chỳng cú cựng mt chiu.
Khi cỏc cn dõy qun ca cựng mt pha nm nhng vựng khỏc nhau trờn thang mỏy
thỡ ta gi ú l dõy qun tp trung .
Nu ta th tỏch nh cỏc phn t dõy qun tp trung v ri u trờn than mỏy thỡ ta s
cú dõy qun phõn tỏn. Nhng nu ta thc hin bng cỏch tỏch ụi cỏc phn t v s lng
t di ẵ v trờn ẵ thỡ ta s cú dõy qun hai lp
III.Cách dựng sơ đồ dây quấn động cơ 3 pha
Muốn dựng sơ đồ dây quấn động cơ 3 pha, ta cần phảI xác định các thông số sau của
stator
-Dạng dây quấn cần thiết kế
-Tổng số rãnh Z của phần stator
-Số đôi cực 2p và cách đấu dây tạo cực thật hay cực giả
*Các bớc tiến hành :
-Xỏc nh bc cc t = Z/2p
-Tớnh s cnh dõy cho mi cc ca mi pha
i vi dõy qun mt lp q=Z/(3.2p) ( cnh dõy )
i vi dõy qun hai lp q=2p=2Z/(3.2p) ( cnh dõy )
Tu theo cỏch phõn b tri u cỏc cnh dõy t cc m cú bc cun dõy l bc
ngn hay bc .
-Tin hnh cỏc s theo cỏc bc:
+K cỏc ng song song v ỏnh s tng ng vi s rónh ca rotor
Thầy giáo hớng dẫn: Nguyễn quang Hùng ,Nguyễn huy Thiện
23
Báo cáo thực tập xởng điện

+Tri s cnh dõy mt cc mt pha mi pha cho phõn b u ti cỏc trc cc t v
xỏc nh chiu dũng in theo chiu u vo
Cn c vo dng dõy qun v cỏc u cun dõy ni lin cỏc cnh dõy gia cỏc
nhúm cun pha sao cho chiu dũng in ca cựng mt bi trờn cỏc cnh dõy k tip khụng

b ngc chiu nhau
Da vo lch pha ó tớnh, xỏc nh rónh khi u ca pha B v tng t
Cui cựng v pha C tng t nh trờn v cỏch pha B cng bng lch pha trờn
VD: V s dõy qun phõn tỏn mt lp
Z=24;2p==4;q=2;y=5


V s dõy qun ng tõm tp trung mt lp
Z=36;2p=4;y=9;q=3
Thầy giáo hớng dẫn: Nguyễn quang Hùng ,Nguyễn huy Thiện
24
Báo cáo thực tập xởng điện

Đ6.kỹ thuật quấn dây
i.K thut qun dõy mỏy bin ỏp
1.Khuụn cỏch in
Nhm m ớch cỏch in gia cun dõy v mch tm, ng thi lm sn cng
nh hỡnh cuụn dõy
Khuụn c lm bng vt liu cotton cng nh guy cỏh in hoc bng cht do chu
nhit
Khuụn khụng vỏch chn c s dng vi mỏy bin ỏp ln
Khuụn cú vỏch chn thng c dựng trong mỏy bin ỏp nh
Kớch thc ca khuụn c chn sao cho khụng hp hoc rng quỏ, thun tin
chovic lp vo mch t, khụng b cn, d chm mỏt
Sauk hi ly mu khuụncun dõy , thc hin khuụn lng cho khớt vi khuụn cỏch in
2.K thut qun dõy
Thầy giáo hớng dẫn: Nguyễn quang Hùng ,Nguyễn huy Thiện
25