Những chăm sóc không đúng cách
Ngày nay, dù thông tin khoa học và kiến thức đã
nâng cao nhưng vẫn còn đó nhiều quan niệm không
đúng của một số cha mẹ, xuất phát từ truyền miệng
và lưu truyền từ thế hệ này đến thế hệ khác, khiến các
bà mẹ trẻ dễ mắc sai lầm khi chăm sóc bé yêu của
mình. Dưới đây là những sai lầm thường gặp có thể
gây ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ.

Những sai lầm này có thể gây ảnh hưởng đến sự phát
triển của trẻ (google image)
Nước củ rền có phải là thuốc bổ máu?

Nhiều bà mẹ muốn con bổ máu, đã dùng nước củ dền
pha sữa cho con. Đây là một sai lầm trầm trọng có
thể gây ngộ độc và dẫn đến tử vong. Sai lầm xuất
phát từ chỗ máu có màu đỏ, vitamin B12 bổ máu màu
đỏ, nước củ dền cũng màu đỏ, từ đó dẫn đến ngộ
nhận dùng nước củ dền pha sữa sẽ có tác dụng bổ
máu.

Hàng năm, các khoa nhi cũng như những bệnh viện
nhi ở nước ta vẫn thường phải tiếp nhận các ca cấp
cứu ngộ độc do cha mẹ dùng nước củ dền pha sữa
cho con uống, làm trẻ bị suy hô hấp do dư lượng
nitrat trong thuốc bảo vệ thực vật. Nitrat, nitric trong
nước củ dền khi vào cơ thể sẽ bám vào hồng cầu,
biến ion sắt nhị (Fe 2+) thành ion sắt tam (Fe 3+),
làm mất khả năng chuyên chở oxy trong tuần hoàn
máu khiến cơ thể tím tái, suy hô hấp, thậm chí có thể
dẫn đến tử vong. Điều nguy hiểm là tuy trẻ bị suy hô

hấp nhưng lại không thở bằng oxy được, do không
thể gắn kết oxy vào máu từ bệnh methemoglobine
máu do nước củ dền gây ra.

Ngộ độc do thuốc chống nôn

Mùa du lịch, cha mẹ thường đưa con đi chơi xa. Tình
trạng say tàu xe dễ xảy ra. Trong trường hợp này, cha
mẹ thường cho con dùng thuốc chống nôn không qua
ý kiến bác sĩ. Thuốc quen thuộc là hoạt chất
Metoclopramide HCI (với nhiều tên biệt dược),
thường được dùng trong hội chứng trào ngược dạ dày
– thực quản, các thủ thuật chẩn đoán như nội soi ruột
non và nôn khi trị liệu ung thư. Việc dùng
Metoclopramide cho trẻ cần thận trọng vì có thể gây
ra các phản ứng ngoại tháp. Và khi đưa trẻ cấp cứu,
nếu người nhà không nói rõ đã dùng thuốc này thì có
thể làm bác sĩ chẩn đoán nhầm và điều trị không
đúng hướng.

Bất cẩn trong gia đình

Với trẻ em, phần lớn thời gian là ở trong nhà. Đây
cũng là nguyên nhân gây tại nạn nếu cha mẹ không
có biện pháp phòng ngừa: chẳng hạn bị bỏng do đổ
nồi canh, sờ trúng ổ điện đến nuốt luôn bịch thuốc…
Các bé trai dưới 5 tuổi với bản chất hiếu động thường
dễ bị tai nạn trong gia đình nhất. Té ngã là nguyên
nhân đứng đầu, tiếp đến là bỏng, ngạt thở, ngộ độc.


Dùng thuốc cẩu thả

Sử dụng thuốc cẩu thả cũng là nguyên nhân gây
nhiều tai họa đáng tiếc cho trẻ. Việc tự ý dùng thuốc
nhỏ mắt chứa corticoid trong thời gian dài cũng có
thể làm mắt trẻ sau này bị mù…

Cho trẻ bú sữa bò quá sớm

Theo Viện quan sát dinh dưỡng trẻ em thì việc cho
trẻ bú sữa bò quá sớm có thể sẽ ảnh hưởng xấu đến
sức khỏe của trẻ, làm trẻ bị thiều sắt, dễ dẫn đến các
bệnh như thiếu máu, gia tăng bệnh nhiễm trùng
đường hô hấp, bệnh tai mũi họng và đường tiêu hóa.
Mặt khác sự dư thừa protein sẽ dẫn đến bệnh béo phì
sau này. Vì thế các chuyên viên dinh dưỡng khuyên
không nên dứt sữa mẹ quá sớm trong năm đầu, thậm
chí có thể kéo dài thời gian bú sữa mẹ đến năm thứ 3.
Việc cho trẻ ăn dặm nên thực hiện từ từ với thực đơn
giàu chất sắt như thịt trứng…

Cho trẻ uống quá nhiều đồ mát

Trong mùa nắng nóng, nhiều bà mẹ hốt hoảng khi
thấy con đi tiểu liên tục, sút cân, mất ngủ, khô họng.
Tưởng con bị nhiệt, họ cố ép trẻ uống nhiều thứ nước
là giải nhiệt, nhưng càng uống, các triệu chứng càng
trầm trọng. Họ không biết rằng chính các thứ nước
“làm mát” đã gây ra tình trạng trên. Khi tiếp nhận
những bệnh nhi đi tiểu quá nhiều trong mùa nóng

nhưng kết quả xét nghiệm nước tiểu bình thường, bác
sĩ sẽ hỏi bà mẹ có cho trẻ uống “nước mát” không?
Đa số trường hợp là có. Nước này được nấu với các
loại giải nhiệt như rễ tranh, râu ngô, mía lau, mã đề…
Đây đồng thời là những chất lợi tiểu, khiến thận làm
việc mạnh hơn, tiểu nhiều hơn. Nhiều người tưởng
rằng đi tiểu được nhiều là mát. Nhưng thực ra, mát
đâu không thấy, chỉ thấy mất nước, muốn uống nước;
và càng uống nước “mát”, trẻ càng “nóng” thêm. Để
khắc phục tình trạng này, chỉ cần ngừng ngay việc
dùng nước mát và cho uống nước thường đun sôi để
nguội. Sau vài ba hôm trẻ sẽ khỏi.

Triệu chứng táo bón

Nhiều trẻ bú mẹ, do sữa mẹ tốt, được hấp thụ trọn
vẹn nên không còn bã, phải 5 - 7 ngày mới đi tiểu
được một lần. Trẻ vẫn khỏe và vẫn lên cần đều đều.
Tuy nhiên, bà mẹ ‘suy bụng ta ra bụng…trẻ”, buộc
trẻ mỗi ngày phải đi tiểu một lần. Nếu không được
vậy thì cho là táo bón, thế là đến nhà thuốc mua
thuốc bơm hậu môn. Thuốc bơm vào hậu môn gây
nóng rát, khiến trẻ đau bụng dữ dội mà không biết
“ăn nói” ra sao. Lâu ngày, trẻ mất phản xạ đi tiêu, đợi
bơm mới đi, không thì thôi, thành ra táo bón thật.

Đối với trường hợp này, khi trẻ được 4 tháng tuổi trở
đi, cần cho ăn thêm các thực phẩm giàu chất xơ. Dần
dần, trẻ sẽ hết “táo bón”.


Dấu hiệu vàng da

Khi thấy trẻ bị vàng da, nhiều bậc cha mẹ phát hoảng,
lo con bị viêm gan, bắt đi làm đủ thứ xét nghiệm, làm
ảnh hưởng ít nhiều đến sức khỏe của trẻ.

Trong trường hợp thấy trẻ vàng da (nhất là gan bàn
tay, bàn chân) nhưng mắt và nước tiểu không vàng,
trẻ vẫn vui vẻ, lên cân… thì phải nghĩ ngay đến vàng
da do thừa carotene, hậu quả của việc ăn quá nhiều cà
rốt, bí đỏ, rau dền… Cách chữa duy nhất là ngừng
các thức ăn này chừng hai tuần lệ, bệnh sẽ tự nhiên
khỏi.

Triệu chứng ho

Chứng này thường do người cha gây ra. Nếu trẻ ho
kéo dài, kèm theo khò khè, chữa mãi không khỏi, cần
xem lại người cha có hút thuốc không. Các nghiên
cứu đã chứng minh rằng, việc chỉ ngửi khói thuốc
thôi cũng hại không kém so với hút trực tiếp. Người
cha cần phải cai thuốc hoặc chỉ hút khi không có mặt
trẻ. Nếu người cha không hút thuốc thì cần nghĩ ngay
đến máy lạnh. Ở nhiệt độ mà cha mẹ thấy dễ chịu, trẻ
thường bị viêm phế quản, viêm phổi.

Cho trẻ ăn dặm quá sớm

Thời điểm thích hợp nhất để cho trẻ ăn dặm là từ 6
tháng tuổi. Tuy vậy, có rất nhiều bà mẹ cho con ăn

bột từ khi trẻ được 3-4 tháng và nếu thấy con thích
thú lại cho trẻ ăn nhiều ngay. Lúc này khả năng tiêu
hóa tinh bột của trẻ còn kém, trẻ dễ bị rối loạn tiêu
hóa.

Bắt con ăn quá nhiêu và phải ăn hết khẩu phần

Ở mỗi tháng tuổi nhu cầu năng lượng của trẻ khác
nhau và mẹ nên cung cấp một lượng vừa phải. Nếu
bắt trẻ ăn nhiều quá, mà bữa nào cũng cố ép ăn hết
bát, trẻ sẽ chán và sợ ăn.

Quá ưu tiêm đạm

Nhiều mẹ nấu bột cứ cho thật nhiều thịt, cá, trứng…
và nghĩ như thế mới đủ chất nhưng lượng đạm quá
nhiều không những làm trẻ rối loạn tiêu hóa mà còn
dễ dẫn đến chứng biếng ăn ở trẻ. Bát bột phải đảm
bảo cân đối 4 nhóm thực phẩm.

(Ảnh : google image)
Chỉ cho ăn nước, không ăn cái

Hiện nay ít bà mẹ mắc sai lầm này hơn so với những
năm trước. Tuy nhiên, vẫn có chị em ninh xương,
nghiền rau, xay thịt chỉ lấy nước, bỏ cái để nấu bột
cho con vì nghĩ như thế cũng đủ chất rồi hay sợ trẻ bị
hóc, ói. Thực ra, các chất dinh dưỡng, vitamin nằm
trong phần xác thực phẩm là chính.


Không cho hoặc cho rất ít dầu ăn

Không cho hoặc cho rất ít dầu khiến bát bột không
cung cấp đủ năng lượng cho trẻ. Thực ra dầu ăn dễ
tiêu hóa lại rất giàu năng lượng và giúp hòa tan các
chất khác khiến cơ thể dễ hấp thụ.

Nghiền nhuyễn mọi thức ăn

Nghiền nhuyễn mọi thức ăn khiến trẻ không được
học nhai, chỉ biết nuốt chửng, từ đó không cảm nhận
được mùi vị thức ăn, dẫn đến nhanh chán. Nhiều trẻ 3
tuổi đi mẫu giáo không ăn được cơm cùng các bạn do
ở nhà bố mẹ vẫn cho ăn cháo xay.

Ngoài ra, nhiều phụ huynh có thói quen nấu một nồi
cháo có đầy đủ thịt, rau từ sáng rồi để trẻ ăn cả ngày,
đến bữa nào lại lấy ra xay rồi nấu lại. Với cách này,
cháo bữa sau sẽ có mùi khó chịu, rau giảm chất lượng
và chắc chắn trẻ sẽ không thích ăn.

Các bữa ăn kéo dài quá

Nhiều người cố bắt con ăn hết bát bột, vừa ăn vừa
chơi hay đi rong có khi kéo dài cả 1-2 tiếng. Điều này
vừa làm bát bột vữa, khó ăn, vừa khiến trẻ thêm chán.
Hơn nữa bữa ăn kéo dài khiến thời gian tới bữa sau
quá ngắn, trẻ còn chưa kịp cảm thấy đói. Vòng luẩn
quẩn này khiến trẻ ngày càng không muốn ăn. Tốt
nhất, bữa ăn chỉ nên kéo dài nhiều nhất là 30 phút, dù

trẻ mới ăn được ít cũng nên kết thúc.

Cho trẻ ăn sam (ăn dặm, ăn bổ sung) từ quá sớm

Tổ chức Y Tế Thế giới đã khuyến cáo các bà mẹ cho
trẻ bú hoàn toàn trong 6 tháng đầu, sau đó mới cho ăn
bổ sung. Tuy nhiên, hiện nhiều gia đình cho trẻ ăn
bột từ khi 3 - 4 háng tuổi. Điều này xuất phát từ quan
niệm truyền thống, cho rằng cho trẻ ăn thêm chất bột,
chất gạo thì mới cứng cáp. Song thật ra trong bột gạo
có chất cản trở sự hấp thụ các chất dinh dưỡng trong
sữa mẹ. Vì vậy, nó chẳng những không tăng dinh
dưỡng cho trẻ mà còn gây ra khó khăn cho việc hấp
thụ các chất dinh dưỡng khác. Đó là chưa kể tình
trạng mất vệ sinh, sai quy cách trong chế biến bột
gạo, pha sữa bò ở nhiều gia đình. Điều này có thể làm
trẻ bị tiêu chảy hoặc mắc một số bệnh đường tiêu hóa
khác.

Mặt khác, 40 % năng lượng cho sự tăng trưởng của
trẻ là lấy từ sữa mẹ. Việc cho trẻ ăn sam sớm (thường
chất béo tụt xuống còn ½) sẽ làm thức ăn nghèo chất
béo…

Cho trẻ ăn quá nhiều hoặc quá ít

Nhiều gia đình hiện nay cho trẻ ăn quá nhiều. Có gia
đình ninh cho một bé vài tháng tuổi đến mấy lạng
thịt/ngày, hoặc cả một con cua, con lươn to. Số thực
phẩm này vượt quá khả năng hấp thụ của trẻ.


Trong khi đó, nhiều gia đình lại coi trẻ như một
người lớn thu nhỏ, cho rằng người lớn ăn ba bát cơm
mỗi bữa thì trẻ nhỏ cần ăn một bát. Trong khi trên
thực tế, nhu cầu năng lượng/kg cân nặng của trẻ lớn
hơn nhiều so với người lớn. Viện dinh dưỡng đã có
nhiều sách hướng dẫn: ở lứa tuổi nào thì trẻ cần bao
nhiêu thịt, rau… mỗi ngày. Vì vậy, cha mẹ nên tham
khảo các hướng dẫn này để đáp ứng nhu cầu dinh
dưỡng của trẻ.

Bọc trẻ quá kín

Về yếu tố tâm lý, người Việt Nam thường sợ trẻ bị
gió máy, bị lạnh do khí hậu thay đổi. Tuy nhiên, việc
bọc trẻ quá kín, không cho ra ngoài…chẳng những
làm trẻ bức bối khó chịu mà còn dẫn đến bệnh còi
xương do thiếu vitamin D – một chất được cơ thể
tổng hợp dưới sự xúc tác của ánh nắng mặt trời. Mỗi
ngày, trẻ cần được tắm nắng trong 10 - 15 phút (tốt
nhất là ánh nắng buổi sớm) để có thêm nguồn vitamin
D, giúp hấp thụ canxi và chống bệnh còi xương.

Cắt tóc nhiều lần cho trẻ sơ sinh

Nhiều người lớn cho rằng việc thường xuyên cắt tóc
máu sẽ kích thích tóc trẻ mọc nhanh và đen hơn. Việc
mọc nhanh hơn thì có thể, nhưng chưa chắc đã đen vì
việc này phụ thuộc vào di truyền từ cha mẹ. Hơn nữa,
da đầu trẻ rất mỏng, việc cắt tóc nếu không cẩn thận

sẽ gây xước da, dẫn đến nhiễm trùng.

Thoa phấn rôm sau khi tắm

Sau khi tắm xong cho bé, nhiều cha mẹ có thói quen
thoa phấn rôm vào những ngấn trên cơ thể như cổ,
nách, bẹn… Cách làm này không phải lúc nào cũng
tốt cho bé. Nếu những vùng da này chưa được lau
khô hẳn, phấn dễ bị bết và dính lại ở đó, khiến da
không “thở” được. Ngoài ra, nếu thoa phấn rôm cho
trẻ trong mùa hè, mồ hôi ra hòa với phấn rôm sẽ bít
lỗ chân lông, gây nên hiện tượng dị ứng hoặc dân
gian vẫn gọi là “hăm”.

Làm sạch lớp "gây"

Khi bé mới chào đời, trên toàn thân được bao phủ bởi
một lớp màu trắng, dân gian hay gọi là chất “gây”.
Theo quan niệm của người lớn tuổi, cần tẩy bỏ lớp
“gây” cho bé. Tuy nhiên, ngoài những nơi “gây” phủ
dày da hoặc ở bẹn, cổ nách cần làm sạch để tránh gây
hại cho da thì những nơi khác đều không nên gột bỏ.
Nguyên nhân là do sau khi trẻ ra khỏi môi trường
bụng mẹ, lớp “gây” đi theo sẽ giúp bảo vệ da chống
lại những tác động của không khí bên ngoài.

Nhất là trong mùa đông, môi trường bên ngoài không
ấm như bụng mẹ, khi sinh ra trẻ dễ bị nhiễm lạnh
hơn; lúc đó lớp “gây” bao phủ bên ngoài giúp nhiệt
lượng trong cơ thể trẻ không bị phát tán, nhờ đó trẻ

duy trì được thân nhiệt của mình.

Dùng mật ong cho trẻ

Theo cách làm “cổ truyền”, người lớn thường dùng
mật ong vệ sinh khoang miệng cho trẻ để chống nấm
(hay còn gọi là “tưa”). Tuy nhiên rất nhiều trẻ bị dị
ứng với phấn hoa nên cũng dị ứng với mật ong, hậu
quả là bị sưng phần lưỡi, thậm chí cả mặt sau khi
được đánh “tưa”. Vì vậy, khi chưa xác định được trẻ
có dị ứng với mật ong hay không thì nên thận trọng
trong việc vệ sinh khoang miệng.

Các chuyên gia Viện nghiên cứu Dinh dưỡng của
Đức khuyến cáo không nên cho trẻ em dưới một tuổi
uống mật ong chưa được chế biến vì trong một số
trường hợp, điều đó có thể dẫn tới tử vong.

Chuyên gia Antje Gahl khẳng định khi cho trẻ sơ sinh
ăn mật ong, vi khuẩn có trong đó sẽ trú trong ruột và
tạo ra chất độc nguy hiểm có tên Botulinumtoxin.

Không hiếm các trường hợp trẻ sơ sinh bị nghẽn
đường hô hấp sau khi ăn mật ông vì độc tố
Botulinumtoxin có thể cản trở quá trình truyền các
xung tín hiệu tới những tế bào thần kinh, dẫn đến làm
tê liệt các cơ.
Theo Mangthai