Bảo vệ nguồn nước

GIỚI THIỆU



Y
Ế
U T
Ố
TĂNG

 DÂN SỐ
 KINH TẾ
 Ô NHIỄM
Y
Ế
U T
Ố
C
Ố
Đ
Ị
NH

 NGUỒN NƯỚC
 NGUỒN ĐẤT
NHU C
Ầ
U TĂNG TRONG ĐI
Ề

U KI
Ệ
N
GIỚI HẠN CỦA CÁC NGUỒN
MÔI TRƯỜNG HUỶ HOẠI
MÂU THUẪN
VÙNG
QUỐC GIA
CÁC NƯỚC
Chương I :
SỰ PHÂN BỐ NƯỚC TRONG TỰ NHIÊN
1.1. Nguồn nước
1.1.1. Nguồn nước dưới đất
Ý nghĩa
- Cho cấp nước trong sinh hoạt , xây dựng , nó tương đối ít bị ô nhiễm ,
sạch , hầu hết các nguồn cấp đều lấy nước ngầm, phù hợp ở những ,vùng xa
vùng nước mặt.
- Làm ổn định địa tầng.
Sự hình thành
- Mưa thấm xuống, được giữ lại tại các tầng đất xốp.
- Bổ cập của sông, hồ






Mưa
NƯỚC NGẦM KHÔNG ÁP
NƯỚC NGẦM CÓ ÁP

Thổ
nhưỡng

Cát

Sét

Cát, sỏi

sét

Q
Q


Các dạng tồn tại của nước dưới đất
- Nước ở thể hơi
- Nước ở thể bám chặt
- Nước ở thể màng mỏng
- Nước mao dẫn
- Nước trọng lực: Nước tạo dòng chảy có áp ; Nước tạo dòng chảy không
áp.
Chất lượng nước dưới đất (NDĐ)
- Phụ thuộc vào sự hình thành và dạng tồn tại. Chất lượng ndđ có liên quan
mật thiết với cấu trúc và thành phần hoá học của tầng chứa nước.
- Hàm lượng khoáng cao, càng sâu hàm lượng khoáng càng cao.
- Nghèo chất dinh dưỡng và chất hữu cơ, giảm dần theo chiều sâu .
- Xâm nhập của vi khuẩn ít
Trữ lượng nước dưới đất :
Bảng 1.1. Trữ lượng nước toàn cầu được xét qua bảng sau

Phạm vi Khối lượng 10
3

km
3

Đ
ộ khoáng hoá g/l Khả năng sử dụng
<1000 m

1000- 6000 m

Tổng các loại nước
dưới đất khác
4000

Khoáng 5000

60.000
Nước ngọt TDS <1


Nước mặn
TDS =30 - 40


Phù hợp cho nhu cầu sinh
hoạt ,tưới tiêu ,SXCN
Phần lớn dùng cho CN
hoá học ,nước khoáng


1.1.2. Nguồn nước mặt
Sự hình thành
- Do mưa rơi xuống mặt khác do cấu trúc bề mặt trái đất do đó dòng chảy
được hình thành và được lưu giữ laị.
- Nước ngầm bổ cập
 Dạng tồn tại : Sông; suối; hồ
 Lượng nước mặt trong tự nhiên
- Nước sông 21,1 .10
3
km
3

- Hồ nước ngọt 91.10
3
km
3

- Hồ nước mặn 85,4.10
3
km
3

 Chất lượng nước mặt
- Bị tác động bởi điều kiện khí hậu, địa hình: nhiệt độ
- Chất lượng nước thay đổi theo thời gian và theo không gian.
- Hàm lượng chất hữu cơ và vi khuẩn tương đối cao
- Dễ bị ô nhiễm do nguồn gốc tự nhiên và nhân tạo
1.1.3. Nước đại dương
- 70,5 % bề mặt trái đất được bao phủ bởi đại dương

- Nước đại dương đóng vai trò tạo sự cân bằng vật chất trong tự nhiên
- Là nguồn dự trữ trong chu trình thuỷ văn toàn cầu
- Tổng hợp khối lượng nước 1.338 x 10
5
km
3
chiếm 96,5 % lượng nước trên
toàn bộ hành tinh
- Độ mặn lớn, trong đó lượng NaCl chiếm 77,8%


1.2. Sự tuần hoàn và cân bằng nước trong tự nhiên
1.2.1. Sự tuần hoàn nước trong tự nhiên :
 Quá trình tuần hoàn nước trong tự nhiên :


- Đảm bảo cho sự phân bố tương đối đều và ổn định – sự sống trên trái đất -
đóng vai trò vĩ đại nhất.
- Động lực đảm bảo cho sự tuần hoàn này là năng lượng mặt trời
 Chu trình thuỷ văn toàn cầu hàng năm












BỐC HƠI BỀ MẶ
T
NGƯNG T
Ụ TẠO
MÂY

MƯ
A

DÒNG
CH
Ả
Y

THẤ
M

Đại dương 1.938.10
6
Km
3

40.10
3
Km
3

Mưa l
ụ

c đ
ị
a

110.000 Km
3

Mưa trên đ
ạ
i dương

390.10
3
Km
3

Mây
B
ố
c hơi t
ừ


đại dương
430.10
3
Km
3

Dòng ch

ả
y

( mặt và ngầm)
40.000 Km
3

B
ố
c hơi

lục địa
70.10
3
Km
3

- Trên thực tế, hiện nay trên thế giới mới chỉ khai thác 9.000 km
3

(mạch + ngầm là 40.000 km
3
- chưa được 1/4)
- Mưa là giai đoạn bắt đầu trên chu trình thuỷ văn trên mặt đất, ảnh hưởng rất
lớn đến cuộc sống con người. Mưa phâm bố không đều phụ thuộc vào:
+ Vị trí của từng khu vực đó
+ Đặc điểm địa hình, khí hậu (đồi núi xa mạc , )
+ Đặc điểm của thảm thực vật
1.2.2. Sự cân bằng nước trong tự nhiên :
Lượng nước bổ cập Lượng nước mất đi Yếu tố luân chuyển


Thể tích
(km
3
)
Lớp nước
(mm)
Thể tích
(km
3
)
lớp nước (mms)
Lục địa (

F =148.628.000 km
2
)
Mưa, tuyết (P
l
)
Dòng chảy (R
l
)
Bốc hơi (E
l
)
108.400 720
37.300
71.100


250
470
Đại dương và biển (

F
b
=361.455.000 km
2
)
Mưa, tuyết (P
b
)
Dòng chảy (Rb)
Bốc hơi (Eb)
411.600
37.300



448.900
Tổng cộng 557.300
1140
100
557.300


1240
Nguồn: Lvotvich , 1964
- Trên toàn bộ hành tinh P=E
- Trong từng khu vực P

i
=E
i
 R
i
R
i
: lưu lượng điều chỉnh chu trình tuần hoàn (điều chỉnh sự cân bằng khu vực )
- Sự phân bố nước phụ thuộc thời gian và không gian
- Trên lục địa:
K
l
=R
l
/ P
l
gọi là hệ số dòng chảy
- Nếu chỉ tính dòng chảy mặt thì
K
l mặt
=R
l mặt
/P
l

Hệ số dòng chảy bề mặt có ý nghĩa quan trọng tính toán thuỷ văn và tính toán
thoát nước đồ thị và nó phụ thuộc vào: `
+ Điều kiện địa lý
+ Đk địa chất
+ Đk thảm thực vật

+ Thay đổi theo không gian và thời gian.
 Sự phân bố nước trên lục địa:
Bình quân đầu người :
- Châu á : 4600 m
3
/người năm
-Việt Nam : 17.000 m
3
/người năm
- Thế giới : 9.000 m
3
/người năm
Sự phân phối không đều là vấn đề quan trọng, liên quan đến kinh tế, tranh chấp
lãnh thổ
Sự phân bố nước trên hành tinh
Loại nước Diện tích
phân bố
10
3
km
2

Khối lượng
10
3
km
3
% so với khối
lượng toàn bộ


% so với nước
ngọt

-Biển và đại dương
-Nước ngầm

-Nước thổ nhưỡng
-Băng hà miền cực
-Băng ngâm dưới đất
-Hồ nước ngọt
-Hồ nước mặn
-Nước sông
-Nước trong khí quyển
- Loại khác: đầm lầy, sinh
vật
361.300
134.800

82.000
16.227
21.000
1.236,4
822,3
148.800
510.000
1.338.000
23.100 (TL)
10.530 (MD)
16,5
24.064,1

300
91
85,4
21,1
12,9
96,50
0,76

0,001
1,74
0,022
0,007
0,006
0,0002
0,001

30,1

0,05
68,7
0,86
0,26

0,006
0,04
-Nước trong thuỷ quyển
-Nước ngọt
510.000
148.800
1.385.985

35.029
100
2,53

100
1.3 Tài nguyên nước Việt Nam:
1.3.1 Các yếu tố hình thành và ảnh hưởng đến tài nguyên nước Việt Nam.
a)Yếu tố khí hậu :
-Nước ta là nước cận nhiệt đới , gần xích đạo  khí hậu ẩm nhiệt đới gió mùa .
Do nhiệt độ cao , gần biển nên nắng lắm mưa nhiều , lượng mưa bình quân
1980mm/năm (634 tỉ m
3
nước).
- Lượng nước phân bố không đều:
+ Miền Bắc: mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10, chiếm 80%-85% Q năm
+ Tây Nguyên, Nam Bộ: Lượng mưa trong mùa mưa chiếm 90% Q năm.
- Khí hậu rất dễ gây thiên tai ( do bờ biển kéo dài ) nên chịu ảnh hưởng của 2 vịnh
Bắc Bộ và Thái Lan
b) Địa hình :
- Nước ta có địa hình dốc, núi kéo dài từ Bắc tới Nam .Các vùng hạ lưu sông
lớn thấp. Hệ sinh thái khu vực Nam Bộ chưa thuần phục, vẫn chịu ảnh hưởng của
thuỷ triều ( Miền Bắc do có đê ổn định )
- Miền trung bộ mật độ sông dày , dốc


c) Dòng chảy ngoại lai :
- Nguồn nước từ Trung Quốc , Lào ,
- Trung bình là 142 tỷ m
3
/năm qua hệ thống sông Hồng và sông Mêkông chiếm

75% tổng lượng nước .
d) Kinh tế - xã hội :
- Nền văn minh nhân loại gắn liền với lưu vực các con sông lớn , nước ta văn minh
dân tộc gắn liền với sông Hồng.
1.3.2 Trữ lượng tài nguyên nước ta ở Việt Nam :
a) Dòng chảy mặt :
- Lượng mưa rơi xuống nước ta là 634 tỷ m
3
, với hệ số dòng chảy bề mặt K=0,5.
-Lượng nước hình thành dòng chảy mặt là 317 tỷ m
3
;
+ Tạo thành dòng chảy sông 34%.
+ Chảy tràn bề mặt là 66%.
- Dòng chảy sông phân thành 1 trong các lưu vực sông chính.
+ 2500 con sông dài trên 10 km
+ Tổng cộng 52000 km, trung bình dọc theo bờ biển 20 km có 1 cửa sông.
+ Mật độ sông: 0,5-2 km/km
2

+ Lưu vực lưu vực sông Mêkông là lớn nhất:
Lượng nước hàng năm 551,3 Km
3

Diện tích lưu vực là 810.000 Km
2

b) Nước ngầm :
- Khai thác chủ yếu ở tầng Q
A

trong vùng kiến tạo Cacbonat và Bazan .
- Phía Bắc khai thác ở độ sâu 50 đến 100
m
, phía Nam là 100 đến 200
m
.
Ví dụ: ở Hà Nội hiện nay k/t Q  500.000 m
3
/ ngày .
( Tổng công ty liên doanh nước sạch 330 đến 350 nghìn m
3
/ ngày ).
1.3.3 Chất lượng nước :
a) Dòng phù sa:
Sông suối của nước ta chịu ảnh hưởng của lượng phù sa nên độ đục lớn:
- TB hàng năm,tải ra biển 200 triệu tấn/năm riêng Sông Hồng 100 triệu tấn .
- Độ đục: 50-400g/m
3
, Sông Hồng: 1.000 g/m
3
.
b) Nước bị nhiễm mặn :
- Đất phèn ở khu vực phía Nam .
- Sông bị nhiễm mặn ở khu vực phía Bắc.
c) Mực nước dao động lớn :
Là nguyên nhân dẫn đến chất lượng nước không ổn định, gây khó khăn cho việc
thiết kế và xây dựng hệ thóng CTN .
d) Ô nhiễm nước :
- Do nước phải sinh hoạt , sản xuất .
- Do chất thải công nghiệp, do giao thông ( vận tải thuỷ , )

1.3.4 Các vấn đề về sử dụng và bảo vệ tài nguyên nước :
 Nguồn nước dồi dào: Trữ lượng nước lớn ~ 1 tỉ km
3
nước.
Trung bình 17.000 m
3
/người năm, gấp 3 lần hệ số đảm bảo nước trên thế giới.
 Các vấn đề bất cập:
- Quy hoạch sử dụng nước .
- Phòng chống thiên tai .
- Chống ô nhiễm nguồn nước .
- Nhiễm mặn nước mặn và ảnh hưởng dến nước ngầm .
- Thể chế chưa chặt chẽ, nghiêm minh:
Luật môi trường(1994); Tài nguyên nước (1998), văn bản dưới luật
- Năng lực quản lý còn yếu