Ngành Tảo lam - CYANOPHYTA (Vi khuẩn lam
- Cyanobacteria)
a. Đặc điểm:Tảo lam gồm những tế bào chưa có
nhân điển hình, không có
màng nhân, vật chất di truyền được tập trung trong
chất nhân (nucleoid). Chúng được
chia thành 2 lớp: Cyanophyceae (hay
Bacteriophyceae) và Prochlorophyceae. Lớp
Prochlorophyceae được phát hiện gần đây (năm
1975) có nhiều nét gần với
Cyanophyceae, chỉ sai khác là chứa 2 loại sắc tố
chlorophyll a, b, thiếu sắc tố
phycobilin và các thylakoid xếp chồng trong khi
Cyanophyceae chỉ có chlorophyll a và
thylakoid không xếp thành chồng.
b. Sinh sản
Tảo lam không có sinh sản hữu tính, sinh sản theo
hình thức dinh dưỡng bằng
phân đôi tế bào và bằng tảo đoạn; sinh sản vô tính
bằng nội và ngoại bào tử. Một số
Tảo lam hình thành bào tử màng dày (akinete) còn
gọi là bào tử nghỉ (resting spore)
có khả năng chống chịu với điều kiện môi trường bất
lợi. Bào tử nghỉ thường gặp ở
các bộ Nostocales, Stigonematales.
c. Phân loại:
Ngành Tảo lam có 2 lớp
+Lớp Tảo lam (Cyanophyceae):Tảo lam thuộc nhóm
tiền nhân, nhân không
có màng nhân, không có lưới nội sinh chất, ty thể, thể
golgi, lạp thể và không mang
roi. Tế bào chia làm hai vùng: vùng trung tâm tế bào
chứa các yếu tố di truyền;
vùng ngoại vi chứa các bản mỏng quang hợp
(thylakoid) có các sắc tố, còn gọi là
vùng sắc chất.
+ Lớp Tảo lục tiền nhân (Prochlophyceae):Một
nhóm Tảo lục tiền nhân có
sắc tố chlorophyll b được Ralph Lewin phát hiện năm
1975. Tảo này giống với Tảo
lam ở các đặc điểm cấu trúc tế bào và sinh hoá, chỉ
khác là thiếu các thể mang sắc tố
phycobilin (phycobilisome) trên mặt thylakoid và tảo
được đặt tên là Prochloron. Tế
bào Prochloron ngoài sắc tố chlorophyll a còn có
chlorophyll b và thiếu phycobiliprotein.
Chính vì thế mà tảo này có màu lục.
d. Phân bố: Tảo lam phân bố rộng rãi ở cả môi
trường nước ngọt và nước mặn.
Chúng sống trôi nổi hay sống bám ở đáy thuỷ vực.
Một số Tảo lam sống ở môi
trường cạn (vỏ cây, đất ẩm ), một số khác sống nội
cộng sinh. Các tảo Lam cộng
sinh tạo ra nguồn đạm cho vật chủ và cả chính mình.
Nhờ có khả năng cố định đạm,
Tảo lam có thể sống thuận lợi hơn các tảo khác trong
môi trường có nồng độ nitơ hòa
tan thấp.
Tảo lam thuộc nhóm rộng nhiệt, rộng pH, rộng muối.
Một số loài sống trong
môi trường có nhiệt độ cao, độ kiềm cao và có thể
chống chịu được cả một thời kỳ
khô hạn. Synechococcus sống được ở nhiệt độ môi
trường lên đến 740C. Ngược lại
145
nhiều loài Tảo lam sống ở các hồ vùng bắc cực có
tuyết phủ quanh năm với độ dày
nhiều loài Tảo lam sống ở các hồ vùng bắc cực có
tuyết phủ quanh năm với độ dày
hàng mét. Tảo lam cũng gặp ở các hồ, vũng ven biển
có độ mặn cao do quá trình bốc
hơi nước. Một số Tảo lam có thể tiến hành quang hợp
trong môi trường yếm khí
tương tự như vi khuẩn.
Ở các thuỷ vực nước ngọt giàu chất dinh dưỡng, Tảo
lam phát triển mạnh gây
nên hiện tượng nước nở hoa. Ngoài ra, một số loài
tảo lam còn có khả năng sản
sinh ra các độc tố như ß – N – methylamino – L -
alanine, một loại độc tố thần kinh
gây hại cho sinh vật và con người.