trí óc c a b n nh th y. N u b n m c k t trong quá kh , hay không đ ng b v iủ ạ ư ế ấ ế ạ ắ ẹ ứ ồ ộ ớ
hi n t i, b n s hoàn toàn b l t ng lai. M t cách khác đ nhìn t ng lai là h c quáệ ạ ạ ẽ ỏ ỡ ươ ộ ể ươ ọ
kh . Trong nh n th c c a tôi, l ch s có khuynh h ng t nó l p l i, m c dù nó khôngứ ậ ứ ủ ị ử ướ ự ặ ạ ặ
th l p l i m t cách chính xác. Nhi u ng i l n b l t ng lai, ho c đi ng c v iể ặ ạ ộ ề ườ ớ ỏ ỡ ươ ặ ượ ớ
t ng lai vì nh ng k ho ch c a h không có t m nhìn v quá kh . Năm1998, tôi nóiươ ữ ế ạ ủ ọ ầ ề ứ
chuy n v i m t nhà bình lu n tr San francisco v a b h c cao đ ng. Khi tôi nói v iệ ớ ộ ậ ẻ ở ừ ỏ ọ ẳ ớ
cô ta r ng qu ch ng khoán đ u t đa d ng r t r i ro và tôi có th th y nó s s mằ ỹ ứ ầ ư ạ ấ ủ ể ấ ẽ ớ
kh ng ho ng, cô ta gi n d . Cô ta b t đ u trích d n cho tôi nghe nh ng l i nói và ýủ ả ậ ữ ắ ầ ẫ ữ ờ
ki n c a nhà môi gi i ch ng khoán c a cô ta. “Qu ch ng khoán mà tôi đ u t đ ngế ủ ớ ứ ủ ỹ ứ ầ ư ứ
đ u trong 3 năm. Nó đã tăng trung bình 25%. Th tr ng ch ng khoán là th tr ng đ uầ ị ườ ứ ị ườ ầ
t t t nh t vì m c dù có nh ng lúc gi m, nh năm 1987, th tr ng đã tăng su t trongư ố ấ ặ ữ ả ư ị ườ ố
40 năm. Đây là n i t t nh t đ đ u t ”. Cô ta ch ng bao gi làm không khí bu i ph ngơ ố ấ ể ầ ư ẳ ờ ổ ỏ
v n đ c vui v vì cách nhìn c a tôi v t ng lai không h p v i c a cô. Ngày nay, quấ ượ ẻ ủ ề ươ ợ ớ ủ ỹ
đ u t quý giá c a cô đã gi m h n 50%. Trong khi s li u và d ki n c a cô ta có ph nầ ư ủ ả ơ ố ệ ữ ệ ủ ầ
đ c tính toán đúng, v n đ là các d ki n y đi không đ xa v quá kh . N u cô taượ ấ ề ữ ệ ấ ủ ề ứ ế
bi t l ch s th tr ng, cô ta s bi t r ng chúng ta có m t cu c kh ng ho ng c sauế ị ử ị ườ ẽ ế ằ ộ ộ ủ ả ứ
trung bình 75 năm. Trong khi không có nghĩa chúng ta có m t cu c kh ng m i 75 năm,ộ ộ ủ ỗ
l ch s c đ i ph n ít đã gi i thích vì sao th tr ng đã đi lên trog 40 năm cu i cùng.ị ử ổ ạ ầ ả ị ườ ố
L n cuôi cùng th tr ng kh ng ho ng vào năm 1029. M t kho ng 25 năm th tr ngầ ị ườ ủ ả ấ ả ị ươ
m i khôi ph c l i nh năm 1929, t c là năm 1955. Tôi nói v i cô ta vào năm 1998, vìớ ụ ạ ư ứ ớ
v y s li u c a cô ta đã tính đúng r ng th tr ng đã đi lên trong 40 năm. Cái nhìn c aậ ố ệ ủ ằ ị ườ ủ
cô ta v t ng lai b c n tr vì t m nhìn c a cô ta v t ng lai không đính kèm đ y đề ươ ị ả ở ầ ủ ề ươ ầ ủ
quá kh . M t đi u mà ng i cha giàu b t tôi h c là đ c các cu n sách v l ch s kinhứ ộ ề ườ ắ ọ ọ ố ề ị ử
t . M t cu n sach tuy t v i tôi khuyên m i ng i nên đ c n u h mu n hi u vế ộ ố ệ ờ ọ ườ ọ ế ọ ố ể ề
t ng lai là :The world philosophers c a Robert Heilbroner. Đó là cu n sách tuy t v iươ ủ ố ệ ờ
cho nh ng ai mu n nhìn t ng lai b ng cách h c quá kh . Khi tôi d y các l p h c đ uữ ố ươ ằ ọ ứ ạ ớ ọ ầ
t , tôi b o m i ng i đi n vào b n tình tr ng tài chính. Sau đó tôi b o h nhìn vào quáư ả ọ ườ ề ả ạ ả ọ
kh và t h i b n thân h có th y t ng lai c a h không. N u h không thích nh ngứ ự ỏ ả ọ ấ ươ ủ ọ ế ọ ữ
gì h th y, ch ng h n nh m t b n tình tr ng tài chính v i đ y nh ng n x u, thuọ ấ ẳ ạ ư ộ ả ạ ớ ầ ữ ợ ấ
nh p x u, chi phí x u, tiêu s n x , và không có t ng lai, n u đó là b c tranh t ng laiậ ấ ấ ả ấ ươ ế ứ ươ
c a h mà b n tình tr ng tài chính đã bi u hi n, tôi khuyên h không nên đóng băngủ ọ ả ạ ể ệ ọ

361
n a, hãy h p th i lên, b qu n áo cũ đi, mua qu n áo m i, thay đ i nh ng ng i b nữ ợ ờ ỏ ầ ầ ớ ổ ữ ườ ạ
cũ đi và b t đ u nhìn t ng lai. N u b n có th thay đ i s c ch a đ u óc c a b n đắ ầ ươ ế ạ ể ổ ứ ứ ầ ủ ạ ẻ
đ c thú v h n v i nh ng c h i trong t ng lai, b n có m t c h i t t h n đ vượ ị ơ ớ ữ ơ ộ ươ ạ ộ ơ ộ ố ơ ể ề
h u s m và giàu. Tôi đã vi t trong ph n gi i thi u r ng v h u s m và giàu th t d .ư ớ ế ầ ớ ệ ằ ề ư ớ ậ ễ
Nó không khó nh th c hi n….nh ng v i nhi u ng i, v t b quá kh và b c điư ự ệ ư ớ ề ườ ứ ỏ ứ ướ
dũng c m vào m t t ng lai không ch c ch n khó h n nhi u so v i vi c tr nên giàuả ộ ươ ắ ắ ơ ề ớ ệ ở
và ngh h u s m. Đ i v i hàng tri u ng i, s an toàn và b o đ m h n khi l i v iỉ ư ớ ố ớ ệ ườ ẽ ả ả ơ ở ạ ớ
qu n áo, các b s u t p và quan đi m c a b m hay quá kh . Đó là lý do vì sao h nầ ộ ư ậ ể ủ ố ẹ ứ ơ
50% dân s v h u g n m c b n cùng. H leo lên chuy n tàu ch m và trên đó choố ề ư ầ ở ứ ầ ọ ế ậ ở
đen cu i đ i…t t c đ u đi theo k ho ch.ố ờ ấ ả ề ế ạ
Chương 10: Sức mạnh đòn bẩy của việc nhìn thấy một tương lai giàu có
Khi tôi đ a ra nh ng con s d i đây cho m t chi n l c rút lui, nhi u ng i khôngư ữ ố ướ ộ ế ượ ề ườ
th t ng t ng m t t ng lai t do tài chính v i thu nh p h n $100,000 ho c h nể ưở ượ ộ ươ ự ớ ậ ơ ặ ơ
trong m t năm mà không ph i làm vi c. Nghèo $25,000 ho c ít h n m t năm ộ ả ệ ặ ơ ộ
Trung l u $25,000 đ n $100,000 m t năm ư ế ộ
D d $100,000 đ n $1,000,000 m t năm ư ả ế ộ
Giàu $1,000,000 ho c nhi u h n m t năm ặ ề ơ ộ
C c giàu $1,000,000 ho c nhi u h n m t tháng ự ặ ề ơ ộ
Lý do nhi u ng i không th t ng t ng có nhi u ti n nh v y vì nó không n mề ườ ể ưở ượ ề ề ư ậ ằ
trong th c t i c a h . Nhi u ng i có th m c nh ng s ti n nh th và có th nóiự ạ ủ ọ ề ườ ể ơ ướ ữ ố ề ư ế ể
r ng m t ngày nào đó h s làm nhi u nh v y…nh ng th c t , h u h t m i ng iằ ộ ọ ẽ ề ư ậ ư ự ế ầ ế ọ ườ
ch m m ng. Các con s đã ch ng minh s th t này.ỉ ơ ộ ố ứ ự ậ
T ng lai c a b n đ c t o ra ngày hôm nay ươ ủ ạ ượ ạ
Nhi u ng i không nh n ra m c tiêu tài chính c a h vì h dùng nh ng t nh m tề ườ ậ ụ ủ ọ ọ ữ ừ ư ộ
ngày nào đó, có l ho c trong t ng lai. Ng i cha giàu luôn luôn nói: “T ng lai c aẽ ặ ươ ườ ươ ủ
con đ c t o ra b ng nh ng gì con làm hôm nay, không ph i ngày mai”. Khi b n nhìnượ ạ ằ ữ ả ạ
vào nh ng con s trên , câu h i b n có th h i chính mình là “Li u nh ng gì tôi làmữ ố ỏ ạ ể ỏ ệ ữ
362
hôm nay s đ a tôi đ n m c tiêu tài chính tôi mu n ngày mai không?” M t s th t kh cẽ ư ế ụ ố ộ ự ậ ắ

nghi t là 99% dân s M s k t thúc ch đ n m c $100,000. H u h t m i ng i đi theoệ ố ỹ ẽ ế ỉ ế ứ ầ ế ọ ườ
b c chân c a b m đ r i đi theo k ho ch c a b m . Nói cách khác, h làm nh ngướ ủ ố ẹ ể ồ ế ạ ủ ố ẹ ọ ữ
đi u t ng t và k t thúc đúng m c tiêu. Ch sau khi tr v t Vietnam, tôi nh s th tề ươ ự ế ụ ỉ ở ề ừ ớ ự ấ
v ng vì ki m đ c ch $900 khi còn là m t nhân viên c a Marine Corp, trong khi Mikeọ ế ượ ỉ ộ ủ
ki m đ c g n 1 tri u đô m t năm t các v đ u t c a anh. Tôi c m th y nh b b iế ượ ầ ệ ộ ừ ụ ầ ư ủ ả ấ ư ị ạ
tr n và th t v ng v kho ng cách gi a th gi i c a anh và th gi i c a tôi, th c t iậ ấ ọ ề ả ữ ế ớ ủ ế ớ ủ ự ạ
c a anh và th c t i c a tôi. Nh ng ai đã đ c cu n Rich dad’s guide to Investing, b n cóủ ự ạ ủ ữ ọ ố ạ
th nh l i ng i cha giàu đã ng i xu ng v i tôi tr c khi tôi r i Marine Corp và giúpể ớ ạ ườ ồ ố ớ ướ ờ
tôi lên k ho ch. Nh cu n sách y đã vi t “Đ u t là m t k ho ch, không ph i làế ạ ư ố ấ ế ầ ư ộ ế ạ ả
m t s n ph m hay m t th t c”.ộ ả ẩ ộ ủ ụ
M t k ho ch và chi c c u đ n c mộ ế ạ ế ầ ế ướ ơ
Ng i cha giàu đã v phác ho m t dòng sông l n có tôi đ ng m t bên b c a con sôngườ ẽ ạ ộ ớ ứ ộ ờ ủ
y. Ông nói: “M t k ho ch là chi c c u đ n c m . Công vi c c a con là bi n kấ ộ ế ạ ế ầ ế ướ ơ ệ ủ ế ế
ho c hay chi c c u thàn hi n th c, vì v y gi c m c a con m i thành hi n th c. N uạ ế ầ ệ ự ậ ấ ơ ủ ớ ệ ự ế
t t c nh ng gì con làm là đ ng m t bên b sông và m v phía bên kia, c m c aấ ả ữ ứ ộ ờ ơ ề ướ ơ ủ
con s mãi mãi là c m . Tr c tiên con ph i bi n k ho ch thành hi n th c rôi cẽ ướ ơ ướ ả ế ế ạ ệ ự ướ
m c a con s thành hi n th c”. Gi a năm 1989 và 1994, Kim và tôi làm vi c đ bi nơ ủ ẽ ệ ự ữ ệ ể ế
k ho ch thành hi n th c h n là m c v các gi c m . Nh ng gì chúng tôi làm cũngế ạ ệ ự ơ ơ ướ ề ấ ơ ữ
là nh ng phi côn chi n đ u ph i làm. Chúng tôi th c t p h ng ngày, chu n b cho ngàyữ ế ấ ả ự ậ ằ ẩ ị
c a s c h i m ra. M t khi nó xu t hi n, chúng tôi s b n vào m c tiêu r i sau đóử ổ ơ ộ ở ộ ấ ệ ẽ ắ ụ ồ
c a s s đóng l i. Nh ng i cha giàu đã nói: “T ng lai c a con đ c t o ra ngàyử ổ ẽ ạ ư ườ ươ ủ ượ ạ
hôm nay ch không ph i ngày mai”. Nói cách khác, nh ng gì b n làm hôm nay là t ngứ ả ữ ạ ươ
lai c a b n. Lý do tôi và Km không xin vi c làm, m c dù chúng tôi không còn ti n m t,ủ ạ ệ ặ ề ặ
vì chúng tôi không có k ho ch làm nhân công trong t ng lai. Thay vì th , chúng tôiế ạ ươ ế
dành th i gian cho nh ng khoá h c chuyên đ đ h c cách xây d ng m t công ty hayờ ữ ọ ề ể ọ ự ộ
đ u t vào b t đ ng s n. M c dù chúng tôi không có ti n, m i ngày chúng tôi th c t pầ ư ấ ộ ả ặ ề ỗ ự ậ
xây d ng m t công ty và đ u t m t cách t t h n. Chúng tôi đã làm nh ng gì chúng tôiự ộ ầ ư ộ ố ơ ữ
lên k ho ch trong t ng lai. Ngày nay chúng tôi v n ti p t c xây d ng công ty và đ uế ạ ươ ẫ ế ụ ự ầ
t vào b t đ ng s n. Ngày mai có th chúng tôi làm nh th . Tôi không có k ho chư ấ ộ ả ể ư ế ế ạ
làm nh ng gì ng i cha nghèo đã làm sau khi ông ngh h u, làm ki m vi c làm vì thữ ườ ỉ ư ế ệ ế

363
ông có th nh n ti n h u trí c a b xã h i. Ông b t đ u cu c đ i b ng cách ki m vi cể ậ ề ư ủ ộ ộ ắ ầ ộ ờ ằ ế ệ
làm và k t thúc cu c đ i cũng b ng cách ki m vi c làm. Vào năm 2020, s có hàngế ộ ờ ằ ế ệ ẽ
tri u ng i tu i tôi làm nh ng đi u nh ng i cha nghèo đã làm…ki m vi c làm đệ ườ ổ ữ ề ư ườ ế ệ ể
nh n ti n h tr t b xã h i. Ngày mai h s làm t ng t nh ng gì h làm hôm nay.ậ ề ỗ ợ ừ ộ ộ ọ ẽ ươ ự ữ ọ
M t s thay đ i c a th c t i ộ ự ổ ủ ự ạ
Có m t đi u khác mà ng i cha nghèo đã làm h ng ngày trong su t đ i ông. Ông luônộ ề ườ ằ ố ờ
luôn nói: “Tôi s đ u t khi tôi có ti n”. Ông cũng th ng xuyên nói: “Tôi không muaẽ ầ ư ề ườ
n i nó”. Khi b o ông làm , ông l i nói: “Hãy xem, tôi không có th i gian làm b t cổ ả ạ ờ ấ ứ
đi u gì ngày hôm nay, ngay mai chúng ta nói chuy n sau”. Đó là th c t i h ng ngày c aề ệ ự ạ ằ ủ
ông và đó cũng là th c t i c a ông vào cu i đ i. Theo tôi, lý do c b n khi n ông nghèoự ạ ủ ố ờ ơ ả ế
vì ông có m t th c t i c a ng i nghèo, m c dù ông ki m đ c r t nhi u ti n, và ôngộ ự ạ ủ ườ ặ ế ượ ấ ề ề
không s n sàng thay đ i th c t i đó. Nh tôi đã nói, cách d nh t đ làm giàu là khôngẵ ổ ự ạ ư ễ ấ ể
ng ng thay đ i và c i thi n th c t i c a b n. Nh ng rõ ràng là đ i v i nhi u ng i ,ừ ổ ả ệ ự ạ ủ ạ ư ổ ớ ề ườ
đ thay đ i th c t i, thay đ i nh ng gì h làm hôm nay, là ph n khó nh t đ làm giàu.ể ổ ự ạ ổ ữ ọ ầ ấ ể
Khi tôi đ n Haiwai, tôi th y nhi u ng i b n c a tôi đang làm chính xác theo nh ng gìế ấ ề ườ ạ ủ ữ
b m h đã làm. Khi b n tôi h i tôi đang làm gì, tôi nói h tôi xây d ng công ty và đ uố ẹ ọ ạ ỏ ọ ự ầ
t vào b t đ ng s n, nhi u ng i trong s h nói nh ng đi u nh b m tôi, “Tôiư ấ ộ ả ề ườ ố ọ ữ ề ư ố ẹ
không th làm đ c”, ho c “Tôi đã nghĩ v vi c đ u t , có l m t ngày nào đó tôi sể ượ ặ ề ệ ầ ư ẽ ộ ẽ
đ u t khi tôi có ti n”. Khi tôi nói v i h hãy chu n b và h c h i tr c khi đ u t hầ ư ề ớ ọ ẩ ị ọ ỏ ướ ầ ư ọ
th ng nói: “Anh bi t tôi b n c nào không? Tôi không có th i gian đi h c đ u t .ườ ế ậ ỡ ờ ọ ầ ư
Chính ph nên có nh ng khoá h c mi n phí v đ u t . Sau đó có th tôi s đi h c. T iủ ữ ọ ễ ề ầ ư ể ẽ ọ ạ
sao tôi ph i tr ti n đ đi h c đ u t ? Nh dù sao, đ u t th t r i ro. Tôi thích b ti nả ả ề ể ọ ầ ư ư ầ ư ậ ủ ỏ ề
vô ngân hàng h n”. Ng i cha giàu c a tôi th ng nói: “Hãy l ng nghe l i nói c a hơ ườ ủ ườ ắ ờ ủ ọ
và b n s nhìn th y t ng lai c a h ”. N u b n mu n v h u s m và giàu có, b n cóạ ẽ ấ ươ ủ ọ ế ạ ố ề ư ớ ạ
th c n ph i b t đ u l ng nghe l i nói c a b n và nhìn th y t ng lai c a b n. Hãy tể ầ ả ắ ầ ắ ờ ủ ạ ấ ươ ủ ạ ự
h i b n thân: “N u tôi ti p t c dùng nh ng t ng này, và suy nghĩ theo cách này, tôiỏ ả ế ế ụ ữ ừ ữ
s rút lui t ng l p nào? Là nhóm nghèo, trung l u, d d , giàu hay c c giàu?” N uẽ ở ầ ớ ư ư ả ự ế
b n trung th c và mu n thay đ i k ho ch, đi u b n c n làm tr c tiên là thay đ iạ ự ố ổ ế ạ ề ạ ầ ướ ổ
th c t i c a b n b ng cách thay đ i k ho ch, l i nói, và hành đ ng h ng ngày. T ngự ạ ủ ạ ằ ổ ế ạ ờ ộ ằ ươ

lai c a b n là nh ng gì b n làm hôm nay, b t ch p c m c a b n là gì. Nh ng iủ ạ ữ ạ ấ ấ ướ ơ ủ ạ ư ườ
cha giàu nói: “Th t khó đ g p đ c nàng công chúa hay hoàng t n u h ng ngày conậ ể ặ ượ ử ế ằ
364
ch ng i trên gi ng, ăn k o và xem TV”.ỉ ồ ườ ẹ
B t đ u t ng lai t hôm nayắ ầ ươ ừ
T i sao quá nhi u ng i v h u nghèo và tr ? H không th ch m d t nh ng gì hạ ề ườ ề ư ễ ọ ể ấ ứ ữ ọ
đang làm…ngay c khi nó ch ng có t ng lai. H không th thay đ i s c ch a c a tríả ẳ ươ ọ ể ổ ứ ứ ủ
óc…là m t công vi c n đ nh, làm vi c chăm ch , và ti t ki m ti n. Nhi u ng i trôngộ ệ ổ ị ệ ỉ ế ệ ề ề ườ
nh ông già, ăn m c qu n áo t th i quá kh và bám vào ý t ng c a cha m t th iư ặ ầ ừ ờ ứ ưở ủ ẹ ừ ờ
đ i Công nghi p và sau đó thì không th đ ng b v i hi n t i và t ng lai. Đi u đóạ ệ ể ồ ộ ớ ệ ạ ươ ề
ch ng liên quan gì đ n tu i tác , mà là ph m vi đ u óc c a h Vì v y làm th nào m tẳ ế ổ ạ ầ ủ ọ ậ ế ộ
ng i b t đ u s giàu có và t do ngay hôm nay? M t l n n a, tin m ng là nó b t đ uườ ắ ầ ự ự ộ ầ ữ ừ ắ ầ
t trong trí óc c a b n. Nó b t đ u v i l i nói, ý nghĩ và hành đ ng c a b n m i ngày.ừ ủ ạ ắ ầ ớ ờ ộ ủ ạ ỗ
Nó b t đ u b ng nh ng n i và nh ng ng i b n dành nhi u th i gian nh t. B t đ uắ ầ ằ ữ ơ ữ ườ ạ ề ờ ấ ắ ầ
t ng lai ngày hôm nay b ng cách t o ra m t k ho ch cho t ng lai. Và đ i v i nhi uươ ằ ạ ộ ế ạ ươ ố ớ ề
ng i, m t trong nh ng b c đ u trong k ho c là ng ng làm vi c nh ng gì b nườ ộ ữ ướ ầ ế ạ ừ ệ ữ ạ
không mu n có trong t ng lai. N u b n không mu n làm vi c c c nh c cho lo i thuố ươ ế ạ ố ệ ự ọ ạ
nh p ki m đ c, b t đ u t h i b n thân làm th nào h c cách làm vi c cho thu nh pậ ế ượ ắ ầ ự ỏ ả ế ọ ệ ậ
th đ ng và thu nh p l i t c. M t khi b n có câu tr l i, làm đ a nh ng câu tr l i nàyụ ộ ậ ợ ứ ộ ạ ả ờ ư ữ ả ờ
thành m t ph n k ho c c a b n. Có th b n ph i h c nhi u h n, đ c nhi u sách h n,ộ ầ ế ạ ủ ạ ể ạ ả ọ ề ơ ọ ề ơ
nghe nh ng cu n băng, tham gia nhi u khoá h c, b t đ u m t công ty t i nhà và g pữ ố ề ọ ắ ầ ộ ạ ặ
nhi u b n m i. Nói cách khác, hôm nay làm nh ng gì b n mu n có trong t ng lai.ề ạ ớ ữ ạ ố ươ
Làm th nào đ nhìn th y t ng lai?ế ể ấ ươ
Tôi th ng đ c h i: ‘Làm th nào đ nhìn th y t ng lai kho tôi không th nhìn nóườ ượ ỏ ế ể ấ ươ ể
b ng m t?” hay “Làm th nào tôi th y m t tri u đô m t năm khi tôi không th th yằ ắ ế ấ ộ ệ ộ ể ấ
%50,000 m t năm hi n nay?” Đây là m t câu h i r t thông minh đ m r ng đ u óc.ộ ệ ộ ỏ ấ ể ở ộ ầ
Câu tr l i là nh ng đi u mà ng i cha giàu đã nói v i tôi tr c đây. Ông vi t th t l nả ờ ữ ề ườ ớ ướ ế ậ ớ
trên b ng: C nh t ng là nh ng gì con nhìn b ng m t Vi n c nh là nh ng gì con nhìnả ả ượ ữ ằ ắ ễ ả ữ
b ng trí óc Khi tôi h i ông đi u gì c i thi n kh năng nhìn th y vi n c nh c a m tằ ỏ ề ả ệ ả ấ ễ ả ủ ộ
ng i. Ông nói “L i nói và con s ”. Ông nh n m nh s quan tr ng c a vi c làm thườ ờ ố ấ ạ ự ọ ủ ệ ế

nào đ đ c các b n tình tr ng tài chính vì b n không th nhìn th y t ng lai tài chínhể ọ ả ạ ạ ể ấ ươ
c a b n n u b n không th đ c các b n tình tr ng tài chính. S th t là, n u b n khôngủ ạ ế ạ ể ọ ả ạ ự ậ ế ạ
th đ c các b n báo cáo tài chính, b n không th nhìn quá kh , hi n t i và t ng lai tàiể ọ ả ạ ể ứ ệ ạ ươ
chính. Tôi đã t o ra m t trò ch i có tên CASHFLOW đ giúp m i ng i c i thi n khạ ộ ơ ể ọ ườ ả ệ ả
365
năng nhìn th y vi n c nh b ng trí óc b ng cách d y cho h nh ng con s và t v ngấ ễ ả ằ ằ ạ ọ ữ ố ừ ự
c a ng i giàu. Khi ng i ta h i tôi vì sao tôi giàu, tôi nói: ”Tôi ch i trò này hàngủ ườ ườ ỏ ơ
ngày”. S th t là, b n càng ch i nhi u trò này, b n càng d y nhi u cho trò ch i, và b nự ậ ạ ơ ề ạ ạ ề ơ ạ
càng đem trò ch i vào cu c s ng, và kh năng nhìn thâ y vi n c nh c a b n s t tơ ộ ố ả ấ ễ ả ủ ạ ẽ ố
h n. Nh ng i cha giàu nói: ”N u con mu n có b răng kh e trong t ng lai, hãy ch iơ ư ườ ế ố ộ ỏ ươ ả
răng hôm nay”.
L i nói nhanh và k ho ch nhanh ờ ế ạ
N u b n mu n t o ra m t k ho ch nhanh, b n c n s d ng nh ng l i nói nhanh.ế ạ ố ạ ộ ế ạ ạ ầ ử ụ ữ ờ
Nhi u ng i không th giàu nhanh vì h dùng t ng ch m trong k ho ch c a h .ề ườ ể ọ ừ ữ ậ ế ạ ủ ọ
N u b n mu n làm giàu nhanh , b n c n dung nh ng t ng nhanh N u b n mu n vêế ạ ố ạ ầ ữ ừ ữ ế ạ ố
h u s m và giàu, n u b n mu n làm giàu nhanh, b n c n ph i c p nh t nhi u h n,ư ớ ế ạ ố ạ ầ ả ậ ậ ề ơ
h p th i h n, nh ng t ng kinh doanh và đ u t nhanh h n. N u không, nh ng t ngợ ờ ơ ữ ừ ữ ầ ư ơ ế ữ ừ ữ
c l s gi ng nh m t ng i ti u phu chuyên nghi p nói: “tôi không qua tâm t i vi cổ ỗ ẽ ồ ư ộ ườ ề ệ ớ ệ
có th ch t g nhi u h n v i chi c c a máy đ làm nhi u ti n. B tôi đã cho tôi chi cể ặ ỗ ề ơ ớ ế ư ể ề ề ố ế
rìu và tôi s dùng nó cho đ n ngày tôi ch t”. Nhi u ng i ngày nay làm vi c và v nẽ ế ế ề ườ ệ ẫ
dùng chi c rìu c a b m h đ đ u t ti n b c.ế ủ ố ẹ ọ ể ầ ư ề ạ
Công c cho trí óc ụ
Trong m t l p h c c a tôi, m t ph n tr đã h i: “Ông nghĩ r ng khi nói đ n ti nộ ớ ọ ủ ộ ụ ữ ẻ ỏ ằ ế ề
b c, có nh ng t ng nhanh và t ng ch m à?” Tôi tr l i: “Chính xác v i nh ng gìạ ữ ừ ữ ừ ữ ậ ả ờ ớ ữ
tôi nghĩ. N u ti n là m t ý t ng, thì ý t ng đ c làm nên b ng t ng . H u h t m iế ề ộ ưở ưở ượ ằ ừ ữ ầ ế ọ
ng i dùng t ng ch m, s đ a h đ n nh ng ý t ng ch m, nghĩa là h làm giàuườ ừ ữ ậ ẽ ư ọ ế ữ ưở ậ ọ
cũng ch m” “L i nói là công c à?” cô y h i nh G t đ u, tôi nói: “ng i cha giàuậ ờ ụ ấ ỏ ỏ ậ ầ ườ
c a tôi nói ‘L i nói là công c a cho trí óc.Lý do nhi u ng i g p khó khăn v tài chínhủ ờ ủ ề ườ ặ ề
vì h đã ban cho trí óc c a h nh ng công c cũ k , ch m và l i th i. N u con mu nọ ủ ọ ữ ụ ỹ ậ ỗ ờ ế ố
giàu, đi u đ u tiên con làm là c p nh t các công c c a con’”. “Ông có th cho tôi m tề ầ ậ ậ ụ ủ ể ộ

ví d v t ng nhanh và t ng ch m đ c không? “Ch c ch n r i. H u h t m iụ ề ừ ữ ừ ữ ậ ượ ắ ắ ồ ầ ế ọ
ng i nghĩ r ng ti t ki m là thông minh . Ti t ki m ti n th t ch m. B n có th giàuườ ằ ế ệ ế ệ ề ậ ậ ạ ể
b ng cách ti t ki m, nh ng cái giá là th i gian…c đ i. Vì v y v i tôi ti t ki m là tằ ế ệ ư ờ ả ờ ậ ớ ế ệ ừ
ng ch m. Ng i cha giàu c a tôi không ti t ki m. Thay vì v y, ông d y tôi làm thữ ậ ườ ủ ế ệ ậ ạ ể
nào đ làm ra ti n.” “Nh ng n u ai đó không bi t cách làm ra ti n thì sao?” m t ng iể ề ư ế ế ề ộ ườ
khác h i “Thì ti t ki m là cách t t nh t ho c đ u t th i gian, h c cách làm ra ti n.ỏ ế ệ ố ấ ặ ầ ư ờ ọ ề
366
Làm ra ti n là m t k năng c n h c”. “Nh ng th t khó cho m i ng i khi h i v ti nề ộ ỹ ầ ọ ư ậ ọ ườ ỏ ề ề
b c?”ạ
“L n đ u tôi cũng v y… cũng nh h c b t c cái gì m i. Đi u đó cũng nh h c lái xeầ ầ ậ ư ọ ấ ứ ớ ề ư ọ
đ p. Tôi r t h i h p lúc b t đ u và ph m l i l n đ u…và tôi v n ph m l i ngày nay.ạ ấ ồ ộ ắ ầ ạ ỗ ầ ầ ẫ ạ ỗ
Nh ng tôi h c t l i l m, vì v y s giáo d c c a tôi và kinh nghi m làm ra ti n d h nư ọ ừ ỗ ầ ậ ự ụ ủ ệ ề ễ ơ
và càng d h n khi tôi càng già. Có nh ng ng i khác khi càng già thì càng c g ng làmễ ơ ữ ườ ố ắ
vi c chăm ch và ti t ki m ti n. Đó là m t k ho ch ch m s d ng nh ng t ngệ ỉ ế ệ ề ộ ế ạ ậ ử ụ ữ ừ ữ
ch m mà h có th đ c th a h ng t b m ”. ậ ọ ể ượ ừ ưở ừ ố ẹ
“Vì v y trong khi tôi c g ng ti t ki m $100 m t tháng, ông có th làm hàng tri u đô.ậ ố ắ ế ế ộ ể ệ
Đó là nh ng gì ông mu n nói r ng l i nói là công c …và có nh ng t ng thì nhanh vàữ ố ằ ờ ụ ữ ừ ữ
có nh ng t khác thì ch m” Tôi ch g t đ u và nói: “L i nói là công c cho trí óc”.ữ ừ ậ ỉ ậ ầ ờ ụ
K ho ch có s d ng nh ng t ng nhanh ế ạ ử ụ ữ ừ ữ
N u b n lên k ho ch đ v h u s m và giàu, b n có th c n c p nh t kho t v ngế ạ ế ạ ể ề ư ớ ạ ể ầ ậ ậ ừ ự
c a b n, Và n u b n thay đ i t v ng, b n có th tăng t c các ý t ng c a b n. Ví d :ủ ạ ế ạ ổ ừ ự ạ ể ố ưở ủ ạ ụ
Ng i cha nghèo luôn khuyên tôi: “Ki m m t công vi c l ng cao”.ườ ế ộ ệ ươ
Ng i cha giàu thì khuyên tôi: “Con c n có vòng quay ti n m t t các tài s n”. Tìmườ ầ ề ặ ừ ả
ki m m t công vi c l ng cao d ng nh có th là m t con đ ng nhanh đ làm giàuế ộ ệ ươ ườ ư ể ộ ươ ể
lúc b t đ u, nh ng trong h u h t tr ng h p đó là m t cách ch m đ làm giàu v sau.ắ ầ ư ầ ế ườ ợ ộ ậ ể ề
Nh r ng ng i cha nghèo ki m nhi u h n ng i cha giàu lúc b t đ u s nghi p,ớ ằ ườ ế ề ơ ườ ắ ầ ự ệ
nh ng cu i đ i, kho ng cách gi a thu nh p c a h r ng nh bi n Thái Bình D ng.ư ở ố ờ ả ữ ậ ủ ọ ộ ư ể ươ
S th t là, r t ít ng i giàu b ng m t vi c làm…ngay c m t vi c làm l ng cao.ự ậ ấ ườ ằ ộ ệ ả ộ ệ ươ
Đo n d i đây là m t vài ví d vì sao vòng quay ti n m t t tài s n t t h n thu nh pạ ướ ộ ụ ề ặ ừ ả ố ơ ậ
t m t vi c làm.ừ ộ ệ

Hãy xem ba lo i thu nh p: Thu nh p ki m đ c: ạ ậ ậ ế ượ
50% Thu nh p l i t c: ậ ợ ứ
20% Thu nh p th đ ng: ậ ụ ộ
0% Thu nh p ki m đ c, trong h u h t các tr ng h p, là thu nh p t s c lao đ ngậ ế ượ ầ ế ườ ợ ậ ừ ứ ộ
c a m t ng i hay làm vi c. Thu nh p l i t c, trong h u h t các tr ng h p, là thuủ ộ ườ ệ ậ ợ ứ ầ ế ươ ợ
nh p t tài s n d i d ng gi y t nh c phi u, trái phi u và qũy đ u t ch ng khoánậ ừ ả ướ ạ ấ ờ ư ổ ế ế ầ ư ứ
đa d ng. Thu nh p th đ ng, trong h u h t các tr ng h p, là thu nh p t b t đ ngạ ậ ụ ộ ầ ế ườ ợ ậ ừ ấ ộ
s n. Luôn nh r ng, tr c khi ra m t quy t đ nh tài chính nào, s r t quan tr ng khi cóả ớ ằ ướ ộ ế ị ẽ ấ ọ
367
l i khuyên c a các nhà chuy n môn đ trình đ v nh ng chuy n có liên quan đ nờ ủ ệ ủ ộ ề ữ ệ ế
thu . M t k ho ch thu h p pháp cho m t ng i có th s xâm ph m v thu c aế ộ ế ạ ế ợ ộ ườ ể ẽ ạ ề ế ủ
m t ng i khác. Đi m chính c a ph n này là bi t các t ng khác nhau có th làmộ ườ ể ủ ầ ế ừ ữ ể
nh ng đi u khác nhau. Có m t s khác bi t quan trong v thu gi a thu nh p ki mữ ề ộ ự ệ ề ế ữ ậ ế
đ c và thu nh p th đ ng. Trong ph m vi đòn b y, thu cho h u h t m i ng i làượ ậ ụ ộ ạ ẩ ế ầ ế ọ ườ
đòn b y ngh ch ho c đòn b y b đ ng. M t ng i làm vi c cho thu nh p ki m đ cẩ ị ặ ẩ ị ộ ộ ườ ệ ậ ế ượ
ph i làm vi c chăm ch ít nh t là hai l n so v i m t ng i làm vi c chăm ch cho thuả ệ ỉ ấ ầ ớ ộ ườ ệ ỉ
nh p th đ ng. Làm vi c cho thu nh p ki m đ c gi ng nh ti n hai b c lên phíaậ ụ ộ ệ ậ ế ượ ố ư ế ướ
tr c và sau đó lùi l i m t b c.ướ ạ ộ ướ
H đánh thu b n ngay c khi b n ng ng làm vi cọ ế ạ ả ạ ư ệ
Nh ng ng i nói: “làm vi c chăm ch , ti t ki m ti n, đ u t vào kho n 401k”, làữ ườ ệ ỉ ế ệ ề ầ ư ả
ng i đang làm vi c cho ti n 50%. M t khi b n ngh h u, và b n b t đ u rút ti n tườ ệ ề ộ ạ ỉ ư ạ ắ ầ ề ừ
k ho ch 401k, s ti n rút ra b đánh thu m c thu nh p ki m đ c, ho c ti n 50%,ế ạ ố ề ị ế ở ứ ậ ế ượ ặ ề
nh ng i cha giàu th ng g i. Lãi su t t kho n ti t ki m cũng b đánh thu m cư ườ ườ ọ ấ ừ ả ế ệ ị ế ở ứ
thu nh p ki m đ c. Nhi u ng i nói: “Tôi ph i ti p t c làm vi c vì ti n tr c p tậ ế ượ ề ườ ả ế ụ ệ ề ợ ấ ừ
B xã h i t chính ph không đ cho chi phí c a tôi”. Ngay lúc m t ng i b t đ u làmộ ộ ừ ủ ủ ủ ộ ườ ắ ầ
vi c cho thu nh p ki m đ c đ h tr cho ti n tr c p, chính ph không nh ng đánhệ ậ ế ượ ể ỗ ợ ề ợ ấ ủ ữ
thu thu nh p c a b n, mà còn gi m s ti n tr c p cho b n vì b n có m t vi c làm.ế ậ ủ ạ ả ố ề ợ ấ ạ ạ ộ ệ
Khi ng i cha giàu nói: “H u h t m i ng i lên k ho ch nghèo”, ông bi t ông đangườ ầ ế ọ ườ ế ạ ế
nói cái gì. Ông lo l ng lu t pháp c a chính ph v thu nh p ki m đ c sau khi nghắ ậ ủ ủ ề ậ ế ượ ỉ
h u. N u b n không nghèo và b n mu n ki m nhi u ti n, chính ph s không giúpư ế ạ ạ ố ế ề ề ủ ẽ

b n. Nhi u ng i v h u đ n gi n vì h th y nghèo thì t t h n và không tr l i làmạ ề ườ ề ư ơ ả ọ ấ ố ơ ở ạ
vi c thì lý do thu . Đi m chính tôi mu n nói là, ch n l a cách s d ng nh ng t ngệ ế ể ố ọ ự ử ụ ữ ừ ữ
làm vi c chăm ch , ti t kiêm và đ u t vào kho n 401k là ch n nh ng t ng ch mệ ỉ ế ầ ư ả ọ ữ ừ ữ ậ
ch p, là nguyên nhân b n có m t k ho ch tài chính ch m. Trong khi ch n cách dùngạ ạ ộ ế ạ ậ ọ
nh ng t cho k ho ch tài chính c a mình có th cho phép b n đ t lên nhóm d d cóữ ừ ế ạ ủ ể ạ ạ ư ả
thu nh p h u t $100,000 đ n $1,000,000 m t năm, nh ng l i nói t ng t trong h uậ ư ừ ế ộ ữ ờ ươ ự ầ
h t tr ng h p s không cho phép b n đi lên nhóm giàu và nhóm c c giàu. Nh ng iế ườ ợ ẽ ạ ự ư ườ
cha giàu nói: “Con s có nhi u th khi con giàu ch h n là có nhi u ti n”. Ng i giàuẽ ề ứ ứ ơ ề ề ườ
dùng nh ng h th ng t ng khác và nh ng t ng này s h ng d n h đ n nh ngữ ệ ố ừ ữ ữ ừ ữ ẽ ướ ẫ ọ ế ữ
kinh nghi m s ng khác…nh ng kinh nghi m nh : h c cách tăng s t b n h n là ti tệ ố ữ ệ ư ọ ố ư ả ơ ế
368
ki m ti n. Nh ng t khác nh :ệ ề ữ ừ ư
Ng i cha giàu khuyên m i ng i h c cách ti t ki m ti n. Nh ng b n thân ông thìườ ọ ườ ọ ế ẹ ề ư ả
không ti t ki m. Ông nói: “ T p trung vào ti t ki m ti n m t qua nhi u th i gian và cóế ệ ậ ế ệ ề ấ ề ờ
r t ít s c m nh đòn b y v i ti n ti t ki m”. Ông cũng nói: ”S ti n mà h u h t m iấ ứ ạ ẩ ớ ề ế ệ ố ề ầ ế ọ
ng i ti t ki m đ c là ti n sau thu ”. Đ m t ng i ti t ki m $10, s ti n th c sườ ế ệ ượ ề ế ể ộ ườ ế ệ ố ề ự ự
h ki m đ c là $20 vì đó là thu nh p ki m đ c hay là ti n 50%. Nh ng trên h t, lãiọ ế ượ ậ ế ượ ề ư ế
su t t s ti n b n ki m đ c cũng là m t ch đ c a ti n thu cao h n. Thay vì t pấ ừ ố ề ạ ế ượ ộ ủ ể ủ ề ế ơ ậ
trung vào ti t ki m ti n, ng i cha giàu dành c cu c đ i đ rèn luy n b n thân làm raế ệ ề ườ ả ộ ờ ể ệ ả
ti n. Ông nói: “N u con bi t cách xây d ng công ty và đ u t ti n, con có th làmề ế ế ự ầ ư ề ể
nhi u nhi u ti n, v n đ c a con sau đó là có quá nhi u ti n. Khi con có quá nhi uề ề ề ấ ề ủ ề ề ề
ti n, trong ngân hàng con s có d th a ti n h n là ti t ki m”. Trong Rich dad’s guideề ẽ ư ừ ề ơ ế ệ
to investing, tôi đã vi t v hai v n đ c a ti n b c. Đó là không đ ti n và quá nhi uế ề ấ ề ủ ề ạ ủ ề ề
ti n. H u h t m i ng i ch bi t v n đ th nh t, v n đ không có đ ti n. Nh ngề ầ ế ọ ườ ỉ ế ấ ề ứ ấ ấ ề ủ ề ữ
ng i này nên h c cách ti t ki m ti n. K ho ch tài chính c a ng i cha già là có quáườ ọ ế ệ ề ế ạ ủ ườ
nhi u ti n. V n đ c a ông là ông có quá nhi u ti n trong tài kho n ti t ki m và ôngề ề ấ ề ủ ề ề ả ế ệ
không ng ng tìm ki m các v đ u t đ chuy n s ti n này sang. Th c t i và s c ch aừ ế ụ ầ ư ể ể ố ề ự ạ ứ ứ
trong đ u ông là th gi i này có vô s ti n. Còn th c t i c a ng i cha nghèo là ti nầ ế ớ ố ề ự ạ ủ ườ ề
th t đáng s và đó là lý do vì sao ông g p r c r i khi dành su t đ i đ ti t ki m ti n.ậ ợ ặ ắ ố ố ờ ể ế ệ ề
S khác nhau gi a làm vi c vì ti n và làm ra ti n là gì? N u b n đã đ c Rich dad poorự ữ ệ ề ề ế ạ ọ

dad, b n có th nh câu chuy n c a tôi l ng nghe ng i cha nghèo và c g ng làm raạ ể ớ ệ ủ ắ ườ ố ắ
ti n. Tôi đã c g ng làm ra ti n b ng cách n u ch y ph n kim lo i c a ng kem đánhề ố ắ ề ằ ấ ả ầ ạ ủ ố
răng và sau đó đúc khuôn các đ ng xu. Ng i cha nghèo đã gi i thích cho tôi s khácồ ườ ả ự
nhau gi a làm ra ti n và s gi m o. Ông không có kh năng nói cho tôi làm cách nàoữ ề ự ả ạ ả
làm ra ti n đ n gi n vì t t c nh ng gì ông bi t là làm vi c vì ti n. Trong th gi i th tề ơ ả ấ ả ữ ế ệ ề ế ớ ậ
s c a ti n b c, nhi u ng i giàu tr nên r t giàu b ng cách làm ra ti n, h n là làmự ủ ề ạ ề ườ ở ấ ằ ề ơ
vi c vì ti n. Ví d , Bill Gates giàu nh t th gi i không ph i vì anh làm vi c vì ti n, màệ ề ụ ấ ế ớ ả ệ ề
làm ra ti n. Anh tr thành ng i giàu nh t th gi i b ng cách xây d ng m t công ty vàề ở ườ ấ ế ớ ằ ự ộ
bán c ph n c a công ty y Bán c phi u c a công ty b n là m t d ng c a vi c làm raổ ầ ủ ấ ổ ế ủ ạ ộ ạ ủ ệ
ti n. Theo nguyên t c, ch ng nào còn có m t th tr ng s n sàng g m ng i mua vàề ắ ừ ộ ị ườ ẵ ồ ườ
ng i bán cho b t c th gì b n s n xu t ra, thì b n đang làm ra ti n. Nh ng cu n sáchườ ấ ứ ứ ạ ả ấ ạ ề ữ ố
c a tôi là ví d cho m t d ng làm ra ti n. Khi nào còn có m t th tr ng nh th choủ ụ ộ ạ ề ộ ị ườ ư ế
369
nh ng ng i bán sách, thì sách c a tôi làm ra ti n cho tôi h n là tôi làm vi c vì ti n.ữ ườ ủ ề ơ ệ ề
N u tôi là m t bác sĩ ph i làm vi c đ đ c tr l ng, thfi tôi s là m t bác sĩ làm vi cế ộ ả ệ ể ượ ả ươ ẽ ộ ệ
vì ti n. N u tôi là m t bác sĩ phát minh m t lo i thu c m i và bán nó thông qua các nhàề ế ộ ộ ạ ố ớ
thu c, thì viên thu c đó là m t d ng c a bác sĩ làm ra ti n h n là làm vi c vì ti n. Tómố ố ộ ạ ủ ề ơ ệ ề
l i, làm vi c vì ti n trong h u h t các tr ng h p là ch m, và tìm ki m nh ng cách làmạ ệ ề ầ ế ườ ợ ậ ế ữ
ra ti n có th nhanh h n n u b n bi t b n đang làm gì. Vì v y n u k ho ch c a b nề ể ơ ế ạ ế ạ ậ ế ế ạ ủ ạ
là làm vi c vì ti n và sau đó c g ng ti t ki m ti n, thì b n đang đong đ a v i chi cệ ề ố ắ ế ệ ề ạ ư ớ ế
rìu ch m ch p và bu n t c a b hay m b n. Có nh ng t ng khác có th làm ch mậ ạ ồ ẻ ủ ố ẹ ạ ữ ừ ữ ể ậ
s sáng t o làm giàu c a b n và có nh ng t tăng t c đ làm ra ti n c a b nự ạ ủ ạ ữ ừ ố ộ ề ủ ạ
N u b n không hi u đ y đ thu t ng s tăng giá và s s t giá , đ ng lo l ng. Tôi đãế ạ ể ầ ủ ậ ữ ự ự ụ ừ ắ
m t m t th i gian m i hi u h t chúng. N u b n th t s mu n hi u chúng h n, b n cóấ ộ ờ ớ ể ế ế ạ ậ ự ố ể ơ ạ
th c n h i k toán viên hay m t chuyên gia đ u t b t đ ng s n đ gi i thích kháiể ầ ỏ ế ộ ầ ư ấ ộ ả ể ả
ni m này cho b n. M t ngày khác, m t ch ng trình Tv chi u m t câu chuy n v cácệ ạ ộ ộ ươ ế ộ ệ ề
h c sinh trung h c h c cách đ u t vào th tr ng ch ng khoán. M t trong nh ng h cọ ọ ọ ầ ư ị ườ ứ ộ ữ ọ
sinh đ c ph ng v n nói: “ Tôi làm ra nhi u ti n vì tôi đã mua c ph n c a công tyượ ỏ ấ ề ề ổ ầ ủ
XYZ và giá các c phi u này tăng cao”. Nói cách khác, anh đang ch i v i th tr ng v iổ ế ơ ớ ị ườ ớ
hy v ng có đ c l i nhu n hay s tăng giá tr c a lo i c phi u anh đã ch n. Khi m iọ ượ ợ ậ ự ị ủ ạ ổ ế ọ ọ

ng i nói: “ Căn nhà là c a tôi là kho n đ u t l n nh t”, h nói th vì h mong đ iườ ủ ả ầ ư ớ ấ ọ ể ọ ợ
căn hà c a h tăng giá tr . Tôi nghe nhi u ng i b n nói v i tôi nh ng câu nh : ”Tôi đãủ ọ ị ề ườ ạ ớ ữ ư
mua nhi u lô trong khu v c đánh gôn. Đó là m t v đ u t t t và tôi mong m nh đ tề ự ộ ụ ầ ư ố ả ấ
này s tăng g p đôi trong 5 năm”. V i h ti n l i là kho n đ u t t t…và hy v ng hẽ ấ ớ ọ ề ờ ả ầ ư ố ọ ọ
s nh n đ c g p đôi s ti n trong 5 năm t i. Ng i cha giàu đã d y con ông và tôiẽ ậ ượ ấ ố ề ớ ườ ạ
dùng nh ng t ng tôi. Khi nói đ n b t c các v đ u t nào, ông luôn luôn nói: “L iữ ừ ữ ế ấ ứ ụ ầ ư ờ
có đ c là khi con mua, ch không ph i khi con bán”. Nói cách khác, ông không bao giượ ứ ả ờ
mong các v đ u t c a ông tăng giá tr . N u có, v i ông, s tăng giá ch là m t ph nụ ầ ư ủ ị ế ớ ự ỉ ộ ầ
th ng. Ng i cha giàu cũng đ u t cho m t th mà ông g i là s s t giá. M t ví d làưở ườ ầ ư ộ ứ ọ ự ụ ộ ụ
s s t giá c a toà nhà mà tôi đã nói ch ng tr c. Ông thích vòng quay ti n m t ngayự ụ ủ ở ươ ướ ề ặ
l p t c và s s t giá vì ông không ph i ch cho các v đ u t c a ông tăng giá tr đậ ứ ự ụ ả ờ ụ ầ ư ủ ị ể
làm ra ti n cho ông. Ông cũng nói, “Ch đ i cho c phi u hay b t đ ng s n tăng giá thề ờ ợ ổ ế ấ ộ ả ị
th t ch m và đ y r i ro”. Đi m chính đây là, n u b n ch đ i làm ra ti n m t lúcậ ậ ầ ủ ể ở ế ạ ờ ợ ề ộ
nào đó trong t ng lai, thì k ho ch c a b n là m t k ho ch ch m vì b n đang dùngươ ế ạ ủ ạ ộ ế ạ ậ ạ
370
nh ng t ng ch m, s d n b n đ n nh ng ý t ng ch m.ữ ừ ữ ậ ẽ ẫ ạ ế ữ ưở ậ
L p l i l i nói c a ng i cha giàu:” L i có đ c là khi con mua, ch không ph i khiậ ạ ờ ủ ườ ờ ượ ứ ả
con bán”. Tôi g p nhi u ng i mua m t mi ng b t đ ng s n, m t ti n vào đó m iặ ề ườ ộ ế ấ ộ ả ấ ề ỗ
tháng, và nói v i tôi: ”Tôi s làm ra ti n tr l i khi giá nhà tăng lên và tôi bán nó đi”. ớ ẽ ề ở ạ Ở
Úc, nhi u ng i mua b t đ ng s n, m t ti n m i tháng, và nghĩ đi u đó là t t vì chínhề ườ ấ ộ ả ấ ề ỗ ề ố
ph s cho h gi m thu vì m t ti n. Theo ý ki n c a tôi, đó là cách suy nghĩ c aủ ẽ ọ ả ế ấ ề ế ủ ủ
ng i th t b i. Tôi th ng nói v i h : “T i sao không mua m t b t đ ng s n làm raườ ấ ạ ườ ớ ọ ạ ộ ấ ộ ả
ti n cho b n m i tháng và cho b n gi m thu m i tháng”. Tôi th ng nghe câu tr l iề ạ ỗ ạ ả ế ỗ ườ ả ờ
là: “Không, k toán c a tôi nói r ng tôi nên tìm nh ng b t đ ng s n l y ti n c a tôiế ủ ằ ữ ấ ộ ả ấ ề ủ
m i tháng và mang l i cho tôi s gi m thu ”. H đang nói v ch m t con tàu v aỗ ạ ự ả ế ọ ề ọ ộ ừ
ch m và r i ro thay vì m t con tàu nhanh nhi u l i ích. Ng i cha nghèo c a tôi nói:ậ ủ ộ ề ợ ườ ủ
“Đi u đó quá r i ro” hay “Hãy ch i cho an toàn” hay “T i sao ph i gánh l y r i ro?”.ề ủ ơ ạ ả ấ ủ
ÔNg càng tin vào nh ng ý t ng này, ông càng m t s làm ch cu c s ng tài chính c aữ ưở ấ ự ủ ộ ố ủ
ông. Là m t ng i làm công c ch i cho an toàn, ông m t t ch ti n thu c a ông. Vìộ ườ ố ơ ấ ự ủ ề ế ủ
nói r ng đ u t là r i ro và không thích ti n, ông càng m t làm ch s h c h i v tàiằ ầ ư ủ ề ấ ủ ự ọ ỏ ề

chính c a ông. Cu i cùng, ông tr nhi u thu h n, m c dù đã ngh h u và ch đ u tủ ố ả ề ế ơ ặ ỉ ư ỉ ầ ư
vào nh ng v an toàn mà ch ng đi đ n đâu mà còn m t ti n. Tôi có m t ng i h hàngữ ụ ẳ ế ấ ề ộ ườ ọ
dành 25 năm trong cho quân đ i, nghĩ h u là m t nhân viên văn phòng và bây gi ng iộ ư ộ ờ ồ
tr c TV theo dõi các ch ng trình tài chính, xem giá tr c phi u ngày càng th p h n.ướ ươ ị ổ ế ấ ơ
Ông cang th t v ng đ n gi n vì ông không làm ch đ c giá tr l i nhu n c a ông. M tấ ọ ơ ả ủ ượ ị ợ ậ ủ ộ
ngày n , ông đã nhìn m t v ch tich m t công ty mà ông s h u m t s l n c ph n,ọ ộ ị ủ ộ ở ữ ộ ố ớ ổ ầ
v a s m m t chi c ph n l c riêng, ông phàn nàn r ng các nhân viên c a v ch t ch yừ ắ ộ ế ả ự ằ ủ ị ủ ị ấ
cũng đ c th ng hàng tri u đô. Trong khi ông đã gia nh p nhóm ng i gi c ph nượ ưở ệ ậ ườ ữ ổ ầ
n i gi n, ông cũng ch có th làm r t ít mà thôi. Trong Rich dad’s guide to investing, tôiổ ậ ỉ ể ấ
đã vi t v 10 đi u làm ch c a m t nhà đ u t mà ng i cha giàu đã d y. Nh ng đi uế ề ề ủ ủ ộ ầ ư ườ ạ ữ ề
làm ch này là s ng còn đ i v i nh ng ai mu n đ c làm ch cu c s ng và t ng laiủ ố ố ớ ữ ố ượ ủ ộ ố ươ
c a mình m t m c đ nào đó. Hi n nay, đi u lo l ng c a tôi là 90% dân s M vàủ ở ộ ứ ộ ệ ề ắ ủ ố ở ỹ
nhi u n c châu Âu khác có r t ít quy n làm ch t ng lai tài chính c a h . Con sề ướ ấ ề ủ ươ ủ ọ ố
này còn t h n các n c đang phát tri n. Ng i cha giàu nói v i tôi ph i có m t kệ ơ ở ướ ể ườ ớ ả ộ ế
ho ch h c cách làm ch t ng lai tài chính c a tôi. Ông nói: “Đ là m t ng i đi trênạ ọ ủ ươ ủ ể ộ ườ
con đ ng nhanh, con c n có m t k ho ch làm th nào đ đ c làm ch h n. Trenườ ầ ộ ế ạ ế ể ượ ủ ơ
371
con đ ng nhanh, con ph i làm ch nhi u h n s ti n con đ m đ c”. N u b n mu nườ ả ủ ề ơ ố ề ế ượ ế ạ ố
bi t nhi u h n v m i đi u làm ch b n có th c n ph i đ c ho c đ c l i Rich dad’sế ề ơ ề ườ ề ủ ạ ể ầ ả ọ ặ ọ ạ
guide to investing. M t l i cu i cùng v r i ro vs làm ch . Ng i cha giàu nói: “M tộ ờ ố ề ủ ủ ườ ộ
ng i càng tìm ki m s an toàn, ng i đó càng t b s làm ch cu c đ i h ”. Ngàyườ ế ự ườ ự ỏ ự ủ ộ ờ ọ
nay tôi th y có hai th gi i đi đôi v i nhau. M t th gi i tôi g i là trách nhi m xã h i.ấ ế ớ ớ ộ ế ớ ọ ệ ộ
Đó là nhóm ng i tin vào s có trách nhi m đ i v i cu c s ng c a h và k t qu cu iườ ự ệ ố ớ ộ ố ủ ọ ế ả ổ
cùng c a cu c đ i h . M t th gi i khác tôi g i là n n nhân xã h i, là nhóm ng i tinủ ộ ờ ọ ộ ế ớ ọ ạ ộ ườ
vào m t ai đó, m t công ty, hay chính ph s có trách nhi m cho cu c đ i h . Trongộ ộ ủ ẽ ệ ộ ờ ọ
b t c nhóm nào, gia đình hay công ty, th ng có hai lo i xã h i. C hai nhìn th gi iấ ứ ườ ạ ộ ả ế ớ
t quan đi m và th c t i c a chính h và c hai đ u nghĩ là h đúng. Tôi th y m từ ể ự ạ ủ ọ ả ề ọ ấ ộ
trong nh ng nhân t gây chia r hai xã h i này là cách nhìn c t lõi c a h v r i ro vsữ ố ẽ ộ ố ủ ọ ề ủ
làm ch . Nh ng n n nhân này d ng nh cho đi s làm ch cu c đ i h cho m tủ ữ ạ ườ ư ự ủ ộ ờ ọ ộ
ng i khác nh m tránh r i ro. Sau đó h gi n d khi c m th y ai đó l m d ng s làmườ ằ ủ ọ ậ ữ ả ấ ạ ụ ự

ch mà h đã cho ng i l m d ng. Nói cách khác, nh ng n n nhân này th ng là n nủ ọ ườ ạ ụ ữ ạ ườ ạ
nhân c a chính h . Trong nh ng năm t i, s có nhi u n n nhân v tài chính. Nhi u n nủ ọ ữ ớ ẽ ề ạ ề ề ạ
nhân tài chính trong t ng lai s tin vào câu th n chú: “Đ u t dài h n, đa d ng hoá, vàươ ẽ ầ ầ ư ạ ạ
gi đó, th tr ng đã tăng giá trong 40 g n đây, và hãy ch i cho an toàn”. N u h khôngữ ị ươ ầ ơ ế ọ
ch n các nhà c v n m t cách khôn ngoan, h có th thành nh ng n n nhân tài chính.ọ ố ấ ộ ọ ể ữ ạ
Ngày nay, hàng tri u ng i đ t t ng lai và b o đ m tài chính vào ch ng khoán và quệ ườ ặ ươ ả ả ứ ỹ
đ u t ch ng khoán đa d ng. Ngay c tôi cũng s h u qu này trong k ho ch h u.ầ ư ứ ạ ả ở ữ ỹ ế ạ ư
Nh ng tôi không lên k ho ch làm giàu nhanh v i qu đ u t ch ng khoán đa d ng vàư ế ạ ớ ỹ ầ ư ứ ạ
cũng không mong đ i nh ng qu này s lo cho tôi m t khi tôi h t kh năng làm vi c.ợ ữ ỹ ẽ ộ ế ả ệ
Theo cá nhân tôi, tôi không có ni m tin vào th tr ng ch ng khoán. Tôi cũng th y r ngề ị ườ ứ ấ ằ
qũy đ u t ch ng khoán là quá ch m và yêu c u tôi ph i dùng ti n c a chính tôi. Nhầ ư ứ ậ ầ ả ề ủ ư
tôi đã nói tr c đây trong cu n sách này, tôi thích dùng tìên m n đ làm giàu h n làướ ố ượ ể ơ
dùng ti n c a chính tôi…Và ngân hàng s không cho tôi m n ti n n u tôi mua ch ngề ủ ẽ ượ ề ế ứ
khoán. M t lý do khác tôi nói qu đ u t ch ng khoán quá ch m vì l i nhu n l n nh tộ ỹ ầ ư ứ ậ ợ ậ ớ ấ
hay s tăng giá c a tài s n d ng gi y t đ c t o ra lúc công ty đ c thành l p, tr cự ủ ả ạ ấ ờ ượ ạ ượ ậ ướ
khi công ty đó đ c c ph n hoá. Khi nh ng nhà đ u t giàu có b t đ u đ u t vào cượ ổ ầ ữ ầ ư ắ ầ ầ ư ổ
ph n c a m t công ty, h th ng đ u t theo các đi u l c a SEC’s (Securities andầ ủ ộ ọ ườ ầ ư ề ệ ủ
Exchange Commision), Đi u D, Lu t 506, và các đi u l t ng t . Nói cách khác,ề ậ ề ệ ươ ự
372
ng i giàu đ u t vào c ph n c a m t công ty khi công ty y còn là m t công ty tườ ầ ư ổ ầ ủ ộ ấ ộ ư
nhân. Dân chúng thì đ u t vào c ph n c a công ty sau khi nó đã tr nên m t công tyầ ư ổ ầ ủ ở ộ
c ph n. S khác bi t có th r t l n. Ví d , n u b n đ u t $25,000 vào Intel tr c khiổ ầ ự ệ ể ấ ớ ụ ế ạ ầ ư ướ
đ c c ph n hoá, thì $25,000 đó có th tr giá h n $40 tri u đo hôm nay tuỳ thu c vàoượ ổ ầ ể ị ơ ệ ộ
th tr ng lên xu ng. Đi m chính đây, ng i giàu đã làm ra ti n tr c khi dân chúngị ườ ố ể ở ườ ề ướ
đ xô vào. Đi u đó có nghĩa ng i giàu th ng đ u t ít r i ro và v i ti m năng l iổ ề ườ ườ ầ ư ủ ớ ề ợ
nhu n cao h n nhi u. Th i đi m qũy đ u t ch ng khoán đa d ng mua c ph n c aậ ơ ề ờ ể ầ ư ứ ạ ổ ầ ủ
m t công ty, l i nhu n đã đ c t o ra r i. Sau đó ph n l n dân chúng mua qu đ u tộ ợ ậ ượ ạ ồ ầ ớ ỹ ầ ư
đã mua c ph n c a công ty y, cũng là công ty mà ng i giàu đã mua c ph n khi cònổ ầ ủ ấ ườ ổ ầ
là m t công ty t nhân. Nói cách khác, thay vì đ u t vào qu đ u t ch ng khoán đaộ ư ầ ư ỹ ầ ư ứ
dang hay th tr ng ch ng khoán, ng i giàu đ u t vào m t công ty t nhân, đ c bi tị ườ ứ ườ ầ ư ộ ư ượ ế

đ n theo đi u l 506. S khác bi t v ti m năng t c đ c a vi c làm giàu gi a quế ề ệ ự ệ ề ề ố ộ ủ ệ ữ ỹ
đ u t và IPO (hay đi u l 506) đáng kinh ng c. Nh ng i cha giàu nói: “Đ u t vàoầ ư ề ệ ạ ư ườ ầ ư
qu ch ng khoán đa d ng là đ u t vào ph n cu i cùng c a b a ăn”. Đi u này khôngỹ ứ ạ ầ ư ầ ố ủ ữ ề
có nghĩa qu đ u t ch ng khoán đa d ng là không t t. Đ i v i h u h t m i ng i,ỹ ầ ư ứ ạ ố ố ớ ầ ế ọ ườ
qu đ u t là kho n đ u t tuy t v i. Đó là nh ng v đ u t t t n u b n bi t b nỹ ầ ư ả ầ ư ệ ờ ữ ụ ầ ư ố ế ạ ế ạ
đang làm gì, bi t nh ng r i ro là gì và bi t b c tranh l n c a toàn b trò ch i đ u tế ữ ủ ế ứ ớ ủ ộ ơ ầ ư
vào ch ng khoán…c ph n hoá và t nhân. Tôi có th nghe vài ng i trong s các b nứ ổ ầ ư ể ườ ố ạ
nói: “IPOs ch t t trong th i kỳ th nh v ng c a th tr ng ch ng khoán…ch khôngỉ ố ờ ị ượ ủ ị ườ ứ ứ
t t trong th tr ng đi xu ng”. Có m t vài s th t trong câu nói y, nh ng b t ch p thố ị ườ ố ộ ự ậ ấ ư ấ ấ ị
tr ng, ng i giàu luôn luôn đ t hàng nh ng v đ u t t nhân ch không đ t hàng cácườ ườ ặ ữ ụ ầ ư ư ứ ặ
công ty c ph n. Đó là lý do hi u bi t l i nói, t v ng, t chuyên môn c a các v đ uổ ầ ề ể ờ ừ ự ừ ủ ụ ầ
t c a ng i giàu s c i thi n c hôi làm giàu c a b n nhanh h n. Trong t ng laiư ủ ườ ẽ ả ệ ơ ủ ạ ơ ươ
g n, ng i giàu s càng giàu h n vì h s đi cùng v i nh ng l i đ ngh tr c IPO. Hầ ườ ẽ ơ ọ ẽ ớ ữ ờ ề ị ướ ọ
s không đ u t vào công ngh , hay vi tính, hay dot-com. Thay vì v y, h đ u t vàoẽ ầ ư ệ ậ ọ ầ ư
nh ng công ty công ngh sinh h c nóng h i, công ty công ngh di truy n, và nh ngữ ệ ọ ổ ệ ề ữ
công ty có nh ng tên nh Network, system. H s đ u t nh ng công ty nóng h i c aữ ư ọ ẽ ầ ư ữ ổ ủ
t ng lai, nh ng công ty mà chúng ta ch a h nghe t i. H đ u t vào nh ng công ty vàươ ữ ư ề ớ ọ ầ ư ữ
d án b t đ ng s n mà m t ng i trung bình ch nghe sau khi l i nhu n đã đ c làm ra.ự ấ ộ ả ộ ườ ỉ ợ ậ ượ
H cũng s đ u t vào công ty t nhân, công ty h u h n, nh ng v đ u t v giaoọ ẽ ầ ư ư ữ ạ ữ ụ ầ ư ề
thông, thay vì qu đ u t ch ng khoán đa d ng. H u h t chúng ta đ bi t luôn luôn cóỹ ầ ư ứ ạ ầ ế ể ế
373
giá bán s và giá bán l . Đ u t cũng gi ng nh v y. Ng i giàu càng giàu vì h thíchỉ ẻ ầ ư ố ư ậ ườ ọ
tr giá s h n giá bán l . H còn đ c bi t đ n là nh ng ng i b n và cùng gia đìnhả ỉ ơ ẻ ọ ượ ế ế ữ ườ ạ
v i nh ng ng i chuyên mua bán các v đ u t v i giá s . Bill Gates là ng i giàu nh tớ ữ ườ ụ ầ ư ớ ỉ ườ ấ
hành tinh không ph i vì mua c phi u c phi u c a Microsoft. Anh là ng i giàu nh tả ổ ế ổ ế ủ ườ ấ
vì ông đ c bi t đ n là ng i “bán c phi u”. Đ thành m t ng i bán c phi u, b nượ ế ế ườ ổ ế ể ộ ườ ổ ế ạ
c n là ng i sáng l p ho c là m t ng i b n ho c thàn viên gia đình c a ng i sángầ ườ ậ ặ ộ ườ ạ ặ ủ ườ
l p. Ng i cha nghèo c a tôi đ n tr ng th ng xuyên. Đó là vì sao ông h c Đ i h cậ ườ ủ ế ườ ườ ọ ở ạ ọ
Chicago, Northwestern và Đ i h c Stanford, t t c đ u là nh ng tr ng danh ti ng vàạ ọ ấ ả ề ữ ườ ế
thanh th . Ông tr l i tr ng m t cách thích thú, hăng hái và mong m t s ti n c vìế ở ạ ườ ộ ộ ự ế ử

ông đã đ u t th i gian đ tr l i tr ng. Ng i cha giàu c a tôi đ n nh ng khoá h cầ ư ờ ể ở ạ ườ ườ ủ ế ữ ọ
chuyên đ . Ông nói: “Con đ n tr ng n u con mu n là m t công nhân t t ho c m tề ế ườ ế ố ộ ố ặ ộ
nhà chuyên môn t t nh : bác sĩ, lu t s hoay k toán viên. N u con không quan tâm vàoố ư ậ ư ế ế
b ng c p, s ti n c hay công vi c n đ nh, hãy đ n các khoá h c chuyên đ . Các khoáằ ấ ự ế ử ệ ổ ị ế ọ ề
h c đó dành cho nh ng ng i mu n m t k t qu tài chính t t h n là m t s ti n cọ ữ ườ ố ộ ế ả ố ơ ộ ự ế ử
hay tăng m c n đ nh c a m t công vi c”. Tôi d y nh ng khoá h c chuyên đ h n làứ ổ ị ủ ộ ệ ạ ữ ọ ề ơ
d y trong tr ng. Tr ng h c thu hút lo i h c sinh khác so v i khoá h c chuyên đ . Víạ ườ ườ ọ ạ ọ ớ ọ ề
d , v tôi, Kim và tôi đ ng ý v i nhau tham 2 khoá h c m t năm. Chúng tôi đi cùngụ ợ ồ ớ ọ ộ
nhau vì chúng tôi th y các khoá h c chuyên đ , cho dù không hay, đã làm hôn nhân, tìnhấ ọ ề
b n và tinh th n c ng tác cao h n. Thông tin và giáo d c có s c m nh trói bu c m iạ ầ ộ ơ ụ ứ ạ ộ ọ
ng i l i g n nhau b ng nh ng kinh nghi m chung cũng nh chia r nhau, n u hườ ạ ầ ằ ữ ệ ư ẽ ế ọ
không cùng nhau h c. Trong nhi u năm chúng tôi đã tham d nhi u khoá h c đ u t ,ọ ề ự ề ọ ầ ư
ti p th , bán hàng, phát tri n h th ng, qu n lý nhân s . Chúng tôi đang chu n b thamế ị ể ệ ố ả ự ẩ ị
d khoá h c v cách m n ti n t chính ph đ đ u t vào nh ng căn nhà cho ng iự ọ ề ượ ề ừ ủ ể ầ ư ữ ườ
có thu nh p th p. Chi phí khoá h c ch $85, tr cho chính ph và chúng tôi trông chạ ấ ọ ỉ ả ủ ờ
làm ra hàng tri u đô nh gì chúng tôi h c. Nhi u ng i tham d khoá h c vì k t quệ ờ ọ ề ườ ự ọ ế ả
ch không ph i d ti n c . Tôi g p nhi u tác gi d y r t t t tr ng nh ng sách c aứ ả ự ế ử ặ ề ả ạ ấ ổ ở ườ ư ủ
h không bán nhi u nh sách c a tôi. Khi tôi đ ngh h đi h c các l p ti p th tr c ti pọ ề ư ủ ề ị ọ ọ ớ ế ị ự ế
hay bán hàng, nhi u ng i đã ph n n . Nh tôi đã nói trong Rich dad poor dad, tôi là tácề ườ ẫ ộ ư
gi bán ch y nh t ch không ph i tác gi vi t hay nh t M t ngày khác, tôi g p m tả ạ ấ ứ ả ả ế ấ ộ ặ ộ
ng i b n g i con gái vào m t tr ng n i ti ng. Anh t hào vì anh đã tr $85,000 trongườ ạ ử ộ ườ ổ ế ự ả
4 năm h c c a con gái anh. Nay cô y đã xin đ c vi c làm $55,000 m t năm và anh yọ ủ ấ ượ ệ ộ ấ
374
cũng r t xúc đ ng Sau đó anh h i tôi các khoá h c chuyên đ c a tôi giá bao nhiêu vàấ ộ ỏ ọ ề ủ
tôi nói kho ng $5,000 cho 3 ngày. Anh kinh ng c vì giá ti n và nói: “Tôi không tr n i.ả ạ ề ả ổ
Giá đó quá m c cho m t khoá h c quá ng n”. Khi anh h i tôi d y cái gì trong 3 ngày, tôiắ ộ ọ ắ ỏ ạ
tr l i: “Trong ngày th nh t , chúng tôi d y làm cách nào xây d ng m t công ty nhả ờ ứ ấ ạ ự ộ ư
Bill Gates đã làm và c ph n hoá nó b ng IPO. CHúng tôi cũng d y trong ngày th nh tổ ầ ằ ạ ứ ấ
làm th nào đ tr thành m t thành viên c a nhóm b n và gia đình thu c t ng l p IPO,ế ể ở ộ ủ ạ ộ ầ ớ
nh ng ch trong tr ng h p b n không mu n thành Bill Gates và b n ch mu n mua cư ỉ ườ ợ ạ ố ạ ỉ ố ổ

phi u v i giá s ”. Sau đó tôi ti p: “Trong ngày th hai và ba chúng tôi d y làm th nàoế ớ ỉ ế ứ ạ ế
đ tìm các v đ u t b t đ ng s n, làm th nào nhanh chóng nh n ra nó và làm th nàoể ụ ầ ư ấ ộ ả ế ậ ế
đ tính toán nó. Nói cách khác, chúng tôi d y b n làm th nào đ suy nghĩ, đàm phán vàể ạ ạ ế ể
nh n ra các v giao d ch t ng t nh ng ng i nh Donald Triump suy nghĩ và đ u tậ ụ ị ươ ự ữ ườ ư ầ ư
vào b t đ ng s n. M t ngày khác chúng tôi d y cách dùng tuỳ ch n đ mua bán nhấ ộ ả ộ ạ ọ ể ư
cách mua bán c a George Soros, ch không nh cách c a nh ng giám đ c qu đ uủ ứ ư ủ ữ ố ỹ ầ
ch ng khoán đa d ng. Trên h t chúng tôi d y cách s d ng liên đoàn đ tr ít thu vàứ ạ ế ạ ử ụ ể ả ế
b o v tài s n c a b n. B n s g p nh ng nhà đ u t n i b trên con đ ng nhanh nóiả ệ ả ủ ạ ạ ẽ ặ ữ ầ ư ộ ộ ườ
v i b n làm th nào tìm đ c các v đ u t có s c m nh đòn b y l n nh t trên thớ ạ ế ượ ụ ầ ư ứ ạ ẩ ớ ấ ế
gi i. Và quan tr ng nh t, b n s g p nh ng ng i nh b n, suy nghĩ nh b n. Nóiớ ọ ấ ạ ẽ ặ ữ ườ ư ạ ư ạ
cách khác, b n có th có nh ng ng i b n m i là nh ng ng i cùng di chuy n v iạ ể ữ ườ ạ ớ ữ ườ ể ớ
cùng t c đ nh b n”. T t c nh ng gì anh nói là: “Quá nhi u ti n trong vòng 3 ngày”.ố ộ ư ạ ấ ả ữ ề ề
Nh tôi đã nói, có nh ng t ng nhanh và t ng ch m. V i tôi, tôi thích b ra $5,000ư ữ ừ ữ ừ ữ ậ ớ ỏ
và 3 ngày đ h c cách làm ra hàng tri u đô và có th hàng t h n là h c trong 4 năm vàể ọ ệ ể ỷ ơ ọ
t n $85,000 đ h c cách làm vi c cho $55,000 hay ít h n trong m t năm cho c đ iố ể ọ ệ ơ ộ ả ờ
mình. Trên h t, $55,000 là thu nh p ki m đ c.ế ậ ế ượ
T i sao m t s ng i ch tìm ki m n i dung ạ ộ ố ườ ỉ ế ộ
M t đi m khác bi t l n gi a nh ng ng i đ n tr ng và nh ng ng i tham d khoáộ ể ệ ớ ữ ữ ườ ế ườ ữ ườ ự
h c chuyên đ m t l n n a là s khác nhau gi a s c ch a và n i dung. Tôi đ ý th yọ ề ộ ầ ữ ự ữ ứ ứ ộ ể ấ
m t ng i đ n tr ng h i m t ng i đ n khoá h c chuyên đ r ng: “B n h c đ c gìộ ườ ế ườ ỏ ộ ườ ế ọ ề ằ ạ ọ ượ
t các khoá h c chuyên đ ?”, ng i y th ng không tr l i đ c nh ng gì mà h h cừ ọ ề ườ ấ ườ ả ờ ượ ữ ọ ọ
đ c. Lý do là, nhi u khoá h c chuyên đ th ng m r ng s c ch a h n là tăng n iượ ề ọ ề ườ ở ộ ứ ứ ơ ộ
dung trong trí óc b n. M t ng i v a m i m rông s c ch a trí óc th ng không thạ ộ ườ ừ ớ ở ứ ứ ườ ể
nói chi ti t nh ng gì mà h có đ c. M t ng i h ng v tr ng h c, m t ng iế ữ ọ ượ ộ ườ ướ ề ườ ọ ộ ườ
375
mu n tr thành m t nhân viên h n, th ng không th hi u nh ng gì mang tính ch tố ở ộ ơ ườ ể ể ữ ấ
g n đúng. M t ng i ch mu n gi nguyên s c ch a và ch tìm ki m đ có m t n iầ ộ ườ ỉ ố ữ ứ ứ ỉ ế ể ộ ộ
dung tăng cao, s không hi u m t ng i đang h nh phúc vì nh n th c đ c m r ngẽ ể ộ ườ ạ ậ ứ ượ ở ộ
và ch ch m t n i dung m i xu t hi n. M t ng i ch mu n có n i dung th ng r tỉ ờ ộ ộ ớ ấ ệ ộ ườ ỉ ố ộ ườ ấ
th t v ng khi s c ch a c a h b r i tung lên. M t tin m ng là c hai đ u ti n v phíaấ ọ ứ ứ ủ ọ ị ố ộ ừ ả ề ế ề

tr c, b t ch p h tìm ki m cái gì. Nh ng m t ng i ti n v phía tr c nhanh nh t làướ ấ ấ ọ ế ư ộ ườ ế ề ướ ấ
ng i tìm ki m c hai: s m r ng s c ch a và tăng c ng n i dung. Đã đ n lúc thoátườ ế ả ự ở ộ ứ ứ ườ ộ ế
kh i vòng l n qu n? M t ngày kia, m t ng i nói v i tôi: “Tôi đã ch i trò cashflowỏ ẩ ẩ ộ ộ ườ ớ ơ
m t l n. Bây gi tôi ph i làm gì?” Tôi tr l i: “Anh ch i trò cashflow 101 ch m t l n?”ộ ầ ờ ả ả ờ ơ ỉ ộ ầ
“Ch m t l n,”anh tr l i. “Anh ch i trò này trong bao lâu?” tôi h i. “Kho ng 3 ti ng”,ỉ ộ ầ ả ờ ơ ỏ ả ế
anh tr l i. “Anh có thoát kh i vòng l n qu n không?” tôi h i “Không, tôi không th .ả ờ ỏ ẩ ẩ ỏ ể
Nh ng tôi đã rút ra đ c bài hoc?”, anh nói. “Bài h c anh rút ra là gì?” tôi h i “Tôi c mư ượ ọ ỏ ả
th y chán. Tôi đã h c r ng, l t vô vòng chu t th t chán và m t. Tôi ghét trò ch i này vìấ ọ ằ ọ ộ ậ ệ ơ
v y tôi h i anh ph i làm gì ti p theo. Tôi không mu n ch i trò này. Tôi mu n làm giàu.ậ ỏ ả ế ố ơ ố
Vì v y anh b o tôi ti p theo ph i làm gì”. Tôi l y trò ch i ra và ch vào Tôi b t đ u nóiậ ả ế ả ấ ơ ỉ ắ ầ
ch m rãi và th n tr ng, tôi ch vào vòng chu t l n qu n,”V y đ i v i anh, trò ch i nàyậ ậ ọ ỉ ộ ẩ ẩ ậ ố ớ ơ
là m t trò ch i ng ng n à?” G t đ u, anh ta c i và nói: “Vâng, tôi không mu n ch iộ ơ ớ ẩ ậ ầ ườ ố ơ
trò này. Tôi mu n làm giàu trong cu c s ng th c t .” “Anh không nghĩ trò ch i này làố ộ ố ự ế ơ
th c t sao?” Tôi h i.ự ế ỏ
“Vâng”, anh ta nói và c i. “Trò ch i này không áp d ng v i tôi”. “Th t thú v ”, tôi nói.ườ ơ ụ ớ ậ ị
“V i tôi, trò ch i này là cu c s ng th c t . Tôi h i anh nhé. Anh đang trong vòngớ ơ ộ ố ự ế ỏ ở
nào? Vòng l n qu n hay vòng nhanh?” Ng i đàn ông tr nhìn tôi và không nói gì c .ẩ ẩ ườ ẻ ả
Ti p t c, tôi nói, “V i tôi trò ch i này là th c t . Trong cu c s ng, m i ng i chúng taế ụ ớ ơ ự ế ộ ố ỗ ườ
đang m t trong hai vòng”. Ch vào bài báo c a Robert Reich, tôi đ c các câu trích d n:ở ộ ỉ ủ ọ ẫ
“V n đ không đ n gi n là có m t công vi c hay đ c tr l ng cao n a r i”. “Trongấ ề ơ ả ộ ệ ượ ả ươ ữ ồ
th i đ i kinh t m i, v i nh ng thu nh p không th đoán tr c…có hai vòng đang ờ ạ ế ớ ớ ữ ậ ể ướ ở
m c báo đ ng, vòng nhanh và vòng ch m.” “Ý anh là vòng nhanh th c s t n t i?” anhứ ộ ậ ự ự ồ ạ
ta h i. G t đ u, tôi nói, “Vâng, và vòng l n qu n cũng v y. 99% dân s M đ u t tỏ ậ ầ ẩ ẩ ậ ố ỹ ầ ư ừ
vòng l n qu n. Và nh ng ng i vòng l n qu n ngày càng r i l i phía sau. Nhẩ ẩ ữ ườ ở ẩ ẩ ơ ạ ư
Robert Reich nói, có m t ”s thi u cân b ng gi a chúng”. Đi u đó có nghĩa là b n ho cộ ự ế ằ ữ ề ạ ặ
vòng này ho c vòng khác. V y b n đang đ u t vòng nào?” “ , tôi có m t côngở ặ ậ ạ ầ ư ở Ồ ộ
376
vi c l ng cao và tôi làm ra nhi u ti n. Đi u đó không có nghĩa là tôi đang đ u t tệ ươ ề ề ề ầ ư ừ
vòng nhanh à?” “Tôi không nghĩ th nh ng tôi không th c s bi t đ c. Anh ph i nóiế ư ự ự ế ượ ả
cho tôi bi t. Anh đang đ u t vào cái gì?” Tôi h i. “Anh có ph i là tri u phú không vàế ầ ư ỏ ả ệ

anh có ki m đ c $200,000 hàng năm không?” “Tôi có $350,000 trong kho n 401k vàế ượ ả
tôi ki m $120,000 m t năm. Đi u đó không có nghĩa là tôi đ tiêu chu n cho vòngế ộ ề ủ ẩ
nhanh sao?” anh ta h i “Tôi không nghĩ th ,” tôi tr l i. “Ít nh t theo đi u l SEC, anhỏ ế ả ờ ấ ề ệ
không đ tiêu chu n đ vào vòng nhanh”. “Tôi không hi u”, anh h i. “Anh có th nóiủ ẩ ể ể ỏ ể
cho tôi nghe tôi đang thi u cái gì?” Tôi an tâm vì cu i cùng anh ta đã m r ng s c ch aế ố ở ộ ứ ứ
đ u óc đ ti p thu n i dung m i. Tôi luôn luôn th y r ng th t khó d y ai đó m t đi uầ ể ế ộ ớ ấ ằ ậ ạ ộ ề
gì khi h nghĩ h đã toàn b câu tr l i. T t c chúng ta đ u bi t th t khó đ đ thêmọ ọ ộ ả ờ ấ ả ề ế ậ ể ổ
n c vào m t cái ly đ y, đi u đó cũng khó khi d y m t đi u gì m i cho nh ng ng iướ ộ ầ ề ạ ộ ề ớ ữ ườ
mà đ u óc đã khép kín hay l p đ y m t n i dung khác. B t đ u ch m rãi, tôi nói, ”Tôiầ ấ ầ ộ ộ ắ ầ ậ
thi t k trò ch i này v i hai vòng vì v i tôi, đây là trò ch i c a cu c s ng th c. Trongế ế ơ ớ ớ ơ ủ ộ ố ự
cu c s ng, chúng ta m t trong hai vòng. Và bài h c c a trò ch i này là làm th nàoộ ố ở ộ ọ ủ ơ ế
b n và tôi có th thoát kh i vòng l n qu n. M c đích c a trò ch i là m r ng đ u ócạ ể ỏ ẩ ẩ ụ ủ ơ ở ộ ầ
c a b n đ b n có kh năng làm giàu và t do tài chính…t do t vòng l n qu n màủ ạ ể ạ ả ự ự ừ ẩ ẩ
chúng ta đ u bi t…t do t s lao đ ng c c nh c su t đ i vì ti n và s ng d i m cề ế ự ừ ự ộ ự ọ ố ờ ề ố ướ ứ
trung bình. B n càng ch i trò ch i , b n càng d y cho ng i khác, b n càng m r ngạ ơ ơ ạ ạ ườ ạ ở ộ
đ u óc đ bi n nó thành s kh thi…và càng ti n lên t do tài chính th c s trong đ uầ ể ế ự ả ế ự ự ự ầ
óc b n, c v s c ch a l n n i dung. N u đ u óc c a b n không m ra, b n s là m tạ ả ề ứ ứ ẫ ộ ế ầ ủ ạ ở ạ ẽ ộ
trong s 99 ng i dành c đ i cho vòng l n qu n.” “Ngay c khi tôi làm ra th t nhi uố ườ ả ờ ẩ ẩ ả ậ ề
ti n?” anh ta h i. “Câu h i hay. Câu h i hay nh t mà tôi đã đ c h i. Câu tr l i là ti nề ỏ ỏ ỏ ấ ượ ỏ ả ờ ề
không th giúp b n thoát kh i vòng l n qu n và ch ti n thôi không cho phép b n vàoể ạ ỏ ẩ ẩ ỉ ề ạ
vòng nhanh. Đó là lý do vì sao ng i cha giàu c a tôi th ng nói: “Ti n không làm conườ ủ ườ ề
giàu”. “Vì sao?” anh ta h i v i m t cái nhìn khó hi u. “Không ph i có nhi u ti n là ti nỏ ớ ộ ể ả ề ề ế
vào vòng nhanh đ c sao?” “M t câu h i hay khác…và câu tr l i là không?”. Tôi nóiượ ộ ỏ ả ờ
và yên tâm trí óc anh đã m r ng cho nh ng ý t ng m i h n là gi v bi t toàn b câuở ộ ữ ưở ớ ơ ả ờ ế ộ
tr l i. “C n nhi u th h n là ti n đ thoát kh i vòng l n qu n và còn nhi u th h nả ờ ầ ề ứ ơ ề ể ỏ ẩ ẩ ề ứ ơ
đ ti n vào vòng nhanh”. “Tôi không hi u. Ph i c n th gì n u có h n c ti n. Tôi cóể ế ể ả ầ ứ ế ơ ả ề
hi u vì sao c n nhi u th h n ti n đ thoát kh i vòng l n qu n nh ng tôi không hi uế ầ ề ứ ơ ề ể ỏ ầ ẩ ư ề
vì sao c n nhi u th h n ti n đ đ u t vào vòng nhanh”. Tôi thu th p các suy nghĩầ ề ứ ơ ề ể ầ ư ậ
377
tr c khi tr l i cho anh ta. “ Anh có nh các qu ng cáo trong các t báo The Wallướ ả ờ ớ ả ờ

Street Journal và các n ph m tài chính là có m t b c tănh m t ng i ăn m c ch nh tấ ẩ ộ ứ ộ ườ ặ ỉ ề
thu c t ng l p d d mang m t t m bi n đ ng góc đ ng ghi: “Tôi có ti n đ đ uộ ầ ớ ư ả ộ ấ ể ứ ở ườ ề ể ầ
t ” không? “Vâng, tôi đã th y qu ng cáo đó. Tôi không th c s hi u đ c.” Anh nói.ư ấ ả ự ự ể ượ
“Trong th i kỳ sung túc gi a năm 1995 và 1999. Có r t nhi u cá nhân làm ra r t nhi uờ ữ ấ ề ấ ề
ti n th tr ng ch ng khoán hay t công vi c và h đang tìm ki m các v đ u t c aề ở ị ườ ứ ừ ệ ọ ế ụ ầ ư ủ
ng i giàu, nh ng v đ u t tìm th y th y vòng nhanh. V n đ là ngay c khi h cóườ ữ ụ ầ ư ấ ấ ở ấ ề ả ọ
ti n, h v n không đ c phép đi vào các v đ u t vòng nhanh. Gi s có nh ng về ọ ẫ ượ ụ ầ ư ở ả ử ữ ụ
nh nhoi và quanh co vòng nhanh cho phép h đ u t vào, nh ng nh ng giao d ch t tỏ ở ọ ầ ư ư ữ ị ố
nh t đóng l i v i h u h t m i ng i…ngay c khi h có ti n”. “Ngay c khi h cóấ ạ ớ ầ ế ọ ườ ả ọ ề ả ọ
ti n? T i sao , tôi không hi u” anh ta h i “Vì ti n không đ c đ m vòng nhanh.ề ạ ể ỏ ề ượ ế ở
Trong đ u t th c t , ti n ch đ c đ m v i nh ng ai còn m c k t vòng l n qu n.”ầ ư ự ế ề ỉ ượ ế ớ ữ ắ ẹ ẩ ẩ
“T i sao không tính đ n ti n? ” anh h i “Vì nh ng ng i vòng nhanh đã có nhi uạ ế ề ỏ ữ ườ ở ề
ti n r i. Đó là vì sao ti n không đ c tính đ n n a. Đ n đi vào nh ng v đ u t t tề ồ ề ượ ế ữ ể ữ ụ ầ ư ố
h n vòng nhanh, nh ng gì đ c đ m là nh ng gì b n bi t và nh ng ng i b nơ ở ữ ượ ế ữ ạ ế ữ ườ ạ
quen.” “Đó là nh ng gì b n đem vào bàn và đ m ch không ph i ti n”, anh nói nh .ữ ạ ế ứ ả ề ỏ
“Anh nói chính xác. Nh ng đi u đó không khác nhau gi a ng i giàu, ng i nghèo vàữ ề ữ ườ ườ
trung l u. Mà là trái ng c nhau. M t bên nghĩ r ng ti n là quan tr ng và khi b n giàuư ượ ộ ằ ề ọ ạ
r i, b n s th y ti n không còn quan tr ng n a”. Tôi dành ít phút đ ch cho anh th yồ ạ ẽ ấ ề ọ ữ ể ỉ ấ
nh ng c p b c khác nhau c a nh ng chi n l c rút lui. Tôi đã gi i thích cho anh taữ ấ ậ ủ ữ ế ượ ả
r ng nhi u ng i có th đ đ t lên nhóm d d , có thu nh p t $100,000 đ n 1 tri u.ằ ề ườ ể ể ạ ư ả ậ ừ ế ệ
N u h đ t đ c nh v y b ng cách làm vi c chăm ch , ti t ki m, sông t n ti n, h cóế ọ ạ ượ ư ậ ằ ệ ỉ ế ệ ằ ệ ọ
th không đ c phép đ u t vào nh ng v đ u t c a ng i giàu và c c giàu. Nhi uể ượ ầ ư ữ ụ ầ ư ủ ườ ự ề
ng i không đ c phép đ u t đ n gi n vì h có ti n nh ng không có giáo d c và kinhườ ượ ầ ư ơ ả ọ ề ư ụ
nghi m cho nh ng v đ u t vòng nhanh. H có ti n nh ng không mang theo th gìệ ữ ụ ầ ư ở ọ ề ư ứ
khác đ n bàn h p.” “Vì v y đó là lý do vì sao nh ng qu ng cáo v i nh ng ng i d dế ọ ậ ữ ả ớ ữ ườ ư ả
c m t m b ng ‘Tôi có ti n đ đ u t ’” ng i đàn ông tr có đ u óc v a đ c mầ ấ ả ề ể ầ ư ườ ẻ ầ ừ ượ ở
r ng nói. “H có ti n nh ng không ai c n ti n c a h vì h không đ c chu n b choộ ọ ề ư ầ ề ủ ọ ọ ượ ẩ ị
vòng nhanh”. “Chính xác”, tôi nói. “Và đó là lý do ng i cha giàu nói “Có nhi u th choườ ề ứ
con khi con giàu, ch không ph i có nhi u ti n.” “Th thì tôi nên làm gì?” anh ta h iứ ả ề ề ế ỏ
“Vâng, đi u đ u tiên anh nên làm là tr l i ch i trò Cashflow 101 m t ch c l n. Ch iề ầ ở ạ ơ ộ ụ ầ ơ

378
cho đ n khi nào anh thoát kh i vòng l n qu n trong vòng m t ti ng, b t ch p nghế ỏ ẩ ẩ ộ ế ấ ấ ề
nghi p c a anh là gì, l ng bao nhiêu, cao hay th p, tình tr ng c a th tr ng lên hayệ ủ ươ ấ ạ ủ ị ườ
xu ng khi anh ch i trò này. Sau đó hãy nhìn vào t ng c a vòng nhanh và tra đ nhố ơ ừ ữ ủ ị
nghĩa c a nh ng t đó. Sau khi h c đ nh nghĩa, anh b t đ u tìm ki m các nhà đ u tủ ữ ừ ọ ị ắ ầ ế ầ ư
đang đ u t vòng nhanh. Dành th i gian v i h . L ng nghe l i nói c a h và b t đ uầ ư ở ờ ớ ọ ắ ờ ủ ọ ắ ầ
hi u đ i v i h đi u gì quan tr ng…h n ti n b c. Anh càng hi u l i nói c a h anhể ố ớ ọ ề ọ ơ ề ạ ể ờ ủ ọ
cang có kh năng giao ti p v i h và b t đ u nhìn th y th gi i c a h … th gi i c aả ế ớ ọ ắ ầ ấ ế ớ ủ ọ ế ớ ủ
vòng nhanh”. Tôi nói “Đó là nh ng gì anh đã làm à?” anh ta h i “Không đó, đó là nh ngữ ỏ ữ
gì tôi đang làm. Đó là nh ng gì tôi làm h ng ngày c a cu c đ i tôi. Nh tôi đã nói: “Tròữ ằ ủ ộ ờ ư
ch i này là cu c s ng th c t . B n đang trong vòng l n qu n hay vòng nhanh”. Tôiơ ộ ố ự ế ạ ở ẩ ẩ
nói “Vì v y làm th nào mà anh thoát kh i vòng chu t?”anh h i. “Tôi bi t anh b t đ uậ ế ỏ ộ ỏ ế ắ ầ
t con s không”. “Tôi đã có m t k ho ch. Tôi có m t k ho ch làm th nào đ thoátừ ố ộ ế ạ ộ ế ạ ế ể
kh i vòng l n qu n. S khác bi t l n là k ho ch c a tôi là m t k ho ch giàu ngày tỏ ẩ ẩ ự ệ ớ ế ạ ủ ộ ế ạ ừ
khi b t đ u. Đó là k ho ch cho phép tôi ki m th t nhi u ti n, nh ng quan tr ng h n làắ ầ ế ạ ế ậ ề ề ư ọ ơ
g t hái đ c nh ng t ng , s giáo d c và kinh nghi m c n thi t cho vòng nhanh. Vìặ ượ ữ ừ ữ ự ụ ệ ầ ế
v y đ u t m t ít th i gian b ng cách ch n chi n l c rút lui tr c tiên và sau đó b tậ ầ ư ộ ờ ằ ọ ế ượ ướ ắ
đ u sáng t o và thi t k k ho ch c a chính b n…m t k ho ch có kèm theo giáoầ ạ ế ế ế ạ ủ ạ ộ ế ạ
d c, kinh nghi m và t v ng c n thi t cho vòng nhanh”. Ng i đàn ông tr g t đ u.ụ ệ ự ự ầ ế ườ ẻ ậ ầ
Đ u óc anh bây gi đã m ra. “Vì v y nhi u ng i ngh h u nh ng h v n trongầ ờ ở ậ ề ườ ỉ ư ư ọ ẫ ở
vòng l n qu n.” “H u h t là nh th . Cu c s ng c a h đi theo k ho ch. H lênẩ ẩ ầ ế ư ế ộ ố ủ ọ ế ạ ọ
chuy n tàu ch m và trên đó su t đ i. Tôi không mu n lên chi c tàu ch m vì v y tôiế ậ ở ố ờ ố ế ậ ậ
tìm ki m m t k ho ch t t h n…m t k ho ch làm vi c cho tôi. Tôi hy v ng anh cũngế ộ ế ạ ố ơ ộ ế ạ ệ ọ
tìm m t k ho ch t t h n”. Ng i đàn ông g t đ u và nói nh “Tôi s làm”ộ ế ạ ố ơ ườ ậ ầ ỏ ẽ
Tóm t t v s c m nh đòn b y c a k ho ch ắ ề ứ ạ ẩ ủ ế ạ
Theo ý ki n c a tôi, Lý do nhi u ng i làm vi c c c nh c c đ i mà v n k t thúcế ủ ề ườ ệ ự ọ ả ờ ẫ ế
nghèo kh hay m c k t vào vòng l n qu n vì h đã s ng cu c s ng c a h theo m tổ ắ ẹ ẩ ẩ ọ ố ộ ố ủ ọ ọ
k ho ch ch m. M t b c quan tr ng đ v h u s m và giàu là ng i xu ng im l ng vàế ạ ậ ộ ướ ọ ể ề ư ớ ồ ố ặ
h i b n thân mình: “Tôi đang đi theo k ho ch gì và c a ai?” Nh ng k ho ch khác bàỏ ả ế ạ ủ ữ ế ạ
có th t h i mình là: ể ự ỏ

1. Chi n l c rút lui c a tôi là gì? ế ượ ủ
2. T ng và ý t ng c a tôi nhanh c nào? ừ ữ ưở ủ ỡ
379
3. Tôi đang trên vòng nào và trong t ng lai tôi s vào vòng nào? 4. Tôi đang làm vi cở ươ ẽ ệ
cho lo i thu nh p nào và đó có ph i là lo i thu nh p tôi mong mu n trong t ng lai hayạ ậ ả ạ ậ ố ươ
không?
5. Cái giá lâu dài c a s an toàn là gì?ủ ự
Chương 11: Sức mạnh đòn bẩy của sự trung thực
T 1985 đ n 1989, Kim và tôi đã không có thu nh p l i t c và thu nh p th đ ng.ừ ế ậ ợ ứ ậ ụ ộ
Chúng tôi làm vi c c n cù đ xây d ng công ty vì v y chúng tôi đã có th có nhi u thuệ ầ ể ự ậ ể ề
nh p ki m đ c v i s c m nh đòn b y. Toàn b s ti n d chúng tôi ki m đ c trậ ế ượ ớ ứ ạ ẩ ộ ố ề ư ế ượ ở
l i vào vi c xây d ng công ty. Chúng tôi đã bi t lo i thu nh p chúng tôi mu n, chúngạ ệ ự ế ạ ậ ố
tôi bi t đ nh nghĩa c a lo i thu nh p chúng tôi c n, chúng tôi bi t ph i chuy n thu nh pế ị ủ ạ ậ ầ ế ả ể ậ
ki m đ c sang thu nh p l i t c và thu nh p th đ ng, nh ng chúng tôi ch ng có gìế ượ ậ ợ ứ ậ ụ ộ ư ẳ
đ a ra khi nói v hai lo i thu nh p này. Nhi u năm qua, tôi nghe ng i cha giàu nói:ư ề ạ ậ ề ườ
“Giây phút con làm ra đ c thu nh p th đ ng và thu nh p l i t c, cu c đ i con sượ ậ ụ ộ ậ ợ ứ ộ ờ ẽ
thay đ i. L i nói s tr thành hi n th c”. C hai ng i cha c a tôi đ u là nh ng ng iổ ờ ẽ ở ệ ự ả ườ ủ ề ữ ườ
kh c khe v đ nh nghĩa c a t ng . S khác nhau là, h không t p trung vào nh ng tắ ề ị ủ ừ ữ ự ọ ậ ữ ừ
ng nh nhau. M t ng i b t tôi tra nh ng t ng c a tr ng l p còn m t ng i b tữ ư ộ ườ ắ ữ ừ ữ ủ ườ ớ ộ ườ ắ
tôi tra nh ng t thu c v ti n b c, công ty, đ u t . Nhi u đêm tôi ng i v i cu n tữ ừ ộ ề ề ạ ầ ư ề ồ ớ ố ừ
đi n, tìm nh ng ý nghĩa khác nhau c a nh ng t ng khác nhau cho hai ng i cha. Tôiể ữ ủ ữ ừ ữ ườ
g p nhi u ng i t g i h là nhà đ u t . Khi tôi h i h có bao nhiêu thu nh p và thuặ ề ườ ự ọ ọ ầ ư ỏ ọ ậ
nh p l i t c, nhi u ng i thú th t là h không có nhi u, v y mà h t khai là nhà đ uậ ợ ứ ề ườ ậ ọ ề ậ ọ ự ầ
t . C hai ng i cha đ u nói: “Con ch t t nh l i nói c a con thôi. Nh ng ng iư ả ườ ề ỉ ố ư ờ ủ ữ ườ
không gi đ c l i nói thì không t t gì m y ”. M t trong nh ng lý do m t ít ng i vữ ượ ờ ố ấ ộ ữ ộ ườ ề
h u s m và giàu vì h không trung th c v i l i nói c a h . H dùng nh ng t mà v iư ớ ọ ự ớ ờ ủ ọ ọ ữ ừ ớ
h không có th t.ọ ậ
Nhi u h n c đ nh nghĩa ề ơ ả ị
Nh ng ai đã đ c Rich dad poor dad, b n có th nh l i s khác nhau v nghĩa c a haiữ ọ ạ ể ớ ạ ự ề ủ
ng i cha v hai t tài s n và tiêu s n. Ng i cha nghèo cho r ng ông đã bi t đ nhườ ề ừ ả ả ườ ằ ế ị

nghĩa c a c hai t , vì v y ông không bao gi tra c u chúng. Ngay c khi ông tra c uủ ả ừ ậ ờ ứ ả ứ
chúng cũng ch a th gi i thích th u đáo đ c, đ n gi n vì đ nh nghĩa đ c tìm th yư ể ả ấ ượ ơ ả ị ượ ấ
380
trong các cu n t đi n hàn lâm đã th t b i trong vi c gi i thích s khác nhau. Tôi ghétố ừ ể ấ ạ ệ ả ự
tra đ nh nghĩa c a t ng , nh ng tôi v n tra c u nh ng t tôi không th c s hi u. T iị ủ ừ ữ ư ẫ ứ ữ ừ ự ự ể ạ
sao tôi tra c u chúng? Tôi tra chúng vì , theo quan đi m c a tôi, t ng là công c quy nứ ể ủ ừ ữ ụ ề
l c nh t c a loài ng i. Nh ng i cha giàu nói: “ L i nói là công c c a b óc. L iự ấ ủ ườ ư ườ ờ ụ ủ ộ ờ
nói cho phép b não nhìn nh ng gì m t không th th y.” Ông cũng nói: “ M t ng iộ ữ ắ ể ấ ộ ườ
dùn nh ng t ng nghèo s có nh ng ý t ng nghèo, và k t qu là m t cu c đ iữ ừ ữ ẽ ữ ưở ế ả ộ ộ ờ
nghèo.” Dành m t chút suy nghĩ v s khác bi t to l n c a tôi và nh ng ng i khácộ ề ự ệ ớ ủ ữ ườ
b ng cách bi t s khác nhau gi a thu nh p ki m đ c, l i t c và th đ ng. Chúng taằ ế ự ữ ậ ế ượ ợ ứ ụ ộ
nh ng t ng đ n gi n, nh ng n u bi t s khác nhau có th t o ra m t s khác bi tữ ừ ữ ơ ả ư ế ế ự ể ạ ộ ự ệ
l n trong cu c đ i b n. N u b n mu n thay đ i t ng lai tài chính c a b n, m t trongớ ộ ờ ạ ế ạ ố ổ ươ ủ ạ ộ
nh ng b c quan tr ng nh t và không m t ti n mà b n có th có đ c là bi t đ nhữ ướ ọ ấ ấ ề ạ ể ượ ế ị
nghĩa c a nh ng t ng b n đang dùng m t cách nghiêm ch nh. Trên TV, m t vàiủ ữ ừ ữ ạ ộ ỉ ộ
chuyên m c đ u t th ng nói đ n các t nh : t l P/E, k ho ch tái đ u t , t b nụ ầ ư ườ ế ừ ư ỷ ệ ế ạ ầ ư ư ả
hoá th tr ng…và nh ng thu t ng đ u t khác. Nh ng căn nhà đ u t yêu c u b nị ườ ữ ậ ữ ầ ư ữ ầ ư ầ ạ
ph i suy nghĩ, bi t đ c nh ng đinh nghĩa r t quan tr ng đ tr thành m t nhà đ u tả ế ượ ữ ấ ọ ể ở ộ ầ ư
t t. Nh ng có nhi u th h n nh ng khái ni m c b n và nh ng đ nh nghĩa quan tr ngố ư ề ứ ơ ữ ệ ơ ả ữ ị ọ
mà b n c n ph i bi t đ v h u s m và giàu. M t vài cái h n đó, nh ng nguyên t c cạ ầ ả ế ể ề ư ớ ộ ơ ữ ắ ơ
b n và nh ng t ng quan trong đ hi u là t l hi n t i, t l nhanh, t l t m th i,ả ữ ừ ữ ể ể ỷ ệ ệ ạ ỷ ệ ỷ ệ ạ ờ
cũng nh tài s n và tiêu s n, và s khác nhau gi a thu nh p ki m đ c, l i t c và thư ả ả ự ữ ậ ế ượ ợ ứ ụ
đ ngộ
Khai thác s c m nh c a t ngứ ạ ủ ừ ữ
T i sao nh ng t sau đây quan tr ng h n? Câu tr l i là, vì nh ng t nh t l P/E, kạ ữ ừ ọ ơ ả ờ ữ ừ ư ỷ ệ ế
ho ch tái đ u t , t b n hoá th tr ng th t s ch ng có quan h gì v i b n…đ c bi tạ ầ ư ư ả ị ườ ậ ự ẳ ệ ớ ạ ặ ệ
khi b n b t đ u m t doanh nghi p hay đ u t . N u b n hi u làm th nào các t l ápạ ắ ầ ộ ệ ầ ư ế ạ ể ế ỷ ệ
d ng cho cá nhân b n, và n u b n áp d ng nh ng t ng này cho cu c đ i b n, thì l iụ ạ ế ạ ụ ữ ừ ữ ộ ờ ạ ờ
nói s tr thành m t ph n c a cu c s ng…l i nói tr thành s th t…Và khi đi u đóẽ ở ộ ầ ủ ộ ố ờ ở ự ậ ề
x y ra, b n đã khai thác s c m nh c a t ng . T l P/E áp d ng r ng rãi cho các côngả ạ ứ ạ ủ ừ ữ ỷ ệ ụ ộ

ty th ng m i c ph n, nh IBM và Microsoft. M t t l P/E không áp d ng cho cáươ ạ ổ ầ ư ộ ỷ ệ ụ
nhân b n tr khi b n quy t đ nh bán và tôi tin r ng ch đ chi m h u nô l b hu h iạ ừ ạ ế ị ằ ế ộ ế ữ ệ ị ỷ ạ
lúc này. Đ i v i nh ng ai ch a hi u t p P/E là gì, thì nh cho: ch s P/E nhanhở ố ớ ữ ư ể ỷ ệ ớ ỉ ố
chóng đ nh giá m c m c r c a m t ch ng khoán. Nó ch đ n gi n là: m t ng i điị ứ ắ ẻ ủ ộ ứ ỉ ơ ả ộ ườ
381
ch h i bao nhiêu m t ký th t heo. Có m t s khác nhau gi a m t ký th t heo bán v i giáợ ỏ ộ ị ộ ự ữ ộ ị ớ
$2.99 và m t ký bán v i giá $1.99…và m t ng i đi ch khôn ngoan nào cũng bi t r ngộ ớ ộ ườ ợ ế ằ
giá th t r không nh t thi t có nghĩa đó là m t v giao d ch t t. Đi u t ng t cũngị ẻ ấ ế ộ ụ ị ố ề ươ ự
đúng v i t l P/E cao hay th p. M t t l P/E ch đ n gi n đo l ng giá tr t ng đ iớ ỷ ệ ấ ộ ỷ ệ ỉ ơ ả ườ ị ươ ố
c a m t c phi u cũng nh so sánh ti m năng c a nó. Ví d , n u c phi u tr m i $2ủ ộ ổ ế ư ề ủ ụ ế ổ ế ả ỗ
cho m t c phi u (c t c là $2) và m t c phi u giá $20, t l P/E c a c phi u làộ ổ ế ổ ứ ộ ổ ế ỷ ẹ ủ ổ ế
10…nghĩa là b n m t 10 năm đ l y l i $20 n u m i chuy n c gi nguyên. Nh ngạ ấ ể ấ ạ ế ọ ệ ứ ữ ư
m t c phi u có t l P/E cao hay th p không có nghĩa đó là m t v mua bán t t hayộ ổ ế ỷ ệ ấ ộ ụ ố
x u, cũng nh giá ti n m i ký không nói cho b n bi t là th t heo đó nên mua hay không.ấ ư ề ỗ ạ ế ị
Có nh ng nhân t khác b n c n ph i ki m tra tr c khi mua th t heo r . Trong su tữ ố ạ ầ ả ể ướ ị ẻ ố
th i kỳ dot-com, nhi u c phi u có ch s Ps cao và không có Es…đã làm cho đ u tờ ề ổ ế ỉ ố ầ ư
vào dot-com th t l b ch, n u b n đi theo t l Price- Earnings. Khi th tr ng s p đ ,ậ ố ị ế ạ ỷ ệ ị ườ ụ ổ
có r t nhi u ng i c h có th mua th t nhi u th t heo r và c t vào t l nh, thay vìấ ề ườ ướ ọ ể ậ ề ị ể ấ ủ ạ
mua c phi u v i Ps cao và không có Es. Ngày nay, ngay c khi th t heo đông l nh cóổ ế ớ ả ị ạ
nhi u giá tr h n c phi u c a các công ty dot-com. Nh ng k đáng c i th t s làề ị ơ ổ ế ủ ữ ẻ ườ ậ ự
nh ng ng i tin r ng b n có th đ u t vào l i h a v t ng lai mà không có chútữ ườ ằ ạ ể ầ ư ờ ứ ề ươ
th c t nào hôm nay. Nhi u ng i xúc ti n dot-com tr có m t s c ch a t t nh ng đãự ế ề ườ ế ẻ ộ ứ ứ ố ư
th t b i v n i dung…đó là giáo d c và kinh nghi m v kinh doanh và đ u t . Cóấ ạ ề ộ ụ ệ ề ầ ư
nh ng t l quan trong h n, c b n và ch y u h n đ tìm hi u…và n u b n hi u vàữ ỷ ệ ơ ơ ả ủ ế ơ ể ể ế ạ ể
s d ng chúng, c h i c a b n đ làm giàu h n và thành công tài chính s c i thi n.ử ụ ơ ộ ủ ạ ể ơ ẽ ả ệ
M t t l h u d ng là t l n -qu . T i sao nó quan tr ng h n? Vì m i ng i trongộ ỷ ệ ữ ụ ỷ ệ ợ ỹ ạ ọ ơ ỗ ườ
chúng ta đ u có th dùng t l này…và chúng ta nên dùng t l này trong m i tháng. Víề ể ỷ ệ ỷ ệ ỗ
d , n u b n có n dài h n và ng n h n, ch ng h n $100,000 và b n có ti n trong quụ ế ạ ợ ạ ắ ạ ẳ ạ ạ ề ỹ
là $20,000, thì t l n -qu s nh th này: $100,000 / $20,000 Vì th trong tr ng h pỷ ệ ợ ỹ ẽ ư ế ế ườ ợ
này, t l n -qu c a b n là 5. Câu h i là, nó có nghĩa là gì? Vâng, th c s là nó là conỷ ệ ợ ỹ ủ ạ ỏ ự ự

s nh , nh ng n u tháng sau t l đó là 10, đi u đó có th nói cho b n bi t b n có thố ỏ ư ế ỷ ệ ề ể ạ ế ạ ể
không còn qu n lý cu c đ i c a b n n a. M t t l n -qu là 10 có th mang ý nghĩaả ộ ờ ủ ạ ữ ộ ỷ ệ ợ ỹ ể
là món n c a b n đã tăng lên $200,000 và ti n qu c a b n là $10,000. Trong tr ngợ ủ ạ ề ỹ ủ ạ ườ
h p đó, nh ng con s có ý nghĩa h n vì chúng là nh ng con s có liên quan đ n cu cợ ữ ố ơ ữ ố ế ộ
đ i c a b n. Nh ng i cha giàu nói: “Hãy lo chuy n kinh doanh c a mình”. Và bi tờ ủ ạ ư ườ ệ ủ ế
nh ng t l đ n gi n là nh ng công c thông minh đ t d y b o b n thân mình suyữ ỷ ệ ơ ả ữ ụ ể ự ạ ả ả
382
nghĩ cũng nh qu n lý chuy n kinh doanh c a mình…c a cu c đ i b n.ư ả ệ ủ ủ ộ ờ ạ
Nh ng t l áp d ng cho cu c đ i b nữ ỷ ệ ụ ộ ờ ạ
Cũng nh t l P/E ph n nh s t tin c a m t công ty đ u t v s qu n lý c a m tư ỷ ệ ả ả ự ự ủ ộ ầ ư ề ự ả ủ ộ
công ty c ph n, b n là m t giám đ c c a cu c đ i b n c n ph i có nh ng t l ápổ ầ ạ ộ ố ủ ộ ờ ạ ầ ả ữ ỷ ệ
d ng cho chính b n. Sau đây là nh ng t l b n có th c n ph i đi theo, n u b n mu nụ ạ ữ ỷ ệ ạ ể ầ ả ế ạ ố
tr thành m t ng i qu n lý t t cu c s ng tài chính c a b n. M t trong nh ng t lở ộ ườ ả ố ộ ố ủ ạ ộ ữ ỷ ệ
ng i cha giàu mu n tôi ph i xem và theo dõi là t l giàu có. T l giàu có đó là: Thuườ ố ả ỷ ệ ỷ ệ
nh p th đ ng + thu nh p l i t c th đ ng và thu nh p l i t c có b ng hay v t quáậ ụ ộ ậ ợ ứ ụ ộ ậ ợ ứ ằ ượ
t ng s chi phí hay không. ổ ố
Đi u này có nghĩa b n có th xin thôi vi c (ngu n thu nh p ki m đ c c a b n) vàề ạ ể ệ ồ ậ ế ượ ủ ạ
xây d ng l i s ng c a b n. M t khi thu nh p th đ ng và l i t c v t quá chi phí, tự ố ố ủ ạ ộ ậ ụ ộ ợ ứ ượ ỷ
l này s b ng ho c l n h n 1 và b n có th thoát kh i vòng l n qu n. Đây là m c tiêuệ ẽ ằ ặ ớ ơ ạ ể ỏ ẩ ẩ ụ
c a trò ch i Cashflow 101, trò ch i mà tôi sáng ch ra nh m d y b n làm th nào t o raủ ơ ơ ế ằ ạ ạ ế ạ
thu nh p th đ ng là thu nh p l i t c. M t ví d là: $600 th đ ng + $200 l i t c =0.2ậ ụ ộ ậ ợ ứ ộ ụ ụ ộ ợ ứ
$4,000 N u ng i cha giàu nhìn t l này,0.2, hay thu nh p th đ ng hay l i t c b ngế ườ ỷ ệ ậ ụ ộ ợ ứ ằ
20% chi phí, ông có th s có m t bu i nói chuy n căng th ng v i tôi v làm vi c chămể ẽ ộ ổ ệ ẳ ớ ề ệ
ch h n đ tăng hai lo i thu nh p đó. Nh ng i cha giàu nói: “Giây phút con làm ra thuỉ ơ ể ạ ậ ư ườ
nh p th đ ng và l i t c là m t ph n cu c s ng c a con, cu c đ i con s thay đ i.ậ ụ ộ ợ ứ ộ ầ ộ ố ủ ộ ờ ẽ ổ
Nh ng l i nói này là s th t”. V i ông, tôi càng th t s bi t thu nh p th đ ng và thuữ ờ ự ậ ớ ậ ự ế ậ ụ ộ
nh p l i t c là gì, cu c đ i tôi s thay đ i vì th c t i c a cu c s ng s thay đ i. Ng iậ ợ ứ ộ ờ ẽ ổ ự ạ ủ ộ ố ẽ ổ ườ
cha giàu nghĩ r ng t l giàu có là m t t l r t quan tr ng đ bi t t n t ng vì nó làằ ỷ ệ ộ ỷ ệ ấ ọ ể ế ậ ườ
m t s ch d n tuy t v i làm th nào b n qu n lý cu c đ i b n. ÔNg nói: “H u h tộ ự ỉ ẫ ệ ờ ế ạ ả ộ ờ ạ ầ ế
m i ng i v h u nghèo đ n gi n vì h không bao gi bi t cu c đ i h s c m th yọ ườ ề ư ơ ả ọ ờ ế ộ ờ ọ ẽ ả ấ

nh th nào khi có thu nh p th đ ng và thu nh p l i t c. H có th hi u đ nh nghĩa,ư ế ậ ụ ộ ậ ợ ứ ọ ể ể ị
nh ng h không có s trung th c đ làm cho l i nói là m t ph n cu c s ng c a h ”.ư ọ ự ự ể ờ ộ ầ ộ ố ủ ọ
Trong 5 năm, Kim và tôi đã bi t nh ng đ nh nghĩa c a t ng là gì, chúng tôi bi t chúngế ữ ị ủ ừ ữ ế
tôi c n nó trong cu c đ i…nh ng trong 5 năm chúng tôi không có hai lo i thu nh p này.ầ ộ ờ ư ạ ậ
B t ng sau khi th tr ng ch ng khoán kh ng ho ng năm 1987 và 7 năm trì tr sau đó,ấ ờ ị ườ ứ ủ ả ệ
chúng tôi bi t c a s c h i đã m ra. Đó là th i gian đ chúng tôi bi n l i nói thànhế ử ổ ơ ộ ở ờ ể ế ờ
hi n th c. Đó là lúc t l giàu có ph i l n h n 0. Chúng tôi mua tài s n đ u tiên nămệ ự ỷ ệ ả ớ ơ ả ầ
1989 và đ n năm 1994, chúng tôi đã có h n $10,000 thu nh p th đ ng m t tháng và chiế ơ ậ ụ ộ ộ
383
phí c a chúng tôi ít h n $3,000 m t tháng. Đi u đó cho chúng tôi t l giàu có là 3.3.ủ ơ ộ ề ỷ ệ
Ngày nay t l giàu có c a chúng tôi là 12, m c dù chi phí c a chúng tôi tăng nhanhỷ ệ ủ ặ ủ
chóng. Đó là s c manh c a vi c bi n t ng thành m t ph n cu c s ng c a b n. N uứ ủ ệ ế ừ ữ ộ ầ ộ ố ủ ạ ế
b n th t s mu n v h u s m và giàu, b n có th c n bi n t l giàu có c a ng iạ ậ ự ố ề ư ớ ạ ể ầ ế ỷ ệ ủ ườ
cha giàu thành m t ph n cu c s ng c a b n. Tôi nghĩ b n s tìm th y nhi u ý nghĩaộ ầ ộ ố ủ ạ ạ ẽ ấ ề
h n là t l P/E c a IBM hay Microsoft. N u b n xem t l đó hàng tháng, tôi nghĩ b nơ ỷ ệ ủ ế ạ ỷ ệ ạ
s tìm th y s thay đ i c a b n manh h n khi so sánh v i ai đó đang làm vi c đ đ cẽ ấ ự ổ ủ ạ ơ ớ ệ ể ượ
tăng l ng. T l giàu có c a ng i cha giàu có nh h ng l n v nh ng gì tôi nghĩ làươ ỷ ệ ủ ườ ả ưở ớ ề ữ
quan trong cho cu c đ i tôi. Khi tôi nhìn l i cu c đ i mình, chính nh ng bài h c đ nộ ờ ạ ộ ờ ữ ọ ơ
gi n t ng i cha giàu đã làm ra nhi u ti n nh t trong su t cu c đ i c a tôi. Ngày nay,ả ừ ườ ề ề ấ ố ộ ờ ủ
t l n -qu c a tôi kho ng 0.7, nghĩa là tôi ng ngon m i đêm, ngay c khi tôi cóỷ ệ ợ ỹ ủ ả ủ ỗ ả
nhi u n . Tôi không có ý tránh n và không bao gi lên k ho ch tránh n c . ề ợ ợ ờ ế ạ ợ ả
Đi m chính đây, nh ng bài h c đ n gi n c a ng i cha giàu đã có s tác đ ng m nhể ở ữ ọ ơ ả ủ ườ ự ộ ạ
m đ n cu c đ i tôi h n nh ng năm tôi h c tính toán, l ng giác, và hoá h c. Lý doẽ ế ộ ờ ơ ữ ọ ượ ọ
nh ng bài h c đ n gi n c a ng i cha giàu có m t tác đ ng sâu s c vì nh ng bài h cữ ọ ơ ả ủ ườ ộ ộ ắ ữ ọ
y thích h p v i tôi ch ng nào tôi còn s ng. Tôi ch a bao gi s d ng tính toán, l ngấ ợ ớ ừ ố ư ờ ử ụ ượ
giác h c hay t l P/E đ thúc đ y tôi ra m t quy t đ nh đ u t . Tôi không dùng chúngọ ỷ ệ ể ẩ ộ ế ị ầ ư
vì chúng không h u d ng và có r t ít s liên quan đ n thành công tài chính c a tôi.ữ ụ ấ ự ế ủ
Thêm s c m nh vào cu c đ i b nứ ạ ộ ờ ạ
Có hai đi m tôi mu n l u ý trong ph n l i nói, hành đ ng và s trung th c. M t đi mể ố ư ầ ờ ộ ự ự ộ ể
đó là m t vài đ nh nghĩa đ n gi n và nh ng con s đ n gi n có th thêm vào nhi u s cộ ị ơ ả ữ ố ơ ả ể ề ứ

m nh cho cu c đ i b n. Cũng nh nh ng ng i đi ch khôn ngoan mu n bi t giá cạ ộ ờ ạ ư ữ ườ ợ ố ế ả
c a m t ký th t, m i ng i chúng ta nên đ ý t l n -qu , t l giàu có, và nh ng chủ ộ ị ỗ ườ ể ỷ ệ ợ ỹ ỷ ệ ữ ỉ
s toán h c đ n gi n khác, mà tôi không mu n nói thêm đây. Đi m th hai là cóố ọ ơ ả ố ở ể ứ
nhi u s thành công h n là đ n gi n ch bi t đ nh nghĩa c a t ng và dùng nh ngề ự ơ ơ ả ỉ ế ị ủ ừ ữ ữ
thu t ng này đ gi v nh thông minh l m. R t nhi u ng i dùng nh ng t mà hậ ữ ể ả ờ ư ắ ấ ề ườ ữ ừ ọ
không hi u rõ. Nhi u ng i bán hàng dùng nh ng t ng tài chính mà h không hi u,ể ề ườ ữ ừ ữ ọ ể
nh ng t nh “t l P/E”, đ c g ng làm cho h đ c xem là thông minh h n kháchữ ừ ư ỷ ệ ể ố ắ ọ ượ ơ
hàng. Đi m chính là, n u b n mu n v h u s m và giàu, s r t cho b n khi c i thi nể ế ạ ố ề ư ớ ẽ ấ ạ ả ệ
t v ng tài chính c a b n. Nh ng đ c i thi n hoàn toàn t v ng c a b n, cũng r từ ự ủ ạ ư ể ả ệ ừ ự ủ ạ ấ
quan tr ng khi bi t nhi u h n là nh ng đ nh nghĩa. Theo tôi, đi u quan tr ng là bi nọ ế ề ơ ữ ị ề ọ ế
384
nh ng l i nói đó thành m t ph n cu c đ i và th c t i c a b n. Ví d , khi tôi nói thuữ ờ ộ ầ ộ ờ ự ạ ủ ạ ụ
nh p th đ ng…tôi nói v i m t c m xúc m nh m vì nó là m t ph n c a cu c đ i tôi.ậ ụ ộ ớ ộ ả ạ ẽ ộ ầ ủ ộ ờ
Thu nh p th đ ng có ý nghĩa nhi u v i tôi cũng nh t tăng l ng đ i v i m t ng iậ ụ ộ ề ớ ư ừ ươ ố ớ ộ ườ
làm công. Lý tôi tôi không thích thú v i t tăng l ng vì v i tôi thu nh p đó không cóớ ừ ươ ớ ậ
nhi u t ng lai. Tôi đã dành nhi u năm h c cách chuy n thu nh p ki m đ c thành thuề ươ ề ọ ể ậ ế ượ
nh p th đ ng . Tôi càng danh nhi u th i gian chuy n thu nh p ki m đ c thành thuậ ụ ộ ề ờ ể ậ ế ượ
nh p th đ ng, tôi càng thu đ c nhi u kinh nghi m cu c s ng. V n đ tôi g p ph iậ ụ ộ ượ ề ệ ộ ố ấ ề ặ ả
v i nhi u ng i c v n tài chính, nh các nhà môi gi i ch ng khoán, b t đ ng s n vàớ ề ườ ố ấ ư ớ ứ ấ ộ ả
các nhà ho ch đ nh tài chính, là trong khi h bán các s n ph m đ u t cho b n, nh ngạ ị ọ ả ẩ ầ ư ạ ữ
s n ph m hy v ng m t ngày nào đó s cho b n thu nh p th đ ng, nh ng chính h l iả ẩ ọ ộ ẽ ạ ậ ụ ộ ư ọ ạ
làm vi c cho thu nh p ki m đ c. V i tôi, đó là m t ki u không trung th c. ệ ậ ế ượ ớ ộ ể ự
Cái mũi nhà c v n tài chính c a b n dài c nào? ố ấ ủ ạ ỡ
Ng i cha giàu thích các câu chuy n c tích. M t trong nh ng câu chuy n ông thích làườ ệ ổ ộ ữ ệ
Pinochio…m t chú búp bê g mu n tr thành m t c u bé th c s . Trong câu chuy n,ộ ỗ ố ở ộ ậ ự ự ệ
Pinocchio nói d i và càng nói d i, cái mũi g c a anh càng dài ra. Ch sau khi anh tìm raố ố ỗ ủ ỉ
trái tim c a anh và b t đ u nói th c, anh m i tr thành m t c u bé th c s . Khi ng iủ ắ ầ ự ớ ở ộ ậ ự ự ườ
cha giàu k cho tôi và con ông câu chuy n này, ông nói. “Đó là m t ví d khác v l iể ệ ộ ụ ề ờ
nói s tr thành s th t…hay g .” Khi tôi nghĩ v hàng tri u ng i đang đ t t ng laiẽ ở ự ậ ỗ ề ệ ườ ặ ươ
và s an toàn tài chính c a h vào th tr ng ch ng khoán, tôi th t s lo l ng. Hàngự ủ ọ ị ườ ứ ậ ự ắ

tri u ng i lo l ng v t ng lai tài chính c a h cũng nh s ng i b sa th i tăng lênệ ườ ắ ề ươ ủ ọ ư ố ườ ị ả
và th tr ng ti p t c dao đ ng. Trong b n copy bài báo tôi v a đ c, có nhi u câuị ườ ế ụ ộ ả ừ ọ ề
chuy n v nh ng ng i v h u m t h t s ti n ti t ki m v h u c a h vào nh ngệ ề ữ ườ ề ư ấ ế ố ề ế ệ ề ư ủ ọ ữ
nhà c v n đ u t hay nh ng ng i bán b o hi m mà h tin t ng. Bài báo nói r ngố ấ ầ ư ữ ườ ả ể ọ ưở ằ
nh ng nhà c v n và đ i lý b o hi m b t đ u bán cho nh ng ng i v h u nh ngữ ố ấ ạ ả ể ắ ầ ữ ườ ề ư ữ
kho ng đ u t gi m o, đ n gi n vì công ty mà h làm vi c đx c t gi m huê h ngả ầ ư ả ạ ơ ả ọ ệ ắ ả ồ
(Thu nh p ki m đ c) mà h đã tr cho các đ i lý…vì v y các đ i lý tìm th y nh ngậ ế ượ ọ ả ạ ậ ạ ấ ữ
s n ph m m i, gi m o đ bán cho nh ng ng i tin t ng h …nh ng ng i v i hyả ẩ ớ ả ạ ể ữ ườ ưở ọ ữ ườ ớ
v ng có thêm thu nh p th đ ng và l i t c cho tu i gi . Trong nh ng th p k t i s cóọ ậ ụ ộ ợ ứ ổ ờ ữ ậ ỷ ớ ẽ
hàng tri u ng i g p r c r i tài chính v già đ n gi n vì h nghe nh ng nhà chuyênệ ườ ặ ắ ố ề ơ ả ọ ữ
môn n i ti ng v i nh ng chi c mũi dài. Nh ng ng i y c nói: “Th tr ng ch ngổ ế ớ ữ ế ữ ườ ấ ứ ị ườ ứ
khoán luôn luôn tăng, qu đ u t ch ng khoán đa d ng tăng trung bình 12% m t năm,ỹ ầ ư ứ ạ ộ
385