Một bài cơ bản về Koi
1. Cá giống
Hiện nay cá giống ở các nước Châu âu bán tương đối rộng rãi, cá loại nhỏ (5-10 cm) giá cũng phải
chăng từ 10–20€. Cá lớn hơn (30 cm) giá khoảng 1000 EURO. ðối với cá có màu sắc và hình dạng
đặc biệt thì bạn phải tới những nơi bán đấu giá cá được tổ chức mỗi năm vài ba bận, nhưng coi
chừng, giá cá sẽ rất đắt từ vài ngàn đến vài trăm ngàn, cá biệt có thể đến cả triệu EURO. ðó thật
sự là một tài sản không nhỏ.
ðối với các loại cá giống được nhập cảng từ Nhật Bản, giá cá giống có hơi mắc hơn nhưng cũng có
thể chấp nhận được.
Trước đây cá giống chủ yếu được lai tạo từ Nhật nhưng bây giờ người Châu âu cũng biết cách lai
tạo giống nên nhiều người cũng có thể nuôi được loại cá này. Không những người ta lai tạo được
những chú cá Koi kiểu cổ điển mà còn lai tạo được những chú cá Koi có hình dạng và màu sắc dị
kỳ, chẳng hạn như những con cá Koi có đầu gồ ghề, xù xì như kiểu cá đầu lân (như cá vàng 3 đuôi
đầu lân). Không biết những con cá Koi có hình dáng dị dạng này có thể sống lâu như những con cá
khác hay không, nhưng ấn tượng đầu tiên bạn sẽ thấy nó đẹp và dĩ nhiên giá nó sẽ cao hơn những
con cá khác nhiều.
Ảnh này đã được điều chỉnh lại kích thước. Ấn vào đây để xem ảnh nguyên bản. Ảnh nguyên bản có kick thước
1000x730 .
2. Tiêu Chuẩn
ðể đánh giá một con cá như thế nào là "đẹp" có rất nhiều tiêu chuẩn mà người nuôi cũng như ban
giám khảo phải tuân thủ theo tiêu chuẩn của người Nhật bản: màu sắc, sự trưởng thành và hình
dạng.
Về màu sắc thì màu sắc phải tươi tắn tự nhiên, sự phân chia màu sắc phải rõ ràng, không loang lổ
các khoảng màu có hình dạng độc nhất vô nhị. Thí dụ có chú cá Koi toàn thân trắng nhưng trên
giữa đỉnh đầu có một đốm đỏ thật lớn, thật tròn như một hình mặt trời trên nền cờ của của con
dân Thái Dương Thần Nữ.
Về hình dạng như đã nói ở trên, tuy nhiên đây là sản phẩm của sự biến đổi gen trong cơ thể cá
nên tiêu chuẩn này chỉ đứng vào hàng thứ hai, ngoài ra độ lớn và sức khoẻ cá cũng đóng vai trò
quan trọng để quyết định giá cả của cá.
3. Nước nuôi cá
ðể cá có sức khoẻ vững bền, nước nuôi cá phải luôn được giữ trong sạch. Nồng độ pH luôn phải từ

7 tới 7.5 được coi là lý tưởng. Nên tránh sự thay đổi độ pH quá bất ngờ đột ngột vì như thế sẽ ảnh
hưởng rất lớn tới sức khoẻ của cá.
Nếu nồng độ nitrite trong nước quá cao hoặc bạn có nhu cầu để thay nước hồ thì cũng không nên
thay một lần mà nên thay từ từ, cứ 2 ngày rút đi khoảng một phần ba thể tích của hồ cho đến khi
nước hồ trong lại.
Bạn cũng nên chú ý đến các loại rong tảo phát triển trong nước, nếu rong tảo phát triển quá nhiều
sẽ hút hết nồng độ oxygen trong nước và làm cá nghẹt thở.
ðể làm giảm sự phát triển của rong tảo bạn có thể trồng thêm những loại cây trong nước như sen,
cỏ sậy quanh hồ, một thác nước nhỏ hoặc một vòi phun nước (dạng giếng phun ) cũng có tác dụng
đáng kể.
4. Thức ăn
Cá Koi ăn những loại thức ăn chế biến sẵn có bán trên thị trường, được làm chủ yêú bằng nguyên
liệu thào mộc như lúa gạo, bột, được pha thêm thành phần bột cá và các loại vitamin.
5. Bệnh tật
Cá Koi cũng có thể lây nhiễm bệnh tật, các bệnh thưòng gặp như ngứa mình, biếng ăn, lở da rụng
vảy, đốm trắng hay lở môi, cũng có những thuốc đặc trị bán sẵn trên thị trường. Cá bệnh nên vớt
ra những hồ chứa riêng để theo dõi và điều trị. Trường hợp nặng hơn có lẽ bạn nên mời bác sĩ thú
y nếu không muốn thấy chú cá Koi yêu mến của mình lặng lẽ …. đi vào cái lẩu đang sôi.
Nghề chơi cũng thật lắm công phu, thú nuôi cá Koi được nhiều người Châu âu, người Mỹ cũng biết
đến và phát triển như một nghệ thuật. Nhiều dịch vụ khác cũng được "ăn theo" như thiết kế và
xây dựng vườn hồ, chăm sóc sức khoẻ cá, thậm chí còn có cả một hotel cho … cá để chăm sóc
những chú cá khi chủ nó phải vắng nhà lâu ngày. Nhiều hiệp hội, câu lạc bộ "cá Koi" cũng được
hình thành khắp nơi.
Ở Việt Nam chúng ta thú vui nuôi cá Koi chưa được nhiều người biết tới, hy vọng một ngày gần
đây nó sẽ trở nên một thú vui có tính cách quần chúng. Còn gì thanh thản hơn sau một ngày lao
động đầy căng thằng, mệt mỏi, về tới nhà với tách trà trong tay ngồi dưới bóng mát của bóng cây
sau nhà, nghe tiếng chim hót, tiếng nước chảy rì rào như xa, như gần và dưới kia đàn cá chép
kiểng nhật bản lượn lờ êm ả như một đám mây ngũ sắc đùa lượn. Hy vọng rằng bạn sẽ mau quên
đi những lo âu thường ngày và một ngày nào đó nếu thời cơ đến quỹ gia đình của bạn sẽ được cải
thiện đáng kể với cá chép kiểng Nhật Bản.

6. Hồ cá
Dung tích hồ tùy theo mặt bằng có sẵn của bạn, từ 4- 5 mét khối tới vài chục mét khối. Theo
nhiều người khuyên bờ hồ nên xây cao hơn mặt nước khoảng 30 – 40 cm để tránh tình trạng chó
hoặc mèo săn mất cá Koi của bạn.
Quanh bờ hồ người ta có thể trồng vài cây sen để cá có thêm bóng mát trong những ngày hè và
cũng để làm giảm bớt sự phát triển của các loại rêu độc hại, hoặc trang trí thêm những ngọn đèn,
cây cảnh Bonsai hay bàn ghế theo kiểu Nhật cho thêm thơ mộng. Hồ nước cũng cần trang bị thêm
một hệ thống bơm lọc để giữ nước luôn được trong sạch và tránh tình trạng bị rêu lan trong nước.
Theo nguyên tắc đối với cá Koi lớn khoảng 30 cm thì cứ mỗi mét khối nước thì được thả một con,
cá nhỏ thì ta có thể thả mật độ dày hơn.
Ảnh này đã được điều chỉnh lại kích thước. Ấn vào đây để xem ảnh nguyên bản. Ảnh nguyên bản có kick thước
1000x822 .
Ảnh này đã được điều chỉnh lại kích thước. Ấn vào đây để xem ảnh nguyên bản. Ảnh nguyên bản có kick thước
1000x750 .
Nuôi cá Koi là thú tiêu khiển của rất nhiều người có lẽ vì cá Koi có thể nuôi ngoài trời ở
bất cứ nhiệt độ nào, hơn nữa loài cá này có rất nhiều màu sắc rực rỡ vui mắt . Cá Koi
tượng trưng cho sự hiền hoà nhàn nhạ và thường sống từng bầy thể hiện tinh thần đồng
đội đoàn kết tương thân tương ái.
Cá Koi theo tiếng nhật là Nishikigoi, được người Nhật lai tạo giống cách đây hơn 200
năm. Tùy theo màu sắc đặc tính mà người ta còn có nhiều tên gọi cho các con cá:
Con cá có màu nền trắng pha màu đỏ gọi là KOHAKU.
Cá màu nền trắng pha màu đỏ và thêm một chút màu đen gọi Showa sanke
Cá có màu xám bạc hai bên mang có màu đỏ pha trắng gọi là Asagi và Shusui.
Ngoài ra còn có nhiều tên khác nữa để gọi như Kohaku, Sanke, Showa, Ogon, Kin-
Showa, Kujaku, Hi-Utsuri, Shusui, Komonryu, Koromo, Showa Sanshoku .
Cá Koi có thể sống tới cả trăm năm tuổi, bình thường nuôi trong hồ nhân tạo nó cũng thể sống tới
25 – 35 năm. Người Trung Hoa có truyền thuyết "cá chép hoá rồng" hay "cá vượt vũ môn", tức là
con cá chép khi sống trăm năm tuổi có thể lột xác biến thành Rồng để đạp mây vờn gió khỏi phải
sống một số phận lặn hụp dưới nước. Không biết nếu khi chúng ta có con cá Koi (tạm gọi là cá
chép cảnh Nhật Bản cho dễ hiểu) sống hơn trăm tuổi nó có biến thành rồng bay đi không? Nếu vậy

thì cũng hơi tiếc vì chắc chắn bạn sẽ mất đi món tiền lớn. Dẫu sao đây cũng là truyền thuyết mang
triết lý đẹp với ước mơ vươn lên của muôn loài trong vũ trụ.
Cá Koi khi trưởng thành có chiều dài khoảng 60–90 cm. Nếu nuôi và chăm sóc cẩn thận nó có thể
lớn thêm được 5–10cm mỗi năm.
Không như cá Rồng (với đặc tính của loài Hổ là sống đơn lẻ) và thức ăn là các loài cá nhỏ, cá Koi là
một loại cá hiền lành, nó có thể sống chung với các loại cá khác mà không cảm thấy bị phiền
nhiễu. Tuy nhiên để tránh tình trạng lây nhiễm bệnh tật người ta thường nuôi cá Koi thuần nhất
trong hồ và không nuôi thêm các cá khác.
__________________
Sang giêng hai hoa thương gọi nước
Ngẩn ngơ rằng mây trắng bước sang xuân.
Đã có 16 thành viên gửi lời cảm ơn tới camtieu vì bài viết hữu ích này:
aquagreen, bunkho, Cudum, DOREMON, DrSlump, haips, hoainamvo,
kimtruongthinh, koiman, light, Lordrich, Minhpm, moneyless, reasmea, thaiho,
thiepvatm
#2 (permalink)
15-07-2009, 00:02
reasmea
Thành viên chủ chốt

Ngày gia nhập: Jun 2009
Bài gửi: 588
Cảm ơn: 787
Được cảm ơn 1,648 lần trong 469 bài viết
Thông tin rất hữu ích cho Koi box, thanks much, Camtieu.
Đã có 2 thành viên gửi lời cảm ơn tới reasmea vì bài viết hữu ích này:
aquagreen, haips
#3 (permalink)
17-07-2009, 21:54
camtieu

Thành viên chủ chốt

Ngày gia nhập: Jun 2009
Bài gửi: 289
Cảm ơn: 288
Được cảm ơn 967 lần trong 259 bài viết
Gửi thêm một bài mà mình sưu tầm được.
1. Cách nhận biết cá Koi Nhật
Cá chép vốn là loài cá thuộc top cá loài cá hay được lai tạo nhất. Thời gian trong giới cá cảnh bắt đầu có
phong trào chơi cá Koi Nhật. Nghề chơi cũng thật lắm công phu, thú nuôi cá Koi được nhiều người Châu
Âu cũng biết đến và phát triển như một nghệ thuật.
Trong bài này tôi cung cấp một số nhận biết cơ bản về cá Koi Nhật, giúp bạn bổ sung kiến thức cho mình
và khi chọn loài cá đầy ấn tượng, mang phongcách Nhật về chơi.
Cá chép Koi Trung Quốc và Việt Nam là giống với chép nguyên thủy và Koi Nhật, Koi Pháp có hông
ngắn (nhìn ngang) đầu hơi gù…và điều đặc biệt là chỉ Koi Nhật là có màu đỏ chót như đỏ máu và đỏ ớt
còn tất cả các loại Koi khác chỉ có màu đỏ cam hay cam. Màu sắc của Koi Nhật rất rực rỡ và có đường
biên sắc nét, các mảng màu lớn và đều ở hai bên hông (khi nhìn từ trên xuống, dọc theo sống lưng). Riêng
loại Butterfly Koi của Nhật thì vi, vây và đuôi rất dài (có khi bằng 2/3 thân) và màu thì phủ kín đuôi…
Việt Nam cũng có giống Butterfly Koi màu trăng sữa, đuôi dài vừa phải, dọc trên sống lưng hàng vảy có
pha chút màu đen. Khác với cá Nhật, toàn thân trắng sữa, đuôi dài hơn và đặc biệt là có một hình tròn đỏ
chót ngay giữa đỉnh đầu, tượng trưng cho quốc kỳ của Nhật, giá cá này rất cao; Thời gian gần đây xuất
hiện giống Koi có màu óng ánh như kim tuyến, nhưng chỉ có trên 2 màu là trắng và vàng mà người Nhật
gọi là Kinginrin.
Phân biệt koi Nhật "xịn" (Cyprinus carpio) với cá chép "dỏm" (Carassius auratus)
• Nhìn từ trên xuống: koi mập hơn, nhất là cái đầu và "vai".
• Mắt và vảy của koi lớn hơn
• Koi có cặp râu. Cá chép cũng có nhưng nhỏ hơn.
• Nhìn cái vây ngực: của hầu hết koi (không 100%) rất là dày và đục (ánh sáng không xuyên qua
nhiều), còn của cá chép thì trong suốt và nhỏ hơn. Vây lưng, đuôi cũng vậy. Những cái xương
trong vảy của koi rất dễ nhìn từ xa.

• Cá chép nói chung thường bị cho lai đủ thứ (nhất là thứ đuôi dài) để tạo ra cá giống cá có giá trị
hơn, còn koi thì càng lai là càng mất giá trị
• Thân mình koi dài hơn, khi trưởng thành thì dài cả mét
• koi Nhật thông minh hơn: thử dứ dứ tay trên mặt nước giả bộ cho ăn: cá chép thường thường vờ
đi, còn koi thì nó có vẻ quan sát tình hình lắm. Koi nhận diện được chủ, còn cá chép thì hơi "vô
tâm".
• Màu cá chép thường xoàng lắm, các vệt màu không sặc sỡ và rõ ràng, đỏ không ra đỏ, trắng
không ra trắng, và không bao giờ có màu ánh bạc như ở một số koi trắng và vàng. Biên giới
giữa 2 màu trên mình của koi không bị lem luốc mù mờ.
• Cá chép mạnh hơn, lì lợm khó chết hơn. Muốn nuôi koi không dễ ăn đâu.
• Giá tiền, mặc dù điểm này không bảo đảm "đắt là koi" nhưng có nghĩa "rẻ là chép"
Nếu bạn thích chơi cá Koi Nhật thì cũng nên chú ý những đặc trưng nổi bật trên của chúng, tránh vớ phải
cá "dỏm". Chúc bạn thành công.
2. Hồ nuôi cá Koi
Không giống như các loại cá cảnh khác được nuôi trong hồ kiếng để ngắm nhìn theo chiều ngang, cá Koi
được nuôi trong một loại "ao" nhỏ đào trong vườn, do đó chúng ta chỉ ngắm nhìn những chú cá Koi bơi lội
lững lờ ở phía trên lưng.
Hồ nuôi cá thường được đào sâu xuống theo hình bậc thang (có thể sâu khoảng 2m) để tạo nên nhũng
chiều sâu đa dạng, phía dưới được lót bằng những tấm nilon nhựa để nước khỏi thoát đi, dĩ nhiên nếu điều
kiện kinh tế của bạn tốt hơn, bạn có thể xây bằng xi măng, như thế hồ của bạn sẽ chắc chắn hơn nhiều và
bạn cũng khỏi phải lo lắng lỡ có khi nào tấm lót nilon bị lủng, nước thoát đi hết và Koi của bạn cũng "
thăng" luôn.
Dung tích hồ tùy theo mặt bằng có sẵn của bạn, từ 4- 5 mét khối tới vài chục mét khối. Theo nhiều người
khuyên bờ hồ nên xây cao hơn mặt nước khoảng 30 – 40 cm để tránh tình trạng chó hoặc mèo săn mất cá
Koi của bạn.
Quanh bờ hồ người ta có thể trồng vài cây sen để cá có thêm bóng mát trong những ngày hè và cũng để
làm giảm bớt sự phát triển của các loại rêu độc hại, hoặc trang trí thêm những ngọn đèn, cây cảnh Bonsai
hay bàn ghế theo kiểu Nhật cho thêm thơ mộng. Hồ nước cũng cần trang bị thêm một hệ thống bơm lọc để
giữ nước luôn được trong sạch và tránh tình trạng bị rêu lan trong nước.
Theo nguyên tắc đối với cá Koi lớn khoảng 30 cm thì cứ mỗi mét khối nước thì được thả một con, cá nhỏ

thì ta có thể thả mật độ dày hơn.
3. Chăm sóc cá Koi
Trong những năm trở lại đây, người ta bắt đầu lai tạo ra nhiều loài cá chép tuyệt đẹp, có thể nói là mang
tính chất đột phá. Tiêu biểu cho giống cá chép mới là Koi. Koi cũng trở thành một đặc trưng của đất nước
mặt trời mọc. Koi cũng giống như những người loài cá chép khác, rất dễ nuôi và mau lớn. Nhưng chúng ta
cũng nên chú ý đến một số kỹ thuật chăm sóc chúng cho thật tốt.
Nước Nuôi Cá
Chúng là loài cá to nên cần môi trường nước khá rộng. Ðể cá có sức khoẻ vững bền, nước nuôi cá phải
luôn được giữ trong sạch. Thường xuyên kiểm tra chất lượng nước, nhiệt độ, pH, NH3…Nồng độ pH luôn
phải từ 7 tới 7.5 được coi là lý tưởng. Nên tránh sự thay đổi độ pH quá bất ngờ đột ngột vì như thế sẽ ảnh
hưởng rất lớn tới sức khoẻ của cá.
Nếu nồng độ nitrite trong nước quá cao hoặc bạn có nhu cầu để thay nước hồ thì cũng không nên thay một
lần mà nên thay từ từ, cứ 2 ngày rút đi khoảng một phần ba thể tích của hồ cho đến khi nước hồ trong lại.
Bạn cũng nên chú ý đến các loại rong tảo phát triển trong nước, nếu rong tảo phát triển quá nhiều sẽ hút
hết nồng độ oxygen trong nước và làm cá nghẹt thở.
Ðể làm giảm sự phát triển của rong tảo bạn có thể trồng thêm những loại cây trong nước như sen, cỏ sậy
quanh hồ, một thác nước nhỏ hoặc một vòi phun nước (dạng giếng phun ) cũng có tác dụng đáng kể.
Thức ăn
Cá chép Nhật là loài cá ăn tạp, cá ba ngày tuổi tiêu hết noãn hoàng và bắt đầu ăn thức ăn bên ngoài như:
Bo bo và các loài động phiêu sinh khác, cũng có thể ăn lòng đỏ trứng chín.
Cá được 15 ngày tuổi bắt đầu chuyển tính ăn, ăn động vật đáy, do đó giai đoạn này, tỉ lệ sống bị ảnh
hưởng lớn. Trong điều kiện nuôi, chúng ta phải cung cấp thức ăn bên ngoài như trùn chỉ, loăng quăng,
hoặc gây nuôi tốt các động vật phiêu sinh và động vật đáy để có thể cung cấp tốt nguồn thức ăn tự nhiên
cho cá … Vai trò của nguồn thức ăn tự nhiên trong giai đoạn này quyết định tỉ lệ sống của cá.
Cá khoảng một tháng tuổi trở đi ăn thức ăn gống như cá trưởng thành, ăn tạp thiên về động vật như giun,
ốc, trai, ấu trùng côn trùng. Cá còn ăn phân xanh, cám, bã đậu, thóc lép và các loại thức ăn tổng hơpï dưới
dạng viên hoặc sợi.
Cá Koi ăn những loại thức ăn chế biến sẵn có bán trên thị trường, được làm chủ yếu bằng nguyên liệu thào
mộc như lúa gạo, bột, được pha thêm thành phần bột cá và các loại vitamin.
Sử dụng thức ăn viên hoặc thức ăn tươi sống, khẩu phần 5% trọng lượng (cỡ cá 15-20 cm), ngày cho ăn 2

lần.
Bệnh tật
Cá Koi cũng có thể lây nhiễm bệnh tật, các bệnh thường gặp như ngứa mình, biếng ăn, lở da rụng vảy,
đốm trắng hay lở môi, cũng có những thuốc đặc trị bán sẵn trên thị trường. Cá bệnh nên vớt ra những hồ
chứa riêng để theo dõi và điều trị. Trường hợp nặng hơn có lẽ bạn nên mời bác sĩ thú.
4. Kỹ thuật cho cá Koi sinh sản
Cá Koi có thể đẻ dể dàng trong môi trường nhân tạo khi thuần thục ở 1 năm tuổi . Thường thì được cho đẻ
theo từng nhóm nhỏ cân đối trống mái hoặc cá trống nhiều hơn cá mái. Bể đẻ thường không sâu và khá
trống trải để sau khi cá đẻ có thể bắt cá bố mẹ ra ngoài. Cá đẻ thường vào sáng sớm, cá trống luôn bám
đuổi và thúc vào hông cũng như vùng bụng của cá mái. Cá mái 2- 3 năm tuổi có thể cho 150 đến 200 ngàn
trứng/mỗi lần đẻ. Trứng rơi rãi bám lên khắp nơi trong bể: nền, cây thủy sinh, rễ bèo hay lục bình.
Chọn cá bố mẹ
Chọn cá thuần chủng, không lấy cá đực và cái trong cùng một lứa, chỉ chọn hoặc đực hoặc cái. Cá đực có
gờ nhám ở vây ngực, lỗ sinh dục lõm khi, vuốt nhẹ bụng phía gần lỗ sinh dục thấy có chất dịch màu trắng
chảy ra. Cá cái: sờ vây ngực nhẵn, lỗ sinh dục lồi. Cá đực có nhiều núm tròn trên vây ngực, cá cái thì có
thân hình tròn hơn.
Cần nuôi vỗ cá bố mẹ: diện tích ao 500 - 1.000 m2 hoặc lớn hơn, độ sâu 1,2 - 1,5 mét. Ao gần nguồn nước
để có thể chủ động thay nước, mặt ao thoáng, không bóng cây che, trên bờ không có bụi rậm. Bờ ao cao
hơn mực nước thủy triều cao nhất 0,5 m. Nuôi chung cá bố mẹ, mật độ 20 - 25 con/100 m2. Tỉ lệ đực: cái
khi nuôi vỗ: 1: 2 hay 1: 3.
Thức ăn và chế độ cho ăn
• Thức ăn: cám có 35 - 40% đạm, bón phân gây màu định kỳ tạo nguồn thức ăn tự nhiên, lượng
phân bón tùy vào màu nước, phải dùng phân chuồng đã ủ hoai.
• Lượng thức ăn: 5 - 7% tổng trọng lượng đàn, có thể thay đổi tùy vào điều kiện khí hậu môi
trường có thuận lợi hay không hoặc tùy vào sức khỏe đàn cá.
• Cá chép Nhật tương đối dễ nuôi, việc chăm sóc cũng như ao nuôi các loài cá nước ngọt khác.
• Cải tạo ao trước khi thả giống: quy trình cải tạo ao trước khi thả giống cũng giống như ao nuôi
các loài cá nước ngọt khác. Tuy nhiên cần lưu ý: cá chép nói chung thích ăn mồi ở tầng đáy, chủ
yếu là động vật đáy, do đó để nâng cao năng suất nuôi và hiệu quả sử dụng ao hồ cần quan tâm
đến việc gây nuôi động vật đáy để làm nguồn thức ăn tự nhiên cho cá. Bón phân gây màu: phân

chuồng đã ủ hoai 25 - 50 kg/100 m2 và phải bón định kỳ (tùy vào màu nước trong ao có thể bón
1 - 2 lần/tháng).
Chuẩn bị cho cá đẻ
• Khi cá được 7 - 8 tháng tuổi là đến giai đoạn thành thục.
• Kiểm tra độ thành thục của cá bố mẹ để chọn cá cho sinh sản. Chọn cá có màu sắc và hình dạng
như mong muốn và có độ thành thục tốt như sau:
o Đối với cá cái: lật ngửa bụng cá, chọn những con bụng to, da bụng mềm đều, lỗ sinh dục
sưng và có màu ửng hồng, trứng có độ rời cao, nếu vuốt nhẹ bụng cá từ ngực trở xuống
cá tiết ra vài trứng.
o Cá đực: chọn những con có tinh dịch màu trắng sữa, kiểm tra bằng cách vuốt nhẹ phần
bụng gần lộ sinh dục. Tuy nhiên, không nên vuốt nhiều lần vì cá sẽ mất nhiều tinh dịch
ảnh hưởng đến tỉ lệ thụ tinh.
Chuẩn bị bể đẻ và giá thể
• Bể đẻ là hồ xi măng, đáy bằng phẳng và không có vật nhọn. Diện tích 2,5 x 5 x 1,2 m, giăng lưới
xung quanh bên trong với mục đích dễ thu gom cá bố mẹ sau khi sinh sản và tiện cho việc theo
dõi cá sinh sản. Mực nước cấp vào bể đẻ ban đầu khoảng 0,5 m và phải lấy trước 2 ngày.
• Cá chép Nhật là loài cá đẻ trứng dính trên cây cỏ thủy sinh nên giá thể là rất cần thiết. Có thể
chọn bèo lục bình: vệ sinh sạch sẽ, ngắt bớt phần lá và rễ già để tạo chùm rễ thông thoáng, nên
chọn phần rễ 30 cm, phần thân 20 cm là tốt nhất, ngâm vào nước muối 5% để sát trùng, loại bỏ
ký sinh trùng khác.
Bố trí cho cá sinh sản
• Phối màu: màu sắc không nên phối hợp một cách tùy tiện và theo các hướng tương đối sau:
o Cá bố mẹ đều có màu gấm vàng hay màu gấm bạc cho sinh sản riêng và không phối sinh
sản với các màu sắc khác, để có được thế hệ cá con có màu sắc chủ yếu như cá bố mẹ.
o Cá bố mẹ tương đối có hai màu trên thân là đỏ, đen hay trắng, đen hay đỏ, trắng được
cho sinh sản chung với cá có ba màu đỏ, đen, trắng.
• Mật độ, tỉ lệ đực cái tham gia sinh sản.
o Trung bình 0,5 - 1 kg cá cái/m2 bể đẻ (khoảng 2 cá cái/m2 bể đẻ).
o Tỉ lệ đực: cái tham gia sinh sản = 1,5/1 đến 2/1 để đảm bảo chất lượng trứng thụ tinh.
• Việc lựa chọn cá bố mẹ thường được tiến hành vào buổi sáng: 8 - 9 giờ, khi cá bố mẹ được lựa

chọn phù hợp thì cá được đem lên bể đẻ, kích thích dưới ánh sáng mặt trời. Độ chiếu sáng trung
bình trên hồ là 8/24 giờ. Đến xế chiều, 16 - 17 giờ cho giá thể vào và tạo dòng nước chảy nhẹ vào
hồ. Bố trí hệ thống sục khí để tăng cường oxy. Việc phơi nắng và tạo dòng chảy hay tăng cường
oxy là các yếu tố kích thích sự sinh sản của cá.
Hoạt động sinh sản của cá
• Cá được đưa lên bể như trên sẽ đẻ trứng ngay vào hôm sau, khoảng 4 - 5 giờ sáng. Nếu cá chưa
sinh sản thì phải bố trí lại từ đầu và tiếp tục sử dụng các yếu tố kích thích như ban đầu.
• Tương tự như cá vàng hay cá chép thường, trước khi sinh sản, có hiện tượng cá đực rượt đuổi cá
cái. Dưới sự kích thích của nước mới, cá vờn đuổi nhau từ bên ngoài và chui rúc vào ổ đẻ, tốc độ
vờn đuổi càng lúc càng tăng thì cá sẽ đẻ dễ dàng. Cá cái quẫy mạnh phun trứng, cá đực sẽ tiến
hành thụ tinh nơi trứng vừa được tiết ra. Trong suốt quá trình sinh sản, cá đực luôn bám sát cá cái
để hoàn tất quá trình sinh sản.
• Đối với trường hợp cá không sinh sản, cần vớt giá thể ra vào khoảng 9 - 10 giờ sáng hôm sau, hạ
bớt một phần nước trong hồ, tiếp tục để cho cá được phơi nắng trong hồ đến xế chiều cho thêm
nước mới vào để kích thích cá đẻ tiếp tục và cho giá thể vào. Tạo điều kiện môi trường như lần
đầu, hôm sau cá sẽ đẻ lại.
Ấp trứng
• Thường xuyên cho nước chảy nhẹ nhàng hoặc thay một phần lượng nước trong thau ấp bằng
lượng nước đã dự trữ sẵn. Thau trứng luôn được sục khí liên tục, nhất là trứng sắp nở. Tránh sự
chiếu sáng trực tiếp của ánh sáng mặt trời.
• Trứng thụ tinh sau khoảng 24 giờ sẽ thấy hai mắt đen li ti. Quá trình phát triển phôi cần lượng
oxy rất cao, nhất là thời điểm trước và sau khi trứng nở, vì cơ thể cá chuyển từ trạng thái phôi bất
động sang trạng thái vận động, quá trình trao đổi chất tăng. Mặt khác, các enzym được tiết để phá
vỡ mối liên kết màng trứng chỉ hoạt động trong điều kiện giàu oxy, nếu thiếu oxy thì enzym bị ức
chế dẫn đến tỉ lệ nở thấp.
• Trong giai đoạn cá mới nở, cá dễ chết hàng loạt nếu trên bề mặt có lớp váng. Do thiếu oxy, vì vậy
phải tăng cường sục khí sau khi trứng nở.
Ươm cá bột
• Cá mới nở tự dưỡng bằng noãn hoàng trong vòng 3 ngày.
• Cá từ 3 ngày tuổi cá ăn phiêu sinh, bột đậu nành pha loãng trong nước. Sau giai đoạn này một số

cá sẽ trổ màu nhưng chưa rõ nét.
• Sau 7 - 10 ngày có thể thả cá ra ao. Ao đã được chuẩn bị sẵn và được gây màu thật tốt (bón phân
gây màu như đã được trình bày trong phần chuẩn bị ao nuôi vỗ cá bố mẹ). Nguồn thức ăn tự
nhiên trong ao lúc này đóng vai trò vô cùng quan trọng. Tỉ lệ sống của cá bột phụ thuộc nhiều
vào nguồn thức ăn tự nhiên này. Ao ương cá bột cần quản lý khắt khe nguồn cá tạp (diệt tạp trước
khi thả cá bột, quản lý chặt chẽ nguồn nước ra vào ao thông qua cống, các hang mọi, trời mưa,
nước tràn bờ,…).
• Sau khi thả ra ao vài ngày có thể cho cá tập ăn cám hỗn hợp, tăng dần lượng thức ăn.
• Việc chăm sóc trong giai đoạn ương quan trọng nhất là theo dõi và quản lý màu nước. Luôn giữ
nước có màu xanh lá non, ao luôn được thông thoáng, mặt ao có gió lùa. Tùy điều kiện có thể
thay nước 2 - 3 lần/tháng.
• Để phòng bệnh cho cá cần tuân thủ đầy đủ các yêu cầu kỹ thuật từ quá trình chuẩn bị ao, bể đẻ,
nuôi vỗ cá bố mẹ,… đến khâu quản lý ao ương cá con.
• Khi cá được khoảng 4 - 5 tháng tuổi, bắt đầu phát triển kỳ, vây theo kiểu dáng, màu sắc đặc trưng
của cá là có thể thu hoạch để bán.
__________________
Sang giêng hai hoa thương gọi nước
Ngẩn ngơ rằng mây trắng bước sang xuân.
Cá chép cảnh (chép vẩy rồng) cho biết
xuất xứ và cách chăm sóc cá này?

Cá chép vẩy rồng còn gọi là cá chép Nhật (cá Koi). Cá Koi
theo tiếng nhật là Nishikigoi, được người Nhật lai tạo giống
cách đây hơn 200 năm. Tùy theo màu sắc đặc tính mà
người ta còn có nhiều tên gọi cho các con cá:
- Con cá có màu nền trắng pha màu đỏ gọi là KOHAKU.
- Cá màu nền trắng pha màu đỏ và thêm một chút màu đen
gọi Showa sanke
- Cá có màu xám bạc hai bên mang có màu đỏ pha trắng gọi
là Asagi và Shusui.

Ngoài ra còn có nhiều tên khác nữa để gọi như Kohaku,
Sanke, Showa, Ogon, Kin- Showa, Kujaku, Hi-Utsuri,
Shusui, Komonryu, Koromo, Showa Sanshoku
Cá Koi có thể sống tới cả trăm năm tuổi, bình thường nuôi trong hồ nhân tạo nó cũng
thể sống tới 25 – 35 năm. Người Trung Hoa có truyền thuyết "cá chép hoá rồng" hay
"cá vượt vũ môn", tức là con cá chép khi sống trăm năm tuổi có thể lột xác biến thành
Rồng để đạp mây vờn gió khỏi phải sống một số phận lặn hụp dưới nước. Không biết
nếu khi chúng ta có con cá Koi (tạm gọi là cá chép cảnh Nhật Bản cho dễ hiểu) sống
hơn trăm tuổi nó có biến thành rồng bay đi không? Nếu vậy thì cũng hơi tiếc vì chắc
chắn bạn sẽ mất đi món tiền lớn. Dẫu sao đây cũng là truyền thuyết mang triết lý đẹp
với ước mơ vươn lên của muôn loài trong vũ trụ.
Cá Koi khi trưởng thành có chiều dài khoảng 60–90 cm. Nếu nuôi và chăm sóc cẩn
thận nó có thể lớn thêm được 5–10cm mỗi năm.
Không như cá Thanh Long (hay còn gọi là Bạch Long, Hắc Long) thường quậy phá và
thức ăn chủ yếu là các loài cá sống nhỏ, cá Koi là một loại cá hiền lành, nó có thể
sống chung với các loại cá khác mà không cảm thấy bị phiền nhiễu. Tuy nhiên để
tránh tình trạng lây nhiễm bệnh tật người ta thường nuôi cá Koi thuần nhất trong hồ
và không nuôi thêm các cá khác.
Hồ Cá:
Không giống như các loại cá cảnh khác được nuôi trong hồ kiếng để ngắm nhìn theo
chiều ngang, cá Koi được nuôi trong một loại "ao" nhỏ đào trong vườn, do đó chúng
ta chỉ ngắm nhìn những chú cá Koi bơi lội lững lờ ở phía trên lưng. Hồ nuôi cá
thường được đào sâu xuống theo hình bậc thang (có thể sâu khoảng 2m) để tạo nên
nhũng chiều sâu đa dạng, phía dưới được lót bằng những tấm nilon nhựa để nước
khỏi thoát đi, dĩ nhiên nếu điều kiện kinh tế của bạn tốt hơn, bạn có thể xây bằng xi
măng, như thế hồ của bạn sẽ chắc chắn hơn nhiều và bạn cũng khỏi phải lo lắng lỡ
có khi nào tấm lót nilon bị lủng, nước thoát đi hết và Koi của bạn cũng "thăng" luôn.
Dung tích hồ tùy theo mặt bằng có sẵn của bạn, từ 4- 5 mét khối tới vài chục mét
khối. Theo nhiều người khuyên bờ hồ nên xây cao hơn mặt nước khoảng 30 – 40 cm
để tránh tình trạng chó hoặc mèo săn mất cá Koi của bạn. (Ở Mỹ thì hay có các chú

racoon đêm đêm hay rình bắt trộm cá Koi vô cùng).
Quanh bờ hồ người ta có thể trồng vài cây sen để cá có thêm bóng mát trong những
ngày hè và cũng để làm giảm bớt sự phát triển của các loại rêu độc hại, hoặc trang trí
In chủ đề
Gửi cho bạn bè
OK
Lần xem: 26
Đánh giá: 2

thêm những ngọn đèn, cây cảnh Bonsai hay bàn ghế theo kiểu Nhật cho thêm thơ
mộng. Hồ nước cũng cần trang bị thêm một hệ thống bơm lọc để giữ nước luôn được
trong sạch và tránh tình trạng bị rêu lan trong nước.
Theo nguyên tắc đối với cá Koi lớn khoảng 30 cm thì cứ mỗi mét khối nước thì được
thả một con, cá nhỏ thì ta có thể thả mật độ dày hơn.
Cá Giống:
Hiện nay cá giống ở các nước Châu Âu bán tương đối rộng rãi, cá loại nhỏ (5-10 cm)
giá cũng phải chăng từ 10–20€. Cá lớn hơn (30 cm) giá khoảng 1000 EURO. Ðối với
cá có màu sắc và hình dạng đặc biệt thì bạn phải tới những nơi bán đấu giá cá được
tổ chức mỗi năm vài ba bận, nhưng coi chừng, giá cá sẽ rất đắt từ vài ngàn đến vài
trăm ngàn, cá biệt có thể đến cả triệu EURO. Ðó thật sự là một tài sản không nhỏ.
Ðối với các loại cá giống được nhập cảng từ Nhật Bản, giá cá giống có hơi mắc hơn
nhưng cũng có thể chấp nhận được.
Trước đây cá giống chủ yếu được lai tạo từ Nhật nhưng bây giờ người Châu Âu cũng
biết cách lai tạo giống nên nhiều người cũng có thể nuôi được loại cá này. Không
những người ta lai tạo được những chú cá Koi kiểu cổ điển mà còn lai tạo được
những chú cá Koi có hình dạng và màu sắc dị kỳ, chẳng hạn như những con cá Koi
có đầu gồ ghề, xù xì như kiểu cá đầu lân (như cá vàng 3 đuôi đầu lân). Không biết
những con cá Koi có hình dáng dị dạng này có thể sống lâu như những con cá khác
hay không, nhưng ấn tượng đầu tiên bạn sẽ thấy nó đẹp và dĩ nhiên giá nó sẽ cao
hơn những con cá khác nhiều.

Tiêu Chuẩn:
Ðể đánh giá một con cá như thế nào là "đẹp" có rất nhiều tiêu chuẩn mà người nuôi
cũng như ban giám khảo phải tuân thủ theo tiêu chuẩn của người Nhật bản: màu sắc,
sự trưởng thành và hình dạng.
Về màu sắc thì màu sắc phải tươi tắn tự nhiên, sự phân chia màu sắc phải rõ ràng,
không loang lổ các khoảng màu có hình dạng độc nhất vô nhị. Thí dụ có chú cá Koi
toàn thân trắng nhưng trên giữa đỉnh đầu có một đốm đỏ thật lớn, thật tròn như một
hình mặt trời trên nền cờ của của con dân Thái Dương Thần Nữ.
Về hình dạng như đã nói ở trên, tuy nhiên đây là sản phẩm của sự biến đổi gen trong
cơ thể cá nên tiêu chuẩn này chỉ đứng vào hàng thứ hai, ngoài ra độ lớn và sức khoẻ
cá cũng đóng vai trò quan trọng để quyết định giá cả của cá.
Nước Nuôi Cá:
Ðể cá có sức khoẻ vững bền, nước nuôi cá phải luôn được giữ trong sạch. Nồng độ
pH luôn phải từ 7 tới 7.5 được coi là lý tưởng. Nên tránh sự thay đổi độ pH quá bất
ngờ đột ngột vì như thế sẽ ảnh hưởng rất lớn tới sức khoẻ của cá.
Nếu nồng độ nitrite trong nước quá cao hoặc bạn có nhu cầu để thay nước hồ thì
cũng không nên thay một lần mà nên thay từ từ, cứ 2 ngày rút đi khoảng một phần ba
thể tích của hồ cho đến khi nước hồ trong lại.
Bạn cũng nên chú ý đến các loại rong tảo phát triển trong nước, nếu rong tảo phát
triển quá nhiều sẽ hút hết nồng độ oxygen trong nước và làm cá nghẹt thở.
Ðể làm giảm sự phát triển của rong tảo bạn có thể trồng thêm những loại cây trong
nước như sen, cỏ sậy quanh hồ, một thác nước nhỏ hoặc một vòi phun nước (dạng
giếng phun ) cũng có tác dụng đáng kể.
Thức ăn:
Cá Koi ăn những loại thức ăn chế biến sẵn có bán trên thị trường, được làm chủ yêú
bằng nguyên liệu thào mộc như lúa gạo, bột, được pha thêm thành phần bột cá và
các loại vitamin.
Bệnh tật:
Cá Koi cũng có thể lây nhiễm bệnh tật, các bệnh thưòng gặp như ngứa mình, biếng
ăn, lở da rụng vảy, đốm trắng hay lở môi, cũng có những thuốc đặc trị bán sẵn trên thị

trường. Cá bệnh nên vớt ra những hồ chứa riêng để theo dõi và điều trị. Trường hợp
nặng hơn có lẽ bạn nên mời bác sĩ thú y nếu không muốn thấy chú cá Koi yêu mến
của mình lặng lẽ …. đi vào cái lẩu đang sôi.
Nghề chơi cũng thật lắm công phu, thú nuôi cá Koi được nhiều người Châu Âu, người
Mỹ cũng biết đến và phát triển như một nghệ thuật. Nhiều dịch vụ khác cũng được
"ăn theo" như thiết kế và xây dựng vườn hồ, chăm sóc sức khoẻ cá, thậm chí còn có
cả một hotel cho … cá để chăm sóc những chú cá khi chủ nó phải vắng nhà lâu ngày.
Nhiều hiệp hội, câu lạc bộ "cá Koi" cũng được hình thành khắp nơi.
Ở Việt Nam chúng ta thú vui nuôi cá Koi chưa được nhiều người biết tới, hy vọng một
ngày gần đây nó sẽ trở nên một thú vui có tính cách quần chúng. Còn gì thanh thản
hơn sau một ngày lao động đầy căng thằng, mệt mỏi, về tới nhà với tách trà trong tay
ngồi dưới bóng mát của bóng cây sau nhà, nghe tiếng chim hót, tiếng nước chảy rì
rào như xa, như gần và dưới kia đàn cá chép kiểng nhật bản lượn lờ êm ả như một
đám mây ngũ sắc đùa lượn. Hy vọng rằng bạn sẽ mau quên đi những lo âu thường
ngày và một ngày nào đó nếu thời cơ đến quỹ gia đình của bạn sẽ được cải thiện
đáng kể với cá chép kiểng Nhật Bản.
Nói đến cá chép, nhiều người nhớ lại thời gian khoảng hơn 10 năm về trước. Phong
trào nuôi cá chép đang thịnh hành. Cá chép được nuôi nhiều khắp từ thành thị đến
nông thôn bởi đây là loài cá dễ nuôi, giá thành lại hợp lý. Ngày ấy, người ta chủ yếu
nuôi cá chép vàng chứ không phải là chép đen. Tuy nhiên, chúng vẫn chỉ là những con
cá cây nhà lá vườn. Dần dần, sau này khi nghề chơi cá cảnh phát triển, có nhiều loài
cá đẹp ra đời, cá chép buộc phải nhường chỗ cho những người anh em không quen
biết
Trong những năm trở lại đây, người ta bắt đầu lai tạo ra nhiều loài cá chép tuyệt đẹp,
có thể nói là mang tính chất đột phá. Tiêu biểu cho giống cá chép mới là Koi. Koi cũng
trở thành một đặc trưng của đất nước mặt trời mọc. Koi cũng giống như những người
bà con của nó, rất dễ nuôi và mau lớn. Chúng là loài cá to nên cần môi trường nước
khá rộng.
Cá Koi ăn tạp, chúng có thể ăn mọi thức ăn mà chúng ta cung cấp.
Trước đây, Koi chỉ có 4 màu cơ bản, nay được người Nhật và Trung Quốc lai tạo,

chúng trở nên rát phong phú về màu sắc và hình dáng được rất nhiều người nuôi, đặc
biệt là phương Tây. Ngày nay tuy không phải là xuất chúng, nhưng Koi trở thành một
loài cá hấp dẫn người chơi và đã có những tổ chức, hội, chuyên chỉ chơi Koi trên
khắp thế giới.

Thời gian cập nhật: 11:11 AM Wednesday, April 19, 2006
/>Nuôi cá chép Nhật
Cá có nguồn gốc từ Nhật và có tên theo tiếng Nhật là Nishiki Koi (có nghĩa là cá
chép có màu gấm). Nét độc đáo mà cá chép Nhật thu hút các nghệ nhân và những
người thưởng ngoạn cá cảnh là sự đa dạng về màu sắc, hình dạng và kiểu vẩy, vây
của cá, nhất là vây đuôi. Cá sống vùng nước ngọt, có thể sống trong môi trường
nước có độ mặn 6%o, hàm lượng oxy trong bể nuôi tối thiểu: 2,5 mg/l, độ pH từ 4 -
9, (thích hợp nhất: pH = 7,6), nhiệt độ nước: 20 - 270C. Cá chép Nhật rất thích hợp
và sinh trưởng tốt với điều kiện nuôi tại Việt Nam.
Là loài cá ăn tạp, cá ba ngày tuổi tiêu hết noãn hoàng và bắt đầu ăn thức ăn bên ngoài
như: bo bo và các loài động phiêu sinh khác, cũng có thể ăn lòng đỏ trứng chín. Cá được
15 ngày tuổi bắt đầu chuyển tính ăn, ăn động vật đáy, do đó giai đoạn này, tỉ lệ sống bị
ảnh hưởng lớn. Trong điều kiện nuôi, chúng ta phải cung cấp thức ăn bên ngoài như trùn
chỉ, loăng quăng, hoặc gây nuôi tốt các động vật phiêu sinh và động vật đáy để có thể
cung cấp tốt nguồn thức ăn tự nhiên cho cá… Vai trò của nguồn thức ăn tự nhiên trong
giai đoạn này quyết định tỉ lệ sống của cá. Cá khoảng một tháng tuổi trở đi ăn thức ăn
giống như cá trưởng thành, ăn tạp thiên về động vật như giun, ốc, trai, ấu trùng côn trùng.
Cá còn ăn phân xanh, cám, bã đậu, thóc lép và các loại thức ăn tổng hợp dưới dạng viên
hoặc sợi.
Tuổi thành thục của cá chép từ tám tháng đến một năm tuổi. Mùa vụ sinh sản chính là
mùa mưa, nhưng hiện nay do cá chép đã được thuần hóa nên có thể sinh sản tốt quanh
năm. Cá không chăm sóc trứng và có tập tính ăn trứng sau khi sinh sản. Sức sinh sản
tương đối thực tế của cá: 97.000 trứng/ kg trọng lượng cá. Tuy nhiên, sức sinh sản này
còn tùy thuộc vào điều kiện nuôi, chế độ dinh dưỡng và các yếu tố môi trường khác như:
thời gian phát triển phôi khoảng 8 - 42 giờ ở nhiệt độ nước 26 - 310C. Ngoài tự nhiên: cá

đẻ ở vùng nước tù có rễ, cây cỏ thủy sinh, độ sâu khoảng 1 mét. Trong điều kiện nhân
tạo: nếu có điều kiện tạo mưa nhân tạo, có giá thể là rễ cây lục bình hoặc xơ nilông, nước
trong sạch, mát. Đặc điểm của trứng: trứng dính, hình tròn, đường kính 1,2 - 1,3 mm, màu
vàng trong, thời gian phát triển phôi: từ 36 - 40 giờ ở nhiệt độ 28 - 300C. Trong điều kiện
nuôi ở nước ta, thời gian tái phát dục của cá đực khoảng 15 ngày, của cá cái khoảng 20 -
30 ngày. Thời gian tái phát dục của cá còn tùy thuộc vào bản thân loài và điều kiện sống,
mùa vụ …
Kỹ thuật sinh sản cá chép Nhật
Chọn cá thuần chủng, không lấy cá đực và cái trong cùng một lứa, chỉ chọn hoặc đực
hoặc cái. Cá đực có gờ nhám ở vây ngực, lỗ sinh dục lõm khi, vuốt nhẹ bụng phía gần lỗ
sinh dục thấy có chất dịch màu trắng chảy ra. Cá cái: sờ vây ngực nhẵn, lỗ sinh dục lồi.
Cá đực có nhiều núm tròn trên vây ngực, cá cái thì có thân hình tròn hơn.
Cần nuôi vỗ cá bố mẹ: diện tích ao 500 - 1.000 m2 hoặc lớn hơn, độ sâu 1,2 - 1,5 mét. Ao
gần nguồn nước để có thể chủ động thay nước, mặt ao thoáng, không bóng cây che, trên
bờ không có bụi rậm. Bờ ao cao hơn mực nước thủy triều cao nhất 0,5 m. Nuôi chung cá
bố mẹ, mật độ 20 - 25 con/100 m2. Tỉ lệ đực: cái khi nuôi vỗ: 1: 2 hay 1: 3.
Thức ăn và chế độ cho ăn:
+Thức ăn: cám có 35 - 40% đạm, bón phân gây màu định kỳ tạo nguồn thức ăn tự nhiên,
lượng phân bón tùy vào màu nước, phải dùng phân chuồng đã ủ hoai.
+ Lượng thức ăn: 5 - 7% tổng trọng lượng đàn, có thể thay đổi tùy vào điều kiện khí hậu
môi trường có thuận lợi hay không hoặc tùy vào sức khỏe đàn cá.
+ Cá chép Nhật tương đối dễ nuôi, việc chăm sóc cũng như ao nuôi các loài cá nước ngọt
khác.
+ Cải tạo ao trước khi thả giống: quy trình cải tạo ao trước khi thả giống cũng giống như
ao nuôi các loài cá nước ngọt khác. Tuy nhiên cần lưu ý: cá chép nói chung thích ăn mồi
ở tầng đáy, chủ yếu là động vật đáy, do đó để nâng cao năng suất nuôi và hiệu quả sử
dụng ao hồ cần quan tâm đến việc gây nuôi động vật đáy để làm nguồn thức ăn tự nhiên
cho cá. Bón phân gây màu: phân chuồng đã ủ hoai 25 - 50 kg/100 m2 và phải bón định kỳ
(tùy vào màu nước trong ao có thể bón 1 - 2 lần/tháng).
Chuẩn bị cho cá đẻ:

- Khi cá được 7 - 8 tháng tuổi là đến giai đoạn thành thục.
- Kiểm tra độ thành thục của cá bố mẹ để chọn cá cho sinh sản. Chọn cá có màu sắc và
hình dạng như mong muốn và có độ thành thục tốt như sau:
+ Đối với cá cái: lật ngửa bụng cá, chọn những con bụng to, da bụng mềm đều, lỗ sinh
dục sưng và có màu ửng hồng, trứng có độ rời cao, nếu vuốt nhẹ bụng cá từ ngực trở
xuống cá tiết ra vài trứng.
+ Cá đực: chọn những con có tinh dịch màu trắng sữa, kiểm tra bằng cách vuốt nhẹ phần
bụng gần lộ sinh dục. Tuy nhiên, không nên vuốt nhiều lần vì cá sẽ mất nhiều tinh dịch
ảnh hưởng đến tỉ lệ thụ tinh.
Chuẩn bị bể đẻ và giá thể:
+ Bể đẻ là hồ xi măng, đáy bằng phẳng và không có vật nhọn. Diện tích 2,5 x 5 x 1,2 m,
giăng lưới xung quanh bên trong với mục đích dễ thu gom cá bố mẹ sau khi sinh sản và
tiện cho việc theo dõi cá sinh sản. Mực nước cấp vào bể đẻ ban đầu khoảng 0,5 m và phải
lấy trước 2 ngày.
+ Cá chép Nhật là loài cá đẻ trứng dính trên cây cỏ thủy sinh nên giá thể là rất cần thiết.
Có thể chọn bèo lục bình: vệ sinh sạch sẽ, ngắt bớt phần lá và rễ già để tạo chùm rễ thông
thoáng, nên chọn phần rễ 30 cm, phần thân 20 cm là tốt nhất, ngâm vào nước muối 5% để
sát trùng, loại bỏ ký sinh trùng khác.
Bố trí cho cá sinh sản
- Phối màu: màu sắc không nên phối hợp một cách tùy tiện và theo các hướng tương đối
sau:
+ Cá bố mẹ đều có màu gấm vàng hay màu gấm bạc cho sinh sản riêng và không phối
sinh sản với các màu sắc khác, để có được thế hệ cá con có màu sắc chủ yếu như cá bố
mẹ.
+ Cá bố mẹ tương đối có hai màu trên thân là đỏ, đen hay trắng, đen hay đỏ, trắng được
cho sinh sản chung với cá có ba màu đỏ, đen, trắng.
- Mật độ, tỉ lệ đực cái tham gia sinh sản.
+ Trung bình 0,5 - 1 kg cá cái/m2 bể đẻ (khoảng 2 cá cái/m2 bể đẻ).
+ Tỉ lệ đực: cái tham gia sinh sản = 1,5/1 đến 2/1 để đảm bảo chất lượng trứng thụ tinh.
- Việc lựa chọn cá bố mẹ thường được tiến hành vào buổi sáng: 8 - 9 giờ, khi cá bố mẹ

được lựa chọn phù hợp thì cá được đem lên bể đẻ, kích thích dưới ánh sáng mặt trời. Độ
chiếu sáng trung bình trên hồ là 8/24 giờ. Đến xế chiều, 16 - 17 giờ cho giá thể vào và tạo
dòng nước chảy nhẹ vào hồ. Bố trí hệ thống sục khí để tăng cường oxy. Việc phơi nắng
và tạo dòng chảy hay tăng cường oxy là các yếu tố kích thích sự sinh sản của cá.
Hoạt động sinh sản của cá:
- Cá được đưa lên bể như trên sẽ đẻ trứng ngay vào hôm sau, khoảng 4 - 5 giờ sáng. Nếu
cá chưa sinh sản thì phải bố trí lại từ đầu và tiếp tục sử dụng các yếu tố kích thích như ban
đầu.
- Tương tự như cá vàng hay cá chép thường, trước khi sinh sản, có hiện tượng cá đực rượt
đuổi cá cái. Dưới sự kích thích của nước mới, cá vờn đuổi nhau từ bên ngoài và chui rúc
vào ổ đẻ, tốc độ vờn đuổi càng lúc càng tăng thì cá sẽ đẻ dễ dàng. Cá cái quẫy mạnh phun
trứng, cá đực sẽ tiến hành thụ tinh nơi trứng vừa được tiết ra. Trong suốt quá trình sinh
sản, cá đực luôn bám sát cá cái để hoàn tất quá trình sinh sản.
- Đối với trường hợp cá không sinh sản, cần vớt giá thể ra vào khoảng 9 - 10 giờ sáng
hôm sau, hạ bớt một phần nước trong hồ, tiếp tục để cho cá được phơi nắng trong hồ đến
xế chiều cho thêm nước mới vào để kích thích cá đẻ tiếp tục và cho giá thể vào. Tạo điều
kiện môi trường như lần đầu, hôm sau cá sẽ đẻ lại.
Ấp trứng:
- Thường xuyên cho nước chảy nhẹ nhàng hoặc thay một phần lượng nước trong thau ấp
bằng lượng nước đã dự trữ sẵn. Thau trứng luôn được sục khí liên tục, nhất là trứng sắp
nở. Tránh sự chiếu sáng trực tiếp của ánh sáng mặt trời.
- Trứng thụ tinh sau khoảng 24 giờ sẽ thấy hai mắt đen li ti. Quá trình phát triển phôi cần
lượng oxy rất cao, nhất là thời điểm trước và sau khi trứng nở, vì cơ thể cá chuyển từ
trạng thái phôi bất động sang trạng thái vận động, quá trình trao đổi chất tăng. Mặt khác,
các enzym được tiết để phá vỡ mối liên kết màng trứng chỉ hoạt động trong điều kiện giàu
oxy, nếu thiếu oxy thì enzym bị ức chế dẫn đến tỉ lệ nở thấp.
- Trong giai đoạn cá mới nở, cá dễ chết hàng loạt nếu trên bề mặt có lớp váng. Do thiếu
oxy, vì vậy phải tăng cường sục khí sau khi trứng nở.
Ương cá bột:
- Cá mới nở tự dưỡng bằng noãn hoàng trong vòng 3 ngày.

- Cá từ 3 ngày tuổi cá ăn phiêu sinh, bột đậu nành pha loãng trong nước. Sau giai đoạn
này một số cá sẽ trổ màu nhưng chưa rõ nét.
- Sau 7 - 10 ngày có thể thả cá ra ao. Ao đã được chuẩn bị sẵn và được gây màu thật tốt
(bón phân gây màu như đã được trình bày trong phần chuẩn bị ao nuôi vỗ cá bố mẹ).
Nguồn thức ăn tự nhiên trong ao lúc này đóng vai trò vô cùng quan trọng. Tỉ lệ sống của
cá bột phụ thuộc nhiều vào nguồn thức ăn tự nhiên này. Ao ương cá bột cần quản lý khắt
khe nguồn cá tạp (diệt tạp trước khi thả cá bột, quản lý chặt chẽ nguồn nước ra vào ao
thông qua cống, các hang mọi, trời mưa, nước tràn bờ,…).
- Sau khi thả ra ao vài ngày có thể cho cá tập ăn cám hỗn hợp, tăng dần lượng thức ăn.
- Việc chăm sóc trong giai đoạn ương quan trọng nhất là theo dõi và quản lý màu nước.
Luôn giữ nước có màu xanh lá non, ao luôn được thông thoáng, mặt ao có gió lùa. Tùy
điều kiện có thể thay nước 2 - 3 lần/tháng.
- Để phòng bệnh cho cá cần tuân thủ đầy đủ các yêu cầu kỹ thuật từ quá trình chuẩn bị ao,
bể đẻ, nuôi vỗ cá bố mẹ,… đến khâu quản lý ao ương cá con.
- Khi cá được khoảng 4 - 5 tháng tuổi, bắt đầu phát triển kỳ, vây theo kiểu dáng, màu sắc
đặc trưng của cá là có thể thu hoạch để bán.ó
KS. TRẦN BÙI NGỌC LÊ
CHỢ CÁ CẢNH QUẢNG CHÂU