Chuyên đề nhiên liệu dầu mỡ - Chương 6 pptx
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (118.73 KB, 4 trang )
81
Chương 6:
CHẤT TẨY RỬA VÀ PHÂN TÁN
6.1 Sự hình thành các cặn và công dụng chất tẩy rửa trong dầu bôi trơn
6.1.1.Hiện tượng tạo sơn(vec-ni)
Khi động cơ hoạt động trên bề mặt các chi tiết có nhiệt độ cao như thân pit-tông và vùng rãnh
xec-măng có đọng lại một cacbon ở dạng màng mỏng, bám chắc trên bề mặt các chi tiết này và lấp
lánh. lớp phủ này được gọi là lớp sơn( ở một số tài liệu được g là vecni).
Lớp sơn này có tính dẫn nhiệt rất kém, khi bám trên bề mặtcác chi tiết nó sẽ làm cho các chi
tiết quá nhiệt.
Hiện tượng hình thành các lớp sơn do các nguyên nhân sau
- Do sự oxy hoá lớp dầu mỏng trên mặt chi tiết có nhiệt độ cao
-
Do các sản phẩm oxy hoá từ các nơi khác cuả động cơ bám lên bề mặt chi tiết.
Để hạn chế sự hình thành lớp sơn. Người ta cho vào dầu các phụ gia chống oxy hoá và tẩy rửa. Nếu
một lớp dầu sạch ở 250
o
C sau 20 phút sẽ biến thành sơn, nếu có phụ gia chống oxy hoá thời gian này
sẽ kéo dài ra 80-100 phút. Khi cho phụ gia tẩy rửa vào dầu các sản phẩm oxy hoá vừa tạo trên bề
mặt các chi tiết máy sẽ bò cuốn đi nhanh chóng và như vậy khắc phục được nguy cơ tạo sơn.
Hiện tượng tạo cặn trong động cơ
Khi động cơ làm việc dầu luôn bò bẩn do nhiều sản phẩm khác nhau tích lại trong dầu như
muội than, các hạt mài mòn, nước, bụi trong các điều kiện nhất đònh các chất trên sẽ pha trộn lẫn
nhau và tạo thành một chất sền sệt lắng xuống cac-te chứa dầu, trong các đường ống dẫn dầu, trong
bầu lọc dầu điều này làm tắc các đường ống dẫn dầu dẫn đến các sự cố nguy hiểm cho động cơ. Để
hạn chế tạo cặn trong dầu có chất chống tạo cặn chúng giúp phân tán các cặn này thành các chất lơ
lửng trong dầu và không cho chúng liên kết với nhau.
Ngoài ra chất tẩy rửa và chất phân tán còn có khả năng trung hoà các axit có trong dầu( trò số
kiềm tổng của chúng lên đến 50-70)
6.2.Thành phần và cơ chế hoạt động của phụ gia tẩy rửa
Chất tẩy rửa là môt loại phu gia của dầu bôi trơn, chúng thường được pha vào dầu bôi trơn với
tỷ lệ 2-10% khối lượng. Các loại phụ gia này thường là Sulphonate, Sulphurised Phenate, Salicylate
của các kim loại kiềm như (Ba, Ca, Na ). Chỉ số kiềm tổng TBN của chúng từ 50-70 để trung hoà
được các thành phần axit chứa trong dầu.
MO
CO
2
H
MSO
3
Sn
MO
MO
Sulphonate
Sulphuris
ed Phenate
Salicylate
M: Calcium hay Magnesium
Hình 4: Cấu trúc của phụ gia tẩy rửa
Truong DH SPKT TP. HCM
Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Copyright © Truong DH Su pham Ky thuat TP. Ho Chi Minh
82
Cấu trúc của các chất tẩy rửa được minh hoạ đơn giản như hình trên. Chúng bao gồm một đuôi
hydrocacbon và một đầu mạch vòng có đính các ion kim loại như hình vẽ. Các Ion kim loại này sẽ
được phân cực và đóng vai trò tạo liên kết vời những tạp chất như hình vẽ. Phần đuôi hydrocacbon sẽ
giúp cho phân tử này tan được trong dầu gốc.
Cơ chế hoạt động của chúng được minh hoạ trên hình vẽ
6.3.Thành phần và cơ chế hoạt động của phụ gia phân tán
Chất phân tán cũng đóng vai trò là chất phụ gia trong dầu bôi trơn chúng làm ức chế quá trình tạo căn
trong động cơ. Các phụ gia phân tán quan trọng nhất bao gồm:
• Ankenyl polyamin suxinimit
• Ankylhroxybenzyl polyamin
• Este polyhroxy-suxinic
• Poly-aminamit- imidazolin
• Polyamin suxinimit
• Este- photphonat
Cấu trúc của chúng gần giống cấu trúc của chất tẩy rửa
Phần phân cực sẽ có ái lực rất lớn với cặn bẩn, chúng sẽ liên kết với cặn bẩn và tạo thành một
vành đai xung quanh cặn. điều này khiến các cặn không liên kết lại được với nhau, không tạo ra các
mảng bám trong động cơ. Phần cấu nối đóng vai trò liên kết giữa phần phân cực và chuỗi
Hình 5
:
Cơ chế hoạt động của các phụ gia
tẩy rưả
Chuỗi hydrocacbon tan trong dầu
Phần phân cực
Cầu nối
Hình 6: Cấu trúc của phụ gia chống bám cặn
Truong DH SPKT TP. HCM
Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Copyright © Truong DH Su pham Ky thuat TP. Ho Chi Minh
83
hydrocacbon tan trong dầu. Tính phân cực có được do sự hiện diện của các nguyên tử nitơ, photpho có
trong dầu
Cặn
Hình 7: Cơ chế hoạt động của phụ gia chống bám cặn
Truong DH SPKT TP. HCM
Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Copyright © Truong DH Su pham Ky thuat TP. Ho Chi Minh
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Liên đoàn xuất khẩu ôtô v/o Autoexport moscou, Nhiên liệu xăng dầu mỡ, Tổng công ty
nhập khẩu máy, 1976
[2] C. Kajdas, Dầu mỡ bôi trơn, Nhà xuất bản khoa học và kỹ thuật, 2000.
[3] Viện hoá học công nghiệp, Sổ tay sử dụng dầu mỡ bôi trơn, Nhà xuất bản khoa học và kỹ
thuật, 1991.
[4] Nguyễn Ngọc An, Nhiên liệu và dầu mỡ dùng cho xe máy, Nhà xuất bản công nhân kỹ
thuật,1977.
[5] PGS.TS Đinh Thò Ngọ, Hoá học dầu mỏ và khí, Nhà xuất bản khoa học và kỹ thuật, 2004.
[6] Nguyễn Đình Phổ, n mòn và bảo vệ kim loại, Trường Đại học bách khoa TP. H Chí
Minh,1980.
[7] Vũ Tam Huề, Nguyễn Phương Tùng, Hướng dẫn sử dụng nhiên liệu dầu mỡ, Nhà xuất bản
khoa học và kỹ thuật, 2000.
[8] Castrol , Oil and engines, 2000.
[9] Các tài liệu hướng dẫn sử dụng dầu nhớt của công ty Castrol, Ford,….
Truong DH SPKT TP. HCM
Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Copyright © Truong DH Su pham Ky thuat TP. Ho Chi Minh
