BÀI HAI MƯƠI BỐN
SỰ NÓNG CHẢY VÀ SỰ ĐÔNG ĐẶC
I. MỤC TIÊU
1. Nhận biết và phát biểu được những đặc điểm cơ bản của sự nóng
chảy.
2. Vận dụng được kiến thức trên để giải thích một số hiện tượng đơn
giản.
3. Bước đầu biết khai thác bảng ghi kết quả thí nghiệm, cụ thể là từ
bảng này biết vẽ đường biểu diễn và từ đường biểu diễn biết rút ra những kết
luận cần thiết.
II. CHUẨN BỊ
Giá đỡ.
Kiềng và lưới đốt.
Một cốc đốt, một nhiệt kế, một ống nghiệm và que khuấy.
Đèn cồn.
Băng phiến tán nhỏ.
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
Kiểm tra bài cũ (không)
Bài mới
CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY
HỌC
NỘI DUNG
Hoạt động 1: Tổ chức tình
huống học tập.
Cho học sinh theo dõi mẩu tin ở
phần đầu bài và nêu câu hỏi đặt
vấn đề: Làm sao người ta có thể
đúc được bằng đồng to như vậy.
Làng Ngũ Xã ở Hà Nội, nổi tiếng về
nghề đúc đồng. Năm 1677 các nghệ
nhân của làng này đã đúc thành công
pho tượng Huyền Thiên Trấn Vũ
bằng đồng đen, là một trong những
pho tượng đồng lớn nhất nước ta.
Tượng cao 3.48m, có khối lượng
4000kg, hiện đang được đặt tại đền
Quán Thánh, Hà Nội.
Hoạt động 2: Giới thiệu thí
nghiệm về sự nóng chảy.
I. SỰ NÓNG CHẢY
1. Phân tích kết quả thí nghiệm:
Giáo viên lắp ráp thí nghiệm về
sự nóng chảy của băng phiến trên
bàn giáo viên. Giới thiệu các dụng
cụ thí nghiệm và chức năng của
nó. Chú ý trong thí nghiệm này
người ta không đun nóng trực tiếp
ống nghiệm đựng băng phiến mà
- Dùng đèn cồn đun nước, đến khi
nhiệt độ của nước đạt đến 60
0
C thì cứ
sau 1 phút ghi lại nhiệt độ một lần và
theo dõi thể của băng phiến ta thu
được kết quả như sau:
Thời gian Nhiệt độ Thể
0 60 rắn
nhúng ống nghiệm này trong bình
nước. Bằng cách này toàn bộ
băng phiến trong ống nghiệm sẽ
cùng nóng dần lên.
Trong quá trình thí nghiệm,
người ta theo dõi sự tăng nhiệt độ
của băng phiến theo thời gian,
người ta quan sát thể của băng
phiến, người ta thu được kết quả
thí nghiệm như bảng bên.
Qua bảng ta thấy được thời gian
ban đầu nhiệt độ tăng theo thời
gian, đến khi băng phiến đạt đến
80
0
C thì băng phiến hóa lỏng,
trong suốt thời gian hóa lỏng
nhiệt độ không tăng.
Chú ý: thí nghiệm này chỉ đúng
với các chất rắn kết tinh.
1 63 rắn
2 66 rắn
3 69 rắn
4 72 rắn
5 75 rắn
6 77 rắn
7 79 rắn
8 80 rắn và
lỏng
9 80 rắn và
lỏng
10 80 rắn và
lỏng
11 80 rắn và
lỏng
12 81 lỏng
13 82 lỏng
14 84 lỏng
15 86 lỏng
Hoạt động 3: Phân tích kết quả
Căn cứ vào kết quả thí nghiệm, vẽ
thí nghiệm.
Từ kết quả thí nghiệm trên,
hướng dẫn học sinh vẽ đồ thị biểu
diễn sự thay đổi nhiệt độ của băng
phiến.
Giáo viên hướng dẫn học sinh
xác định từng điểm và nối các
điểm thành đồ thị.
Căn cứ vào đồ thị vẽ được, gợi ý
cho học sinh trả lời các câu hỏi
trong SGK.
đồ thị của quá trình nóng chảy của
băng phiến. Chọn trục nằm ngang
làm trục thời gian, chọn mốc thời
gian là thời điểm băng phiến có nhiệt
độ là 60
0
C, trục đứng là trục nhiệt độ,
chọn mốc nhiệt độ là 60
0
C.
Căn cứ vào bảng kết quả thí nghiệm,
xác định các điểm nhiệt độ ứng với
thời gian đun. Sau đó nối các điểm
xác định được đồ thị về sự nóng chảy
của băng phiến.
Khi được đun nóng nhiệt độ của
băng phiến thay đổi như thế nào.
Đồ thị biểu diễn là đoạn nằm
nghiêng hay nằm ngang?
Nhiệt độ của băng phiến tăng dần
theo thời gian, đồ thị biểu diễn là
đường nằm nghiêng.
Tới nhiệt độ nào thì băng phiến
bắt đầu nóng chảy? Lúc này băng
phiến tồn tại ở những thể nào?
Tới 80
0
C thì băng phiến bắt đầu
nóng chảy. Và băng phiến tồn tại ở
thể rắn và thể lỏng.
Trong suốt thời gian nóng chảy,
nhiệt độ của băng phiến có thay
Trong suốt thời gian nóng chảy,
nhiệt độ của băng phiến không thay
đổi không? Đồ thị nằm nghiêng
hay nằm ngang?
đổi. Đồ thị là một đường nằm ngang
(song song với trục nhiệt độ).
Khi băng phiến đã nóng chảy hết
thì nhiệt độ của băng phiến thay
đổi như thế nào? Đồ thị nằm
nghiêng hay nằm ngang?
Khi đã nóng chảy hết thì nhiệt độ
của băng phiến tăng theo thời gian,
và đồ thị là một đường nằm nghiêng.
Hoạt động 4: Rút ra kết luận 2. Rút ra kết luận:
Chọn từ thích hợp điền vào ô
trống trong câu hỏi C5.
a. Băng phiến nóng chảy ở 80
0
C
nhiệt độ này gọi là nhiệt độ nóng
chảy của băng phiến.
b. Trong suốt thời gian nóng chảy,
nhiệt độ của băng phiến không thay
đổi.
Củng cố:
Trình bày những đặc điểm cơ
bản của quá trình đun nóng và
làm cho băng phiến nóng chảy
hoàn toàn.
Nhiệt độ nóng chảy của chất là
gì?
Học sinh trả lời được các ý sau:
- Khi đun nóng, nhiệt độ của băng
phiến tăng theo thời gian. Khi băng
phiến nóng chảy thì nhiệt độ không
tăng.
- Nhiệt độ mà ở đó chất rắn bắt đầu
nóng chảy.
Dặn dò:
Học bài và làm 24-25.1, 2
CÓ THỂ EM CHƯA BIẾT
Không phải bất cứ chất rắn nào cũng nóng chảy theo quy luật trên,
hiện tượng này chỉ đúng với các chất rắn kết tinh như kim loại, băng phiến,
muối, kim cương không đúng với các chất rắn vô định hình như thủy tinh,
nhựa đường, hắc ín
Long não không phải băng phiến nguyên chất, và nó cũng không phải
chất rắn kết tinh cho nên, trong thí nghiệm này nó không nghiệm đúng kết
quả theo bảng thí nghiệm trong bài.