Đề án môn học

1

Lời mở đầu

Tham nhũng là một căn bệnh phổ biến ở nhiều nớc trên thế giới.
Vào những năm 50 cảnh sát Cam-pu-chia đã nói không úp mở rằng: làm
ruộng ăn lúa, làm làng ăn hối lộ. Mới đây chủ tịch Đảng cầm quyền Um
nô, Thủ tớng Malaixia Mahathir Mohamad đã khóc trớc đại hội
đảng về nạn tham nhũngCòn ở Việt Nam từ thời Hồng Đức và Gia
Long đã có các bộ luật để chống tham nhũng. Thời Minh Mạng có phép
làm liêm, thời Tự Đức có chính sách báo liêm của Nguyễn Trờng
Tộ. Ngày nay tham nhũng đã trở thành quốc nạn, là 1 trong 4 nguy cơ đe
dọa sự tồn vong của chế độ. Có thể nói tham nhũng là căn bệnh hiểm
nghèo gắn liền với mọi Nhà nớc, bởi lẽ chừng nào còn Nhà nớc thì
còn quyền lực, mà còn quyền lực thì dễ xuất hiện những ngời dùng sai
quyền lực. Cuộc đấu tranh để loại bỏ những ngời sử dụng sai quyền lực
ra khỏi bộ máy nhà nớc các cấp là cuộc đấu tranh lâu dài, liên tục bền
bỉ và kiên định của mọi nhà nớc, chống mạnh thì thịnh, chống yếu thì
suy, ngoài ra không có con đờng nào khác.
ở nớc ta từ cơ chế quản lý tập trung quan liêu bao cấp, chuyển
sang cơ chế thị trờng có sự quản lý của Nhà nớc XHCN là con đờng
hoàn toàn mới mẻ. Những năm qua Đảng và Nhà nớc đã ban hành
nhiều chủ trơng, chính sách cởi mở, tạo điều kiện để các thành phần
kinh tế phát triển. Tuy nhiên hệ thống pháp luật vẫn thiếu đồng bộ, một
số văn bản pháp quy vừa mới ban hành đã sớm lạc hậu với thực tiễn, tạo
nhiều sơ hở, dễ bị lợi dụng. Mặt khác, bớc vào cơ chế mới, tâm lý nôn
nóng làm giàu có mặt tích cực là động lực thúc đẩy xã hội phát triển,
nhng cũng có mặt tiêu cực là làm cho một số ngời bị tha hoá, đánh
mất chính mình trong chủ nghĩa vị kỷ, hởng lạc, trong khát vọng làm

giàu bằng mọi giá, bất chấp pháp luật, đạo lý. Bộ máy Nhà nớc của
chúng ta trải qua các thời kỳ lịch sử khác nhau cha đủ thời gian và kinh
nghiệm để cải cách kịp thời, do đó khi bớc vào thực hiện đờng lối đổi
mới của Đảng trên một số mặt đã bộc lộ không ít khuyết điểm, tình hình
đó cùng với hệ thống thủ tục hành chính rờm rà, bộ máy cồng kềnh, tạo
môi trờng dung dỡng cho tệ quan liêu tham nhũng. Hệ thống cơ quan
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d

o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w

e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Ti liu tng hp nhng "cn bnh"
trong nn kinh t
Đề án môn học

3

Chơng I

Nguyên nhân Tham nhũng và
tác hại của nó


I. Khái niệm về tham nhũng
1. Quan niệm về tham nhũng của một số quốc gia trên thế giới
+ Nớc Đức: Tham nhũng là hiện tợng mất phẩm chất, hối lộ,
đút lót, thờng xảy ra đối với công chức có quyền hành (Từ điển bách
khoa của Đức).
+ Nớc áo: Tham nhũng là hiện tợng lừa đảo, hối lộ, bóc lột.
+ Thụy Sỹ: Tham nhũng là hậu quả nghiêm trọng của sự vô tổ
chức của tầng lớp có trách nhiệm trong bộ máy Nhà nớc. Đó là hành vi
phạm pháp để phục vụ lợi ích cá nhân (Từ điển Bách Khoa của Thụy Sỹ).
+ Nớc Pháp: Tham nhũng bao gồm những hành vi lạm dụng
quyền hạn để thu vén lợi ích vật chất.
2. Khái niệm về tham nhũng của Việt Nam
Theo Từ điển Tiếng Việt thì: Tham nhũng là lợi dụng quyền
hành để nhũng nhiễu dân và lấy của.
1

Tham nhũng là hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn, vị thế xã hội
của viên chức Nhà nớc để làm trái pháp luật hoặc lợi dụng các sơ hở
của pháp luật kiếm lợi cho bản thân, gây hại cho xã hội, cho công dân.
Pháp lệnh chống tham nhũng ngày 26-2-1998 cũng ghi rõ trong điều 1:
Tham nhũng là hành vi của những ngời có chức vụ, quyền hạn đã lợi
dụng chức vụ và quyền hạn đó để tham ô, hối lộ hoặc cố ý làm trái pháp
luật vì động cơ vụ lợi, gây thiệt hại cho tài sản Nhà nớc, tập thể và cá
nhân, xâm phạm hoạt động đúng đắn của các cơ quan, tổ chức. Tham
nhũng là vật cản lớn nhất của tiến trình phát triển xã hội, là nguy cơ
trực tiếp liên quan đến sự sống còn của các Nhà nớc.
2



1
Đại từ điển tiếng Việt, Nxb. Văn hoá - Thông tin, Hà Nội. 1998, tr 1523
2
Giáo trình chính sách kinh tế-xã hội, Nxb Khoa Học và Kỹ thuật, Hà Nội. 2000, tr 457
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c

u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r

w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
.
Đề án môn học

4
Mặc dù đợc thể hiện theo những cách khác nhau song tham
nhũng đợc hiểu khá thống nhất trong văn hoá pháp lý ở các nớc trên
thế giới, đó là việc lợi dụng vị trí, quyền hạn thực hiện hành vi trái pháp
luật nhằm trục lợi cá nhân hay nói một cách khác tham nhũng là việc sử
dụng hoặc chiếm đoạt bất hợp pháp công quyền hay nguồn lực tập thể.

II. hành vi và một số phơng thức thực hiện hành vi
tham nhũng

1. Khái niệm về hành vi tham nhũng
Hành vi tham nhũng là hành vi thoả mãn đầy đủ các dấu hiệu
pháp lý của một cấu thành tội tham nhũng đã đợc pháp luật qui định,
đó là các hành vi có ý thức, có chủ định.
2. Đặc điểm của hành vi tham nhũng
Hành vi tham nhũng là hành vi của một cá nhân hoặc một nhóm
ngời trong đó có kẻ cầm đầu, nó thờng tạo thành từ các nhóm ngời
có quan hệ thân quen, họ hàng và gần đây trên thế giới lại hình thành các
hành vi tham nhũng có tính tổ chức của nhiều ngời dựa trên lợi ích ích
kỷ của họ. Loại hành vi này đang có xu hớng tăng lên rất mạnh mang
lại hậu quả rất nghiêm trọng và có hai đặc trng nổi bật: một là xuất hiện
dới phơng thức tổ chức có đặc trng khác với hoạt động cá nhân, loại
này đợc gọi là tham nhũng siêu ngạch với những hình thức chủ yếu nh
biển lậu thuế có tổ chức, buôn lậu có tổ chức, làm giả có tổ chức, vơ vét
tổ chức, xâm chiếm có tổ chức biểu hiện chủ yếu là xâm chiếm vốn của
Nhà nớc, hai là đợc sự hoàn thiện với sự tham gia của quyền lực của
một tổ chức nhất định để đạt đợc mục đích thu đợc lợi ích hoặc lợi
nhuận siêu ngạch .
Về hình thức tham nhũng chủ yếu vẫn thông qua các hành vi tham
ô, hối lộ, lộng quyền, sách nhiễu, dùng quyền lực để mu t lợi, dùng
tiền tài làm càn vi phạm pháp luật, dùng tiền tài thao túng quyền lực,
chiếm đoạt quyền lực.
Về thủ đoạn, các hành vi tham nhũng đợc hình thành bằng nhiều
cách: kết cấu bên trong, móc ngoặc ngoài nớc cùng với sự hỗ trợ của
các phơng tiện kỹ thuật phức tạp đã làm cho hoạt động tham nhũng
ngày một trở nên khó bị phát hiện .
Click to buy NOW!
P
D
F

-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.

c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u

-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
.
.
Đề án môn học

5
Về lĩnh vực: Đối tợng mà các hoạt động tham nhũng săn đuổi
nói chung tập trung vào nơi có tiền bạc, nguồn lực, quyền hạn, hợp đồng,
tài chính, chức vụ, cơ hội, cho nên các lĩnh vực có tỷ lệ thành án cao
trên thế giới ngày nay vẫn là các ngành ngân hàng, tài chính, thơng
mại, xuất nhập khẩu, dự trữ quốc gia, giao thông vận tải, bu điện, xây
dựng, các đề án nớc ngoài, các nơi cấp phép hoạt động hoặc thông qua
thủ tục hành chính, các cửa khẩu
3. Động cơ tham nhũng
Động cơ tham nhũng đợc hình thành từ các yếu tố cơ bản nh
lòng tham, ham muốn vật chất, lòng ham địa vị và quyền lực cao, muốn
làm giàu một cách nhanh chóng, muốn có cuộc sống và lối sống hơn
ngời về lợi ích hoặc còn do nhiều yếu tố nh thiếu bản lĩnh, thiếu ý chí,
dễ sa ngã dẫn đến sự không chấp nhận sự mất cân đối giữa nhu cầu tiêu
dùng với khả năng thu nhập và địa vị công việc của mình. Từ đây có thể
phác hoạ một cách khái quát về tham nhũng và các yếu tố cấu thành của

hành vi tham nhũng theo công thức sau:
3


C(Tham nhũng) = M (Quyền lực) + D (Tuỳ ý định đoạt)
A(Trách nhiệm)

Hành vi tham nhũng = lợi ích của ngời có quyền + sự sơ hở, yếu
kém trong quản lý Nhà nớc (Sự lỏng lẻo không nghiêm của pháp luật )
4. Mục đích tham nhũng
Mục đích của hành vi tham nhũng là cái đích mà ngời phạm tội
đặt ra trong óc mình và mong muốn đạt đến bằng hành vi phạm tội và
khi có điều kiện khách quan cho phép thực hiện thì nó dễ trở thành hiện
thực.
5. Một số phơng thức thực hiện hành vi tham nhũng ở Việt Nam
Các hình thức cơ bản của tham nhũng ở nớc ta hiện nay vẫn là
tham ô, hối lộ, dựa vào quyền lực để sách nhiễu, dùng quyền lực để mu
lợi riêng, dùng tiền để làm chuyện phi pháp và các thủ đoạn mà kẻ phạm
tội triệt để lợi dụng là những sơ hở của pháp luật, chính sách, trong các

3
Tạp chí Nhà nớc và pháp luật số 1/2002 tr 59
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h

a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!

P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a

c
k
.
c
o
m
.
.
Đề án môn học

6
biện pháp tổ chức, quản lý và điều hành. Thủ đoạn phạm tội rất đa dạng
và phức tạp nhng thờng tập trung ở các dạng sau :
- Có địa phơng, đơn vị ra những chỉ thị, nghị quyết không đúng
với chính sách, luật pháp của Nhà nớc để thu lợi bất chính, phổ biến là
lấy đất công để chia nhau, lấy đất của nông dân để bóc lột nông dân nh
một kiểu phát canh thu tô.
- Đề ra hàng loạt các khoản bắt nông dân đóng góp, bng bít
thông tin, thiếu công khai minh bạch để xà xẻo, t túi.
- Gây khó khăn, sách nhiễu để đòi hối lộ dới nhiều hình thức kể
cả mua bằng, bán điểm.
- Vừa là bên A, vừa có quyền chỉ định bên B để hởng hoa hồng,
tham nhũng lớn trong các chơng trình, dự án kể cả các chơng trình, dự
án nghiên cứu khoa học.
- Khi xây dựng thì định mức kinh tế - kĩ thuật nâng cao lên, khi
thực hiện thì lắt léo để giảm xuống, có lúc có công trình còn trên dới
50% lấy chênh lệch, chia chác làm cho hàng loạt công trình mặc dù
đợc hội đồng nghiệm thu đánh giá tốt nhng mới sử dụng đã h hỏng.
- Lợi dụng buôn bán vận chuyển, đi nớc ngoài câu kết với bọn
buôn lậu thế kỷ, có tính quốc tế (nhập tàu, xe cũ, máy móc lạc hậu)

bất chấp hậu quả cho dân và nền kinh tế miễn là có chênh lệch, có hoa
hồng.
- Thông đồng với nhau để vay tiền ngân hàng, tiền nớc ngoài
(nh ODA) đến hàng trăm, hàng nghìn tỷ đồng mà không tính đến
hiệu quả sử dụng.
- Sử dụng tiền quỹ công, tiền tín dụng u đãi ngời nghèo, gia
đình chính sách để cho vay lấy lãi, buôn bán lập quỹ đen, mua tặng
phẩm có giá trị lớn tặng nhau
- Tạo thành tích giả để tham ô dới hình thức tiền thởng, quà
cáp, biếu xén nhau ngày lễ, ngày tết, việc hiếu hỷ đến hàng chục, hàng
trăm triệu đồng.
- Tranh mua hàng xuất khẩu chạy chọt quota để lấy ngoại tệ mua
hàng tiêu dùng xa xỉ về bán lãi chia nhau gây lãng phí và rối loạn thị
trờng.
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e

w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a

n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
.
Đề án môn học


7
- Lập những dự án lừa trồng rừng trên giấy, thành lập các công
ty ma để hoàn thuế giá trị gia tăng để lấy tiền Nhà nớc.
- Thậm chí còn có tình trạng ăn cả tiền cứu trợ ngời đói nghèo,
xã khó khăn, ăn chặn tiền ủng hộ đồng bào lũ lụt
Ngoài các thủ đoạn trên, kẻ phạm tội tham nhũng còn lợi dụng triệt để
sự buông lỏng về thanh tra, kiểm tra, kiểm soát để phạm các tội tham ô,
hối lộ, sử dụng vốn vào hoạt động không đúng mục đích

Iii. Tác hại của tham nhũng.
1. Tham nhũng là kẻ thù của nhân dân.
Hồ Chủ Tịch đã từng nhận định: Tham nhũng là kẻ thù nguy
hiểm của nhân dân, của bộ đội và của chính phủ vì nó không mang
gơm mang súng mà nó nằm trong các tổ chức của ta để làm hỏng ta.
Nó làm hỏng tinh thần trong sạch và ý chí khắc khổ của cán bộ ta. Nó
phá hoại đạo đức cách mạng ta là cần- kiệm - liêm - chính.
Tham nhũng còn gây ra tác hại làm giảm sút lòng tin của công
dân đối với bộ máy và công chức, viên chức Nhà nớc, triệt tiêu động
lực cơ bản nhất của sự phát triển. Điều này đã đợc V.I. Lênin khuyến
cáo: Nếu có cái gì đó có thể triệt tiêu đợc chủ nghĩa xã hội thì đó
chính là tham nhũng, quan liêu. Đây cũng là bài học hàng đầu mà
Đảng ta rút ra tại đại hội lần thứ 6. Đó là bài học lấy dân làm gốc, dân
biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra. Đây cũng là bài học mà ông cha ta
đã truyền lại cho con cháu. Trần Quốc Tuấn đã từng nói: Ngời dân
vốn không hài lòng, sợ ta thì khinh địch, sợ địch thì khinh ta, để dân
khinh là mất nớc.
2. Tham nhũng gây tổn hại to lớn về mặt kinh tế cho sự phát triển
xã hội
Tham nhũng gây tổn hại to lớn về mặt kinh tế cho sự phát triển xã

hội kéo lùi sự phát triển tuỳ theo quy mô và mức độ gây hại của nó.
Tham nhũng đã gây thiệt hại vật chất hàng ngàn tỷ đồng, hàng trăm triệu
đô la của Nhà nớc. Chi phí kinh tế của tham nhũng là rất khó xác định
nhng một số công trình nghiên cứu đã đa ra đó là:
+ Tăng từ 3-10% cho giá của một giao dịch để đẩy nhanh giao
dịch.
.
Đề án môn học

8
+Một mức tổn thất tới 50% nguồn thu từ thuế của chính phủ do
hối lộ và tham nhũng.
Một số minh chứng điển hình về tác hại của tham nhũng đối với
nền kinh tế: chỉ riêng tổng thống của nớc Công gô (Zaire cũ) với số tiền
tham nhũng trong các năm cầm quyền lên tới 9-10 tỷ USD, bằng 70% số
nợ nớc ngoài của nớc này.Tại Việt Nam với mức thu nhập bình quân
đầu ngời vào khoảng 400 USD/năm nhng những vụ tham nhũng gây
thiệt hại nghiêm trọng về kinh tế vẫn diễn ra hàng năm điểm hình nh vụ
án Minh Phụng - EPCO đã chiếm đoạt hơn 3.547 tỷ đồng và 25,4 triệu
USD của Nhà nớc. Ngoài ra tính đến khi vụ án bị khởi tố ngân sách
Nhà nớc còn bị thiệt hại 115 tỷ đồng và 596.303 USD là phí bảo lãnh
và lãi phát sinh của các khoản thiệt hại nói trên. Bên cạnh đó còn là
những vụ gây thiệt hại nhiều đến tiền của Nhà nớc và nhân dân nh vụ
Tamexco đã thiệt hại 500 tỷ đồng, dệt Nam Định khoảng 900 tỷ đồng
Đặc biệt hiện nay tình trạng tham nhũng ở Việt Nam gây thiệt hại về
kinh tế đang diễn ra mạnh mẽ trong đầu t xây dựng cơ bản, hoàn thuế
giá trị gia tăng,lạm dụng quyền lực để bản thân và gia đình tham nhũng

3. Tham nhũng phá hoại đội ngũ cán bộ, tầm thờng hoá hệ thống
pháp luật, là nguyên nhân liên quan trực tiếp đến sự sống còn của

Nhà nớc
Tác hại của tham nhũng không chỉ dừng lại ở phơng diện thiệt
hại vật chất hàng ngàn tỷ đồng, hàng trăm triệu USD của Nhà nớc mà
tham nhũng sẽ làm tầm thờng hoá hệ thống pháp luật của Nhà nớc, kỷ
cơng xã hội không thể giữ vững, gây mất đoàn kết nội bộ, làm giảm uy
tín của Đảng và Nhà nớc trớc nhân dân và là cơ hội để cho kẻ thù
pháp hoại, xâm lợc. Nếu các nhà hành pháp mà tự mình phá hoại luật
pháp thì làm sao có thể duy trì đợc phép nớc. Những kẻ tham nhũng
chính là những tên đầu trò trong việc làm tê liệt hệ thống hành pháp là
cho Nhà nớc trở thành đối lập và gánh nặng cho công dân.
Tham nhũng tất yếu dẫn đến phá hoại đội ngũ cán bộ Nhà nớc
bởi vì những kẻ tham nhũng sẽ lừa dối và h hoá cấp trên làm cho bộ
máy trở thành quan liêu, chúng sẽ tăng cờng đa thêm kẻ xấu vào
guồng máy và triệt hại đội ngũ viên cha tốt. Những kẻ tham nhũng
.
Đề án môn học

9
chính là những tên phá hoại từ bên trong của hệ thống hành pháp quốc
gia.Tham nhũng sẽ làm cho quần chúng mất đi sự tin tuởng vào đờng
lối lãnh đạo của Đảng và Nhà nớc và đây cũng là nguyên nhân căn bản
nhất dẫn đến thất bại của Đảng và Nhà nớc.
Chính với những tác hại to lớn kể trên cũng nh nhiều tác hại do
bệnh tham nhũng tạo ra, nhiều nớc đã coi tham nhũng là quốc nạn của
đất nớc, là giặc nội xâm nguy hiểm.Trong các văn kiện đại hội VIII, IX
Đảng ta khẳng định: Nạn tham nhũng đang là một nguy cơ trực tiếp
quan hệ đến sự sống còn của hệ thống chính trị. Đảng, Nhà nớc và nhân
dân ta đã có nhiều biện pháp khắc phục, song hiệu quả còn thấp. Phải
tiến hành đấu tranh kiên quyết, thờng xuyên và có hiệu quả chống tham
nhũng trong bộ máy Nhà nớc, trong tất cả các ngành, các cấp từ Trung

ơng đến cơ sở. Kết hợp những biện pháp cấp bách với những giải pháp
có tầm chiến lợc nhằm hoàn thiện cơ chế, chính sách, kiện toàn tổ
chức, chấn chỉnh công tác quản lý, khắc phục sơ hở, vừa xử lý nghiêm
kịp thời mọi vi phạm, tội phạm, huy động và phối hợp chặt chẽ mọi lực
lợng đấu tranh nhằm ngăn chặn, đẩy lùi và loại trừ tham nhũng. Thủ
trởng cơ quan đơn vị, cán bộ chủ chốt các cấp phải gơng mẫu đi đầu
trong đấu tranh chống tham nhũng, trớc hết là đối với bản thân. Đấu
tranh chống tham nhũng phải gắn liền với đấu tranh chống buôn lậu,
lãng phí, quan liêu, tập trung vào các hành vi tham ô, chiếm đoạt làm
thất thoát tài sản Nhà nớc, đòi hối lộ, đa và nhận hối lộ.
Tham nhũng đã có từ rất lâu trong lịch sử loài ngời, có thể từ thời
kỳ xuất hiện những hình thức ban đầu của Nhà nớc. Do tác hại của
tham nhũng là vô cùng lớn nên việc phòng chống tham nhũng luôn đợc
coi là nhiệm vụ bức xúc hàng đầu của các quốc gia. Tuy nhiên gần đây
một quan điểm trái ngợc đã xuất hiện cho rằng tham nhũng không thể
không nhất quán với phát triển, và đôi khi nó thậm trí còn thúc đẩy phát
triển. Những ngời nêu ra quan điểm hiện đại này đã phủ một đám mây
mơ hồ lên vấn đề tham nhũng. Chẳng hạn họ cho rằng định nghĩa về
tham nhũng rất khác nhau giữa các nền văn hoá, hàm ý rằng những gì bị
coi là tham nhũng ở phơng Tây sẽ đợc lý giải một cách khác trong
khuôn khổ những tập quán của các nền kinh tế mới nổi. Những ngời
theo chủ nghĩa xét lại cũng nều đặc trng về những hiệu ứng của tham
.
Đề án môn học

10
nhũng đối với tăng trởng kinh tế, đây là những lý luận mơ hồ. Dựa trên
thực tế là, cho đến gần đây một số con hổ châu á vẫn trải qua tăng
trởng kinh tế phi thờng lẫn tham nhũng ở mức độ cao. Cuối cùng
ngời ta cho rằng hiệu ứng của những cải cách thị trờng đến tình trạng

tham nhũng là không rõ ràng.
Chủ đề trọng tâm của luận điểm dầu bôi trơn bánh xe là hối lộ
có thể là một cách làm có hiệu quả để vợt qua những qui định phiền hà
và những hệ thống pháp luật vô tích sự. Cách lập luận này không thể
khởi nguồn cho những mô hình mang tính học thuật phức tạp, mà còn
hợp pháp hoá cách ứng xử của các công ty t nhân sẵn sàng hối lộ cho
đợc việc. Khi xem xét sâu hơn lập luận này có rất nhiều lỗ hổng. Nó lờ
đi quyền tự do làm theo ý mình vốn rất lớn mà nhiều chính trị gia và
quan chức, nhất là ở các xã hội tham nhũng, có đợc trong việc tạo
dựng, gia tăng và giải thích các quy định phản tác dụng. Do đó thay vì
bôi trơn những bánh xe kêu cót két của một nền hành chính vững chắc,
tham nhũng lại trở thành thứ tiếp sức cho những quy định quá đáng và
tuỳ tiện. Đây là một cơ chế mà nhờ đó tham nhũng tự nuôi sống chính
bản thân nó.
Một biến thái kinh tế phức tạp của lập luận dầu bôi trơn là tích
cực là quan điểm cho rằng hối lộ cho phép cung cầu hoạt động. Quan
điểm này kiên định rằng trong cuộc đặt giá cạnh tranh để có đợc một
hợp đồng mua hàng cuả chính phủ, ngời hối lộ nhiều nhất sẽ giành
phần thắng và công ty có chi phí thấp nhất sẽ có khả năng chịu đựng số
tiền hối lộ lớn nhất. Điều đó chỉ hay về lý thuyết nhng lại không đúng.
Thứ nhất, bằng cách chỉ tập trung vào tệ hối lộ lập luận này không
tính đến tham nhũng là ăn cắp các nguồn lực công cộng, làm suy yếu
tính ổn định kinh tế vĩ mô. Không những thế những ngời nhận hối lộ có
xu thế chuyển những đồng tiền tham nhũng đợc vào các tài khoản ở
nớc ngoài. Ví dụ theo cách này Nigiênia đã tổn thất hàng tỷ tiền ngân
sách trong những thập kỷ vừa qua.
Thứ hai, việc giả định năng lực đấu thầu cao nhất bắt nguồn từ
khía cạnh hiệu quả - chi phí là không đúng, thay vào đó nó thờng gắn
với chất lợng dới mức tiêu chuẩn.
.

Đề án môn học

11
Thứ ba, các chính trị gia hiếm khi chịu làm đối tợng của một
khoản chi trả bất hợp pháp trong cuộc đấu thầu cạnh tranh, trái lại họ đòi
tiền hối lộ một cách kín đáo từ những đối tợng mà họ tin là sẽ đợc giữ
bí mật.
Thứ t, việc nhìn nhận hối lộ nh một cơ chế làm cân bằng cung
cầu không tính đến thực tế là nhiều hàng hoá công cộng không nên đợc
phân phối cho những ngời đặt giá cao nhất,thay vào đó mục tiêu của
các chơng trình xoá đói giảm nghèo là phân bổ cac nguồn lực theo sự
cần thiết của những ngời nhận.
Cuối cùng quan điểm cung và cầu về tham nhũng cho rằng những
kẻ hối lộ nhận đợc những hàng hoá mà họ đã phải trả tiền cho chúng,
điều này không phải lúc nào cũng đúng vì không thể cỡng chế thi hành
các giao dịch tham nhũng bằng luật pháp. Một trờng phái biện hộ cho
tham nhũng lý luận rằng hối lộ có thể làm tăng hiệu quả bằng cách
giảm đáng kể thời gian cần thiết cho các thủ tục xin phép và công việc
giấy tờ. Vấn đề đối với lý lẽ đồng tiền đi trớc này nằm ở giả định
rằng cả hai phía đều thực sự tham gia vào vụ việc và không đòi hỏi thêm
tiền hối lộ. ở ấn độ một công chức cấp cao đợc hối lộ không thể giải
quyết các thủ tục xin phép nhanh hơn đợc một chút nào vì có nhiều
ngời trong giới quan liêu cùng tham gia vào quá trình đó, nhng ông ta
sẵn sàng đa ra giải pháp làm chậm trễ quá trình cấp giấy phép đối với
các công ty đối thủ. Ngay cả trong những xã hội mà vô vàn các qui định
phản tác dụng đã đợc tạo ra nhằm moi của hối lộ vẫn phải có một hạt
nhân của các luật lệ và các qui định phục vụ những mục tiêu xã hội hữu
ích. Những bộ luật đơn giản và minh bạch về xây dựng, những qui định
hợp lý về môi trờng, những qui định rõ ràng nhằm đảm bảo sự lành
mạnh của hệ thống ngân hàng và những qui định nghiêm ngặt về mua

bán hạt nhân, ma tuý.là cần thiết trong bất cứ một xã hội nào. Trong
bối cảnh này lý lẽ tham nhũng nh chất dầu bôi trơn là đặc biệt nguy
hiểm vì tiền hối lộ sẽ phục vụ cho việc giày xéo lên những qui định nh
vậy và làm tổn hại các mục tiêu xã hội .
Một yếu tố khác góp phần vào nạn hối lộ là quyền tự do định đoạt
của các chính trị gia trong việc hạn chế sự tiếp cận các đối thủ cạnh
tranh tiềm năng vào thị trờng dành cho những kẻ hối lộ. Khối lợng
.