Tài liệu hướng dẫn thí nghiệm Máy điện
B mơn k thut đin, Khoa in – in t 1
Bμi 1
MÁY BIN ÁP 1 PHA
I. MC ÍCH THÍ NGHIM
1.1. Máy bin áp mt pha làm vic khơng ti:
o U
10
; U
20
; I
10
; P
0
đ :
X V đc tuyn khơng ti U
10
= f(I
10
) (đng cong t hóa) , U
20
= f(I
10
)
X V đc tuyn tn hao khơng ti P
0
= f(I
10
)
X Tính t s bin áp k = U
10

/ U
20
.
1.2. Máy bin áp mt pha làm vic ngn mch:
o U
1n
; I
1n
; I
2n
; P
n
đ :
X V đc tuyn ngn mch U
1n
= f(I
2n
)
X V đc tuyn tn hao ngn mch P
n
= f(I
2n
)
X Tính t s bin áp k’ = I
2n
/ I
1n

1.3. Máy bin áp mt pha làm vic có ti:
o U

1
; I
1
; U
2 ;
I
2
; P
1
đ :
X V đc tuyn ngồi U
2
= f(I
2
)
X V đc tuyn hiu sut η = f(P
2
) bng phng pháp trc tip
X V đc tuyn hiu sut η = f(P
2
) bng phng pháp tn hao tng phn
1.4. Máy bin áp ba pha:
X Nm đc cách đu cun dây s cp và th cp máy bin áp.
X Kim tra t s máy bin áp bng cách đo thơng s.
II. TĨM TT LÝ THUYT
2.1 Máy bin áp mt pha.
MBA là mt máy đin tnh có 2 hay nhiu cun dây, trong đó cun dây nào ni
vi ngun gi là cun dây s cp (Primary) và cun nào ni vi ti gi là cn th cp
(Secondary). Nh vy, trong máy bin áp có th có mt hoc nhiu cun s cp và mt
hoc nhiu cun th cp. MBA đn gin nht có mt cun s cp và cun th cp.

Nhim v ca máy bin áp là bin nng lng đin AC t cp đin áp cu cun s cp
thành c
p đin áp ca cun th cp.
Taứi lieọu hửụựng daón thớ nghieọm Maựy ủieọn
B mụn k thut in, Khoa in in t 2
T s vũng dõy ca cun s cp (N
P
) v cun dõy th cp (N
S
) c gi l t s
vũng dõy. T s ny cho bit mi quan h gia giỏ tr u vo v u ra ca mt mỏy
bin ỏp. S 1 cho thy mt mỏy bin ỏp mt pha n gin cú mt cun s cp v
mt cun th cp c ni vi mt ti in tr R
1
.

2.2 Mỏy bin ỏp ba pha.
2.2.1 Nguyờn lý lm vic ca mỏy bin ỏp.

- Nguyờn lý v cm bin in t
- in c a vo cun s cp s cm ng in t sang cun dõy th cp cp
in ỏp ca cun dõy s cp v th cp t l thun vi s vũng dõy ca cun s
v th cp.
2.2.2 Cu to ca mỏy bin ỏp 3 pha.
- Mch in t.
- Cỏc cun dõy.
- V mỏy
- Thit b bo v v o lng.
2.2.3 Cỏc thụng s k thut c bn ca mỏy bin ỏp.


- Cụng sut mỏy bin ỏp S (KVA); t s bin ỏp k
- ip ỏp v dũng in phớa s cp v th cp ca mỏy bin ỏp.
- Tn hao ng v tn hao st t P
n
v P
o
.
- in ỏp ngn mch U
n
% ca mỏy bin ỏp.
- Hiu sut ca mỏy bin ỏp (%)
Taứi lieọu hửụựng daón thớ nghieọm Maựy ủieọn
B mụn k thut in, Khoa in in t 3
III. CC BC TIN HNH TH NGHIM:
3.1. Mỏy bin ỏp mt pha:
3.1.1. Mỏy bin ỏp lm vic khụng ti:






Hỡnh 1.1
Bc 1. Ni mch nh hỡnh 1.1
Bc 2. Xoay nỳm iu chnh in ỏp ngun v v trớ khụng
Bc 3. Bt ngun, xoay nỳm iu chnh in ỏp tng U
10
, ghi U
10
, U

20
, I
10
, P
0

vo bng 1.1
U
10
(V)
U
20
(V)
I
10
(A)
P
0
(W)
Bng 1.1
c tuyn khụng ti U
10
= f(I
10
)










W
A
I
10
(A)
U
10
(V)
Taứi lieọu hửụựng daón thớ nghieọm Maựy ủieọn
B mụn k thut in, Khoa in in t 4
c tuyn P
0
= f(U
10
)










Tớnh t s bin ỏp k = U

10
/ U
20

U
10
(V)
U
20
(V)
k

3.1.2. Mỏy bin ỏp lm vic ngn mch:







Hỡnh 1.2
Bc 4. Ni mch nh hỡnh 1.2
Bc 5. Xoay nỳm iu chnh in ỏp ngun v v trớ khụng
W
A1
A2
U
10
(V)
P

0
(W)
Taứi lieọu hửụựng daón thớ nghieọm Maựy ủieọn
B mụn k thut in, Khoa in in t 5
Bc 6. Bt ngun, xoay nỳm iu chnh in ỏp tng t t I
1n
n giỏ tr nh
mc (I
1m
= 0.25A), ghi U
1n
; I
1n
; I
2n
; P
n
vo bng 1.2
U
1n
(V)
I
1n
(A)
I
2n
(A)
P
n
(W)

Bng 1.2
c tuyn ngn mch U
1n
= f(I
2n
)









c tuyn tn hao ngn mch P
n
= f(I
2n
)












I
2n
(A)
U
1n
(V)
I
2n
(A)
P
n
(W)
Tài liệu hướng dẫn thí nghiệm Máy điện
B mơn k thut đin, Khoa in – in t 6
Tính t s k
’
= I
2n
/ I
1n

I
2n
(A)
I
1n
(A)
k
’



3.1.3. Máy bin áp làm vic có ti:







Hình 1.3
Bc 1. Ni mch nh hình 1.3
Bc 2. Bt các cơng tc ti v 0 đ ngt ti
Bc 3. Bt ngun, xoay núm điu chnh đin áp ngun đ tng U1 = 220V và gi
khơng đi trong sut thí nghim.
Bc 4. óng ti tr R vào máy bin áp. Ln lt thay đi giá tr đin tr
 R, tng
ng mi giá tr ghi vào bng 3.1
Ti tr R (Ω)
in áp U
2
(V) Dòng đin I
2
(A) Dòng đin I
1
(A) Cơng sut P
1
(W)
∞


5100
2700
2700//5100
1500
1500//5100
2700//1500
W
A1
A2
Tải
Taứi lieọu hửụựng daón thớ nghieọm Maựy ủieọn
B mụn k thut in, Khoa in in t 7
2700//1500//5100
Bc 5. Ngt ti tr R. úng ti cm X
L
vo mỏy bin ỏp. Ln lt thay i giỏ tr
in cm X
L
, tng ng mi giỏ tr ghi vo bng 3.2
Ti cm L (H) in ỏp U
2
(V) Dũng in I
2
(A) Dũng in I
1
(A) Cụng sut P
1
(W)



14
7
14//7
3,5
14//3,5
7//3,5
14//7//3,5
Bc 6. Ngt ti cm X
L
. úng ti dung X
C
vo mỏy bin ỏp. Ln lt thay i giỏ
tr in dung X
C
, tng ng mi giỏ tr ghi vo bng 3.3
Ti dung C (àF) in ỏp U
2
(V) Dũng in I
2
(A) Dũng in I
1
(A) Cụng sut P
1
(W)


0,75
1,5
0,75//1,5
3

0,75//3
1,5//3
0,75//1,5//3
Bc 7. Tt ngun, thỏo mch kt thỳc thớ nghim.
Chỳ ý
: v c tuyn hiu sut , ta cú :
ĩ Phng phỏp trc tip: = P
2
/ P
1
vi P
2
= U
2
I
2

ĩ Phng phỏp tn hao tng phn: = P
2
/ (P
2
+ P
n
+ P
0
)
Vi : P
2
= U
2

I
2
;
P
n
xỏc nh theo ng P
n
= f(I
n
)
P
0
ly mt giỏ tr ng vi U
10
= 220V thớ nghim 1.
Tài liệu hướng dẫn thí nghiệm Máy điện
B mơn k thut đin, Khoa in – in t 8
3.2 Máy bin áp ba pha
3.2.1 Thí nghim khơng ti:
3.2.1.1 Thí nghim MBA 3 pha đu ∆/∆.
Bc 1. Xoay núm điu khin đin áp (ngc chiu kim đng h) v v trí 0.
Chú ý:
xác đnh cc tính cun dây MBA trc khi đu kín.

Bc 2. Kit ni MBA nh s đ hình 2-1.
Bc 3. Bt ngun và điu chnh đin áp E
S
= 220V. Khi s dng đng h Voltk
xoay chiu đ đo và ghi li kt qu:
E

5-6(1)
= ………V E
1-2(1)
= ………V
E
s
= 220V E
5-6(2)
= ………V E
1-2(2)
= ………V
E
5-6(3)
= ………V E
1-2(3)
= ………V
E
1-2 tng
= E
2
= ……… V
Các giá tr đo đc có bng khơng? T đó xác đnh các cun dây ni đúng th t pha?
………………………………………………………………………………………….
Bc 4. Khi các cun dây th cp còn  dng tam giác h (∆) (nh hình H2-1) thì
đin áp tng ca các cun dây th cp 1-2 có bng 0 khơng? o U
1-2 tng
= 0
V t đó xác đnh rng an tồn khi đóng kín mch theo hình ∆ trên phn th
cp ca MBA.
Bc 5. Khi vic ni các cun dây đc xác đnh là đúng theo cc tính thì đóng kín

hình ∆ trên phn th cp ca MBA.
Bc 6. Ni 3 voltk E
1
, E
2
, E
3
vào 3 pha ca cn dây th cp.
Taứi lieọu hửụựng daón thớ nghieọm Maựy ủieọn
B mụn k thut in, Khoa in in t 9
Bt ngun v iu chnh in ỏp cú E
S
= 220V.
o E
1
= E
2
= E
3
= V ( bờn phớa th cp)
Chỳ ý rng:
MBA c kt ni theo t s bin ỏp K = 1 nờn in ỏp s cp bng in
ỏp th cp.
Bc 7. Tt ngun thỏo tt c cỏc dõy ni.
3.2.1.2 Thớ nghim MBA 3 pha u Y/Y.
66
5
1
2
1

1
2
6
5
E
S
Hỡnh 2.2: Mỏy bin ỏp 3 pha u Y-Y
6
2

Bc 1. Ni Module MBA 3 pha theo hỡnh Y/Y nh s hỡnh H2-2.
Bc 2. Bt ngun v iu chnh c in ỏp E
S
= 220V (E
S
= U
5-5
= in ỏp bờn
s cp)
Bc 3. S dng Voltk o in ỏp tng cun dõy bờn s cp v th cp.
E
5-6(1)
= V
E
5-6(2)
= V E
5-5
= V
E
5-6(3)

= V
E
1-2(1)
= V
E
1-2(2)
= V E
1-1
= V
E
1-2(3)
= V
Cỏc giỏ tr o c cú bng khụng? T ú xỏc nh cỏc cun dõy ni ỳng th t
pha?
Bc 4. Kt qu o c xỏc nhn rng: cỏc cun dõy th cp c ni ỳng quan h
pha.
Taứi lieọu hửụựng daón thớ nghieọm Maựy ủieọn
B mụn k thut in, Khoa in in t 10
Bc 5. in ỏp dõy bờn phn s cp v bờn th cp ca MBA cú ln gp 3 ln in
ỏp pha trờn tng cun dõy MBA?

Ta ó xột MBA 3 pha u / v u Y/Y ch khụng ti v cú t s bin th
l
1
2
1
2
1
===
w

w
U
U
U
K
(w
1
, w
2
s vũng dõy ca 2 cun dõy s v th cp ca MBA).
- Khi K >1 MBA l h th.
- Khi K <1 MBA l tng th.
3.2.2 Thớ nghim cú ti MBA 3 pha u /Y:
Bc 1. Cụng tc chớnh ca ngun t v trớ 0 (OFF) nỳm iu khin in ỏp t
v trớ ngc chiu kim ng h.
Bc 2. Ni Module MBA 3 pha theo hỡnh /Y nh trong s hỡnh H2-3.

Bc 3. Bt ngun v iu chnh c in ỏp E
S
= 127 V
o in ỏp dõy trờn phn s cp v th cp v ghi li kt qu.
E
5-6(1)
= V E
5-6(2)
= V E
5-6(3)
= V
E
1-2(1)

= V E
1-2(2)
= V E
1-2(3)
= V
Bc 4. Trờn phn th cp ca MBA cú 3 ti tr R vi
R = 5100 // 2700 // 1500 811
c v ghi li kt qu cỏc dũng in trờn ti R
I
1
= mA I
2
= mA I
3
=mA
X
Y
1
Y
2
Taứi lieọu hửụựng daón thớ nghieọm Maựy ủieọn
B mụn k thut in, Khoa in in t 11
Bc 5. Vi ti tr R = 1500//2700 = 964 o v ghi:
I
1
= mA I
2
= mA I
3
=mA

Bc 6. Ti ngun
- Thỏo I
1
u vo gia X-Y
1
o ũng in dõy s cp.
- Thỏo I
2
u vo gia X-Y
2
o ũng in pha s cp.
Bc 7. Bt ngun v gi nguyờn E
S
= 127 V
o v ghi:
I
1
= mA I
2
= mA I
3
=mA
Bc 8. So sỏnh dũng in o c bờn phn s cp v th cp.