Nên hiểu kỹ hơn: Chụp CT để làm gì?
Cũng như mọi phương tiện khác, chụp CT Scanner
không phải cây đũa thần cho tất cả các bệnh, nó chỉ
thực sự cần thiết khi bệnh nhân biết sử dụng đúng và
khi thầy thuốc chỉ định đúng.
Hiện nay, đến bệnh viện chúng ta đã khá quen với với một
y lệnh "cho đi chụp CT (xiti)", nhưng để thực sự hiểu được
ứng dụng kỹ thuât này sao cho đúng cũng cần biêt đôi điều
cơ bản.
Nguyên văn tiếng Anh kỹ thuật chụp này là CT Scanner, có
nghĩa là kỹ thuật chụp quét định khu vi tính hoá. Nói một
cách dễ hiểu hơn, đây là kỹ thuật dùng nhiều tia X quang
quét lên một khu vực của cơ thể theo lát cắt ngang phối hợp
với xử lý bằng máy vi tính để được một hình ảnh 2 chiều
hoặc 3 chiều bộ phận cần chụp.
So với kỹ thuật chụp X quang trước đây, CT Scanner là
một thành tựu vượt bậc trong chẩn đoán hình ảnh giúp ích
đắc lực cho thầy thuốc trong chẩn đoán, tiên lượng bệnh và
do đó mang lại lợi ích không cần bàn cãi cho người bệnh.
Ngành y tế nước ta đã mau chóng đầu tư trang bị máy và
đào tạo nhân lực đủ trình độ để đáp ứng đòi hỏi nâng cao
chất lượng chẩn đoán.
CT Scanner có những ứng dụng tiện ích sau: phát hiện khối
u, dị dạng mạch máu não, khối máu tụ giập não, chảy máu,
thiếu máu, phù não… trong chuyên khoa thần kinh sọ não.
Cũng có thể phát hiện khối u, dị dạng, phồng lóc động
mạch trong lồng ngực. Tương tự như vậy, chụp cắt lớp
vùng bụng dễ dàng phát hiện những khối u, ổ ápxe, những
hình ảnh bệnh lý khác trong ổ bụng hay trong khung chậu.
Để làm rõ hơn hình ảnh của một khối bất thường, có thể
dùng phối hợp thuốc cản quang theo đường tiêu hoá hay
đường tĩnh mạch. Hiện nay, khó có thể hình dung, những
bệnh nhân bị u não, bị chấn thương sọ não hay bị ung thư
phổi mà lại thiếu phim CT Scanner để chẩn đoán và duyệt
mổ.
Từ vị trí chỉ là một chuyên khoa cận lâm sang tiến lên vai
trò chẩn đoán hình ảnh, các kỹ thuật điện quang đã góp
phần quan trọng giúp thầy thuốc không chỉ đoán bệnh
chính xác mà còn đánh giá được mức độ nặng nhẹ, tiến
triển của bệnh để chủ động tìm ra cách chữa tốt nhất.
Nhưng kỹ thuật này cũng có những hạn chế mà ta cần biết
để lựa chọn giải pháp thích hợp. Trước hết, nó chỉ cho ta
hình ảnh theo những lát cắt ngang song song với nhau nên
khi có những tổn thương nằm lọt giữa hai lát cắt sẽ không
nhìn thấy.
Hoặc những lúc cần nhìn theo chiều dọc của cơ thể, ví dụ
như hình ảnh cơ, xương, khớp, đường đi của mạch máu
thần kinh hay ảnh dọc của sọ não… thì CT Scanner không
làm được (lúc này phải cần đến một kỹ thuật khác là chụp
cộng hưởng từ MRI).
Một điều rất đáng quan tâm là khi chụp cắt lớp, người bệnh
phải chịu một lượng tia X quang nhiều gấp hàng chục lần
chụp thông thường, rất có hại đến sức khoẻ, đặc biệt là đối
với sản phụ và trẻ em. Vì vậy, cũng như mọi phương tiện
khác chụp CT Scanner không phải cây đũa thần cho tất cả
các bệnh, nó chỉ thực sự cần thiết khi bệnh nhân biết sử
dụng đúng dịch vụ y tế và khi thầy thuốc chỉ định đúng.
Có thể nói không quá là hiện nay, không ít thầy thuốc đã
quá rộng rãi khi chỉ định chụp cắt lớp nếu không muốn nói
là lạm dụng kỹ thuật này; làm dễ cho mình nhưng lại làm
khó cho bệnh nhân tạo nên thói quen ỷ lại kỹ thuật cao đắt
tiền mà lười hỏi bệnh, thăm khám người bệnh ân cần và cẩn
thận.
Nhưng cũng cần nói cho công bằng, ngay người bệnh bây
giờ lại có tâm lý sính kỹ thuật cao siêu, nghe nói xiti thì đi
khám bệnh cũng đòi được CT, cứ nghĩ rằng CT Scanner là
kính chiếu yêu thấy được tất cả lục phủ ngũ tạng phát hiện
tất cả các thứ bệnh; bác sĩ không cho chụp thì không an
tâm, hay là có tiêu cực, hay là trình độ kém…
Ta đã biết một ít về CT Scanner, hãy hỏi thêm thầy thuốc
để được tư vấn sao cho có lựa chọn thích hợp nhất khi đi
khám chữa bệnh.