49







Ta coù cọng thổùc xaùc õởnh giaù trở coỡn laỷi cuớa taỡi saớn cọỳ õởnh nhổ sau:




2/ Taỡi khoaớn 159 Dổỷ phoỡng giaớm giaù haỡng tọửn kho
Taỡi khoaớn naỡy õổồỹc sổớ duỷng õóứ õióửu chốnh giaù trở thổỷc tóỳ cuớa caùc loaỷi haỡng tọửn
kho so vồùi sọứ saùch kóỳ toaùn do sổỷ bióỳn õọỹng giaớm giaù trón thở trổồỡng.
Kóỳt cỏỳu nhổ sau:










Ta coù cọng thổùc xaùc õởnh giaù trở thổỷc tóỳ cuớa haỡng tọửn kho coù xu hổồùng giaớm giaù nhổ
sau:

* Taỡi khoaớn õióửu chốnh vổỡa tng vổỡa giaớm
Thuọỹc vóử nhoùm taỡi khoaớn naỡy gọửm coù caùc taỡi khoaớn Chónh lóỷch õaùnh giaù laỷi
taỡi saớn (412) vaỡ taỡi khoaớn Chónh lóỷch tyớ giaù ngoaỷi tóỷ
(413).
Giaù trở coỡn laỷi
cuớa TSC

-
Nguyón giaù cuớa
TSC

Giaù trở hao moỡn
cuớa TSC

=

-
Giaù trở thổỷc tóỳ
cuớa haỡng tọửn kho
Giaù trở trón sọứ saùch
haỡng tọửn kho

Giaù trở dổỷ phoỡng giaớm
giaù haỡng tọửn kho
=

TK Hao moỡn taỡi saớn cọỳ õởnh (214)
Nồỹ Coù
SDDK: Giaù trở hao moỡn TSC vaỡo õỏửu kyỡ.

SPS : Giaù trở hao moỡn TSC tng lón
trong kyỡ.
SDCK: Giaù trở hao moỡn TSC vaỡo cuọỳi kyỡ.


SPS: Giaù trở hao moỡn TSC giaớm xuọỳng
trong kyỡ


SPS: Giaù trở dổỷ phoỡng giaớm giaù haỡng tọử
n
kho hoaỡn nhỏỷp ghi giaớm giaù vọỳn haỡng baùn


TK Dổỷ phoỡng giaớm giaù haỡng tọửn kho (159)
N
ồỹ Coù
SPS: Giaù trở dổỷ phoỡng giaớm giaù haỡng tọử
n
kho õaợ lỏỷp tờnh vaỡo giaù vọỳn

SDCK: Giaù trở dổỷ phoỡng giaớm giaù haỡng
tọửn kho cuọỳi kyỡ.
50
Caùc taỡi khoaớn naỡy, seợ coù hai khaớ nng õióửu chốnh: Nóỳu giaù trở õọỳi tổồỹng õổồỹc
õaùnh giaù laỡ tng lón, thỗ trón taỡi khoaớn 412 hoỷc taỡi khoaớn 413 phaớn aùnh õióửu chốnh
tng vaỡ ngổồỹc laỷi nóỳu giaù trở õọỳi tổồỹng õổồỹc õaùnh giaù coù giaớm xuọỳng thỗ caùc taỡi khoaớn
naỡy phaớn aùnh õióửu chốnh giaớm.
c. Loaỷi taỡi khoaớn nghióỷp vuỷ
Loaỷi taỡi khoaớn naỡy õổồỹc sổớ duỷng õóứ tỏỷp hồỹp sọỳ lióỷu cỏửn thióỳt vóử quaù trỗnh hoaỷt

õọỹng kinh doanh cuớa doanh nghióỷp, sau õoù duỡng nhổợng phổồng phaùp thờch hồỹp coù tờnh
nghióỷp vuỷ õóứ xổớ lyù sọỳ lióỷu theo yóu cỏửu cuớa cọng taùc quaớn lyù.
Caùc taỡi khoaớn nghióỷ
p vuỷ õổồỹc chia thaỡnh bọỳn nhoùm: nhoùm taỡi khoaớn phỏn phọỳi,
nhoùm taỡi khoaớn tờnh giaù thaỡnh, nhoùm taỡi khoaớn theo doợi - kóỳt chuyóứn doanh thu vaỡ
nhoùm taỡi khoaớn so saùnh.
c.1/ Nhoùm taỡi khoaớn phỏn phọỳi
ổồỹc sổớ duỷng õóứ tỏỷp hồỹp vaỡ phỏn phọỳi chi phờ phaùt sinh rọửi kóỳt chuyóứn hoỷc
phỏn bọứ cho caùc õọỳi tổồỹng lión quan. Trong nhoùm naỡy laỷi chia thaỡnh hai nhoùm chi tióỳt
hồn : nhoùm tỏỷp hồỹp - phỏn phọỳi vaỡ nhoùm phỏn phọỳi theo dổỷ toaùn
+ Nhoùm taỡi khoaớn tỏỷp hồỹp - phỏn phọỳi bao gọửm caùc taỡi khoaớn loaỷi chi phờ nhổ
taỡi khoaớn Chi phờ nguyón vỏỷt lióỷu trổỷc tióỳp (621), taỡi khoaớn Chi phờ nhỏn cọng trổỷc tióỳp
(622), taỡi khoaớn Chi phờ saớn xuỏỳt chung (627), taỡi khoaớn Chi phờ taỡ
i chờnh (635) Caùc
taỡi khoaớn naỡy õóửu coù chung kóỳt cỏỳu nhổ sau:









+ Nhoùm taỡi khoaớn phỏn phọỳi theo dổỷ toaùn
Laỡ nhổợng taỡi khoaớn õổồỹc sổớ duỷng õóứ phaớn aùnh caùc chi phờ seợ vaỡ õaợ phaùt sinh
theo dổỷ toaùn tờnh trổồùc hoỷc caùc khoaớn chi phờ õaợ phaùt sinh mọỹt lỏửn nhổng cỏửn phỏn bọứ
dỏửn cho caùc õọỳi tổồỹng sổớ duỷng.
Chúng haỷn nhổ taỡi khoaớn Chi phờ traớ trổồùc (142), taỡi khoaớn Chi phờ traớ trổồùc daỡi
haỷn (242), taỡi khoaớn Chi phờ phaới traớ (335). Trong õoù:

- Caùc taỡi khoaớn Chi phờ traớ trổồùc (142) , Chi phờ traớ trổồùc daỡi haỷn (242) õổồỹc sổớ
duỷng õóứ phaớn aùnh nhổợng chi phờ thổỷc tóỳ õaợ phaùt sinh nhổng khọng thóứ tờnh hóỳt vaỡo mọỹt
chu kyỡ saớn xuỏỳt kinh doanh do quy mọ chi phờ quaù lồùn vaỡ lión quan õóỳn nhióửu chu kyỡ
saớ
n xuỏỳt kinh doanh.
Taỡi khoaớn naỡy cuọỳi kyỡ khọng coù sọỳ d
ổ

SPS: Tỏỷp hồỹp caùc chi phờ phaùt sinh
trong kyỡ


Caùc taỡi khoaớn tỏỷp hồỹp - phỏn phọỳi
N
ồỹ Coù

SPS: Kóỳt chuyóứn chi phờ cho
caùc õọỳi tổồỹng.

51
Caùc taỡi khoaớn naỡy coù kóỳt cỏỳu nhổ sau:











- Taỡi khoaớn Chi phờ phaới traớ (335) õổồỹc sổớ duỷng õóứ phaớn aùnh nhổợng chi phờ seợ
phaùt sinh vồùi quy mọ lồùn, lión quan õóỳn nhióửu chu kyỡ saớn xuỏỳt kinh doanh cỏửn phaới
trờch trổồùc theo kóỳ hoaỷch.
Taỡi khoaớn naỡy coù kóỳt cỏỳu nhổ sau:









c.2/ Nhoùm taỡi khoaớn tờnh giaù thaỡnh
Cọng duỷng cuớa nhoùm taỡi khoaớn naỡy laỡ tỏỷp hồỹp chi phờ saớn xuỏỳt õóứ tờnh giaù thaỡnh
saớn phỏứm, dởch vuỷ hoaỡn thaỡnh hoỷc chi phờ cuớa caùc hoaỷt õọỹng khaùc trong doanh
nghióỷp. Thuọỹc nhoùm naỡy gọửm coù: taỡ
i khoaớn Chi phờ saớn xuỏỳt kinh doanh dồớ dang
(154), taỡi khoaớn Giaù thaỡnh saớn xuỏỳt (631), taỡi khoaớn Xỏy dổỷng cồ baớn dồớ dang ( 241)
Kóỳt cỏỳu taỡi khoaớn tióu bióứu cuớa nhoùm taỡi khoaớn naỡy õổồỹc bióứu hióỷn qua taỡi
khoaớn Chi phờ saớn xuỏỳt kinh doanh dồớ dang (154)


SDK: Chi phờ traớ trổồùc hióỷn coỡn õỏửu kyỡ

SPS: Caùc chi phờ traớ trổồùc phaùt sinh
trong kyỡ

SDCK: Chi phờ traớ trổồùc hióỷn coỡn cuọỳi kyỡ


Caùc taỡi khoaớn Chi phờ traớ trổồùc (142 vaỡ 242)
N
ồỹ Coù
SPS: Phỏn bọứ chi phờ traớ trổồùc tờnh
vaỡo chi phờ trong kyỡ


SPS: Caùc chi phờ phaới traớ thổỷc tóỳ phaù
t
sinh trong kyỡ
Taỡi khoaớn Chi phờ phaới traớ (335)
N
ồỹ Coù

SDK: Chi phờ phaới traớ hióỷn coỡn õỏửu kyỡ

SPS : Caùc chi phờ phaới traớ trờch trổồùc
theo kóỳ hoaỷch trong kyỡ

SDCK: Chi phờ phaới traớ hióỷn coỡn cuọỳi kyỡ
52
Taỡi khoaớn naỡy coù kóỳt cỏỳu nhổ sau:










c.3 Nhoùm taỡi khoaớn theo doợi vaỡ kóỳt chuyóứn doanh thu, thu nhỏỷp
Nhoùm taỡi khoaớn naỡy theo doợi doanh thu, thu nhỏỷp õọửng thồỡi kóỳt chuyóứn doanh
thu, thu nhỏỷp thuỏửn vaỡo taỡi khoaớn xaùc õởnh kóỳt quaớ kinh doanh . Thuọỹc nhoùm naỡy gọửm
coù caùc taỡi khoaớn : Taỡi khoaớn doanh thu baùn haỡng vaỡ cung cỏỳp dởch vuỷ ( 511), Taỡi khoaớn
doanh thu hoaỷt õọỹng taỡi chờnh (515), Taỡi khoaớn thu nhỏỷp khaùc (711)
Kóỳt cỏỳu chung cuớa nhoùm naỡy õổồỹc thóứ hióỷn nhổ sau:










Cuọỳi kyỡ caùc taỡi khoaớn naỡy khọng coù sọỳ dổ

c.4 Nhoùm taỡi khoaớn so saùnh
Nhoùm taỡi khoaớn naỡy õổồỹc sổớ duỷng õóứ xaùc õởnh kóỳt quaớ hoaỷt õọỹng saớn xuỏỳt kinh
doanh cuớa doanh nghióỷp vaỡo cuọỳi kyỡ, bũng caùch so saùnh giổợa bón Nồỹ vồùi bón Coù cuớa
taỡi khoaớn. Thuọỹc nhoùm taỡi khoaớn naỡy chố coù mọỹt taỡi khoaớn õoù laỡ taỡi khoaớn Xaùc õởnh kóỳt
quaớ kinh doanh (911).
Taỡi khoaớn naỡy coù kóỳt cỏỳu nhổ sau:


SDK: Chi phờ saớn xuỏỳt dồớ dang õỏửu kyỡ


SPS : Tỏỷp hồỹp chi phờ saớn xuỏỳt
phaùt sinh trong kyỡ

SDCK: Chi
p
hờ saớn xuỏỳt dồớ dan
g
cuọỳi k
y
ỡ


SPS : Giaù thaỡnh cuớa saớn phỏứm,
dởch vuỷ hoaỡn thaỡnh trong kyỡ.
TK Chi phờ saớn xuỏỳt kinh doanh dồớ dang (154)
N
ồỹ Coù
- Caùc khoaớn giaớm trổỡ doanh thu, thu nhỏỷp taỡi
chờnh , thu nhỏỷp khaùc phaùt sinh trong kyỡ.

- Cuọỳi kyỡ kóỳt chuyóứn doanh thu thuỏửn, caùc
khoaớn thu nhỏỷp thuỏửn vaỡo taỡi khoaớn xaùc õởn
h
kóỳt quaớ .
- Doanh thu baùn haỡng, thu nhỏỷp taỡi
chờnh, thu nhỏỷp khaùc phaùt sinh trong
kyỡ


Caùc taỡi khoaớn Doanh thu , thu nhỏỷp

N
ồỹ Coù
53

















Lỉu :
(1) : Cäng dủng ca ti khon ny cho phẹp doanh nghiãûp cọ thãø xạc âënh kãút qu
chung cho cạc hoảt âäüng hồûc xạc âënh riãng kãút qu ca tỉìng hoảt âäüng bao
gäưm: hoảt âäüng chênh ca doanh nghiãûp( hoảt âäüng sn xút kinh doanh +
hoảt âäüng ti chênh) v cạc hoảt âäüng khạc.
(2) : Doanh nghiãûp âảt kãút qu li khi
Täøng thu nháûp hồûc doanh thu ( thưn) > Täøng chi phê,
tỉïc l Cäüng phạt sinh Nåü < Cäüng phạt sinh Cọ.
(3) : Doanh nghiãûp âảt kãút qu läù khi
Täøng thu nháûp hồûc doanh thu ( thưn) < Täøng chi phê,

tỉïc l Cäüng phạt sinh Nåü > Cäüng phạt sinh Cọ.
(4) : Doanh thu thưn bạn hng
&cung cáúp d.vủ s âỉåüc trçnh by åí chỉång 6
3.4 PHỈÅNG PHẠP GHI KẸP VO TI KHON KÃÚ TOẠN
3.4.1 Cạc quan hãû âäúi ỉïng kãú toạn
3.4.1.1 Khại niãûm quan hãû âäúi ỉïng
Quan hãû âäúi ỉïng kãú toạn l khại niãûm dng âãø biãøu thë mäúi quan hãû hai màût giỉỵa
ti sn v ngưn väún hồûc giỉỵa tçnh hçnh tàng v tçnh hçnh gim ca cạc âäúi tỉåüng kãú
toạn củ thãø trong mäùi nghiãûp vủ kinh tãú phạt sinh.
- Chi phê ti chênh
TK Xạc âënh kãút qu kinh doanh (911)
N
åü Cọ
- Giạ väún hng bạn trong k - Doanh thu thưn bạn hng &cung cáúp d.vủ
- Doanh thu hoảt âäüng ti chênh

-
Chi phê khạc

-Thu nháûp khạc
- Cäüng phạt sinh Nåü
-Kãút chuøn läù (3) - Kãút chuøn li (2)
-Cäüng phạt sinh Cọ
- Chi phê bạn hng
- Chi phê qun l doanh nghiãûp

54
Vờ duỷ: Coù caùc nghióỷp vuỷ kinh tóỳ, taỡi chờnh sau:
1/ Chuyóứn tióửn gổới ngỏn haỡng thanh toaùn tióửn mua xe taới : 20.000.000 õọửng (1)
2/ Mua xi mng thanh toaùn bũng khoaớn vay ngừn haỷn : 30.000.000 õọửng (2)

Phỏn tờch caùc nghióỷp vuỷ kinh tóỳ, taỡi chờnh trón:
Nghióỷp vuỷ sọỳ (1) bióứu thở mọỳi quan hóỷ giổợa hai mỷt tng - giaớm cuớa hai õọỳi tổồỹng õóửu
laỡ taỡi saớn:
TS " Tióửn gổới ngỏn haỡng" giaớm xuọỳng TS Giaù trở taỡi saớn cọỳ õởnh" tng lón
Nghióỷp vuỷ sọỳ (2) bióứu thở mọỳi quan hóỷ cuỡng tng lón cuớa hai õọỳi tổồỹng taỡi saớn - nguọửn
vọỳn :
TS " Nguyón vỏỷt lióỷu - xi mng" tng lón NV " vay ngừn haỷn" cuợng tng lón.
Trong quùa trỗnh hoaỷt õọỹng cuớa caùc õồn vở coù rỏỳt nhióửu quan hóỷ õọỳ
i ổùng kóỳ toaùn
khaùc nhau, bióứu hióỷn dổồùi nhióửu hỗnh thaùi khaùc nhau, tuy nhión sau khi phỏn tờch kyợ thỗ
thổỷc chỏỳt chuùng õóửu thuọỹc mọỹt trong bọỳn loaỷi cồ baớn, seợ õóử cỏỷp ồớ phỏửn dổồùi õỏy.
3.4.1.2 Caùc loaỷi quan hóỷ õọỳi ổùng kóỳ toaùn
a. Loaỷi 1: Giaù trở taỡi saớn naỡy tng lón õọửng thồỡi giaù trở taỡi saớn khaùc giaớm xuọỳng vồùi
cuỡng mọỹt lổồỹng giaù trở
Loaỷi quan hóỷ õọỳi ổùng naỡy thóứ hióỷn xu hổồùng chuyóứn hoaù taỡi saớn cuớa õồn vở tổỡ
daỷng naỡy sang daỷng khaùc, song õióửu õoù chố laỡm cho taỡi saớn cuớa õồn vở thay õọứi kóỳt cỏỳu,
coỡn tọứng giaù trở taỡi saớn vaỡ nguọửn vọỳn thỗ vỏựn khọng thay õọứi.
Vờ duỷ minh hoỹ
a
Taỷi Xờ nghióỷp xỏy lừp coù caùc nghióỷp vuỷ kinh tóỳ, taỡi chờnh phaùt sinh nhổ sau:
Mua maùy trọỹn bó tọng thuớ cọng, thanh toaùn bũng tióửn mỷt: 3.000.000 VND
( cọng cuỷ lao õọỹng)
Trong nghióỷp vuỷ kinh tóỳ naỡy, cọng cuỷ lao õọỹng cuớa doanh nghióỷp tng lón
3.000.000 VND

tióửn mỷt giaớm 3.000.000 VND, => laỡm cho kóỳt cỏỳu taỡi saớn cuớa õồn
vở thay õọứi nhổng tọứng giaù trở taỡi saớn vỏựn khọng õọứi bồới vỗ tióửn mỷt õaợ chuyóứn hoaù
thaỡnh cọng cuỷ lao õọỹng.
b. Loaỷi 2: Nguọửn vọỳn naỡy tng lón õọửng thồỡi nguọửn vọỳn khaùc giaớm xuọỳng cuỡng mọỹt
lổồỹng giaù trở.

Loaỷi quan hóỷ õọỳi ổùng naỡy thóứ hióỷn xu hổồùng chuyóứn hoaùù nguọửn vọỳn cuớa õồn vở
tổỡ loaỷi naỡy sang loaỷi khaùc, nhổng õióửu õoù
chố laỡm cho nguọửn vọỳn cuớa õồn vở thay õọứi
kóỳt cỏỳu chổù khọng laỡm thay õọứi tọứng nguọửn vọỳn vaỡ giaù trở taỡi saớn .
Vờ du minh hoỹa ỷ: Vay ngừn haỷn traớ nồỹ cho ngổồỡi baùn vỏỷt lióỷu xỏy dổỷng :
15.000.000 VND
nghióỷp vuỷ kinh tóỳ naỡy, nguọửn vọỳn " Vay ngừn haỷn" tng lón 15.000.000VND,
nguọửn vọỳn " Phaới traớ cho ngổồỡi baùn" giaớm xuọỳng 15.000.000 VND, => kóỳt cỏỳu
nguọửn vọỳn cuớa õồn vở thay õọứi nhổng tọứng nguọửn vọỳn vaỡ giaù trở taỡi saớn vỏựn khọng õọứi
55
bồới vỗ sau khi kóỳt thuùc, nghióỷp vuỷ chố laỡm chuyóứn hoaù nguọửn vọỳn phaới traớ cho ngổồỡi
baùn thaỡnh nguọửn vọỳn vay ngừn haỷn.
c. Loaỷi 3: Taỡi saớn tng vaỡ nguọửn vọỳn cuỡng tng lón vồùi cuỡng mọỹt lổồỹng giaù trở
Loaỷi quan hóỷ õọỳi ổùng naỡy vổỡa laỡm thay õọứi cồ cỏỳu vổỡa laỡm tng giaù trở cuớa taỡi
saớn vaỡ nguọửn vọỳn, do vỏỷy seợ laỡm cho tọứng giaù trở cuớa taỡi saớn vaỡ tọứng nguọửn vọỳn tng
lón cuỡng mọỹt lổồỹng giaù trở.
Vờ duỷ : Mua mọỹt maùy õỏửm õỏỳt trở giaù 100.000.000VND, chổa traớ tióửn cho ngổồỡi
baùn.
Khi nghióỷp vuỷ kinh tóỳ naỡy phaùt sinh, taỡi saớn cọỳ õởnh tng lón 100.000.000VND,
nguọửn vọỳn " Phaới traớ cho ngổồỡi baùn" cuợ
ng tng lón 100.000.000 VND, dỏựn õóỳn giaù
trở vaỡ kóỳt cỏỳu taỡi saớn cuợng nhổ nguọửn vọỳn cuớa õồn vở thay õọứi theo chióửu hổồùng tng
lón do vỏỷy tọứng taỡi saớn vaỡ nguọửn vọỳn cuớa õồn vở seợ tng lón vồùi cuỡng mọỹt lổồỹng giaù trở
laỡ 100.000.000 VND
d. Loaỷi 4: Taỡi saớn giaớm vaỡ nguọửn vọỳn cuợng giaớm vồùi cuỡng mọỹt lổồỹng giaù trở
Loaỷi quan hóỷ õọỳi ổùng naỡy vổỡa laỡm thay õọứi cồ cỏỳu vổỡa laỡm giaớm giaù trở cuớa taỡi
saớn vaỡ nguọửn vọỳn, do vỏỷy seợ laỡm cho tọứng giaù trở cuớa taỡi saớn vaỡ nguọửn vọỳn giaớm xuọỳng
cuỡng mọỹt lổồỹng giaù trở.
Vờ duỷ : Chi tióửn mỷt thanh toaùn lổồng cho cọng nhỏn vión 55.000.000VND
Trong nghióỷp vuỷ kinh tóỳ naỡy, tióửn mỷ

t cuớa õồn vở giaớm xuọỳng 55.000.000VND,
nguọửn vọỳn " Phaới traớ cho cọng nhỏn vión " cuợng giaớm xuọỳng 55.000.000 VND, laỡm
cho giaù trở vaỡ kóỳt cỏỳu cuớa taỡi saớn cuợng nhổ nguọửn vọỳn trong õồn vở thay õọứi theo chióửu
hổồùng giaớm xuọỳng, do vỏỷy tọứng taỡi saớn vaỡ nguọửn vọỳn cuớa õồn vở seợ giaớm xuọỳng
55.000.000VND.
Caùc quan hóỷ õọỳi ổùng trón coù thóứ õổồỹc bióứu dióựn dổồùi daỷng sồ õọử nhổ sau:










TAèI SAN
tng
TAèI SAN
giaớm
NGUệN VN
giaớm
NGUệN VN
tng
Loa
ỷ
i 1
Loa
ỷ
i 2

Loa
ỷ
i 3 Loa
ỷ
i 4
56
3.4.2 Ghi kẹp vo ti khon
Ghi kẹp vo ti khon l viãûc phn ạnh nghiãûp vủ kinh tãú, ti chênh phạt sinh
vo cạc ti khon liãn quan ( êt nháút phi cọ hai ti khon) theo âụng quan hãû âäúi ỉïng
kãú toạn.Thỉûc cháút ghi kẹp l ghi vo bãn NåÜ ca ti khon ny âäưng thåìi ghi vo bãn
Cọ ca ti khon khạc våïi cng mäüt säú tiãưn tỉång ỉïng.
Âãø thỉûc hiãûn viãûc ghi kẹp vo ti khon kãú toạn, kãú toạn viãn phi tiãún hnh xạc
âënh ghi Nåü vo ti khon no v ghi Cọ vo ti khon no, våïi säú tiãưn bao nhiãu (?).
Thỉûc hiãûn cäng viãûc ny gi l "Âënh khoa
ín”.
Trong thỉûc tãú khi mäüt nghiãûp vủ kinh tãú phạt sinh cọ thãø liãn quan tỉì hai âãún ba
âäúi tỉåüng tråí lãn. Nãúu mäüt âënh khon liãn quan âãún hai âäúi tỉåüng thç gi l âënh
khon âån, nãúu mäüt âënh khon liãn quan tỉì ba âäúi tỉåüng tråí lãn gi l âënh khon
phỉïc.
Nhỉng cho d l âënh khon âån hay âënh khon phỉïc thç âäúi våïi mäùi âënh
khon kãú toạn váùn phi thỉûc hiãûn mäüt láưn ghi chẹp vo säø kãú toạn (ti khon), viãûc ghi
chẹp mäüt âënh khon vo ti khon kãú toạn hay säø sạch kãú toạn âỉåüc gi l thỉûc hiãûn
mäüt " Bụt toạn".
Qua viãûc phán têch cạc loải âënh khon, v cạc khại niãûm vãư bụt toạ
n hay ghi
kẹp ta cọ thãø rụt ra mäüt vi âiãøm cáưn lỉu nhỉ sau:
- Trong cng mäüt âënh khon kãú toạn thç täøng säú tiãưn ghi vo bãn Nåü ca cạc ti
khon ln ln bàòng våïi säú tiãưn ghi vo bãn Cọ ca cạc ti khon âäúi ỉïng.
- Viãûc ghi kẹp vo ti khon kãú toạn dáùn âãún trong mäüt k kãú toạn: täøng säú phạt
sinh bãn Nåü ca táút c cạc ti khon bàòng täøng phạt sinh bãn Cọ ca táút c cạc ti

khon kãú toạn måí ra trong âån vë kãú toạn.
3.4.3 Kãú toạn täøng håüp v kãú toạn chi tiãút
3.4.3.1 Ti khon täøng håüp v ti khon phán têch
Ti khon täø
ng håüp l ti khon âỉåüc sỉí dủng âãø phn ạnh cạc âäúi tỉåüng kãú
toạn theo tỉìng loải nháút âënh nhàòm cung cáúp nhỉỵng thäng tin cọ tênh cháút täøng håüp vãư
âäúi tỉåüng âọ, chàóng hản: ti khon Tiãưn gỉíi ngán hng (112) l mäüt ti khon täøng håüp
båíi vç nọ cung cáúp cho nh qun l cạc thäng tin täøng håüp vãư tçnh hçnh säú dỉ v säú
phạt sinh ca tiãưn gỉíi ngán hng nọi chung chỉï chỉa cung cáúp âỉåüc thäng tin vãư tỉìng
loải tiãưn gỉíi ngán hng củ thãø.
Ti khon phán têch l ti khon cáúp 2 tråí âi, âỉåüc sỉí dủng âãø phn ạnh mäüt
cạch chi tiãút vãư cạc âäúi tỉåüng kãú
toạn â phn ạnh trong cạc ti khon täøng håüp.
Vê dủ: Ti khon täøng håüp " Tiãưn màût" cọ cạc ti khon phán têch l ti khon
" Tiãưn màût bàòng VND", " Tiãưn màût bàòng ngoải tãû", " Tiãưn màût bàòng vng, bảc âạ qu".

Nhỉ â phán tiïch åí pháưn âáưu ca chỉång ny, ti khon täøng håüp v cạc ti
khon phán têch ca nọ cọ mäúi quan hãû hãút sỉïc chàût ch våïi nhau, sau âáy xin âỉåüc
nháún mảnh lải cạc âiãøm näøi báût trong mäúi quan hãû âọ:
57
* Mäùi ti khon täøng håüp v cạc ti khon phán têch ca nọ âãưu cng phn ạnh
mäüt âäúi tỉåüng hảch toạn kãú toạn nhỉng åí mỉïc âäü khạc nhau.
* Cạc ti khon phán têch phn ạnh cng näüi dung våïi ti khon täøng håüp vãư
cng mäüt âäúi tỉåüng kãú toạn nãn chụng cọ cng kãút cáúu våïi nhau.
* Trong cng mäüt âäúi tỉåüng hảch toạn kãú toạn thç ti khon täøng håüp cọ chỉïc
nàng cung cáúp thäng tin täøng håüp vãư âäúi tỉåüng, cn cạc ti khon phán têch thç cọ chỉïc
nàng cung cáúp thäng tin cọ tênh gii thêch, phán têch chi tiãút hån vãư âäúi tỉåüng. Do váûy
säú dỉ ca ti khon täøng håüp s bàò
ng täøng säú dỉ ca cạc ti khon phán têch tỉång ỉïng.
* Giỉỵa ti khon täøng håüp v cạc ti khon phán têch ca nọ s khäng cọ quan

hãû âäúi ỉïng kãú toạn kãú toạn. Nhỉng giỉỵa cạc ti khon phán têch ca mäüt ti khon täøng
håüp váùn cọ quan hãû âäúi ỉïng kãú toạn.
3.4.3.2 Kãú toạn täøng håüp v kãú toạn chi tiãút
Theo quy âënh ca Lût Kãú toạn, näüi dung kãú toạn täøng håüp v kãú toạn chi tiãút
âỉåüc hiãøu nhỉ sau:
+ Kãú toạn täøng håüp phi thu tháûp, xỉí l, ghi chẹp v cung cáúp thäng tin täøng
quạt vãư hoảt âäüng kinh tãú, ti chênh ca âån vë.
Kãú toạn täøng håüp sỉí
dủng âån vë tiãưn tãû âãø phn ạnh tçnh hçnh ti sn, ngưn
hçnh thnh ti sn, tçnh hçnh v kãút qu hoảt âäüng kinh tãú, ti chênh ca âån vë kãú toạn.
Váûy kãú toạn täøng håüp l viãûc thỉûc hiãûn ghi kẹp vo ti khon kãú toạn täøng håüp
hồûc phán têch trong âọ ch úu l ti khon täøng håüp.
Nọi theo cạch khạc, kãú toạn täøng håüp chênh l thỉûc hiãûn cạc bụt toạn trãn cå såí
cạc âënh khon â xạc âënh ca cạc nghiãûp vủ kinh tãú.
Mäùi láưn thỉûc hiãûn mäüt bụt toạn kãú toạn täøng håüp, kãú toạn phi thỉûc hiãûn mäüt láưn
ghi kẹp tỉïc l ghi Nåü
vo ti khon ny âäưng thåìi ghi Cọ vo ti khon khạc.
Trong khi thỉûc hiãûn kãú toạn täøng håüp kãú toạn háưu nhỉ chè quan tám âãún thỉåïc
âo giạ trë hay cn gi l thỉåïc âo tiãưn tãû.
+ Kãú toạn chi tiãút phi thu tháûp, xỉí l, ghi chẹp v cung cáúp thäng tin chi tiãút
bàòng âån vë tiãưn tãû, âån vë hiãûn váût v âån vë thåìi gian lao âäüng theo tỉìng âäúi tỉåüng kãú
toạn củ thãø trong âån vë kãú toạn.
Kãú toạn chi tiãút minh ha cho kãú toạn täøng håüp. Säú liãûu kãú toạn chi tiãút phi
khåïp âụng våïi säú liãûu kãú toạn täøng håüp trong mäüt k kãú toạn.
Váûy kãú toạn chi tiãút l viãûc kãú toạ
n cọ tênh cháút âån l trãn tỉìng âäúi tỉåüng hảch
toạn kãú toạn.
Thỉåìng kãú toạn chi tiãút âỉåüc thỉûc hiãûn trãn cạc ti khon phán têch tỉïc l ghi
chẹp v theo di trãn cạc loải säø chi tiãút.
Trong khi thỉûc hiãûn kãú toạn chi tiãút, kãú toạn háưu nhỉ khäng quan tám âãún quan

hãû âäúi ỉïng kãú toạn m ch úu l quan tám âãún sỉû biãún âäüng tàng gim ca âäúi tỉåüng
âang âỉåüc ghi chẹp theo di c vãư màût hiãûn váût láùn giạ trë.
58
Do váûy kãú toạn chi tiãút khäng nhỉỵng chè sỉí dủng thỉåïc âo giạ trë m cn sỉí
dủng c cạc thỉåïc âo hiãûn váût v thỉåïc âo lao âäüng ty theo tỉìng loải âäúi tỉåüng hảch
toạn kãú toạn.
3.5 KIÃØM TRA VIÃÛC GHI CHẸP TRÃN CẠC TI KHON KÃÚ TOẠN
Qụa trçnh ghi chẹp trãn ti khon kãú toạn cọ thãø bë sai sọt, nháưm láùn do nhiãưu
ngun nhán ch quan, khạch quan khạc nhau. Nãúu l sai sọt do ch quan táút nhiãn
chụng ta s khäng tỉû kiãøm tra m cáưn phi cọ âäúi tạc bãn ngoi tham gia vo viãûc kiãøm
tra.
Váûy trong phảm vi chỉång ny chè âãư cáûp âãún cäng tạc tỉû kiãøm tra ca nhán
viãn kãú toạn nhàòm tàng âäü chênh xạc ca thäng tin kãú toạn cung cáú
p cho nh qun l
v cạc âäúi tỉåüng cọ nhu cáưu âỉåüc cung cáúp thäng tin.
Viãûc kiãøm tra ghi chẹp trãn ti khon âỉåüc tiãún hnh thỉåìng xun bàòng nhiãưu
cạch qua tỉìng cäng âoản ca cäng tạc kãú toạn:
- Âäúi chiãúu säú liãûu giỉỵa chỉïng tỉì gäúc v säú liãûu â ghi chẹp trãn ti khon.
- Âäúi chiãúu säú liãu trãn ti khon våïi cạc säø sạch chỉïng tỉì trung gian trỉåïc khi
láûp bạo cạo kãú toạn, dỉûa trãn tênh cháút cán âäúi väún cọ ca âäúi tỉåüng hảch toạn kãú toạn.
- Âäúi chiãúu säú liãûu ghi chẹp trãn cạc ti khon täøng håüp våïi nhau v âäúi chiãúu
säú liãûu ghi chẹp trãn ti kho
n täøng håüp våïi säú liãûu täøng håüp âỉåüc tỉì cạc ti khon
phán têch.
Thäng thỉåìng kãú toạn cọ thãø sỉí dủng mäüt trong ba phỉång phạp âäúi chiãúu sau
âãø tàng cỉåìng cäng tạc kiãøm tra ghi chẹp trãn ti khon kãú toạn.
3.5.1 Sỉí dủng bng cán âäúi ti khon
Máùu: BNG CÁN ÂÄÚI TI KHON

Säú dỉ âáưu k

( SDÂK)
Säú phạt sinh
trong k
Säú dỉ cúi k
( SDCK)
Tãn ti khon kãú toạn
(Hồûc k hiãûu TK)
Nåü Cọ Nåü Cọ Nåü Cọ
1. Tiãưn màût
2. TGNH
3. Tiãưn âang chuøn
4.
5.







Täøng cäüng (1) (2) (3) (4) (5) (6)

59
* Caùch lỏỷp baớng
Cn cổù vaỡo sọỳ lióỷu cuớa caùc taỡi khoaớn tọứng hồỹp, ta lióỷt kó lón baớng cỏn õọỳi taỡi
khoaớn, mọựi taỡi khoaớn õổồỹc phaớn aùnh trón mọỹt doỡng:
- ọỳi vồùi sọỳ dổ õỏửu kyỡ: Nóỳu taỡi khoaớn coù sọỳ dổ õỏửu kyỡ ồớ bón Nồỹ thỗ ghi vaỡo cọỹt
sọỳ dổ õỏửu kyỡ bón Nồỹ, nóỳu taỡi khoaớn coù sọỳ dổ õỏửu kyỡ ồớ bón Coù thỗ ghi vaỡo cọỹt sọỳ dổ õỏửu
kyỡ bón Coù cuớa baớng cỏn õọỳi taỡi khoaớn theo tổỡng haỡng (doỡng).
- ọỳi vồùi sọỳ phaùt sinh trong kyỡ: Cn cổù vaỡo tọứng sọỳ phaùt sinh bón Nồỹ cuớa tổỡng

taỡi khoaớn õóứ ghi vaỡo bón Nồỹ cuớa cọỹt Sọỳ phaùt sinh trong kyỡ , õọử
ng thồỡi tọứng sọỳ phaùt
sinh bón Coù cuớa tổỡng taỡi khoaớn õóứ ghi vaỡo bón Coù cuớa cọỹt Sọỳ phaùt sinh trong kyỡ .
- Tổồng tổỷ ta cuợng ghi cheùp vaỡo cọỹt sọỳ dổ cuọỳi kyỡ nhổ õọỳi vồùi cọỹt sọỳ dổ õỏửu kyỡ.
.* Caùch kióứm tra
ọỳi chióỳu giổợa tọứng bón Nồỹ vaỡ tọứng bón Coù theo tổỡng cọỹt:
- ọỳi chióỳu sọỳ dổ õỏửu kyỡ bón Nồỹ vồùi sọỳ dổ õỏửu kyỡ bón Coù
- ọỳi chióỳu giổợa tọứng sọỳ phaùt sinh trong kyỡ bón Nồỹ vồùi tọứng sọỳ phaùt sinh trong
kyỡ bón Coù.
- ọỳi chióỳu sọỳ dổ cuọỳi kyỡ bón Nồỹ vồùi sọỳ dổ cuọỳi kyỡ bón Coù.
Yóu cỏửu õỷt ra laỡ sọỳ lióỷu cuớa tổỡng cỷp õọỳi chióỳu phaớ
i cỏn bũng vồùi nhau. Nóỳu
õọỳi chióỳu giổợa tổỡng cỷp sọỳ lióỷu xuỏỳt hióỷn trổồỡng hồỹp caùc cỷp sọỳ lióỷu õọỳi chióỳu khọng
cỏn bũng nhau, õióửu õoù chổùng toớ vióỷc ghi cheùp kóỳ toaùn õaợ coù sổỷ nhỏửm lỏựn, sai soùt cỏửn
tỗm vaỡ sổớa chổợa.
* Cồ sồớ õọỳi chióỳu cuớa baớng baớng cỏn õọỳi taỡi khoaớn
Baớng cỏn õọỳi taỡi khoaớn dổỷa trón cồ sồớ cỏn õọỳi vọỳn coù cuớa caùc õọỳi tổồỹng haỷch
toaùn kóỳ toaùn vaỡ kyợ thuỏỷt ghi keùp kóỳ toaùn.
+ ọỳi vồùi sọỳ dổ õỏửu kyỡ, do tờnh cỏn õọỳi giổợa hai mỷt cuớa õọỳi tổồỹng haỷch toaùn kóỳ
toaùn, ta coù tọứng giaù trở taỡi saớn luọn cỏn õọỳ
i vồùi tọứng nguọửn vọỳn trong õồn vở cho nón
tọứng sọỳ dổ õỏửu kyỡ bón Nồỹ cuớa caùc taỡi khoaớn bũng tọứng sọỳ dổ õỏửu kyỡ bón Coù cuớa caùc taỡi
khoaớn. Do vỏỷy
Sọỳ lióỷu ồớ cọỹt sọỳ (1) = Sọỳ lióỷu ồớ cọỹt (2)
+ ọỳi vồùi sọỳ phaùt sinh trong kyỡ, nhổ ta õaợ bióỳt theo nguyón từc ghi keùp vaỡo taỡi
khoaớn thỗ khi mọỹt nghióỷp vuỷ kinh tóỳ, taỡi chờnh phaùt sinh seợ coù sọỳ tióửn ghi vaỡo bón Nồỹ
cuớa caùc taỡi khoaớn bũng sọỳ tióửn ghi vaỡo bón Coù cuớa caùc taỡi khoaớn õọỳi ổùng, cho nón nóỳu
tọứng hồỹp tỏỳt caớ caùc nghióỷp vuỷ kinh tóỳ, taỡi chờnh phaùt sinh trong kyỡ thỗ ta luọn coù:
Tọứng sọỳ phaùt sinh bón Nồỹ cuớa caù
c taỡi khoaớn bũng tọứng sọỳ phaùt sinh bón Coù cuớa

caùc taỡi khoaớn. Do vỏỷy Sọỳ lióỷu ồớ cọỹt sọỳ (3) = Sọỳ lióỷu ồớ cọỹt (4)
+ ọỳi vồùi sọỳ dổ cuọỳi kyỡ cuợng lyù luỏỷn tổồng tổỷ nhổ õọỳi vồùi sọỳ dổ õỏửu kyỡ kóỳt hồỹp
vồùi cọng thổùc xaùc õởnh sọỳ dổ cuọỳi kyỡ õọỳi vồùi mọựi taỡi khoaớn nhổ sau:
Sọỳ dổ cuọỳi kyỡ = Sọỳ dổ õỏửu kyỡ + Sọỳ phaùt sinh tng - Sọỳ phaùt sinh giaớm
60
Trong âọ säú phạt sinh tàng v säú phạt sinh gim cọ thãø thüc vãư bãn Nåü hồûc
bãn Cọ. Do váûy Säú liãûu åí cäüt säú (5) = Säú liãûu åí cäüt (6)
Cạch âäúi chiãúu ny khạ âån gin, dãù thỉûc hiãûn, dãù âäúi chiãúu kiãøm tra nhỉng cọ
hản chãú l phi kiãøm tra âäúi våïi táút c cạc ti khon, khäng giåïi hản âỉåüc phảm vi
kiãøm tra.
Màût khạc, phỉång phạp ny cn cọ hản chãú l kh nàng phạt hiãûn sai sọt khäng
âỉåüc triãût âãø.
Chàóng hản nhỉ: mäüt säú trỉåìng håüp sai sọt do ghi nháưm âënh khon, ghi trng
âënh khon hồûc âënh khon chỉa chênh xạc ti khon âäúi ỉïng nhỉng nhỉỵng sai sọ
t ny
khäng lm phạ våỵ tênh cán âäúi ca bng cán âäúi ti khon.
Cho nãn qua cạch âäúi chiãúu kiãøm tra bàòng bng cán âäúi ti khon váùn khäng
phạt hiãûn âỉåüc cạc trỉåìng håüp sai sọt nháưm láùn kãø trãn.
Âàûc biãût l âäúi våïi cạc trỉåìng håüp ghi nháưm âënh khon, ghi trng âënh khon
l biãøu hiãûn hản chãú r nẹt nháút ca phỉång phạp kiãøm tra ghi chẹp kãú toạn bàòng cạch
sỉí dủng bng cán âäúi ti khon.
Sau âáy, l mäüt phỉång phạp tiãúp theo cng phủc vủ cho cäng tạc kiãøm tra
v
iãûc
ghi chẹp kãú toạn - phỉång phạp sỉí dủng bng âäúi chiãúu kiãøu bn cåì.
3.5.2 Bng âäúi chiãúu kiãøu bn cåì

Máùu: BNG ÂÄÚI CHIÃÚU KIÃØU BN CÅÌ

TK ghi Cọ


TK ghi Nåü
SDÂK
bãn nåü
Tiãưn
màût
TGNH NVKD Cäüng
SPS Nåü
SDCK
bãn Nåü
SDÂK bãn cọ
X
2,2


Tiãưn màût
TGNH

NVKD
Cäüng SPS Cọ Xn
-1
,n
-1


SDCK bãn Cọ Xn,n





61
* Caùch lỏỷp baớng
Cn cổù vaỡo sọỳ lióỷu tổỡ tỏỳt caớ caùc taỡi khoaớn õóứ vaỡo baớng:
- Lỏỳy sọỳ dổ õỏửu kyỡ cuớa tỏỳt caớ caùc taỡi khoaớn ghi vaỡo baớng, nóỳu sọỳ dổ bón Nồỹ thỗ
ghi vaỡo cọỹt Sọỳ dổ õỏửu kyỡ bón Nồỹ, nóỳu sọỳ dổ bón Coù thỗ ghi vaỡo doỡng Sọỳ dổ õỏửu kyỡ
bón Coù.
- Lỏỳy sọỳ phaùt sinh bón Nồỹ cuớa tổỡng taỡi khoaớn coù quan hóỷ õọỳi ổùng vồùi bón Coù cuớa
taỡi khoaớn khaùc ghi vaỡo ọ giao õióứm cọỹt vồùi haỡng coù taỡi khoaớn ghi Nồỹ, ghi Coù.
- Sọỳ cọỹng phaùt sinh bón Nồỹ cuớa tổỡng taỡi khoaớn ghi vaỡo cọỹt Cọỹng sọỳ phaùt sinh
Nồỹ, sọỳ cọỹng phaùt sinh bón Coù
cuớa tổỡng taỡi khoaớn ghi vaỡo doỡng Cọỹng sọỳ phaùt sinh
Coù
- Lỏỳy sọỳ dổ cuọỳi kyỡ cuớa tỏỳt caớ caùc taỡi khoaớn ghi vaỡo baớng, nóỳu sọỳ dổ bón Nồỹ thỗ
ghi vaỡo cọỹt Sọỳ dổ cuọỳi kyỡ bón Nồỹ, nóỳu sọỳ dổ bón Coù thỗ ghi vaỡo doỡng Sọỳ dổ cuọỳi
kyỡ bón Coù.
* Caùch kióứm tra
- Cọỹng sọỳ dổ õỏửu kyỡ bón Nồỹ, sọỳ dổ õỏửu kyỡ bón Coù nóỳu bũng nhau ta ghi sọỳ lióỷu
bũng nhau õoù vaỡo ọ X
2,2
- Cọỹng tọứng sọỳ phaùt sinh bón Nồỹ, tọứng sọỳ phaùt sinh bón Coù nóỳu chuùng bũng
nhau ghi sọỳ lióỷu bũng nhau õoù vaỡo ọ X
n-1,n-1

- Cọỹng sọỳ dổ cuọỳi kyỡ bón Nồỹ, sọỳ dổ cuọỳi kyỡ bón Coù nóỳu bũng nhau ta ghi sọỳ lióỷu
bũng nhau õoù vaỡo ọ X
n,n.
Khi thổỷc hióỷn so saùnh caùc cỷp sọỳ noùi trón, nóỳu coù sổỷ phaùt sinh chónh lóỷch sọỳ
lióỷu ồớ trong tổỡng cỷp, chổùng toớ õaợ coù sổỷ sai soùt, nhỏửm lỏựn trong quaù trỗnh thổỷc hióỷn
cọng vióỷc ghi cheùp kóỳ toaùn. Cỏửn nhanh choùng kióứm tra raỡ soaùt õóứ tỗm vaỡ õióửu chốnh
nhổợng chọự coỡn sai soùt.


Vóử cồ sồớ õóứ thổỷc hióỷn kióứm tra, õọỳi chióỳu cuớa baớng naỡy cuợng õổồỹc lyù luỏỷn tổồng
tổỷ nhổ õọỳi vồùi baớng cỏn õọỳi taỡi khoaớn.
Baớng õọỳi chióỳu kióứu baỡn cồỡ ngoaỡi vióỷc coù yù nghộa õọỳi chióỳu kióứm tra nhổ trón
coỡn coù yù nghộa trong vióỷc phaớn aùnh mọỳi quan hóỷ õọỳi ổùng giổợa caùc taỡi khoaớn, cuỷ thóứ bióứu
hióỷn nhổ sau:
Sọỳ tióửn ghi Nồỹ cuớa taỡi khoaớn naỡy õọỳi ổùng Coù vồùi nhổợng khoaớn naỡo, sọỳ tióửn õọỳi
ổùng Coù cuớa tổỡng taỡi khoaớn laỡ bao nhióu
Qua vióỷc õọỳi chióỳu coỡn coù thóứ õi vaỡo tổỡng taỡi khoaớn trong quan hóỷ õọỳi ổùng vồùi
caù
c taỡi khoaớn khaùc vaỡ tng thóm õổồỹc thọng tin cho quaớn lyù.

62
Tuy nhiãn cạch âäúi chiãúu ny cng gàûp mäüt säú nhỉåüc âiãøm nhỉ:
- Khọ ạp dủng våïi cạc âån vë cọ quy mä låïn, sỉí dủng nhiãưu ti khon vç khi láûp
bng ráút phỉïc tảp.
- Mäüt säú trỉåìng håüp sai sọt, nháưm láùn váùn khäng âỉåüc phạt hiãûn, l do tỉång tỉû
nhỉ âäúi våïi bng cán âäúi ti khon.
Trong thỉûc tãú tỉì ngun tàõc kãút cáúu ca bng âäúi chiãúu kiãøu bn cåì, ngỉåìi ta â
váûn dủng âãø thiãút kãú nhiãưu loải säø cọ quan hãû âäúi chiãúu chàût ch, phủc vủ cho cäng tạc
kãú toạn.
3.5.3 Bng täøng håüp chi tiãút
Cọ hai dảng bng täøng håüp chi tiãút ch
úu âọ l: bng täøng håüp chi tiãút vãư
thanh toạn v bng täøng håüp chi tiãút vãư hng täưn kho.
a. Bng täøng håüp chi tiãút vãư thanh toạn.
Máùu: BNG TÄØNG HÅÜP CHI TIÃÚT VÃƯ THANH TOẠN

Säú dỉ âáưu k Säú phạt sinh trong k Säú dỉ cúi kì STT Tãn âäúi
tỉåüng

Nåü Cọ Nåü Cọ Nåü Cọ

Cäüng

b. Bng täøng håüp chi tiãút vãư hng täưn kho
Máùu: BNG TÄØNG HÅÜP CHI TIÃÚT VÃƯ HNG TÄƯN KHO

Täưn âáưu k Nháûp trong k Xút trong k Täưn cúi k ST
T
Tãn âäúi
tỉåüng
ÂVT
SL
Âån
giạ

TT SL
Âån
giạ

TT SL
Âån
giạ

TT SL
Âån
giạ

TT


Cäüng
Säú liãûu åí dng täøng cäüng s âỉåüc âäúi chiãúu våïi cạc säú liãûu tỉång ỉïng åí ti
khon täøng håüp. Nãúu cọ sỉû chãnh lãûch säú liãûu giỉỵa cạc bng täøng håüp chi tiãút våïi cạc
säø kãú toạn täøng håüp thç cọ nghéa l viãûc ghi chẹp kãú toạn â cọ sai sọt, nháưm láùn cáưn
âỉåüc kiãøm tra v sỉía sai.
Thỉûc cháút âäúi chiãúu kiãøm tra qua bng täøng håüp chi tiãút chênh l sỉû âäúi chiãúu
kiãøm tra giỉỵa hảch toạn täøng håüp v hảch toạn chi tiãút.
63
CHỈÅNG 4

PHỈÅNG PHẠP TÊNH GIẠ V
KÃÚ TOẠN CẠC QUẠ TRÇNH KINH DOANH



4.1 SỈÛ CÁƯN THIÃÚT V NGHÉA CA PHỈÅNG PHẠP TÊNH GIẠ
Nhỉ åí chỉång 1 â âãư cáûp, ti sn ca cạc âån vë cọ tênh hai màût, tênh âa dảng
v tênh váûn âäüng thỉåìng xun liãn tủc. Chụng bao gäưm nhiãưu loải khạc nhau âỉåüc
biãøu hiãûn dỉåïi nhiãưu hçnh thỉïc khạc nhau. Mäùi loải âỉåüc âo lỉåìng båíi mäüt loải thỉåïc
âo khạc nhau nhỉ: mẹt, cại, chiãúc, táún, lêt, ki-lä-gam, âäưng Vç váûy âãø biãút âỉåüc quy
mä hoảt âäüng ca âån vë, kãú toạn cáưn phi âạnh giạ tỉìng loải ti sn theo chè tiãu giạ
trë v täøng håüp âỉåüc táút c ti sn bàòng chè tiãu giạ trë.(1)
Trong quạ trçnh hoảt âäüng ca cạc âån vë, ti sn váûn âäüng v biãún âäøi khäng
ngỉì
ng. Sỉû váûn âäüng v biãún âäøi khäng ngỉìng âọ cúi cng phi âỉåüc kãú toạn phn ạnh
vo säø kãú toạn täøng håüp bàòng thỉåïc âo giạ trë.(2)
Chi phê sn xút kinh doanh phạt sinh gäưm nhiãưu úu täú biãøu hiãûn dỉåïi nhiãưu
hçnh thại khạc nhau, nhỉ: ngun váût liãûu, cäng củ dủng củ, chi phê tiãưn lỉång, kháúu
hao mạy mọc thiãút bë Âãø täøng håüp chi phê â phạt sinh, kãú toạn phi âạnh giạ cạc úu
täú chi phê theo thỉåïc âo giạ trë, âäưng thåìi täøng håüp thnh chè tiãu chi phê hoảt âäüng

kinh doanh.(3)
Màût khạc âãø xạc âënh giạ trë thỉûc tãú ca mäüt ti sn mua ngoi hồûc tỉû chãú bao
gäưm nhiãưu úu täú chi phê kãút håüp lả
i, kãú toạn phi biãøu hiãûn cạc úu täú chi phê âọ dỉåïi
hçnh thỉïc giạ trë v täøng håüp chụng lải.(4)

Cạc näüi dung (1), (2), (3) v (4) nãu trãn chênh l mäüt säú biãøu hiãûn ca phỉång
phạp tênh giạ.Váûy, mäüt cạch khại quạt cọ thãø hiãøu phỉång phạp tênh giạ nhỉ sau:
Phỉång phạp tênh giạ l phỉång phạp sỉí dủng thỉåïc âo tiãưn tãû âãø tênh toạn, âo
lỉåìng v biãøu hiãûn cạc âäúi tỉåüng hảch toạn kãú toạn.
Trong cäng tạc hảch toạn kãú toạn, phỉång phạp tênh giạ âỉåüc biãøu hiãûn dỉåïi hai
hçnh thỉïc l cạc bng tênh giạ v trçnh tỉû tênh giạ.
Phỉång phạp tênh giạ cọ nghéa hãút sỉïc quan trng âäúi våïi hoảt âäü
ng ca táút c
cạc doanh nghiãûp thüc mi hçnh thỉïc såí hỉỵu v mi loải hçnh hoảt âäüng, thüc cạc täø
chỉïc khạc.
64
Sỉí dủng thỉåïc âo tiãưn tãû âãø tênh toạn, phn ạnh cạc âäúi tỉåüng hảch toạn kãú toạn
s giụp cho cạc âån vë kiãøm tra, giạm sạt mäüt cạch hiãûu qu tçnh trảng v sỉû váûn âäüng
ca ti sn, giạm âäúc tçnh hçnh v kãút qu hoảt âäüng kinh doanh. Màût khạc cng thäng
qua tênh giạ, kãú toạn täøng håüp âỉåüc cạc chi phê b ra trong quạ trçnh sn xút kinh
doanh. Tỉì âọ, so sạnh våïi kãút qu thu âỉåüc âãø âạnh giạ hiãûu qu kinh doanh cúi cng
ca doanh nghiãûp .

Tênh giạ l mäüt trong cạc phỉång phạp hảch toạn kãú toạn , do váûy nọ cọ mäúi
liãn hãû chàût ch våïi cạc phỉång phạp khạc. Thäng qua tênh giạ, xạc âënh giạ trë ti sn
bàòng tiãưn, kãú toạn måïi cọ thãø ghi chẹp cạc âäúi tỉåüng kãú toạn vo chỉïng tỉì, säø kãú toạn
cng nhỉ täøng håüp tçnh hçnh ti sn, doanh thu, chi phê v kãút qu hoảt âäüng kinh
doanh ca âån vë.
Ngỉåüc lải, phi dỉûa trãn cạc phỉång phạp khạc nhỉ phỉång phạp chỉïng tỉì,

phỉång phạp ti khon thç phỉång phạp tênh giạ måïi cọ thãø táûp håüp, tênh toạn v xạc
âënh âỉåüc giạ trë ca cạc âäúi tỉåüng hảch toạn kãú toạn âỉåüc hçnh thnh, trong âọ ti s
n
l âäúi tỉåüng âỉåüc quan tám hng âáưu, thỉåìng bao gäưm: ti sn cäú âënh, váût tỉ, hng
họa, cäng củ lao âäüng
Âãø thỉûc hiãûn täút viãûc tênh giạ cạc loải ti sn, váût tỉ, sn pháøm, hng hoạ kãú
toạn cáưn phi tn theo nhỉỵng u cáưu v ngun tàõc nháút âënh nhàòm xạc âënh âụng
giạ trë ca âäúi tỉåüng cáưn tênh giạ.

4.2 U CÁƯU, NGUN TÀÕC V TRÇNH TỈÛ TÊNH GIẠ
4.2.1 u cáưu tênh giạ

Âãø phn ạnh âụng âàõn giạ trë ca âäúi tỉåüng kãú toạn, nhàòm cung cáúp thäng tin vãư
cạc âäúi tỉåüng hảch toạn kãú toạn mäüt cạch chênh xạc, trung thỉûc v khạch quan, khi
thỉûc hiãûn viãûc tênh giạ phi âm bo âỉåüc cạc u cáưu sau:

4.2.1.1. Tênh chênh xạc (xạc thỉûc)

Viãûc tênh giạ cạc âäúi tỉåüng phi âm bo tênh âụng, tênh â v ph håüp våïi âäúi
tỉåüng. u cáưu ny âi hi kãú toạn phi hảch toạn cáøn tháûn, nhỉ sau:
- Khi xạc âënh chi phê thüc cạc âäúi tỉåüng, kãú toạn cáưn phi càn cỉï vo cạc
chỉïng tỉì håüp l, håüp lãû v håüp phạp. Ngoi ra kãú toạn phi sỉí dủng cạc thỉåïc âo âụng
tiãu chøn, âụng quy âënh

- Táûp håüp âáưy â chi phê trạnh tçnh trảng b sọt chi phê hồûc nháưm âäúi tỉåüng
chëu chi phê.
- Phán bäø håüp l chi phê cho tỉìng âäúi tỉåüng khi mäüt khon chi phê phạt sinh liãn
quan âãún nhiãưu âäúi tỉåüng. Trong khi phán bäø cáưn xạc âënh chênh xạc phảm vi cạc âäúi
tỉåüng cáưn phán bäø chi phê, trạnh tçnh trảng phán bäø thiãúu hồûc thỉìa âäúi tỉåüng.
4.2.1.2. Tênh thäúng nháút



Tênh thäúng nháút trong u cáưu tênh giạ thãø hiãûn nhỉ sau: kãú toạn phi sỉí dủng
thäúng nháút cạc phỉång phạp, cạc chênh sạch tênh toạn giạ trë ca cạc âäúi tỉåüng giỉỵa cạc
k kãú toạn våïi nhau.
65
u cáưu vãư tênh thäúng nháút ny khäng chè âỉåüc âàût ra trong phảm vi mäüt âån vë
m cn âỉåüc âàût ra giỉỵa cạc âån vë cng ngnh. Nhåì tênh thäúng nháút m viãûc so sạnh,
phán têch âạnh giạ hoảt âäüng ca cạc âån vë thỉûc hiãûn âỉåüc thûn låüi hån v chênh xạc
hån.
Âiãưu ny s âỉåüc thãø hiãûn r trong pháưn cạc ngun tàõc kãú toạn chung âỉåüc
thỉìa nháûn nh hỉåíng âãún phỉång phạp tênh giạ.

4.2.2 Ngun tàõc tênh giạ
Näüi dung pháưn ny cn gi l cạc ngun tàõc kãú toạn chung âỉåüc thỉìa nháûn
nh hỉåíng âãún phỉång phạp tênh giạ.

Trong cäng tạc kãú toạn, khi tênh giạ cạc âäúi tỉåüng kãú toạn âi hi phi am hiãøu
v váûn dủng âụng âàõn cạc ngun tàõc kãú toạn chung sau:

4.2.2.1. Ngun tàõc giạ phê
Ngun tàõc ny u cáưu khi xạc âënh giạ ca cạc ti sn phi càn cỉï vo säú tiãưn
hồûc tỉång âỉång tiãưn doanh nghiãûp â chi phê thỉûc tãú âãø hçnh thnh nãn ti sn- gi l
giạ phê, giạ gäúc hay giạ väún ban âáưu.
Giạ gäúc khäng âỉåüc thay âäøi theo thåìi gian trỉì khi cọ quy âënh khạc trong
chøn mỉûc kãú toạn. Âãø theo di v phn ạnh giạ trë ca ti sn kãú toạn phi dỉûa vo giạ
gäúc hay giạ väún chỉï khäng dỉûa vo giạ thë trỉåìng.
Váûn dủng ngun tàõc ny âi hi khi mua sàõm ti sn hồûc tảo láûp ti sn dỉåïi
nhiãưu hçnh thỉïc khạc nhau thç phi ghi säø theo ton bäü chi phê thỉûc tãú phạ
t sinh tải thåìi

âiãøm xy ra viãûc mua sàõm, tảo láûp âọ v cạc chi phê liãn quan âãún viãûc tảo nãn ti sn
âọ. Giạ trë ghi säø ny s khäng thay âäøi khi giạ trãn thë trỉåìng thay âäøi trỉì trỉåìng håüp
âạnh giạ lải ti sn theo quy âënh ca nh nỉåïc hồûc u cáưu chung ca cäng tạc qun
l v cäng tạc qun trë doanh nghiãûp.

4.2.2.2. Ngun tàõc khạch quan

Ngun tàõc khạch quan âi hi cạc ti liãûu do kãú toạn cung cáúp, cạc säú liãûu do
kãú toạn phn ạnh cáưn phi mang tênh khạch quan, khäng bë bọp mẹo, xun tảc v cọ
â cå såí âãø tháøm tra khi cáưn thiãút.
Ngun tàõc ny nhàòm âm bo âäü tin cáûy cao trong cäng tạc kãú toạn, âàûc biãût
l vãư ngưn thäng tin cung cáúp cho cạc nh qun l.

Âãø thỉûc hiãûn u cáưu ca ngun tàõc, kãú toạn âån vë phi sỉí dủng cạc thỉåïc âo
hiãûn váût tiãu chøn. Màût khạc phi xem giạ väún l cå såí quan trng âãø phn ạnh vo säø
kãú toạn, cn giạ thë trỉåìng chè sỉí dủng mäüt cạch hản hỉỵu khi cáưn thiãút.
Ngun tàõc ny bäø sung cho ngun tàõc giạ phê. Nọ âi hi cạc säú liãûu ghi säø
phi dỉûa trãn nhỉỵng sỉû kiãûn cọ thãø kiãøm tra âỉåüc.Vç váûy trong trỉåìng håüp ti sn cọ
âỉåüc do biãúu tàûng hồûc trao âäøi trỉûc tiãúp våïi mäüt ti sn khạc, giạ trë ghi säø ca ti sn
cọ âỉåüc cáưn càn cỉï vo giạ trë thỉûc tãú
trãn thë trỉåìng tải thåìi âiãøm phạt sinh.
66
4.2.2.3. Ngun tàõc nháút quạn

Xẹt trãn gọc âäü phỉång phạp tênh giạ, ngun tàõc nháút quạn u cáưu kãú toạn
âån vë phi sỉí dủng thäúng nháút cạc phỉång phạp, cạc chênh sạch tênh toạn giạ trë ca
cạc âäúi tỉåüng giỉỵa cạc k kãú toạn våïi nhau. Vç váûy, ngun tàõc nháút quạn cn häù tråü
cho kãú toạn thỉûc hiãûn täút ngun tàõc ph håüp trong khi tênh giạ.

Trong thỉûc tãú nãúu vç l do no âọ büc phi thay âäøi phỉång phạp, chênh sạch

tênh giạ thç cạc âån vë váùn cọ thãø thay âäøi phỉång phạp, chênh sạch tênh giạ ca mçnh
nhỉng phi nãu r trong pháưn thuút minh bạo cạo ti chênh, âãø ngỉåìi âc bạo cạo ti
chênh cọ thãø nhçn nháûn âạnh giạ chênh xạc vãư tçnh hçnh ti sn cng nhỉ tçnh hçnh hoảt
âäüng ca âån vë.

4.2.2.4. Ngun tàõc tháûn trng
Ngun tàõc tháûn trng xút hiãûn khi âån vë cáưn ỉåïc tênh hồûc phạn âoạn nhỉỵng
váún âãư trong âiãưu kiãûn khäng chàõc chàõn. Ngun tàõc ny u cáưu nh qun l l khi
âỉïng trỉåïc nhiãưu gii phạp phi lỉûa chn thç hy lỉûa chn gii phạp êt nh hỉåíng nháút
âãún väún ch såí hỉỵu.
Váûn dủng vo phỉång phạp tênh giạ, ngun tàõc tháûn trng u cáưu khi tênh giạ
nãúu phỉång phạp no tảo ra thu nháûp nh hån hay giạ trë ti sn thu âỉåüc nh hån s l
phỉång phạp âỉåüc lỉûa chn.Vç nhỉ váûy, viãûc âm bo cho mäüt khon thu nháûp hồûc ti
sn âỉåüc chàõc chàõn hån.
Chàóng hả
n nhỉ khi xạc âënh giạ väún ca lỉåüng hng bạn ra trong k, ta phi
nghé âãún nh hỉåíng ca nọ âäúi våïi låüi nhûn âảt âỉåüc trong k. Giạ väún cng låïn thç
thu nháûp cng nh, cho nãn nãúu cọ nhiãưu phỉång ạn tênh giạ väún ta khäng nãn lỉûa
chn phỉång ạn mang lải låüi nhûn låïn nháút.
4.2.3 Trçnh tỉû tênh giạ

Xút phạt tỉì u cáưu khạch quan âäúi våïi cäng tạc tênh giạ, ta cọ thãø phán chia
trçnh tỉû tênh giạ thnh hai bỉåïc.

4.2.3.1 Bỉåïc 1: Táûp håüp v phán bäø chi phê thỉûc tãú phạt sinh

Trong bỉåïc ny càn cỉï vo cạc chỉïng tỉì håüp l, håüp lãû v håüp phạp, kãú toạn táûp
håüp ton bäü cạc chi phê thỉûc tãú phạt sinh theo tỉìng âäúi tỉåüng táûp håüp chi phê. Cạc
khon chi phê ny cọ thãø liãn quan âãún mäüt hồûc nhiãưu âäúi tỉåüng tênh giạ.


Nhỉỵng chi phê no chè liãn quan âãún mäüt âäúi tỉåüng tênh giạ thç táûp håüp trỉûc tiãúp
cho âäúi tỉåüng âọ, nhỉỵng chi phê no liãn quan âãún nhiãưu âäúi tỉåüng thç sau khi táûp håüp
xong kãú toạn cn phi phán bäø cho tỉìng âäúi tỉåüng theo nhỉỵng tiãu thỉïc håüp l.

Cäng thỉïc phán bäø täøng quạt nhỉ sau:




Chi phê
phán bäø cho
âäúi tỉåüng
i

Täøng chi phê cáưn phán bäø


Täøng säú tiãu thỉïc phán bäø ca
cạc âäúi tỉåüng
Säú tiãu thỉïc
phán bäø ca
âäúi tỉåüng
i
x=
67
4.2.3.2 Bỉåïc 2: Täøng håüp cạc chi phê â táûp håüp âỉåüc cho tỉìng âäúi tỉåüng tênh giạ,
xạc âënh giạ thỉûc tãú âãø ghi säø
Sau khi táûp håüp âỉåüc cạc chi phê thỉûc tãú phạt sinh cho tỉìng âäúi tỉåüng tênh giạ,
kãú toạn tiãún hnh tênh toạn, täøng håüp chi phê v xạc âënh giạ trë ca ti sn hçnh thnh.


Do âàûc âiãøm hçnh thnh ca cạc loải ti sn cọ khạc nhau nãn viãûc xạc âënh chi
phê â chi ra cáúu thnh nãn giạ ca tỉìng âäúi tỉåüng cng khạc nhau. Dỉåïi âáy xin nãu
cạch tênh giạ ca mäüt säú loải âäúi tỉåüng ch úu trong doanh nghiãûp.

4.2.4 Tênh giạ mäüt säú âäúi tỉåüng ch úu
Trong pháưn ny s giåïi thiãûu nhỉỵng nẹt chung nháút vãư näüi dung phỉång phạp
tênh giạ âäúi våïi hai nhọm âäúi tỉåüng ch úu, âọ l : ti sn mua ngoi v ti sn tỉû chãú.

4.2.4.1 Tênh giạ ti sn mua ngoi

Ti sn mua ngoi gäưm cọ: ti sn lỉu âäüng mua ngoi ( nhỉ: ngun váût liãûu,
cäng củ dủng củ, hng họa, bạn thnh pháøm) v ti sn cäú âënh khi váûn dủng trçnh tỉû
tênh giạ vo trỉåìng håüp ny, bỉåïc táûp håüp v phán bäø chi phê thỉåìng âỉåüc kãút håüp
chung våïi bỉåïc täøng håüp chi phê v tênh giạ , nhỉ sau:
* Ti sn cäú âënh mua ngoi
Giạ ghi säø âỉåüc gi l ngun giạ, xạc âënh theo cäng thỉïc:

Ngun giạ = Giạ mua thỉûc tãú + chi phê trỉåïc khi sỉí dủng

Våïi chi phê trỉåïc khi sỉí dủng l cạc chi phê ngoi giạ mua, phạt sinh tỉì khi mua
cho âãún khi bàõt âáưu âỉa vo sỉí dủng, bao gäưm: chi phê váûn chuøn, chi phê bäúc dåí, chi
phê làõp âàût, chảy thỉí
* Ti sn lỉu âäüng mua ngoi
Giạ ghi säø khi mua vãư nháûp kho xạc âënh theo cäng thỉïc:




Trong âọ:


+ Chi phê thu mua bao gäưm: chi phê váûn chuøn, chi phê bäúc dåí, bo qun, lỉu
kho lỉu bi, chi phê bo hiãøm

+ Cạc khon gim giạ hng mua l cạc khon doanh nghiãûp âỉåüc ngỉåìi bạn
gim trỉì vo giạ mua do mua säú nhiãưu ( chiãút kháúu thỉång mải), hng khäng âụng cháút
lỉåüng hồûc máùu m quy âënh
* Lỉu : Âäúi våïi ti sn mua ngoi, giạ mua thüc loải chi phê liãn quan âãún
tỉìng âäúi tỉåüng mua vo, nãn chi phê vãư giạ mua âỉåüc táûp håüp trỉûc tiãúp cho tỉìng âäúi
tỉåüng. Chi phê thu mua phạt sinh cọ thãø liãn quan âãún mäüt hay nhiãưu âäúi tỉåüng mua
vo. Nãúu chi phê thu mua liãn quan âãún tỉìng âäúi tỉåüng mua vo thç cng táûp håüp trỉûc
tiãúp nhỉ chi phê nhỉ chi phê giạ mua. Nãúu chi phê thu mua liãn quan âãún nhiãưu âäúi
tỉåüng mua vo, thç viãûc táûp håüp chi phê ny phi âỉåüc tiãún hnh bàòng cạch tênh toạ
n,
Giạ thỉûc
tãú nháûp


Giạ mua trãn hoạ âån
Chi phê
thu mua
Cạc khon
gim trỉì giạ
mua (nãúu cọ)
=
+
68
phán bäø chi phê cho tỉìng âäúi tỉåüng theo tiãu thỉïc håüp l nhỉ â trçnh by åí bỉåïc 1 ca
trçnh tỉû tênh giạ.

Khi tênh giạ ti sn mua ngoi cáưn chụ âãún thú giạ trë gia tàng. Âäúi våïi cạc

doanh nghiãûp näüp thú theo phỉång phạp kháúu trỉì thç thú giạ trë gia tàng khäng tênh
vo giạ trë ca ti sn mua ngoi, âäúi våïi doanh nghiãûp näüp thú theo phỉång phạp trỉûc
tiãúp thç thú giạ trë gia tàng âỉåüc tênh chung vo giạ trë ca ti sn mua ngoi.
4.2.4.2 Tênh giạ ti sn tỉû chãú
Ti sn tỉû chãú trong doanh nghiãûp bao gäưm: thnh pháøm, bạn thnh pháøm, ti
sn cäú âënh xáy dỉûng måïi , trçnh tỉû tênh giạ biãøu hiãûn nhỉ sau:
* Ti sn cäú âënh xáy dỉûng måïi

Ngun giạ = Giạ thnh thỉûc tãú âỉåüc duût + chi phê trỉåïc khi sỉí dủng

Trong âọ âãø tênh giạ thnh thỉûc tãú âỉåüc duût ca ti sn cäú âënh xáy dỉûng måïi,
cọ thãø ạp dủng tỉång tỉû nhỉ trçnh tỉû tênh giạ thnh thnh pháøm (s trçnh by åí pháưn
tiãúp theo)
* Tênh giạ thnh pháøm

Thnh pháøm l ti sn do doanh nghiãûp tỉû sn xút, chãú tảo ra. Vç váûy khi tênh
giạ cọ nhỉỵng âàûc âiãøm khạc biãût so våïi cạc âäúi tỉåüng ti sn do mua ngoi.
Âãø sn xút, chãú tảo ra sn pháøm, doanh nghiãûp phi b ra chi phê, gi l chi phê
sn xút. Hiãûn nay chi phê sn xút sn pháøm âỉåüc phán thnh ba khon mủc l chi phê
ngun váût liãûu trỉûc tiãúp, chi phê nhán cäng trỉûc tiãúp v chi phê sn xút chung.
Trçnh tỉû tênh giạ thnh sn pháøm cng bao gäưm hai bỉåïc nhỉ trçnh tỉû tênh giạ
täøng quạt trçnh by åí pháưn trỉåïc.

+
Bỉåïc 1: Táûp håüp v phán bäø chi phê sn xút phạt sinh:
Càn cỉï vo näüi dung ca tỉìng khon chi phê sn xút phạt sinh ta táûp håüp theo
ba khon mủc sau:

- Chi phê ngun váût liãûu trỉûc tiãúp l nhỉỵng chi phê vãư ngun váût liãûu dng trỉûc
tiãúp cho sn xút sn pháøm, nhỉ: gäù trong sn pháøm l bn ghãú gäù, såüi trong vi, xi

màng v sàõt thẹp trong kãút cáúu bã täng

- Chi phê nhán cäng trỉûc tiãúp l chi phê vãư lao âäüng trỉûc tiãúp tham gia vo sn
xút sn pháøm bao gäưm tiãưn lỉång v cạc khon trêch theo lỉång m doanh nghiãûp
phi thỉûc hiãûn nhỉ: bo hiãøm x häüi, bo hiãøm y tãú v kinh phê cäng âon .

Trong âọ: Bo hiãøm x häüi chiãúm 15% trãn täøng tiãưn lỉång, Bo hiãøm y tãú
chiãúm 2% trãn täøng tiãưn lỉång v Kinh phê cäng âon chiãúm 2% trãn täøng tiãưn
lỉång.T lãû ny cọ thãø thay âäøi ty thüc vo quy âënh ca cå quan chỉïc nàng cho
tỉìng thåìi k củ thãø.

- Chi phê sn xút chung l cạc chi phê phủc vủ cho sn xút sn pháøm trong
phảm vi phán xỉåíng, nhỉ: tiãưn lỉång ca nhán viãn qun l phán xỉåíng, chi phê váût
liãûu phủc vủ cho cäng tạc qun l phán xỉåíng, chi phê cäng củ dủng củ, chi phê kháúu
hao nh xỉåíng, mạy mọc thiãút bë

69
Thọng thổồỡng chi phờ saớn xuỏỳt chung lión quan õóỳn nhióửu õọỳi tổồỹng tờnh giaù, vỗ
vỏỷy cỏửn phaới phỏn bọứ cho tổỡng õọỳi tổồỹng tờnh giaù tổồng tổỷ nhổ caùch phỏn bọứ trỗnh baỡy
ồớ bổồùc 1 trong phỏửn trỗnh tổỷ tờnh giaù tọứng quaùt.

+ Bổồùc 2:
Tọứng hồỹp chi phờ saớn xuỏỳt õaợ tỏỷp hồỹp theo tổỡng õọỳi tổồỹng, xaùc õởnh
giaù thaỡnh saớn phỏứm hoaỡn thaỡnh theo trỗnh tổỷ sau:
- Tờnh tọứng chi phờ saớn xuỏỳt tỏỷp hồỹp õổồỹc trong kyỡ theo cọng thổùc:




- Tờnh chi phờ saớn xuỏỳt dồớ dang cuọỳi kyỡ chuyóứn sang kyỡ sau

- Tờnh giaù thaỡnh saớn phỏứm hoaỡn thaỡnh theo cọng thổùc:







- Tờnh giaù thaỡnh õồn vở saớn phỏứm hoaỡn thaỡnh:




Hoỷc:







Chuù yù: Chi phờ saớn xuỏỳt dồớ dang cuọỳi kyỡ trổồùc chuyóứn sang coỡn goỹi laỡ saớn phỏứm
saớn xuỏỳt dồớ dang õỏửu kyỡ, chi phờ saớn xuỏỳt dồớ dang cuọỳi kyỡ chuyóứn sang kyỡ sau coỡn goỹi
laỡ chi phờ saớn xuỏỳt dồớ dang cuọỳi kyỡ.
Giaù thaỡnh õồn vở
saớn phỏứm
(trong kyỡ)
Tọứng giaù thaỡnh saớn phỏứm SX hoaỡn thaỡnh (trong kyỡ)

Sọỳ lổồỹng saớn phỏứm hoaỡn thaỡnh (trong kyỡ)

=
Tọứng chi phờ saớn xuỏỳt
tỏỷp hồỹp õổồỹc trong kyỡ

Chi phờ saớn xuỏỳt
dồớ dang cuọỳi kyỡ
trổồùc chuyóứn sang
Chi phờ saớn xuỏỳt
phaùt sinh
trong kyỡ

= +
Tọứng giaù thaỡnh
saớn phỏứm SX hoaỡn
thaỡnh trong kyỡ

Tọứng chi phờ
saớn xuỏỳt tỏỷp hồỹp
õổồ
ỹ
c tron
g
k
y
ỡ
Chi phờ saớn xuỏỳt
dồớ dang cuọỳi kyỡ
chuyóứn sang kyỡ sau
=
-

Tọứng giaù thaỡnh
saớn phỏứm SX hoaỡn
thaỡnh trong kyỡ

Chi phờ SX dồớ dang
cuọỳi kyỡ trổồùc
chuyóứn sang
Chi phờ SX
phaùt sinh
trong kyỡ
Chi phờ SX dồớ dang
cuọỳi kyỡ chuyóứn
sang kyỡ sau
= + -
Giaù thaỡnh õồn vở
saớn phỏứm
(trong kyỡ)
Chi phờ SX dồớ
dang cuọỳi kyỡ
trổồùc chuyóứn sang
Chi phờ SX
phaùt sinh
trong kyỡ
Chi phờ SX dồớ dang
cuọỳi kyỡ chuyóứn
sang kyỡ sau

=
+ -
Sọỳ lổồỹng saớn phỏứm hoaỡn thaỡnh (trong kyỡ)

70
Âãø tênh giạ thnh sn pháøm thỉåìng ngỉåìi ta phi láûp bng ( phiãúu) tênh giạ
thnh theo máùu sau:

Âån vë:
BNG (PHIÃÚU) TÊNH GIẠ THNH


Bäü pháûn sn xút: Sn pháøm: , säú lỉåüng:

Âån vë tênh:


Khon mủc chi phê CPSX dåí
dang â.k
CPSX P.sinh
trong k
CPSX dåí
dang c.k
Täøng giạ
thnh SP
Giạ thnh
â.vë SP
1. CP Ngun váût liãûu TT
- Ng.liãûu, váût liãûu chênh
- Váût liãûu phủ
2. CP nhán cäng TT
- Lỉång,
- BHXH, BHYT, KPCÂ
3. CP sn xút chung

- CP nhán viãn phán xỉåíng
- CP váût liãûu
- CP dủng củ sn xút
- CP kháúu hao TSCÂ
- CP dëch vủ mua ngoi
- CP khạc bàòng tiãưn
Cäüng

4.3. KÃÚ TOẠN CẠC QUẠ TRÇNH KINH DOANH CH ÚU
Sau khi â lm quen våïi cạc phỉång phạp hảch toạn kãú toạn, nhỉ : phỉång phạp
chỉïng tỉì, phỉång phạp ti khon v phỉång phạp tênh giạ, ta cọ thãø váûn dủng cạc
phỉång phạp ny vo viãûc hảch toạn kãú toạn cạc quạ trçnh kinh tãú ch úu ca mäüt
doanh nghiãûp báút k. Trỉåïc hãút ta cáưn âiãøm qua cạc quạ trçnh kinh doanh ch úu ca
cạc doanh nghiãûp.
Cạc doanh nghiãûp hoảt âäüng trãn cạc lénh vỉûc khạc nhau: sn xút, thỉång mải,
dëch vủ, ti chênh- ngán hng Mäùi doanh nghiãûp cọ mäüt säú quạ trçnh kinh doanh ch
úu nháút âënh nhỉ:
* Âäúi våïi doanh nghiãûp sn xút, hoảt âäüng kinh doanh thỉåìng gäưm cọ
ba quạ
trçnh âọ l:
- Mua hng ( mua cạc úu täú âáưu vo- cn gi l cung ỉïng)
- Sn xút sn pháøm ( cn gi l chãú tảo sn pháøm )
- Tiãu thủ sn pháøm (cn gi l bạn hng hồûc lỉu thäng).
71
* Âäúi våïi doanh nghiãûp thỉång mải, thäng thỉåìng hoảt âäüng kinh doanh chè
gäưm cọ hai quạ trçnh ch úu:
- Mua hng ( mua cạc loải hng họa, cạc úu täú cọ thãø bạn ra)
- Bạn hng ( bạn cạc loải hng họa â mua vo)
* Âäúi våïi doanh nghiãûp dëch vủ, hoảt âäüng kinh doanh cng gäưm cọ hai quạ
trçnh ch úu âọ l:

- Mua hng (mua vo mäüt säú úu täú cáưn thiãút cho sn xút dëch vủ)
- Sn xút dëch vủ v cung cáúp dëch vủ cho khạch hng (quạ trçnh sn xút v
tiãu thủ âỉåüc ghẹp chung våïi nhau).
* Âäúi våïi doanh nghiãûp kinh doanh tiãưn tãû ( âiãøn hçnh l cạc ngán hng thỉång
mải) thç quạ trçnh kinh doanh ch ú
u l:
- Quạ trçnh huy âäüng väún
- Cho vay väún.
Phán têch hai quạ trçnh ny ta tháúy thỉûc cháút hoảt âäüng ca cạc doanh nghiãûp
kinh doanh tiãưn tãû cng bao gäưm hai quạ trçnh kinh tãú ch úu âọ l mua quưn sỉí
dủng väún v bạn quưn sỉí dủng väún. Ngoi ra cạc doanh nghiãûp ny cn thỉûc hiãûn quạ
trçnh sn xút v cung cáúp dëch vủ ngán hng cho khạch hng, nhỉ: dëch vủ chuøn
tiãưn, dëch vủ mäi giåïi chỉïng khoạn, dëch vủ tỉ váún âáưu tỉ
Nhçn chung háưu hãút cạc doanh nghiãûp âãưu cọ chung mäüt säú quạ trçnh kinh
doanh ch úu l mua hng v bạn hng, riãng cạc doanh nghiãûp sn xút cn cọ quạ
trçnh sn xút.
Váû
y âãø nàõm âỉåüc cäng tạc hảch toạn cạc quạ trçnh kinh doanh ch úu ca mäüt
doanh nghiãûp báút k, mäüt cạch täøng quạt ta chè cáưn nghiãn cỉïu cạc quạ trçnh kinh
doanh ch úu ca cạc doanh nghiãûp sn xút, vç doanh nghiãûp ny thỉûc hiãûn âáưy â
cạc quạ trçnh kinh doanh ch úu, gäưm: quạ trçnh mua hng, quạ trçnh sn xút v quạ
trçnh bạn hng.
4.3.1 Kãú toạn quạ trçnh mua hng
4.3.1.1. nghéa ca quạ trçnh mua hng
Âáy l quạ trçnh âáưu tiãn trong ton bäü quạ trçnh hoảt âäüng sn xút kinh doanh
ca táút c cạc doanh nghiãûp.
Quạ trçnh mua hng nhàòm âm bo cho hoảt âäüng ca doanh nghiãûp âỉåüc tiãún
hnh thỉåìng xun v liãn tủ
c. Thỉûc cháút nọ chênh l quạ trçnh dỉû trỉỵ úu täú âáưu vo
nhỉ: ngun váût liãûu, bạn thnh pháøm mua ngoi, cäng củ dủng củ, hng hoạ nhàòm

chøn bë cung ỉïng cho quạ trçnh sn xút hồûc lỉu thäng ca cạc doanh nghiãûp.
u cáưu ca quạ trçnh dỉû trỉỵ l phi dỉû trỉỵ mäüt cạch håüp l. Håüp l cọ thãø âỉåüc
hiãøu l vỉìa â, nghéa l nãúu lỉåüng váût tỉ, hng hoạ âỉåüc doanh nghiãûp dỉû trỉỵ quạ êt so
72
vồùi nhu cỏửu sổớ duỷng cho mọỹt chu kyỡ saớn xuỏỳt, lổu thọng thỗ seợ dỏựn õóỳn tỗnh traỷng giaùn
õoaỷn saớn xuỏỳt kinh doanh. Ngổồỹc laỷi nóỳu lổồỹng vỏỷt tổ, haỡng hoaù dổỷ trổợ quaù nhióửu so
vồùi nhu cỏửu sổớ duỷng trong mọỹt chu kyỡ saớn xuỏỳt, lổu thọng thỗ seợ gỏy ra tỗnh traỷng ổù
õoỹng vọỳn, laợng phờ vọỳn. Mỷt khaùc dổỷ trổợ quaù nhióửu so vồùi nhu cỏửu thổỷc tóỳ coỡn dỏựn õóỳn
tỗnh traỷng haỡng dổỷ trổợ bở giaớm chỏỳt lổồỹng, bở laỷc hỏỷu vóử mỏựu maợ vaỡ thọng sọỳ kyợ thuỏỷt.
óứ õaớm baớo cho doanh nghióỷp tióỳn haỡnh saớn xuỏỳt õổồỹc thổồỡng xuyón lión tuỷc
maỡ khọng gỏy ổù õoỹng vọỳn vaỡ chởu caùc aớnh hổồớng tióu cổỷc nóu trón, doanh nghióỷp cỏửn
pha
ới lỏỷp kóỳ hoaỷch dổỷ trổợ mọỹt caùch chờnh xaùc, hồỹp lyù vaỡ linh hoaỷt.
4.3.1.2. Phổồng phaùp kóỳ toaùn quaù trỗnh mua haỡng
a. Taỡi khoaớn sổớ duỷng
Haỷch toaùn quaù trỗnh mua haỡng kóỳ toaùn cỏửn sổớ duỷng caùc taỡi khoaớn trong nhoùm
taỡi khoaớn haỡng tọửn kho vaỡ caùc taỡi khoaớn lión quan õóỳn hoaỷt õọỹng thanh toaùn, bao gọửm:
- Caùc taỡi khoaớn haỡng tọửn kho: taỡi khoaớn Haỡng mua õang õi õổồỡng (151),
taỡi khoaớn Nguyón vỏỷt lióỷu (152), taỡi khoaớn Cọng cuỷ - duỷng cuỷ (153), taỡi khoaớn Haỡng
hoaù (156).
- Caùc taỡi khoaớn Tióửn ( 111, 112, 113), taỡi khoaớn Phaới traớ cho ngổồỡi baùn (331)
- Taỡi khoaớn Thuóỳ giaù trở gia tng õỏửu vaỡo õổồỹc khỏỳ
u trổỡ (133)
Sau õỏy laỡ nọỹi dung, kóỳt cỏỳu cuớa mọỹt sọỳ taỡi khoaớn cồ baớn õổồỹc sổớ duỷng trong
haỷch toaùn quaù trỗnh mua haỡng:
* Taỡi khoaớn Haỡng mua õang õi õổồỡng (151)
Laỡ taỡi khoaớn õổồỹc sổớ duỷng õóứ theo doợi, phaớn aùnh
tỏỳt caớ caùc loaỷi haỡng mua
chổa
vóử õóỳn doanh nghióỷp hoỷc õaợ vóử doanh nghióỷp nhổng chổa hoaỡn thaỡnh thuớ tuỷc nhỏỷp

kho.
Kóỳt cỏỳu cuớa taỡi khoaớn naỡy nhổ sau:
Nồỹ Taỡi khoaớn Haỡng mua õang õi õổồỡng ( 151) Coù









S
ọỳ dổ õỏửu kyỡ: Phaớn aùnh giaù trở thổỷc tóỳ
haỡng mua chổa vóử õóỳn doanh nghióỷp
hoỷc chổa nhỏỷp kho õỏửu kyỡ

P
haùt sinh: Phaớn aùnh giaù trở haỡng mua
õang õi õổồỡng tng lón

S
ọỳ dổ cuọỳi kyỡ: Phaớn aùnh giaù trở thổỷc tóỳ
haỡng mua õang õi õổồỡng cuọỳi kyỡ chổa
vóử õóỳn doanh nghióỷp hoỷc chổa nhỏỷp
kho cuọỳi kyỡ






P
haùt sinh: Phaớn aùnh giaù trở haỡng
mua õang õi õổồỡng vóử õóỳn doan
h
nghióỷp õaợ kióứm nhỏỷn, nhỏỷp kho.