1Bộ môn Tài Chính Doanh
Nghiệp
Ch¬ng 2
Ch¬ng 2


NH NG V N Đ C B N V Ữ Ấ Ề Ơ Ả Ề
NH NG V N Đ C B N V Ữ Ấ Ề Ơ Ả Ề
TÀI CHÍNH
TÀI CHÍNH
2Bộ môn Tài Chính Doanh
Nghiệp


NỘI DUNG CHƯƠNG HỌC
NỘI DUNG CHƯƠNG HỌC
2.1 Quá trình ra đời và phát triển của tài chính
2.1 Quá trình ra đời và phát triển của tài chính
2.2 Bản chất của tài chính
2.2 Bản chất của tài chính
2.3 Chức năng của tài chính
2.3 Chức năng của tài chính
2.4 Hệ thống tài chính
2.4 Hệ thống tài chính
Bộ môn Tài Chính Doanh Nghiệp
3
2.1 Quá trình ra đời và phát triển của tài chính
2.1 Quá trình ra đời và phát triển của tài chính
2.1.1 Tiền đề khách quan dẫn đến sự ra đời và phát triển
2.1.1 Tiền đề khách quan dẫn đến sự ra đời và phát triển
của tài chính

của tài chính



Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt hµng
Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt hµng
hãa tiÒn tÖ
hãa tiÒn tÖ



Sù ra ®êi cña Nhµ níc
Sù ra ®êi cña Nhµ níc
4Bộ môn Tài Chính Doanh
Nghiệp
2.1.2 Đặc trưng cơ bản của tài chính qua các thời kỳ
2.1.2 Đặc trưng cơ bản của tài chính qua các thời kỳ

Giai đoạn trước chủ nghĩa tư bản
Giai đoạn trước chủ nghĩa tư bản
-
Các quan hệ TC phần lớn được thực hiện dưới hình thái hiện
Các quan hệ TC phần lớn được thực hiện dưới hình thái hiện
vật trực tiếp
vật trực tiếp
-
Các quan hệ TC thời kỳ này không mang tính thống nhất trong
Các quan hệ TC thời kỳ này không mang tính thống nhất trong
toàn bộ nền kinh tế quốc dân và phụ thuộc vào chủ quan của
toàn bộ nền kinh tế quốc dân và phụ thuộc vào chủ quan của

người đứng đầu Nhà nước
người đứng đầu Nhà nước
- Các quan hệ tài chính giữa những người sản xuất trong xã hội
- Các quan hệ tài chính giữa những người sản xuất trong xã hội
cũng chưa phát triển, chủ yếu mang mục đích phi sản xuất
cũng chưa phát triển, chủ yếu mang mục đích phi sản xuất
- Tài chính l
- Tài chính l
úc
úc
này là công cụ đàn áp, bóc lột người lao động
này là công cụ đàn áp, bóc lột người lao động
5Bộ môn Tài Chính Doanh
Nghiệp
2.1.2 Đặc trưng cơ bản của tài chính qua các thời kỳ
2.1.2 Đặc trưng cơ bản của tài chính qua các thời kỳ

Giai đoạn từ chủ nghĩa tư bản đến nay
Giai đoạn từ chủ nghĩa tư bản đến nay
-
-
Các quan hệ tài chính được thực hiện dưới hình thái giá trị là
Các quan hệ tài chính được thực hiện dưới hình thái giá trị là
chủ yếu.
chủ yếu.
- Quá trình phân phối và sử dụng các nguồn lực của nhà nước
- Quá trình phân phối và sử dụng các nguồn lực của nhà nước
được dựa trên những nguyên tắc, luật lệ nhất định và đảm bảo
được dựa trên những nguyên tắc, luật lệ nhất định và đảm bảo
tính thống nhất trong toàn bộ nền kinh tế quốc dân.

tính thống nhất trong toàn bộ nền kinh tế quốc dân.
- Các quan hệ tài chính giữa các chủ thể trong xã hội ngày
- Các quan hệ tài chính giữa các chủ thể trong xã hội ngày
càng phát triển mạnh mẽ làm cho quan hệ tài chính mang tính
càng phát triển mạnh mẽ làm cho quan hệ tài chính mang tính
chất sản xuất.
chất sản xuất.
- Tài chính là công cụ để nhà nước quản lý, điều tiết vĩ mô nền
- Tài chính là công cụ để nhà nước quản lý, điều tiết vĩ mô nền
kinh tế.
kinh tế.
6Bộ môn Tài Chính Doanh
Nghiệp
2.1.3 Khái niệm tài chính
2.1.3 Khái niệm tài chính

Quan
Quan


điểm 1
điểm 1
:
:
TC là tiền tệ, là các quỹ tiền tệ
TC là tiền tệ, là các quỹ tiền tệ

Quan điểm 2
Quan điểm 2
:

:
TC là hệ thống các văn bản pháp luật về tài
TC là hệ thống các văn bản pháp luật về tài
chính
chính

Quan điểm 3
Quan điểm 3
(Khái niệm):
(Khái niệm):
Tài chính là hệ thống các quan hệ kinh tế phát sinh trong
Tài chính là hệ thống các quan hệ kinh tế phát sinh trong
quá trình phân phối tổng sản phẩm quốc dân và của cải xã
quá trình phân phối tổng sản phẩm quốc dân và của cải xã
hội dưới hình thái giá trị thông qua việc hình thành và sử
hội dưới hình thái giá trị thông qua việc hình thành và sử
dụng các quỹ tiền tệ nhằm đáp ứng các lợi ích của các chủ
dụng các quỹ tiền tệ nhằm đáp ứng các lợi ích của các chủ
thể trong xã hội.
thể trong xã hội.
Bộ môn Tài Chính Doanh Nghiệp
7
2.2 Bản chất của tài chính
2.2 Bản chất của tài chính
2.2.1 Nội dung và đặc trưng của các quan hệ tài chính
2.2.1 Nội dung và đặc trưng của các quan hệ tài chính

N
N
ộ

ộ
i dung của các quan hệ tài chính
i dung của các quan hệ tài chính

Các quan hệ tài chính giữa Nhà nước với các chủ thể khác
Các quan hệ tài chính giữa Nhà nước với các chủ thể khác
trong nền kinh tế
trong nền kinh tế


- xã hội
- xã hội

C¸c quan hÖ tµi chÝnh gi÷a c¸c chñ thÓ víi nhau
C¸c quan hÖ tµi chÝnh gi÷a c¸c chñ thÓ víi nhau

C¸c quan hÖ tµi chÝnh trong néi bé mét chñ thÓ
C¸c quan hÖ tµi chÝnh trong néi bé mét chñ thÓ

Các quan hệ TC quốc tế
Các quan hệ TC quốc tế
Bộ môn Tài Chính Doanh Nghiệp
8
2.2 Bản chất của tài chính
2.2 Bản chất của tài chính
2.2.1 Nội dung và đặc trưng của các quan hệ tài chính
2.2.1 Nội dung và đặc trưng của các quan hệ tài chính

Đặc trưng của các quan hệ tài chính
Đặc trưng của các quan hệ tài chính


Khi các quan hệ tài chính nảy sinh bao giờ cũng kéo theo sự
Khi các quan hệ tài chính nảy sinh bao giờ cũng kéo theo sự
dịch chuyển một lượng giá trị nh
dịch chuyển một lượng giá trị nh
ất định.
ất định.

Tiền tệ xuất hiện trong các mối quan hệ tài chính với tư cách là
Tiền tệ xuất hiện trong các mối quan hệ tài chính với tư cách là
phương tiện thực hiện các mối quan hệ đó.
phương tiện thực hiện các mối quan hệ đó.

Thông qua các mối quan hệ tài chính, các quỹ tiền tệ thường
Thông qua các mối quan hệ tài chính, các quỹ tiền tệ thường
xuyên vận động tức là quá trình tạo lập (chức năng phương
xuyên vận động tức là quá trình tạo lập (chức năng phương
tiện tích lũy giá trị) và sử dụng (chức năng phương tiện thanh
tiện tích lũy giá trị) và sử dụng (chức năng phương tiện thanh
toán) bởi các chủ thể khác nhau trong xã hội.
toán) bởi các chủ thể khác nhau trong xã hội.
9Bộ môn Tài Chính Doanh
Nghiệp
2.2.2 Bản chất của tài chính
2.2.2 Bản chất của tài chính
* Nhận xét
* Nhận xét

Biểu hiện bề ngoài của các quan hệ tài chính là sự vận động độc
Biểu hiện bề ngoài của các quan hệ tài chính là sự vận động độc

lập tương đối của các quỹ tiền tệ trong quá trình tạo lập và sử
lập tương đối của các quỹ tiền tệ trong quá trình tạo lập và sử
dụng chúng. Thực chất đây là quá trình phân phối các nguồn tài
dụng chúng. Thực chất đây là quá trình phân phối các nguồn tài
chính, quá trình tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ nhằm đạt được
chính, quá trình tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ nhằm đạt được
mục đích nhất định.
mục đích nhất định.

Đằng sau sự vận động của quỹ tiền tệ thể hiện các mối quan hệ
Đằng sau sự vận động của quỹ tiền tệ thể hiện các mối quan hệ
về lợi ích kinh tế (các quan hệ kinh tế) giữa các chủ thể thể hiện
về lợi ích kinh tế (các quan hệ kinh tế) giữa các chủ thể thể hiện
sự phân chia của cải xã hội giữa các chủ thể liên quan dưới hình
sự phân chia của cải xã hội giữa các chủ thể liên quan dưới hình
thái giá trị.
thái giá trị.
10Bộ môn Tài Chính Doanh
Nghiệp
Kết luận về bản chất của TC
Kết luận về bản chất của TC

Tài chính là hệ thống các quan hệ phân phối dưới
Tài chính là hệ thống các quan hệ phân phối dưới
hình thái giá trị.
hình thái giá trị.

Các quan hệ TC phát sinh trong quá trình hình thành
Các quan hệ TC phát sinh trong quá trình hình thành
và sử dụng các quỹ tiền tệ nhưng tài chính không phải

và sử dụng các quỹ tiền tệ nhưng tài chính không phải
là tiền hay quỹ tiền tệ.
là tiền hay quỹ tiền tệ.

Tài chính là các quan hệ phân phối chịu sự tác động
Tài chính là các quan hệ phân phối chịu sự tác động
trực tiếp của Nhà nước và Pháp luật nhưng tài chính
trực tiếp của Nhà nước và Pháp luật nhưng tài chính
không phải là hệ thống các luật lệ về tài chính.
không phải là hệ thống các luật lệ về tài chính.
Bộ môn Tài Chính Doanh Nghiệp
11
2.3 Chức năng của tài chính
2.3 Chức năng của tài chính
2.3.1.
2.3.1.
Chøc n¨ng ph©n phèi
Chøc n¨ng ph©n phèi
a. Kh¸i niÖm
a. Kh¸i niÖm


 !"#$
 !"#$
%&'()*+,-.#&./0
%&'()*+,-.#&./0
+1&2 3(4
+1&2 3(4
5&
5&



b. §èi tîng ph©n phèi
b. §èi tîng ph©n phèi
c. Chñ thÓ ph©n phèi
c. Chñ thÓ ph©n phèi
12B mụn Ti Chớnh Doanh
Nghip
2.3.1.
2.3.1.
Chức năng phân phối
Chức năng phân phối
d. Kết quả của phân phối tài chính
d. Kết quả của phân phối tài chính




L
L
s hỡnh thnh (to lp) hoc s dng cỏc qu tin t cỏc ch th trong xó hi
s hỡnh thnh (to lp) hoc s dng cỏc qu tin t cỏc ch th trong xó hi
nhm nhng mc ớch ó nh
nhm nhng mc ớch ó nh
e.
e.
Đặc điểm của phân phối tài chính
Đặc điểm của phân phối tài chính

Phõn ph i ti chớnh l s phõn ph i ch di n ra d i hỡnh th c

Phõn ph i ti chớnh l s phõn ph i ch di n ra d i hỡnh th c
giỏ tr nh ng khụng kốm theo s thay i hỡnh thỏi giỏ tr .
giỏ tr nh ng khụng kốm theo s thay i hỡnh thỏi giỏ tr .

Phõn ph i ti chớnh luụn g n li n v i s hỡnh thnh v s
Phõn ph i ti chớnh luụn g n li n v i s hỡnh thnh v s
d ng cỏc qu ti n t .
d ng cỏc qu ti n t .

Cỏc quan h phõn ph i TC khụng ph i bao gi cng nh t thi t
Cỏc quan h phõn ph i TC khụng ph i bao gi cng nh t thi t
kốm theo s d ch chuy n giỏ tr t ch th ny sang ch th
kốm theo s d ch chuy n giỏ tr t ch th ny sang ch th
khỏc.
khỏc.

Phõn ph i TC bao g m 2 quỏ trỡnh phõn ph i l n u v phõn
Phõn ph i TC bao g m 2 quỏ trỡnh phõn ph i l n u v phõn
ph i l i trong ú phõn ph i l i bao trựm v th hi n rừ nột
ph i l i trong ú phõn ph i l i bao trựm v th hi n rừ nột
nh t b n ch t c a TC.
nh t b n ch t c a TC.
13B mụn Ti Chớnh Doanh
Nghip
2.3.1.
2.3.1.
Chức năng phân phối
Chức năng phân phối
f. Quá trình phân phối của tài chính
f. Quá trình phân phối của tài chính


Phân phối lần đầu
Phân phối lần đầu
-
Khỏi nim: L quỏ trỡnh phõn phi ch din ra trong khu vc sn xut, to ra cỏc
Khỏi nim: L quỏ trỡnh phõn phi ch din ra trong khu vc sn xut, to ra cỏc
qu tin t c bn i vi nhng ch th cú lin quan n quỏ trỡnh sn xut.
qu tin t c bn i vi nhng ch th cú lin quan n quỏ trỡnh sn xut.
-
Ph
Ph
m vi
m vi
-
K
K
t qu c a PP l n u: bự p cỏc chi phớ tiờu hao, hỡnh thnh cỏc qu DN (ti n
t qu c a PP l n u: bự p cỏc chi phớ tiờu hao, hỡnh thnh cỏc qu DN (ti n
l ng, t b o hi m ), tr cho cỏc ch th s h u v n v ti nguyờn.
l ng, t b o hi m ), tr cho cỏc ch th s h u v n v ti nguyờn.

Phân phối lại
Phân phối lại
-
Kh
Kh
ỏi ni m: l quỏ trỡnh ti p t c phõn ph i cỏc qu ti n t ó hỡnh thnh trong phõn
ỏi ni m: l quỏ trỡnh ti p t c phõn ph i cỏc qu ti n t ó hỡnh thnh trong phõn
ph i l n u ra ton xó h i
ph i l n u ra ton xó h i

-
Ph
Ph
m vi
m vi
-
K t qu PP l i
K t qu PP l i
-
T
T
ỏc d ng c a PP l i (3 tỏc d ng)
ỏc d ng c a PP l i (3 tỏc d ng)
g. í ngha nghiờn cu chc nng
g. í ngha nghiờn cu chc nng
NC m bo cỏc ngun lc TC c a vo nhg mc ớch s dng
NC m bo cỏc ngun lc TC c a vo nhg mc ớch s dng
khỏc nhau
khỏc nhau
14Bộ môn Tài Chính Doanh
Nghiệp
2.3.1.
2.3.1.
Chøc n¨ng gi
Chøc n¨ng gi
ám đ cố
ám đ cố
a. Khái niệm
a. Khái niệm



Chức năng giám đốc là chức năng mà nhờ đó việc giám đốc
Chức năng giám đốc là chức năng mà nhờ đó việc giám đốc
bằng đồng tiền được thực hiện đối với quá trình phân phối của
bằng đồng tiền được thực hiện đối với quá trình phân phối của
tài chính nhằm đảm bảo cho các quỹ tiền tệ luôn được tạo lập
tài chính nhằm đảm bảo cho các quỹ tiền tệ luôn được tạo lập
và sử dụng đúng mục đích đã định
và sử dụng đúng mục đích đã định
.
.
b. Đối tượng giám đốc: quá trình tạo lập và sử dụng
b. Đối tượng giám đốc: quá trình tạo lập và sử dụng
các quỹ tiền tệ
các quỹ tiền tệ
c. Ch
c. Ch
th giám đ c: là các ch th tham gia ủ ể ố ủ ể
th giám đ c: là các ch th tham gia ủ ể ố ủ ể
vào quá trình phân ph i.ố
vào quá trình phân ph i.ố
d. Ph m vi giám đ c c a tài chính:ạ ố ủ
d. Ph m vi giám đ c c a tài chính:ạ ố ủ
15Bộ môn Tài Chính Doanh
Nghiệp
2.3.1.
2.3.1.
Chøc n¨ng gi
Chøc n¨ng gi
ám đ cố

ám đ cố
e. Đ c đi mặ ể
e. Đ c đi mặ ể
- Giám đốc tài chính là giám đốc bằng đồng tiền thông
- Giám đốc tài chính là giám đốc bằng đồng tiền thông
qua sự vận động của đồng tiền, khi tiền tệ thực hiện
qua sự vận động của đồng tiền, khi tiền tệ thực hiện
chức năng thước đo phương tiện thanh toán và
chức năng thước đo phương tiện thanh toán và
phương tiện tích lũy giá trị.
phương tiện tích lũy giá trị.
-
Giám đốc tài chính là một loại hình giám đốc rất
Giám đốc tài chính là một loại hình giám đốc rất
toàn diện, thường xuyên, liên tục, do vậy nó mang
toàn diện, thường xuyên, liên tục, do vậy nó mang
hiệu quả và có tác dụng kịp thời.
hiệu quả và có tác dụng kịp thời.
-
Giám đốc tài chính được thực hiện thông qua việc
Giám đốc tài chính được thực hiện thông qua việc
phân tích các chỉ tiêu tài chính và các chuẩn mực
phân tích các chỉ tiêu tài chính và các chuẩn mực
trong quá trình tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ.
trong quá trình tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ.
16Bộ môn Tài Chính Doanh
Nghiệp
2.3.1.
2.3.1.
Chøc n¨ng gi

Chøc n¨ng gi
ám đ cố
ám đ cố
f. Ý nghĩa nghiên cứu chức năng giám đốc:
f. Ý nghĩa nghiên cứu chức năng giám đốc:
- Đảm bảo cho quá trình phân phối của tài chính diễn ra
- Đảm bảo cho quá trình phân phối của tài chính diễn ra
một cách trôi chảy, đúng định hướng và phù hợp với các
một cách trôi chảy, đúng định hướng và phù hợp với các
quy luật khách quan.
quy luật khách quan.
- Giám đốc tài chính góp phần thúc đẩy việc sử dụng các
- Giám đốc tài chính góp phần thúc đẩy việc sử dụng các
nguồn lực TC một cách tiết kiệm và có hiệu quả, góp
nguồn lực TC một cách tiết kiệm và có hiệu quả, góp
phần nâng cao hiệu quả hoạt động của nền sản xuất xã
phần nâng cao hiệu quả hoạt động của nền sản xuất xã
hội.
hội.
- Giám đốc tài chính góp phần nâng cao kỷ luật tài chính,
- Giám đốc tài chính góp phần nâng cao kỷ luật tài chính,
thúc đẩy việc chấp hành các chính sách, chế độ, thể chế
thúc đẩy việc chấp hành các chính sách, chế độ, thể chế
tài chính làm lành mạnh hoá các hoạt động kinh tế xã
tài chính làm lành mạnh hoá các hoạt động kinh tế xã
hội, đặc biệt là lĩnh vực sản xuất kinh doanh.
hội, đặc biệt là lĩnh vực sản xuất kinh doanh.
B mụn Ti Chớnh Doanh Nghip
17
2.4 H th ng ti chớnh

2.4 H th ng ti chớnh
2.4.1 Khỏi ni m
2.4.1 Khỏi ni m
H
H
#65#&7
#65#&7
8("&% /
8("&% /
thng nht vi nhau v bn cht chc
thng nht vi nhau v bn cht chc
nng v
nng v
# 79(3 &
# 79(3 &
hỡnh thnh
hỡnh thnh
()
()




+,-.#&./0+:(35;<=>?
+,-.#&./0+:(35;<=>?
9@
9@
2.4.2 C u trỳc h th ng ti chớnh
2.4.2 C u trỳc h th ng ti chớnh
Hệ thống tài chính đợc cấu trúc thành 5 khâu:

Hệ thống tài chính đợc cấu trúc thành 5 khâu:
-
Ngâu sách nhà nớc
Ngâu sách nhà nớc
-


Tài chính doanh nghiệp
Tài chính doanh nghiệp
-


Bảo hiểm
Bảo hiểm
-


Tín dụng
Tín dụng
- Tài chính hộ gia đình và các tổ chức xã hội
- Tài chính hộ gia đình và các tổ chức xã hội
Bộ môn Tài Chính Doanh Nghiệp
18
Quan h trệ
Quan h trệ
ự
ự
c ti pế
c ti pế
Quan h gián ti pệ ế

Quan h gián ti pệ ế
M i quan h gi a các khâu trong HTTCố ệ ữ
M i quan h gi a các khâu trong HTTCố ệ ữ
TCDN
Tín dụng
NSNN
Bảo hiểm
TC HGĐ
và TCXH
Thị trường
tài chính
19Bộ môn Tài Chính Doanh
Nghiệp
CÂU H I ÔN T PỎ Ậ
CÂU H I ÔN T PỎ Ậ
1.
1.
Tài chính là gì? Trình bày quá trình ra đ i và ờ
Tài chính là gì? Trình bày quá trình ra đ i và ờ
phát tri n c a ph m trù Tài chính?ể ủ ạ
phát tri n c a ph m trù Tài chính?ể ủ ạ
2.
2.
Phân tích b n ch t c a Tài chính.ả ấ ủ
Phân tích b n ch t c a Tài chính.ả ấ ủ
3.
3.
Phân tích 2 ch c năng c a tài chính? M i ứ ủ ố
Phân tích 2 ch c năng c a tài chính? M i ứ ủ ố
quan h gi a 2 ch c năng đó nh th nào?ệ ữ ứ ư ế

quan h gi a 2 ch c năng đó nh th nào?ệ ữ ứ ư ế
4.
4.
Phân tích tính ch t “bao trùm ch y u” c a ấ ủ ế ủ
Phân tích tính ch t “bao trùm ch y u” c a ấ ủ ế ủ
phân ph i l i.ố ạ
phân ph i l i.ố ạ
5.
5.
Trình bày c u trúc c a h th ng Tài chính.ấ ủ ệ ố
Trình bày c u trúc c a h th ng Tài chính.ấ ủ ệ ố