1
1
NgêithùchiÖn:NguyÔnThÞMinh
NgêithùchiÖn:NguyÔnThÞMinh


Ngäc
Ngäc
TrêngTHPTHuúnhThócKh¸ng
TrêngTHPTHuúnhThócKh¸ng
ThµnhPhèVinh-NghÖAn
ThµnhPhèVinh-NghÖAn
Thơ Hai-cư của Ba-sô
Thơ Hai-cư của Ba-sô
2
2
I.
I.


Gii thiu tỏc gi,
Gii thiu tỏc gi,




thể loại
thể loại
1.
1.
TácgiảBa-sô

TácgiảBa-sô
- Tiểu sử: Matsuô Basho
- Tiểu sử: Matsuô Basho
(1644-1694), sinh ra
(1644-1694), sinh ra
ở Miê
ở Miê
- Cuộc đời: lãng du nh
- Cuộc đời: lãng du nh
một vị hành giả của
một vị hành giả của
cát bụi và ánh sáng
cát bụi và ánh sáng
- Sự nghiệp: nổi tiếng
- Sự nghiệp: nổi tiếng
nhất là tập thơ Hai-c
nhất là tập thơ Hai-c
Lối lên miền Ôku
Lối lên miền Ôku
3
2.
2.
Đặc tr ng thơ Hai-c
Đặc tr ng thơ Hai-c
- Hình thức: ngắn gọn, chỉ gồm 17 âm tiết, ngắt làm
- Hình thức: ngắn gọn, chỉ gồm 17 âm tiết, ngắt làm
5/7/5 (khoảng 7-8 chữ Nhật vì tiếng Nhật đa âm)
5/7/5 (khoảng 7-8 chữ Nhật vì tiếng Nhật đa âm)
- Tứ thơ: ghi lại phong cảnh, sự vật, sự việc trong
- Tứ thơ: ghi lại phong cảnh, sự vật, sự việc trong

một khoảnh khắc hiện tại, từ đó khơi gợi cảm xức,
một khoảnh khắc hiện tại, từ đó khơi gợi cảm xức,
suy t (quy tắc sử dụng Quý ngữ (từ chỉ mùa)
suy t (quy tắc sử dụng Quý ngữ (từ chỉ mùa)
- Quan niệm về con ng ời và thiên nhiên:
- Quan niệm về con ng ời và thiên nhiên:
+) con ng ời-vạn vật nằm trong cái nhìn nhất thể hoá
+) con ng ời-vạn vật nằm trong cái nhìn nhất thể hoá
+) thiên nhiên ở trong quy luật chuyển hoá, t ơng
+) thiên nhiên ở trong quy luật chuyển hoá, t ơng
giao
giao
- Cảm thức thẩm mỹ: đề cao cái đơn sơ,vắng lặng, u
- Cảm thức thẩm mỹ: đề cao cái đơn sơ,vắng lặng, u
huyền, mềm mại, nhẹ nhàng
huyền, mềm mại, nhẹ nhàng
- Ngôn ngữ: chấm phá, chỉ gợi mà không tả
- Ngôn ngữ: chấm phá, chỉ gợi mà không tả
4
II.
II.
H ớng dẫn đọc hiểu
H ớng dẫn đọc hiểu
1.
1.


H ớng dẫn đọc
H ớng dẫn đọc
-> đọc chậm, trầm, nhẹ nhàng, trữ tình

-> đọc chậm, trầm, nhẹ nhàng, trữ tình
mỗi dòng thơ là một lần ngắt nhịp,
mỗi dòng thơ là một lần ngắt nhịp,
theo đúng cách chia đoạn của thơ
theo đúng cách chia đoạn của thơ


Hai-c
Hai-c


ví dụ: bản phiên âm la-tinh và dịch
ví dụ: bản phiên âm la-tinh và dịch
nghĩa bài thơ số 3
nghĩa bài thơ số 3
5
Bản phiên âm la-tinh, dịch nghĩa bài 3
Bản phiên âm la-tinh, dịch nghĩa bài 3
Bản phiên âm:
Bản phiên âm:


Teni to raba
Teni to raba


kien namida zo atsuki
kien namida zo atsuki



akino shimo
akino shimo
Bản dịch nghĩa:
Bản dịch nghĩa:


Cầm giữ trong lòng
Cầm giữ trong lòng
bàn tay con/ tan biến
bàn tay con/ tan biến
vào n ớc mắt nóng hổi/
vào n ớc mắt nóng hổi/
làn s ơng của mùa thu
làn s ơng của mùa thu
Giải nghĩa từ trong
Giải nghĩa từ trong
văn bản:
văn bản:
- teni: lòng bàn tay
- teni: lòng bàn tay
- to: trong
- to: trong
- raba: cầm giữ
- raba: cầm giữ
- kien: tan biến
- kien: tan biến
- namida: n ớc mắt
- namida: n ớc mắt
- atsuki: nóng hổi
- atsuki: nóng hổi

- akino: của mùa thu
- akino: của mùa thu
- shimo: làn s ơng
- shimo: làn s ơng
6
2.
2.
H íng dÉn ph©n lo¹i chïm th¬
H íng dÉn ph©n lo¹i chïm th¬
-
3 nhãm:
3 nhãm:
+ Chïm th¬ vÒ t×nh c¶m con ng êi
+ Chïm th¬ vÒ t×nh c¶m con ng êi
(bµi 1-> bµi 5)
(bµi 1-> bµi 5)
+ Chïm th¬ vÒ thiªn nhiªn (bµi 6
+ Chïm th¬ vÒ thiªn nhiªn (bµi 6
“ bµi 7 )
“ bµi 7 )
+ Bµi th¬ cña lßng kh¸t khao sù
+ Bµi th¬ cña lßng kh¸t khao sù
sèng (bµi 8)
sèng (bµi 8)
7
3
3
.
.
Hng dn tỡm hiu mt s vn bn

Hng dn tỡm hiu mt s vn bn
a.
a.
Bi Hai-c s 3
Bi Hai-c s 3
- Hoàn cảnh ra đời: đ ợc khơi nguồn từ
- Hoàn cảnh ra đời: đ ợc khơi nguồn từ
hình ảnh mớ tóc bạc,di vật của ng ời
hình ảnh mớ tóc bạc,di vật của ng ời
mẹ quá cố khi Bashô về thăm quê.
mẹ quá cố khi Bashô về thăm quê.
- Quý ngữ: làn s ơng thu
- Quý ngữ: làn s ơng thu
=> chuỗi hình ảnh kết hợp: giọt n ớc
=> chuỗi hình ảnh kết hợp: giọt n ớc
mắt -> mớ tóc bạc -> làn s ơng thu.
mắt -> mớ tóc bạc -> làn s ơng thu.
8
-
Tr ờng liên t ởng, gợi mở các lớp nghĩa:
Tr ờng liên t ởng, gợi mở các lớp nghĩa:
+ Tóc mẹ nh s ơng - con khóc cho đời mẹ buồn
+ Tóc mẹ nh s ơng - con khóc cho đời mẹ buồn
th ơng trong nỗi ngậm ngùi.
th ơng trong nỗi ngậm ngùi.
+ Giọt n ớc mắt nh s ơng - hòa tan nỗi đau của
+ Giọt n ớc mắt nh s ơng - hòa tan nỗi đau của
con vào thiên nhiên để tìm nơi sẻ chia.
con vào thiên nhiên để tìm nơi sẻ chia.
+ Cuộc đời mỏng manh nh hạt s ơng ngắn ngủi,

+ Cuộc đời mỏng manh nh hạt s ơng ngắn ngủi,
vô th ờng.
vô th ờng.
Bài thơ mơ hồ, đa nghĩa, ghi dấu khoảnh
Bài thơ mơ hồ, đa nghĩa, ghi dấu khoảnh
khắc thiêng liêng của tình mẫu tử, nối kết
khắc thiêng liêng của tình mẫu tử, nối kết
giữa mất - còn, hữu hạn - vô hạn
giữa mất - còn, hữu hạn - vô hạn


9
b)
b)
Bµi Hai-c sè 6
Bµi Hai-c sè 6
-
Quý ng÷:
Quý ng÷:
hoa
hoa


anh
anh
®µo
®µo
+) biÓu t îng cho vÎ ®Ñp thiªn nhiªn vµ
+) biÓu t îng cho vÎ ®Ñp thiªn nhiªn vµ
t©m hån con ng êi NhËt B¶n (Quèc

t©m hån con ng êi NhËt B¶n (Quèc
hoa)
hoa)
+) gîi c¶m nhËn vÒ sù tån t¹i mong
+) gîi c¶m nhËn vÒ sù tån t¹i mong
manh, ng¾n ngñi cña c¸i §Ñp
manh, ng¾n ngñi cña c¸i §Ñp
10
11
12
- Chuỗi hình ảnh liên kết thế giới sự vật:
- Chuỗi hình ảnh liên kết thế giới sự vật:

Bức tranh mùa xuân giao hòa, mềm mại, nhẹ
Bức tranh mùa xuân giao hòa, mềm mại, nhẹ
nhàng, thể hiện quan niệm vạn vật t ơng giao.
nhàng, thể hiện quan niệm vạn vật t ơng giao.




Gợi nỗi buồn man mác tr ớc sự rơi rụng của cái
Gợi nỗi buồn man mác tr ớc sự rơi rụng của cái
Đẹp trong mùa xuân.
Đẹp trong mùa xuân.
Khụng gian
(ỏnh sỏng)
Hoa o
(mu sc)
Ln súng h

(vt th)
13
III.
III.
Tổng kết, luyện tập
Tổng kết, luyện tập
1.
1.


Tổng kết
Tổng kết
Con đ ờng tiếp cận thơ Hai-c :
Con đ ờng tiếp cận thơ Hai-c :
- Tìm quý ngữ, xác định mùa.
- Tìm quý ngữ, xác định mùa.
- Xâu chuỗi, liên kết các hình ảnh có trong
- Xâu chuỗi, liên kết các hình ảnh có trong
bài thơ.
bài thơ.
- Từ chuỗi hình ảnh mở rộng liên t ởng, t ởng t
- Từ chuỗi hình ảnh mở rộng liên t ởng, t ởng t
ợng, kí ức tâm hồn để khám phá các lớp
ợng, kí ức tâm hồn để khám phá các lớp
nghĩa có trong bài thơ.
nghĩa có trong bài thơ.
14
2.
2.



LuyÖn tËp
LuyÖn tËp
Bài số
Bài số
Quý ngữ
Quý ngữ
Chỉ mùa
Chỉ mùa
Chuỗi hình
Chuỗi hình
ảnh liên
ảnh liên
kết
kết
Các lớp
Các lớp
nghĩa
nghĩa
của VB
của VB
15
IV.
IV.
Bài tập củng cố
Bài tập củng cố
: 1. Thử sáng tác
: 1. Thử sáng tác
thơ Hai-c
thơ Hai-c

Lời khuyên của nhà thơ Nhật Soichi Furuta:
Lời khuyên của nhà thơ Nhật Soichi Furuta:
- Quan sát, khám phá
- Quan sát, khám phá
- Mở rộng liên t ởng, t ởng t ợng, tâm hồn
- Mở rộng liên t ởng, t ởng t ợng, tâm hồn
- Thiên nhiên ở quanh ta và ở trong ta
- Thiên nhiên ở quanh ta và ở trong ta
- Ghi chép lại những ý t ởng bất ngờ
- Ghi chép lại những ý t ởng bất ngờ
- Tránh dùng hình ảnh sáo mòn, dùng tính từ
- Tránh dùng hình ảnh sáo mòn, dùng tính từ
nếu không cần thiết
nếu không cần thiết
- Đọc nhiều thơ Hai-c của các bậc thầy đi tr ớc
- Đọc nhiều thơ Hai-c của các bậc thầy đi tr ớc
16
Hai bài thơ Hai-c của du học sinh Việt Nam tại
Hai bài thơ Hai-c của du học sinh Việt Nam tại
Canada (trích từ webside: quangduc.com). Hãy
Canada (trích từ webside: quangduc.com). Hãy
phát hiện lỗi và sửa lại những bài thơ trên cho
phát hiện lỗi và sửa lại những bài thơ trên cho
đúng tinh thần Hai-c
đúng tinh thần Hai-c
1. Tháng ba
1. Tháng ba


tràng hoa giáng sinh

tràng hoa giáng sinh


còn trên khung cửa xám
còn trên khung cửa xám


(Minh Lê)
(Minh Lê)
2. Trong đêm đen
2. Trong đêm đen


đóa hoa quỳnh đang nở
đóa hoa quỳnh đang nở


sáng long lanh
sáng long lanh


(Thiên H ơng)
(Thiên H ơng)
17
2. So s¸nh th¬ tø tuyÖt § êng LuËt vµ
2. So s¸nh th¬ tø tuyÖt § êng LuËt vµ
th¬ Hai-c
th¬ Hai-c
Ph ¬ng diÖn so s¸nh
Ph ¬ng diÖn so s¸nh

Th¬ tø tuyÖt §
Th¬ tø tuyÖt §
êng luËt
êng luËt
Th¬ Hai-c
Th¬ Hai-c
Tø th¬
Tø th¬
Quan niÖm vÒ con ng
Quan niÖm vÒ con ng
êi, thiªn nhiªn
êi, thiªn nhiªn
H×nh thøc
H×nh thøc
Ng«n ng÷
Ng«n ng÷
18
Xin chân thành cảm ơn sự
Xin chân thành cảm ơn sự
động viên giúp đỡ của quý
động viên giúp đỡ của quý
thầy cô và các em học sinh!
thầy cô và các em học sinh!