THUOÁC KHAÙNG NAÁM



Thông thường có thể phân loại nấm nhiễm bệnh
như sau:
THUỐC KHÁNG NẤM
người
khỏe mạnh:
Td : các nấm
lưỡng hình:
Histoblasma
Blastomyces
Nhiễm
cơ hội:
(Candida,
Aspergilus,
Cryptococcus )
Bề mặt
(Dermatophytes )
Tòan thân
(Histoblasma
Cryptococcus ),
Nấm Nấm



Kháng sinh đặc hiệu chỉ tác động trên tbào nấm


Phân loại :
Các thuốc kháng nấm
THUỐC KHÁNG NẤM
Toàn thân
Amphotericin B
Ketoconazol
Griseofulvin
Flucytosin
Tại chỗ
Nystatin
Terbinafin



Nhóm polyen macrolid, ly trích từ nấm Streptomyces
nodosus

Phổ kháng nấm rộng, bao gồm
Candida, Cryptoccus, Blastomyces, Histoplasma,
Aspergilus

Dược động học :
- Hấp thu kém qua PO tiêm IV
- Gắn giữ mạnh ở mô gan, thận, phổi ,…
- Thải trừ rất chậm qua mật.
AMPHOTERICIN B (1957)


AMPHOTERICIN B
Cơ chế tác dụng


Amphotericin gắn + sterol/ màng tế bào
( ergostrerol, cholesterol)
Thay đổi tính thấm màng tế bào
Hư hoại tế bào nấm


AMPHOTERICIN B
Tác dụng phụ – Độc tính


Độc tính thận
- xảy ra ở >80% bệnh nhân dùng liều cao (3-4gIV) tổn
thương quản cầu, ống thận và mạch máu.
- Hoại tử ống thận không hồi phục nếu dùng kéo dài với
liều cao hay có phối hợp với thuốc khác độc với thận.

Cần hiệu chỉnh liều sd khi créatinin/huyết > 3mg/dl


AMPHOTERICIN B
Tác dụng phụ – Độc tính
Độc tính ngoài thận

-
Sốt, run, đau đầu, hạ HA trong 2 giờ sau tiêm thuốc
( 50% ca)
- Có thể giảm = dùng hydrocortison 25-30mg; kháng
histamin; paracetamol trước tiêm.


Thiếu máu, giảm tiểu cầu, bạch cầu hạt Sau nhiều tuần
sử dụng (có hồi phục)

Viêm tónh mạch nơi chích.

Sốc phản vệ ( hiếm)
không có biểu hiện độc tính gan và da


AMPHOTERICIN B
Chỉ đònh trò liệu

Dùng PO ( viên, hỗn dòch) trò nấm Candida miệng và
đường tiêu hóa .

Dùng tiêm IV : trò nhiễm nấâm toàn thân nặng :
Cryptococcus, Histoblasma, Candida, Blastomyces…

Lưu ý :
- dd tiêm là 5% glucoz, không dùng dd muối Na /K
- Tiêm truyền chậm 8 - 10h và cách nhau 48 h


AMPHOTERICIN B
Dạng liposom hay phức lipid (1990
s
)

Dạng phức hợp lipid (ABELCET 1996)


Dạng liposom ; d<100nm (AMBISOM 1997)

Dạng phân tán keo ( AMPHOTEC 1996)

là các dạng tiêm IV giúp thuốc dễ dung nạp hơn và giảm
độc tính trên thận.

Chỉ đònh trong các trường hợp suy thận, không dung nạp
hay thất bại với dạng amphotericin B cổ điển .


GRISEOFULVIN

Ly trích từ Penicillum griseofulvium

Chỉ tác động trên nấm da, nấm tóc và nấm móng
( Microsporum, Epidermophyton , Trichophyton)

Ức chế sự gián phân của tế bào nấm.

Dược động học:
- Hấp thu tương đối tốt qua PO, nhất là trong bữa ăn có
chất béo.
- Phân bố chủ yếu vào chất sừng ở da,tóc, móng
- Thải trừ chậm vào qua thận.(T
1/2
=10=15h)


GRISEOFULVIN

Tác dụng phụ & chỉ đònhtrò liệu

Tác dụng phụ :

Rối loạn tiêu hóa

Phản ứng da ( dò ứng, nhạy cảm ánh sáng)

Rối loạn thần kinh(hiếm nhưng tăng khi có rượu)

Rối loạn về máu ( hiếm)

Chỉ đònh : PO, bôi tại chỗ

Nấm móngchân (6-12tháng) móng tay 4-8 tháng)

Nấm da ( 2-4 tuần),

Nấm tóc ( 4-6 tuần)


GRISEOFULVIN
Tương tác thuốc

Là chất cảm ứng enzym gan

Không nên dùng chung với : rượu, thuốc ngừa thai dùng
uống,

Cần thận trọng khi dùng với

- AVK (chống đông máu)
- INH
- Thyroxin
- ciclosporin
- các thuốc có độc tính trên gan.


FLUCYTOSIN: 5-fluorocytosin

Phổ hẹp: Candida, Cryptococcus, Toluropsis,
Aspergilus

Cơ chế tác dụng: trong cơ thể
5-fluorocytosin 5-fluorouracil (5-Fu)
Chất chống
chuyển hóa

_
Tổng hợp DNA
Tổng hợp protein
Enzym chuyên biệt


FLUCYTOSIN: 5-fluorocytosin

Dễ bò đề kháng thường dùng phối hợp
flucytosin + amphotericin B

Dược động học


Hấp thu tốt qua PO

Phân bố tốt ở các mô, kể cả LCR ( dùng trò
viêm màng não do nấm)

Cần giảm liều ở người suy thận

Có thể gây xáo trộn máu và suy tủy xương


Dẫn chất IMIDAZOL và TRIAZON (1970s)

Dẫn chất IMIDAZOL

Ketoconazol

Miconazol

Dẫn chất TRIAZOL

Fluconazol

Itraconazol


Phổ kháng nấm rộng :
Candida, Cryptococcus,
Blastomyces, Histoplasma, Aspergilus, Coccidioides,
các nấm da….



Dẫn chất Imidazol và Triazol: cơ chế TĐ

DC / Imidazol & Triazol
c
chế
Cytochrom P-450 / tb nấm
14α-metylsterol ergosterol
c
chế
Tích tụ Thiếu hụt
Sự tăng trưởng của nấm
-


Dẫn chất Imidazol
Ketoconazol ( NIZORAL)

Dạng dùng: PO, tại chỗ( kem, dầu gội )

Hấp thu cần pH acid để hòa tan

Phân tán nhanh trong cơ thể , trừ LCR

Thải trừ chủ yếu qua mật


Dẫn chất Imidazol
Ketoconazol ( NIZORAL)


TDP-Độc tính:

Tiêu hóa : buồn nôn, kém ăn (20%).

Dò ứng da, rụng tóc.

Rối loạn nội tiết ở nam và nữ, phụ thuộc liều và
giảm khi ngừng trò liệu.

Viêm gan : hiếm nhưng rất nặng.

Gây quái thai ở thú :
CCĐ ở phụ nữ có thai và cho con bú


Dẫn chất Imidazol
Ketoconazol ( NIZORAL)

Tương tác thuốc

Là chất ức chế enzym gan, do đó làm tăng C nhiều
thuốc trong cơ thể và có thể dẫn đến độc tính:
- Phenytoin, cyclosporin, terfenadin, astemizol
cisaprid., ergotamin, corticosteroid…

Chất kháng acid và ngăn tiết acid

Rifampicin : giảm C/ ketoconazol trong plasma.

Warfarin , tolbutamid chưa rõ cơ chế)


Các sulfonyl urea khác ??


Dẫn chất TRIAZOL
Fluconazol và itraconazol

Tác dụng chọn lọc hơn trên Cyt -P450 của nấm
ít tác dụng phụ về nội tiết.

Độc tính tương tự ketoconazol

Dùng trò nhiễm nấm nội tạng

Dạng thuốc
-PO : viên, dòch treo
- IV


Dẫn chất TRIAZOL
Fluconazol và itraconazol

Ưu điểm của fluconazol :

Không bò ảnh hưởng bởi thức ăn và độ acid ở dạ
dày .

Ít làm tăng C/ terfenadin trong máu

Qua dòch não tủy tốt > itraconazol



là thuốc chọn lọc điều trò bước đầu trong trò viêm
não do Cryptococcus ở bệnh nhân AIDS và ngăn
ngừa sự tái phát bệnh .


Thuốc kháng nấm tại chỗ
NYSTATIN ( MYCOSTATIN)

Ly trích từ Streptomyces noursei

Candida albicans ở ruột dùng uống cho tác động trực
tiếp trên nấm.

C. albicans miệng : dùng dạng dòch treo , ngậm vài phút
trước khi nuốt.

C. albicans ở da-màng nhày : dạng thuốc mỡ.trò trong 2
tuần.

C. albicans âm đạo: viên đặt , thường phối hợp với
thuốc kháng viêm dùng trong 2-3 tuần .


Thuốc kháng nấm tại chỗ

Dẫn chất Imidazol
ketoconazol, miconazol, clotrimazol


Dẫn chất Triazol
terconazol, butoconazol

Terbinafin ( có dạng PO, trò nấm móng<
griseofulvin)

Ciclopiroxolamin

Haloprogin

Tolnafate

Ac benzoic & ac salicylic