Giải pháp chống nóng nhà ở mùa hè (Phần 1)
Làm gì để ngôi nhà thân yêu vào mùa hè không bị biến thành chiếc lò bát
quái?
Trước khi tìm giải pháp chống nóng cho ngôi nhà, bạn cần phải hiểu rõ khí nóng
được truyền đi như thế nào trong không khí. Có 3 cách truyền nhiệt như sau:
1. Dẫn nhiệt
* Dẫn nhiệt là sự truyền nhiệt trong nội bộ vật thể (các phân tử nằm cạnh
nhau trong vật chất) hoặc thông qua tiếp xúc trực tiếp trên bề mặt.
* Ví dụ: Nhiệt từ bếp truyền sang ấm kim loại đun nước, rồi truyền sang
nước làm nước nóng.
2. Bức xạ nhiệt
* Bức xạ nhiệt là sự truyền nhiệt (năng lượng nhiệt) dưới dạng sóng điện từ
xuyên qua khoảng không. Khi tia bức xạ đập vào một bề mặt, năng lượng bức xạ
mới sinh ra nhiệt làm bề mặt này nóng lên.
* Ví dụ: Bức xạ nhiệt từ mặt trời, đập vào vách và mái nhà. Các vật liệu
này sẽ hấp thụ nhiệt lượng đó và nóng lên.
3. Đối lưu
* Đối lưu là cách truyền nhiệt bằng sự chuyển động của chất lỏng hay chất
khí. Khí nóng luôn di chuyển trên và khí lạnh chìm xuống. Qui trình này được gọi
là đối lưu tự nhiên.
* Ví dụ: Khí nóng trong lò đốt tự bốc lên ống khói.
Hiểu được nguyên lý truyền nhiệt, hẳn rằng bạn đọc đã hình dung ra ngôi nhà của
mình trong những ngày giữa hè như thế này bị biến thành cái lò nung là vì sao.
Theo các kiến trúc sư, các nguyên nhân cơ bản dẫn đến việc ngôi nhà nóng lên bao
gồm:
* Hướng nhà nằm đúng hướng có mặt trời chiếu vào.
* Chưa có vật liệu cách nhiệt cho mái nhà.
* Thiếu sự lưu thông không khí trong nhà.
Như vậy, việc chống nóng cho nhà ở vào mùa hè cần phải được định hình và quy
hoạch ngay từ khi bạn bắt đầu xây dựng cho ngôi nhà. Dưới đây là những giải
pháp chống nóng do mà các chuyên gia khuyên bạn nên áp dụng cho căn nhà của
mình.
1. Giải pháp quy hoạch
Từ xưa, ông cha đã có câu: “Lấy vợ hiền hòa, làm nhà hướng nam”. Đó là một
cách thức qui hoạch rất tự nhiên và đơn giản để tránh hướng mặt trời mọc đằng
đông, lặn đằng tây là bất biến. Hướng Nam là hướng đón gió mát, tránh được bức
xạ của mặt trời.
Tất nhiên đó là nhà ở dân gian trong cấu trúc làng - nông thôn. Đô thị hiện đại phụ
thuộc nhiều yếu tố khác nên không thể chủ động tự lựa chọn hướng nhà. Nói như
vậy không có nghĩa là vấn đề hướng bị phụ thuộc. Trong những điều kiện có thể,
phải tối ưu hóa hướng cho công trình.
Tiêu chuẩn Việt Nam về chống nóng cho nhà ở ghi rõ: “Đối với nhà ở, cố gắng bố
trí sao cho phần mặt nhà về hướng tây - đông có diện tích bề mặt nhỏ nhất để hạn
chế bức xạ mặt trời”. Với những cụm công trình hay tổ hợp công trình cũng vậy,
phải thiết kế tổng mặt bằng hợp lý, ưu tiên hướng tốt cho những công trình chủ
đạo, công trình có yêu cầu chống nóng cao hơn như nơi sinh hoạt, làm việc.
Nên bố trí sao cho phần diện tích phía trước ngôi nhà tiếp xúc với hướng
Tây - Đông là nhỏ nhất
Ánh nắng chiếu trực tiếp vào nhà là nguyên nhân chính khiến nhà bạn nóng lên
2. Giải pháp môi trường, sinh thái
Giải pháp này gắn liền với giải pháp qui hoạch. Đây cũng là một giải pháp mà ông
cha đã ứng dụng rất triệt để trong kiến trúc truyền thống. Cây xanh, mặt nước luôn
là những yếu tố không thể thiếu, song hành cùng công trình kiến trúc. Cây xanh
tạo bóng mát, ngăn và che cho bề mặt công trình kiến trúc khỏi bức xạ mặt trời.
Mặt nước (ao, hồ, bể cảnh…) cùng cây xanh điều hòa khí hậu, làm môi trường mát
và trong sạch hơn. Trong điều kiện độ ẩm không khí không bão hoà, mặt nước
luôn có hiện tượng bốc hơi.
Một phần diện tích đáng kể phía trước hoặc sau nhà nên dùng để quy hoạch
sân vườn. Cây cối sẽ là lá chắn thiên nhiên giúp nhà bạn tránh được hơi nóng
Ngôi nhà sẽ đẹp mắt và mát mẻ hơn nhiều với hồ nước, bể cá hay non bộ.
Đây là điểm tụ thủy và tiểu cảnh thú vị nếu khéo sắp xếp. Do đó, phương
án này rất được ưa dùng trong nhà ở có sân vườn.
Đối với nhà phố hay chung cư, chỉ nên dùng hồ cá vừa phải,
hoặc những cây tiểu cảnh loại nhỏ và mềm để chủ động sắp
xếp và không gây va chạm nhiều trong quá trình sử dụng.
Ví dụ như lu nước thả sen, súng
Quá trình bốc hơi nước là quá trình thu nhiệt, chính vì vậy nó làm nhiệt độ môi
trường giảm xuống. Cây xanh và mặt nước gắn liền cùng đất tự nhiên, đều có độ
phát xạ thấp, là những nhân tố hữu hiệu cho việc chống nóng ở qui mô tổng thể, có
phạm vi ảnh hưởng lớn.
Hiện nay trong nhiều đô thị, tỉ lệ cây xanh, mặt nước với công trình xây dựng đang
ở mức chênh lệch đáng báo động, cộng thêm những diện tích khác lại bị bêtông
hóa ở mức cao (sân, hè, bãi đỗ xe…). Các bề mặt vật liệu này đều có độ phát xạ
lớn, làm môi trường không khí nóng lên đáng kể.