Tiếng vĩ cầm làng Then potx
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (162.77 KB, 5 trang )
Tiếng vĩ cầm làng Then
Người ta cứ nghĩ vĩ cầm chỉ dành cho những con nhà giầu nếu không thì cũng phải
con nhà “nòi”- văn nghệ sĩ nói đúng hơn nó là một môn nghệ thuật “quý tộc”
nhưng mọi cách nghĩ trước kia về vĩ cầm đã tan biến
Chúng tôi về Làng Then, Thái Đào, Lạng Giang, Bắc Giang vào một ngày thu đẹp
trời, dường như mùa thu đẹp hơn, trong hơn và cũng rõ nét hơn ở mảnh đất bán
sơn địa này. Đi qua men theo những con đường mòn ven chân đồi, thấp thoáng
một vài nóc nhà, qua những vườn vải, na xanh tốt, đang ngập ngừng hỏi thăm
đường thì từ ngôi nhỏ bé, giản dị nép sau vườn cây xanh tốt vang lên bản hợp
xướng Cachusa quen thuộc. Quả thực để đến và gặp được những tay chơi vĩ cầm
tài ba ở làng Then này không dễ nhưng bù lại bạn sẽ có một cảm nhận mới về cuộc
sống. Vĩ cầm sinh ra để dành cho tất cả mọi người, từ anh trí thức tài ba đến bác
nông dân quanh năm lam lũ.
Người ta cứ nghĩ vĩ cầm chỉ dành cho những con nhà giầu nếu không thì cũng phải
con nhà “nòi”- văn nghệ sĩ nói đúng hơn nó là một môn nghệ thuật “quý tộc”
nhưng mọi cách nghĩ trước kia về vĩ cầm đã tan biến trong tôi khi nhận ra ông cụ
chăn bò lúc nãy mình hỏi đường chính là một trong những tay violon lão luyện của
làng Then.
Nhiều thế hệ - một đam mê. Ảnh: Thanh Bạch
Ngôi làng Then nhỏ bé nằm nghé mình bên dòng sông Thương hiền hoà thơ mộng,
nơi cư trú của hơn 200 gia đình. Ngôi làng này cũng giống như bất kỳ làng quê
Bắc Giang nào mà chúng tôi đi qua nhưng chỉ có một cái khác là cả làng có tới
hơn 100 người biết chơi violon. Già có, trẻ có, ngày ngày họ vẫn tay cày, tay cuốc,
gắn bó với ruộng đồng, nhiều người trong số họ còn là những cá nhân tiên tiến, đi
tiên phong trong phong trào phủ xanh đất trống, đồi trọc. Mọi vất vả của công việc
đồng áng không làm cho họ vơi đi niềm đam mê âm nhạc mà ngược lại từ trong
lao động sản xuất tiếng đàn của họ réo rắt, da diết hơn.
Ông Nguyễn Hữu Đưa một trong những tay chơi violon tài ba thuộc thế hệ đầu
tiên của làng Then. Ông không khỏi bồi hồi xúc động kể cho chúng tôi về những
ngày đầu của đội vĩ cầm: Vào những năm 1955, làng Then khi đó còn nghèo và
thưa thớt hơn bây giờ nhiều nhưng phong trào văn nghệ thì lại rất sôi nổi. Hơn 10
chàng trai yêu văn nghệ của làng tập hợp nhau lại, mời một ông thầy có tiếng, giỏi
vĩ cầm nhất tỉnh Bắc Giang về dạy hơn 1 năm. Sau nhiều năm tập luyện bền bỉ,
năm 1962 đội vĩ cầm làng Then vinh dự đại diện cho toàn tỉnh Bắc Thái cũ đi biểu
diễn ở TW và được đài TNVN thu thanh, phát sóng. Đến năm 1973, ông Đưa cùng
một số anh em ở đoàn văn nghệ Bắc Thái vào tận Quảng Trị, đi khắp các chiến
trường ác liệt như Khe Xanh, đường 9 Nam Lào, Hải Lăng để biểu diễn, phục vụ
anh em chiến sỹ. Rồi đến năm 1976 Đại hội Đảng lần thứ IV diễn ra long trọng tại
quảng trường Ba Đình, Hà Nội 14 chàng trai tài hoa làng Then đã về dự và biểu
diễn violon phục vụ đại hội. Và còn biết bao dấu ấn khác nữa mà ông Đưa kể cho
tôi nghe trong hành trình 50 năm của tiếng vĩ cầm làng Then.
Gia đình bác Đưa có tất thảy hơn 10 người con, cháu chơi vĩ cầm nên mỗi khi
đồng áng rảnh rỗi là cả đại gia đình lại quây quần bên nhau “thi tài”. Những chiếc
vĩ cầm cũ kỹ, được lau chùi cất cẩn thận, đặt trong những chiếc hộp và mỗi lần
chơi xong bác Đưa lại treo vào một nơi trang trọng nhất trong nhà. Các con cháu
bác cũng có thói quen như vậy. Không chỉ dạy con cháu trong nhà, hơn 30 năm
qua bác Đưa đã dạy miễn phí cho hơn 30 cháu trong làng. Cũng nhờ những lớp gia
sư miễn phí như vậy của mà đội vĩ cầm làng Then cứ tăng dần lên theo năm tháng.
Có rất nhiều những con người đã thành danh từ các lớp âm nhạc miễn phí. Em
Nguyễn Thị Huệ theo học vĩ cầm của bác Đưa từ khi còn nhỏ nhờ đó mà em đã thi
đỗ vào nhạc viện Hà Nội. Hay anh Nguyễn Công Trường nay đang là giảng viên
của trường mẫu giáo TW cũng thành danh từ đội vĩ cầm của làng.
Những chàng trai làng Then thủa nào giờ tóc đã pha sương, các anh đã lên chức
ông, chức cụ nhưng niềm say mê với vĩ cầm thì vẫn như thủa nào. Không chỉ có
bác Đưa mà các bác Hà Văn Viễn, Giáp Văn Lơ, Nguyễn Hữu Thái, Nguyễn Công
Biền tuổi cao vẫn hết lòng với phong trào vĩ cầm của địa phương.
Chiếc vĩ cầm như một người bạn tri âm, tri kỷ của của các thế hệ làng Then, giờ
nhiều gia đình đã khá giả hơn họ có thể sắm cho mình những chiếc vĩ cầm đẹp
hơn, sang trọng hơn nhưng đối với gia đình bác Đưa và nhiều gia đình khác thì
những chiếc vĩ cầm mua từ năm 72 thế kỷ trước của xưởng nhạc cụ TW với giá
“một tạ thóc” thì vẫn là những chiếc vĩ cầm tốt, cho âm thanh chuẩn. Các con giờ
đến cháu bác lại tiếp tục chơi những bản Podole, Cachusa đến những bản ca khúc
cách mạng như Du kích sông Thao, trên chiếc vĩ cầm đã có từ mấy chục năm ấy.
Một sức mạnh vô hình, tiềm ẩn trong cây đàn chính là niềm tin, động lực để hai cô
cháu gái Nguyễn Thị Hường, Nguyễn thị Thuý say mê luyện tập, mong muốn một
ngày nào đó có thể thi đỗ vào hệ đại học của nhạc viện Hà Nội, có điều kiện học
hỏi thêm và đưa đội vĩ cầm làng Then rời sân khấu đình làng, bước ra sân khấu
lớn.
Rất khác với bức tranh vĩ cầm ở phố phường. Ảnh: Thanh Bạch
Em Nguyễn Thị Hường tâm sự với chúng tôi: Em được ông nội dạy chơi vĩ cầm từ
khi lên 6, lên 7. Đến nay đã được 10 năm, và em hiểu để có thể chơi hay được như
ông chúng em còn phải học nhiều. Đúng như lời tâm sự của em, để học vĩ cầm là
điều không đơn giản, một người có thể chơi vĩ cầm được phải học từ 10 đến 15
năm, học ngay từ khi còn nhỏ. Điều này có thể là dễ đối với một số gia đình công
nhân viên chức nhưng như con cháu bác Đưa và nhiều con em khác của làng Then
thì ngoài thời gian học tập ở trường các em vẫn phải phụ giúp gia đình công việc
đồng áng và rất nhiều các việc vặt trong gia đình. Dẫu vậy các em vẫn say mê
luyện tập, không hẳn để thành danh mà có thể đơn giản chỉ một cách học, cách rèn
tâm tính cho con người như những tay chơi violon của làng nói.
Chúng tôi băn khoăn bảo nhau rằng: Không biết những đôi tay cày, tay cuốc, tay
băm bèo, thái rau với đầy những vết chai sạn kia thì họ kéo vĩ cầm thế nào nhỉ!
Câu trả lời là họ kéo vĩ cầm hay, tâm hồn họ khoáng đạt, bay cao đầy mơ mộng,
lãng mạn và thăng hoa như bất kỳ người nghệ sỹ nào.
Sẽ còn có nhiều con em của làng Then, từ cổng làng bước đến những giảng đường
đại học và thành danh chốn đô thành nhưng những bài học âm nhạc chốn làng quê
của các ông nghệ sỹ vĩ cầm nông dân thì mãi là hành trang, là kho kiến thức vô giá
giúp họ gặt hái nhiều thành công.
Hoàng hôn về, mang theo một ít gió se se lạnh của miền sơn cước rủ xuống những
ngôi nhà làng Then. Bên đống rạ chiều chưa kịp dọn tiếng vĩ cầm vang lên chứa
trong đó tiếng chảy êm đềm của dòng sông Thương thơ mộng, tiếng lao xao của
lớp lá khô sau vườn, mùi ngai ngái của những cánh đồng đang phơi ải, mùi thơm
của khói bếp chiều thu. Bức tranh ấy, khác, rất khác với bức tranh vĩ cầm giữa phố
phường, trong những căn nhà sang trọng những nhà hát lớn và cũng vì thế nó
khiến người ta thích thú.
