ThànhThành
phầnphần
cơcơ
bảnbản
củacủa
GV. GV. NguyễnNguyễn Minh Minh HuyHuy
ThànhThành
phầnphần
cơcơ
bảnbản
củacủa
chươngchương trìnhtrình
1Nhập môn lập trình - Nguyễn Minh Huy
NộiNội dungdung
 GiớiGiới thiệuthiệu ngônngôn ngữngữ C.C.
 BiếnBiến, , hằnghằng, , kiểukiểu dữdữ liệuliệu
 LệnhLệnh nhậpnhập, , xuấtxuất, , tínhtính toántoán
2Nhập môn lập trình - Nguyễn Minh Huy
NộiNội dungdung
 GiớiGiới thiệuthiệu ngônngôn ngữngữ C.C.
 BiếnBiến, , hằnghằng, , kiểukiểu dữdữ liệuliệu
 LệnhLệnh nhậpnhập, , xuấtxuất, , tínhtính toántoán
3Nhập môn lập trình - Nguyễn Minh Huy
GiớiGiới thiệuthiệu ngônngôn ngữngữ CC
 LịchLịch sửsử phátphát triểntriển::

NămNăm rara đờiđời??
TácTác
giảgiả
??


TácTác
giảgiả
??
 TiềnTiền thânthân??
 HậuHậu duệduệ??
 ĐặcĐặc điểmđiểm??
 SáchSách thamtham khảokhảo??
Dennis Ritchie, Brian Kernighan, 1973
4Nhập môn lập trình - Nguyễn Minh Huy
K&R C, 1978
GiớiGiới thiệuthiệu ngônngôn ngữngữ CC
 CấuCấu trúctrúc chươngchương trìnhtrình C:C:
Chương trình Các phần của chương trình
#include
<
stdio.h
>
1.
Phần
khai
báo
thư
viện
.
#include
<
stdio.h
>
#include <math.h>
1.

Phần
khai
báo
thư
viện
.
int a, b, c;
void nhap();
2. Phần khai báo biến
và hàm dùng chung.
void main()
{
3. Phần chương trình chính.
5Nhập môn lập trình - Nguyễn Minh Huy
{
}
void nhap()
{
}
4. Phần cài đặt các hàm dùng chung.
GiớiGiới thiệuthiệu ngônngôn ngữngữ CC
 CácCác kýký tựtự sửsử dụngdụng trongtrong chươngchương trìnhtrình C:C:
Bảng chữ cái Latin A  Z, a  z
Bộ chữ số thập phân 0  9
Phép toán số học +, -, *, /, %, =, (, )
Phép toán so sánh >, <, >=, <=, ==, !=
Phép toán logic !, &&, ||
Phép toán trên bit &, |, >>, <<
Ký tự đặc biệt #, {, }, ;, ., ->, :
Dấu

gạch
dưới
,
khoảng
trắng
_, ‘ ‘
6Nhập môn lập trình - Nguyễn Minh Huy
Dấu
gạch
dưới
,
khoảng
trắng
_, ‘ ‘
GiớiGiới thiệuthiệu ngônngôn ngữngữ CC
 CâuCâu lệnhlệnh vàvà khốikhối lệnhlệnh::

CâuCâu lệnhlệnh::

ChỉChỉ
thịthị
rara
lệnhlệnh

void void mainmain()()
{{
;;

ChỉChỉ
thịthị

rara
lệnhlệnh

 YêuYêu cầucầu máymáy tínhtính thựcthực hiệnhiện
 KếtKết thúcthúc bằngbằng dấudấu chấmchấm phẩyphẩy ;.;.
 TrìnhTrình biênbiên dịchdịch bỏbỏ qua qua dấudấu cáchcách
vàvà xuốngxuống dòngdòng chenchen ngangngang
 KhốiKhối lệnhlệnh::

GồmGồm
nhiềunhiều
câucâu
lệnhlệnh
liênliên
tiếptiếp
nhaunhau

intint a, b, ca, b, c
;;
a = 100a = 100;;
b = b =
a / a /
22;;
{{
b = b + 5;b = b + 5;

GồmGồm
nhiềunhiều
câucâu
lệnhlệnh

liênliên
tiếptiếp
nhaunhau

 BaoBao giữagiữa dấudấu ngoặcngoặc { }.{ }.
 CâuCâu lệnhlệnh phứcphức hợphợp
 HàmHàm main main làlà khốikhối lệnhlệnh khổngkhổng lồlồ
7Nhập môn lập trình - Nguyễn Minh Huy
b = b + 5;b = b + 5;
c = a * b;c = a * b;
}}
printfprintf(“%d”, a, b)(“%d”, a, b);;
}}
GiớiGiới thiệuthiệu ngônngôn ngữngữ CC
 CâuCâu chúchú thíchthích::

GhiGhi chúchú, , giảigiải thíchthích chươngchương trìnhtrình
TrìnhTrình
biênbiên
dịchdịch
bỏbỏ
qua qua
khikhi
dịchdịch

/* /* ChươngChương trìnhtrình tínhtính
cườngcường độđộ dòngdòng điệnđiện

TrìnhTrình
biênbiên

dịchdịch
bỏbỏ
qua qua
khikhi
dịchdịch

 LàmLàm rõrõ nghĩanghĩa chươngchương trìnhtrình
 KhôngKhông ảnhảnh hưởnghưởng tínhtính toántoán
 BaoBao giữagiữa dấudấu /* /* vàvà */ (*/ (trongtrong C).C).
 BắtBắt đầuđầu bằngbằng dấudấu // (// (trongtrong C++).C++).
*/*/
void main()void main()
{{
intint U, I, R;U, I, R;
// // TínhTính CĐDĐCĐDĐ
I = U / R;I = U / R;
}}
8Nhập môn lập trình - Nguyễn Minh Huy
NộiNội dungdung
 GiớiGiới thiệuthiệu ngônngôn ngữngữ C.C.
 BiếnBiến, , hằnghằng, , kiểukiểu dữdữ liệuliệu
 LệnhLệnh nhậpnhập, , xuấtxuất, , tínhtính toántoán
9Nhập môn lập trình - Nguyễn Minh Huy
BiếnBiến, , hằnghằng, , kiểukiểu dữdữ liệuliệu
 BiếnBiến vàvà hằnghằng::

NhữngNhững đơnđơn vịvị chứachứa giágiá trịtrị
DùngDùng
đểđể
nhậpnhập

, ,
xuấtxuất
, ,
tínhtính
toántoán


DùngDùng
đểđể
nhậpnhập
, ,
xuấtxuất
, ,
tínhtính
toántoán

 BiếnBiến: : giágiá trịtrị cócó thểthể thaythay đổiđổi
 HằngHằng: : giágiá trịtrị khôngkhông đổiđổi
Nhập N
S = 1
N > 1
S = S * N
đúng
sai
10Nhập môn lập trình - Nguyễn Minh Huy
N = N - 1
Xuất S
BiếnBiến, , hằnghằng, , kiểukiểu dữdữ liệuliệu
 KhaiKhai báobáo biếnbiến vàvà hằnghằng::


ĐặtĐặt têntên chocho biếnbiến vàvà hằnghằng
PhảiPhải
khaikhai
báobáo
tấttất
cảcả
biếnbiến
trướctrước
khikhi
dùngdùng
!!

PhảiPhải
khaikhai
báobáo
tấttất
cảcả
biếnbiến
trướctrước
khikhi
dùngdùng
!!
 CâuCâu lệnhlệnh khaikhai báobáo biếnbiến trongtrong C:C:
<<kiểukiểu dữdữ liệuliệu> <> <têntên biếnbiến>;>;
intint a, b, a, b, tuoituoi;;
float x, y, float x, y, diemTBdiemTB;;
 CâuCâu lệnhlệnh khaikhai báobáo hằnghằng trongtrong C:C:
constconst <<kiểukiểu dữdữ liệuliệu> <> <têntên hằnghằng> = <> = <giágiá trịtrị>;>;
#define#define <<têntên hằnghằng> <> <giágiá trịtrị>>
const float PI = 3.14;const float PI = 3.14;

#define NAM_HIEN_TAI #define NAM_HIEN_TAI 20112011
11Nhập môn lập trình - Nguyễn Minh Huy
BiếnBiến, , hằnghằng, , kiểukiểu dữdữ liệuliệu
 QuyQuy tắctắc đặtđặt têntên biếnbiến vàvà hằnghằng trongtrong C:C:

CácCác kýký tựtự đượcđược phépphép sửsử dụngdụng::

A A

Z, a Z, a

z, 0 z, 0

9.9.

A A

Z, a Z, a

z, 0 z, 0

9.9.
 DấuDấu gạchgạch dướidưới ‘_’.‘_’.
 KýKý tựtự đầuđầu tiêntiên khôngkhông đượcđược làlà sốsố!!
 KhôngKhông đượcđược trùngtrùng cáccác từtừ khóakhóa::
 while, if, new, delete, while, if, new, delete, gotogoto, , intint, float, namespace, return, , float, namespace, return, 
 NênNên đặtđặt têntên cócó nghĩanghĩa!!
intint aa, , bb;; // // TênTên hợphợp lệlệ, , khôngkhông cócó nghĩanghĩa
float float diem1diem1, , diem2diem2;; // // TênTên hợphợp lệlệ, , cócó nghĩanghĩa
char char _ky_tu123_ky_tu123;; // // TênTên hợphợp lệlệ, , cócó nghĩanghĩa

intint 123so123so, , newnew;; // // TênTên KHÔNG KHÔNG hợphợp lệlệ
12Nhập môn lập trình - Nguyễn Minh Huy
BiếnBiến, , hằnghằng, , kiểukiểu dữdữ liệuliệu
 KiểuKiểu dữdữ liệuliệu::

ĐiềuĐiều gìgì xảyxảy rara trongtrong máymáy khikhi khaikhai báobáo biếnbiến vàvà hằnghằng??

MộtMột
vùngvùng
nhớnhớ
đượcđược
cấpcấp
phátphát
vàvà
đặtđặt
têntên


MộtMột
vùngvùng
nhớnhớ
đượcđược
cấpcấp
phátphát
vàvà
đặtđặt
têntên

intint a; a;
 VùngVùng nhớnhớ a:a:

charchar kytukytu;;
 VùngVùng nhớnhớ kytukytu::

KíchKích
thướcthước
vùngvùng
nhớnhớ
??
0010 1101 1010 0111
0010 1101
Bộ nhớ máy tính

KíchKích
thướcthước
vùngvùng
nhớnhớ
??
 GiáGiá trịtrị chứachứa trongtrong vùngvùng nhớnhớ??
 Do Do kiểukiểu dữdữ liệuliệu quyếtquyết địnhđịnh
13Nhập môn lập trình - Nguyễn Minh Huy
BiếnBiến, , hằnghằng, , kiểukiểu dữdữ liệuliệu
 CácCác kiểukiểu dữdữ liệuliệu cơcơ sởsở trongtrong C:C:
Kiểu dữ liệu Ý nghĩa Kích thước Miền giá trị
int
Số
nguyên
đơn
4 bytes
-
2147483648 2147483647

int
unsigned int
Số
nguyên
đơn
4 bytes
-
2147483648 2147483647
0 4,294,967,295
long
unsigned long
Số nguyên kép 8 bytes
–9,223,372,036,854,775,808
9,223,372,036,854,775,807
0 18,446,744,073,709,551,615
short
unsigned short
Số nguyên ngắn 2 bytes -32768 32767
float Số thực chính xác đơn 4 bytes 3.4E +- 10
38
(7
chữ
số
thập
phân
)
14Nhập môn lập trình - Nguyễn Minh Huy
(7
chữ
số

thập
phân
)
double Số thực chính xác kép 8 bytes 1.7E +- 10
308
(15 chữ số thập phân)
char Ký tự 1 byte -128 127
bool Logic 1 byte true, false
NộiNội dungdung
 GiớiGiới thiệuthiệu ngônngôn ngữngữ C.C.
 BiếnBiến, , hằnghằng, , kiểukiểu dữdữ liệuliệu
 LệnhLệnh nhậpnhập, , xuấtxuất, , tínhtính toántoán
15Nhập môn lập trình - Nguyễn Minh Huy
LậpLập nhậpnhập, , xuấtxuất, , tínhtính toántoán
 LệnhLệnh nhậpnhập trongtrong C:C:

ThưThư việnviện: : ##includeinclude <<stdio.hstdio.h> (> (ststananddard ard iinput/nput/ooutpututput).).
CúCú
pháppháp
::

CúCú
pháppháp
::
 scanfscanf(“<(“<ĐịnhĐịnh dạngdạng kkiểuiểu>”[, &bien1, &bien2, ]);>”[, &bien1, &bien2, ]);
 ĐĐịnhịnh dạngdạng kiểukiểu::
 XXácác địnhđịnh kiểukiểu dữdữ liệuliệu chocho biếnbiến cầncần nhậpnhập
Định dạng kiểu Ý nghĩa
%
d,

%
ld
Số
nguyên
có
dấu
:
int
, long, short
16Nhập môn lập trình - Nguyễn Minh Huy
%
d,
%
ld
Số
nguyên
có
dấu
:
int
, long, short
%f, %lf Số thực: float, double
%u Số nguyên không dấu: unsigned int/long/short
%c Ký tự: char
%s Chuỗi ký tự: char [ ], char *
LệnhLệnh nhậpnhập, , xuấtxuất, , tínhtính toántoán
 LệnhLệnh nhậpnhập trongtrong C:C:
#include#include <<stdio.hstdio.h>>
void void mainmain()()
{{

intint a, b, c;a, b, c;
float diem;float diem;
char char kytukytu;;
char ten[30];char ten[30];
scanfscanf(“%d”, &a);(“%d”, &a); // // NhậpNhập sốsố nguyênnguyên a.a.
scanfscanf
(“%d %d”, &b, &c);(“%d %d”, &b, &c);
// //
NhậpNhập
2 2
sốsố
nguyênnguyên
b, c.b, c.
scanfscanf
(“%d %d”, &b, &c);(“%d %d”, &b, &c);
// //
NhậpNhập
2 2
sốsố
nguyênnguyên
b, c.b, c.
scanfscanf(“%f”, &diem);(“%f”, &diem); // // NhậpNhập sốsố thựcthực diem.diem.
scanfscanf(“%c”, &(“%c”, &kytukytu);); // // NhậpNhập kýký tựtự. .
scanfscanf(“%s”, &ten);(“%s”, &ten); // // NhậpNhập têntên
}}
17Nhập môn lập trình - Nguyễn Minh Huy
LệnhLệnh nhậpnhập, , xuấtxuất, , tínhtính toántoán
 LệnhLệnh xuấtxuất trongtrong C:C:

ThưThư việnviện: : #include#include <<stdio.hstdio.h> (> (ststananddard ard iinput/nput/ooutput)utput)

CúCú
pháppháp
::

CúCú
pháppháp
::
 printfprintf(“<(“<ĐịnhĐịnh dạngdạng xuấtxuất>”[, >”[, biếnbiến 1, 1, biếnbiến 2, ]);2, ]);
 ĐĐịnhịnh dạngdạng xuấtxuất::
 CáchCách trìnhtrình bàybày thôngthông tin tin cầncần xuấtxuất
 BaoBao gồmgồm::
 ChuỗiChuỗi kýký tựtự cầncần xuấtxuất

ĐịnhĐịnh
dạngdạng
kiểukiểu
: :
xácxác
địnhđịnh
kiểukiểu
dữdữ
liệuliệu
chocho
biếnbiến
cầncần
xuấtxuất


ĐịnhĐịnh
dạngdạng

kiểukiểu
: :
xácxác
địnhđịnh
kiểukiểu
dữdữ
liệuliệu
chocho
biếnbiến
cầncần
xuấtxuất

 KýKý tựtự điềuđiều khiểnkhiển
18Nhập môn lập trình - Nguyễn Minh Huy
LệnhLệnh nhậpnhập, , xuấtxuất, , tínhtính toántoán
 LệnhLệnh xuấtxuất trongtrong C:C:

KýKý tựtự điềuđiều khiểnkhiển::

XuấtXuất
rara
mànmàn
hìnhhình
cáccác
kýký
tựtự
đặcđặc
biệtbiệt



XuấtXuất
rara
mànmàn
hìnhhình
cáccác
kýký
tựtự
đặcđặc
biệtbiệt

Ký tự điều khiển Ý nghĩa
\a Tiếng chuông
\b Lùi một bước
\n Xuống dòng
\t Ký tự tab
19Nhập môn lập trình - Nguyễn Minh Huy
\\ Dấu ‘\’
\” Dấu nháy kép ‘“’
LệnhLệnh nhậpnhập, , xuấtxuất, , tínhtính toántoán
 LệnhLệnh xuấtxuất trongtrong C:C:

ĐịnhĐịnh dạngdạng sốsố nguyênnguyên: %: %nndd
intint
a = 123;a = 123;
intint
a = 123;a = 123;
printfprintf(“(“GiaGia tri a = %d”, a);tri a = %d”, a); // // XuấtXuất GiaGia tri a = tri a =
printfprintf(“(“GiaGia tri a = %5d”, a);tri a = %5d”, a); // // XuấtXuất GiaGia tri a = tri a =
 ĐịnhĐịnh dạngdạng sốsố thựcthực: %: %n.kn.kdd
float x = 15.62;float x = 15.62;

printfprintf(“(“GiaGia tri x = %f”, x);tri x = %f”, x); // // XuấtXuất GiaGia trịtrị x =x =
printfprintf
(“(“
GiaGia
tri x = %7.3f”, x);tri x = %7.3f”, x);
// //
XuấtXuất
GiaGia
tri x =tri x =
1 2 3
1 2 3
1
5
.
6
2
0
1 5 . 6 2
printfprintf
(“(“
GiaGia
tri x = %7.3f”, x);tri x = %7.3f”, x);
// //
XuấtXuất
GiaGia
tri x =tri x =
20Nhập môn lập trình - Nguyễn Minh Huy
1
5
.

6
2
0
LệnhLệnh nhậpnhập, , xuấtxuất, , tínhtính toántoán
 LệnhLệnh xuấtxuất trongtrong C:C:
#include#include <<stdio.hstdio.h>>
void void mainmain()()
{{
intint a = 5;a = 5;
char *ten = “Minh”;char *ten = “Minh”;
printfprintf(“Hello World”);(“Hello World”); // // XuấtXuất Hello WorldHello World
printfprintf(“Hello “);(“Hello “); // // XuấtXuất HelloHello
printfprintf(“World”);(“World”); // // XuấtXuất World World tiếptiếp theotheo
printfprintf
(“Hello(“Hello
\\
nWorldnWorld
“);“);
// //
XuấtXuất
Hello Hello
xuốngxuống
dòngdòng
WorldWorld
printfprintf
(“Hello(“Hello
\\
nWorldnWorld
“);“);
// //

XuấtXuất
Hello Hello
xuốngxuống
dòngdòng
WorldWorld
printfprintf(“(“GiaGia tri a = %d”, a);tri a = %d”, a); // // XuấtXuất GiáGiá trịtrị a = 5a = 5
printfprintf(“Ten hoc (“Ten hoc sinhsinh la %s”, ten);la %s”, ten); // // XuấtXuất Ten hoc Ten hoc sinhsinh la Minhla Minh
}}
21Nhập môn lập trình - Nguyễn Minh Huy
LệnhLệnh nhậpnhập, , xuấtxuất, , tínhtính toántoán
 CácCác lệnhlệnh tínhtính toántoán trongtrong C:C:

ThưThư việnviện: : #include#include <<math.hmath.h>>
Hàm tính toán Ý nghĩa Ví dụ
sin, cos, tan, atan Hàm lượng giác float x = sin(30 * 3.14 / 180);
log, log10, exp Hàm logarithm float y = log(exp(5.0));
sqrt Hàm lấy căn float z = sqrt(2.0);
pow Hàm tính lũy thừa float a = pow(2.0, 5);
ceil, floor Hàm làm tròn float b = ceil(2.4);
22Nhập môn lập trình - Nguyễn Minh Huy
abs, fabs Hàm lấy trị tuyệt đối float c = fabs(a);

TómTóm tắttắt
 GiớiGiới thiệuthiệu ngônngôn ngữngữ CC::

Kernighan & Ritchie, 1973.Kernighan & Ritchie, 1973.
PhânPhân
biệtbiệt
hoahoa
thườngthường



PhânPhân
biệtbiệt
hoahoa
thườngthường

 CâuCâu lệnhlệnh: : chỉchỉ thịthị rara lệnhlệnh, , kếtkết thúcthúc bằngbằng ;.;.
 KhốiKhối lệnhlệnh: : câucâu lệnhlệnh phứcphức, , baobao giữagiữa { }.{ }.
 BiếnBiến, , hằnghằng, , kiểukiểu dữdữ liệuliệu::

BiếnBiến, , hằnghằng: : đơnđơn vịvị chứachứa giágiá trịtrị trongtrong chươngchương trìnhtrình
KhaiKhai
báobáo
biếnbiến
, ,
hằnghằng
::

KhaiKhai
báobáo
biếnbiến
, ,
hằnghằng
::
 ĐĐặtặt têntên chocho biếnbiến, , hằnghằng
 BiếnBiến: <: <kiểukiểu dữdữ liệuliệu> <> <têntên biếnbiến>;>;
 HằngHằng: #define <: #define <têntên hằnghằng> <> <giágiá trịtrị>>
const <const <kiểukiểu dữdữ liệuliệu> <> <têntên hằnghằng> = <> = <giágiá trịtrị>;>;
23Nhập môn lập trình - Nguyễn Minh Huy

TómTóm tắttắt
 LệnhLệnh nhậpnhập, , xuấtxuất::

ThưThư việnviện: #include <: #include <stdio.hstdio.h>>
scanfscanf
(“<(“<
địnhđịnh
dạngdạng
kiểukiểu
>”[, &>”[, &
biếnbiến
1, &1, &
biếnbiến
2, ]);2, ]);

scanfscanf
(“<(“<
địnhđịnh
dạngdạng
kiểukiểu
>”[, &>”[, &
biếnbiến
1, &1, &
biếnbiến
2, ]);2, ]);
 printfprintf(“<(“<địnhđịnh dạngdạng xuấtxuất>”[, >”[, biếnbiến 1, 1, biếnbiến 2, ]);2, ]);
 LệnhLệnh tínhtính toántoán::

ThưThư việnviện: #include <: #include <math.hmath.h>>
 CácCác hàmhàm tínhtính toántoán::

sin, sin,
coscos
, tan, , tan,
atanatan


sin, sin,
coscos
, tan, , tan,
atanatan

 log, log10, exp.log, log10, exp.
 sqrtsqrt, , powpow
 ceil, floor, abs.ceil, floor, abs.
24Nhập môn lập trình - Nguyễn Minh Huy
BàiBài tậptập
 BàiBài tậptập 3.1:3.1:
ViếtViết chươngchương trìnhtrình C C chocho phépphép::

NhậpNhập
vàovào
têntên
vàvà
nămnăm
sinhsinh
củacủa
mộtmột
ngườingười



NhậpNhập
vàovào
têntên
vàvà
nămnăm
sinhsinh
củacủa
mộtmột
ngườingười

TínhTính tuổituổi chocho ngườingười đóđó vàvà xuấtxuất kếtkết quảquả nhưnhư sausau::
“Chao ban “Chao ban <ten><ten>, , namnam nay ban nay ban <<tuoituoi>> tuoituoi”.”.
GhiGhi chúchú::
<ten>: <ten>: têntên nhậpnhập vàovào
<<tuoituoi>: >: tuổituổi tínhtính đượcđược
25Nhập môn lập trình - Nguyễn Minh Huy