Trẻ em dễ bị tai biến do thuốc – Tại sao? pot
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (219.41 KB, 7 trang )
Trẻ em dễ bị tai biến do thuốc – Tại sao?
Cơ thể trẻ em, nhất là trẻ nhỏ có những đặc điểm
khác người lớn. Vì vậy khi sử dụng thuốc cho trẻ em,
các thầy thuốc và các bậc cha mẹ cần lưu ý để tránh
những phản ứng có hại của thuốc có thể xảy ra.
Cần chọn dạng thuốc thích hợp cho trẻ (google
image)
Trẻ em không phải người lớn thu nhỏ
Trước hết, các bậc cha mẹ cần biết một số đặc điểm
sinh học chủ yếu của cơ thể trẻ em có liên quan đến
quá trình hấp thu, chuyển hóa và bài tiết thuốc.
Trẻ sơ sinh và trẻ đẻ non với hệ thống men (enzym) ở
gan chưa chín muồi (gan là nơi thuốc bị phân giải và
khử độc), nồng độ protein trong máu thấp không đủ
để liên kết với thuốc và chức năng thận chưa hoàn
chỉnh (là nơi hầu hết các thuốc được đào thải) làm
cho trẻ rất dễ bị phương hại bởi các tác dụng xấu của
thuốc. Ngoài giai đoạn sơ sinh, nhiều thuốc bị chuyển
hóa nhanh ở gan nên cần dùng với liều cao hơn và ở
những khoảng cách ngắn hơn. Điều này đặc biệt quan
trọng trong việc sử dụng các thuốc giảm đau.
Do đó, đối với trẻ nhỏ, chỉ sử dụng thuốc khi thật sự
cần thiết vì ở những trẻ sơ sinh đẻ non hay đủ tháng
các enzym khử độc còn đang thiếu, chức năng đào
thải của thận cũng yếu, hàng rào máu – não và khả
năng liên kết với protein trong máu cũng rất thay đổi.
Ngoài ra, liều lượng thuốc ở trẻ sơ sinh chưa được
xác lập chính xác như ở trẻ lớn.
Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có khả năng hấp thu thuốc qua
da rất lớn đặc biệt ở vùng bẹn hoặc mặt (do da trẻ em
vô cùng mỏng, hàng rào biểu mô chưa trưởng thành,
hơn nữa, diện tích bề mặt so với trọng lượng cơ thể
trẻ lớn) nên những thuốc bôi ngoài dễ bị kích ứng
hoặc dị ứng, có thể có tác dụng toàn thân gây độc. Vì
vậy, với trẻ dưới 2 tuổi không nên bôi, xoa các loại
tinh dầu lên da của trẻ đặc biệt là vùng mũi (gây ngạt
hô hấp vì thuốc hấp thu rất nhanh qua da trẻ). Nếu
bôi thuốc mà băng lại khả năng hấp thu thuốc qua da
tăng và có thể gây độc. Ví dụ, các bà mẹ hay bôi
thuốc corticoid khi con bị hăm, sau đó mặc bỉm ra
ngoài sẽ làm tăng hấp thu thuốc, trẻ có thể bị tác
dụng phụ toàn thân.
Cơ thể trẻ em lượng nước chiếm tới 80%. Vì thế khi
bị ốm, đặc biệt là tiêu chảy, cơ thể mất nước trẻ sút
cân rất nhanh. Những thuốc tan trong nước có thể
tích phân bố rất rộng nên rất nhiều thuốc ở trẻ em khi
tính theo cân nặng phải dùng liều cao hơn người lớn
thì mới đủ liều (vì nước làm cho thuốc phân tán và ít
tác dụng). Ở trẻ em (nhất là trẻ sơ sinh) do lượng
nước nhiều, ít cơ bắp vì thế không nên dùng thuốc
cho trẻ em theo đường tiêm bắp, cho đến một tuổi,
đường tiêm cho trẻ em tốt nhất vẫn là tĩnh mạch.
Chức năng gan và thận của trẻ chưa hoàn chỉnh nên
thải trừ thuốc chậm và thuốc có thể bị tích lũy trong
cơ thể dẫn đến gây độc.
Nguyên nhân dẫn tới các tai biến do dùng thuốc ở
trẻ em?
Nguyên nhân chủ yếu là do sự thiếu hiểu biết của
người lớn. Một số gia đình theo thói quen tự đi mua
thuốc điều trị khi trẻ bị bệnh đã dẫn tới tình trạng lạm
dụng thuốc hoặc dùng không đúng thuốc, không đúng
liều mà không biết rằng thuốc có thể gây hại cho trẻ.
Các bà mẹ tự ý bỏ hay tăng liều thuốc hoặc sử dụng
lại đơn thuốc cũ, lấy thuốc của trẻ này cho trẻ khác
dùng, thậm chí còn lấy thuốc của người lớn rồi tự
phân liều cho trẻ uống… dẫn đến ngộ độc thuốc.
Thuốc dạng sirô thường dùng trên lâm sàng, rất thích
hợp với trẻ nhỏ. (google image)
Ngoài ra, cách cất giữ thuốc không cẩn thận, để thuốc
bừa bãi trong tầm với của trẻ đã trở thành những
nguy cơ tiềm ẩn dẫn tới các tai nạn liên quan đến
thuốc ở trẻ em. Trẻ có thể tự uống, tự bôi dẫn đến
ngộ độc… Sự tương tác thuốc do dùng nhiều loại
thuốc một lúc cũng gây ra ngộ độc, thậm chí làm thay
đổi chức năng của gan và thận.
Phòng tránh thế nào?
Trước hết, các bậc cha mẹ không nên tự ý dùng thuốc
cho trẻ nhất là các loại thuốc độc, thuốc kháng sinh.
Cần để thuốc ngoài tầm với của trẻ. Trẻ em là đối
tượng đặc biệt, bởi vậy không quy từ liều thuốc của
người lớn ra dùng cho trẻ. Khi trẻ có bệnh cần đưa trẻ
đến các cơ sở y tế để được khám và dùng thuốc đúng.
Các bác sĩ khi kê đơn thuốc cho trẻ em phải xem xét
về tuổi và cân nặng, cố gắng dùng càng ít thuốc càng
tốt. Khi phải dùng nhiều thuốc cần xem xét các thuốc
này có tương tác với nhau hay không. Khi kê đơn
thuốc phải ghi rõ ràng tên thuốc, liều lượng, hướng
dẫn tỉ mỉ cách sử dụng cho trẻ. Đây là điều hết sức
quan trọng. Liều lượng thuốc cho trẻ thường tính theo
cân nặng, cần phải được điều chỉnh liều theo đặc
điểm dược động học riêng của từng thuốc, theo tuổi,
tình trạng bệnh, giới tính và theo từng loại bệnh của
trẻ. Nếu không có thể dẫn đến điều trị không hiệu quả
hoặc có nguy cơ nhiễm độc. Khi dùng thuốc cho trẻ,
phải theo dõi chặt chẽ những phản ứng phụ của thuốc
và phải luôn có các thuốc cấp cứu để phòng ngừa các
tai biến có thể xảy ra.
PGS.TS. Nguyễn Ngọc Sáng
Theo meyeucon
