Trẻ đọc chậm, làm toán kém
Bé N. A., 8 tuổi, học tiểu học tại TP Biên
Hòa, Đồng Nai. Bé có gia đình ổn định, môi
trường học tập tốt và cô giáo giỏi. Tuy nhiên,
bé rất khó khăn khi đọc bài và tập đánh vần
các câu trên lớp.
Sự khó khăn về đọc làm cháu rất khó chịu,
mặc cảm, tự ti, lo lắng và nhất là luôn bị cô
giáo la mắng làm cháu sợ và không muốn đi học. Kiểm tra trí tuệ cùng các
trắc nghiệm về nhận thức, trí nhớ, các chỉ số đều bình thường và trong
khoảng cho phép. Điều này cho thấy bé N.A. mắc chứng rối loạn vụng đọc ở
trẻ em.
Trẻ vụng đọc có biểu hiện không phân biệt được các chữ cái gần giống nhau
như b và d, p và q, m và n… do vậy chúng thường có thói quen thay các chữ
này trong một từ. Bên cạnh đó, trẻ mắc chứng này cũng có biểu hiện thay
một từ khác có nghĩa gần giống với từ đó như chó thành mèo, nĩa thành
dao… hoặc đảo lộn các chữ trong một âm tiết như ao - chao, â - đã (đẫ)…
Trẻ vụng đọc cũng khó khăn khi diễn tả các từ khó, nhất là các từ láy như
nghễnh ngãng, nghênh ngang, ngao ngán Bên cạnh đó, trẻ vụng đọc có
biểu hiện của việc khó ngắt câu và tạo ngữ điệu trong câu Do đó, nhiều trẻ
8-12 tuổi mà đọc vẫn chậm, ngập ngừng hoặc phải đánh vần nên nhịp âm
điệu đôi khi không có, phải lấy ngón tay lần từng chữ, không định vị được
không gian và không nhớ mặt chữ.
Chán học, thu mình
Vụng đọc thường có ảnh hưởng lớn đến kết quả học
tập ở trường của trẻ. Bên cạnh đó, vụng đọc còn tạo
cho trẻ cảm giác xấu hổ, mất tự tin, qua đó có nhiều
biểu hiện của các chứng rối nhiễu tâm lý như chán
học, thoái lui và đặc biệt ảnh hưởng rất lớn đến cách
ứng xử của trẻ.
Nếu vụng đọc mấy năm đầu ảnh hưởng tới hệ quả
chính tả thì những năm sau ảnh hưởng các vấn đề
tiếp nhận tri thức và sở trường văn học của trẻ. Toàn
bộ ngôn ngữ viết nghèo nàn, cụt lủn, vụng về, đặt
câu sai do thiếu từ vựng. Trẻ sẽ không thích đọc
cũng như thiếu ngôn ngữ sáng tạo, do vậy không có
khả năng biến hóa dễ dàng các suy nghĩ thành bài
viết.
Sớm hay muộn khả năng làm tính cũng bị ảnh
hưởng, kết quả làm tính kém do không đọc được đầu
bài, không lý luận được. Kết quả tính toán kém dần
nhất là ở 9-10 tuổi, làm trẻ chán nản và muốn bỏ học…
8%
Theo các nghiên cứu,
vụng đọc chiếm
khoảng 8% ở trẻ độ
tuổi tới trường. Tỉ lệ
ba nam mới có một
nữ mắc chứng này.
Trẻ vụng đọc đọc kém
hơn những trẻ khác
một cách lâu dài. Việc
đo lường cho thấy trẻ
vụng đọc đọc chậm
trung bình gấp hai lần
trẻ bình thường.
Không thể chẩn đoán
trẻ vụng đọc trước
bảy tuổi rưỡi.
Những thất bại liên tiếp, những hệ quả mà chúng phải gánh chịu, những
xung đột đặt ra cho đứa trẻ luôn ở “ghế bị cáo” làm trẻ thoái chí, chán học,
thu mình, lánh xa các hoạt động giao tiếp và học tập ở trường; hoặc trẻ trở
nên hung bạo, nghịch ngợm, chống đối nhà trường và gia đình, có nguy cơ
phá ngầm cả đời và là gánh nặng cho số phận.
Nhiều nguyên nhân
Nguyên nhân việc vụng đọc ở trẻ rất nhiều. Đó có thể là tình trạng chậm
phát triển, các rối loạn tự tỏa, rối loạn hành vi, khiếm khuyết về thính giác
hoặc thị giác, yếu tố di truyền hoặc tổn thương não… Nhiều giả thuyết cũng
nêu nguyên nhân vụng đọc ở trẻ có thể do các yếu tố tâm lý như chưa thành
thục cảm xúc, giáo viên đào tạo kém, không có khả năng theo kịp phương
pháp tổng hợp… Chính việc xác định nguyên nhân là phong phú, khó khăn
và đòi hỏi phải có sự can thiệp hệ thống, nên điều quan trọng là biết nguồn
gốc của vấn đề thật sớm, từ đó có hướng can thiệp kịp thời. Nếu trẻ có vấn
đề vụng đọc do các nguyên nhân bệnh lý đi kèm thì việc can thiệp phải trên
cơ sở chăm chữa các bệnh lý đó.
Việc triển khai công tác giáo dục đặc biệt và liệu pháp hệ thống với các kỹ
thuật gia đình, tranh vẽ, nặn đất, trò chơi có vai trò quan trọng trong việc
giúp đỡ trẻ vụng đọc. Tuy nhiên, công tác giáo dục đặc biệt vẫn quan trọng
hơn cả và phải triển khai tại các phòng tham vấn tâm lý trẻ em chuyên
nghiệp.