Welcome
to
a electron
teaching plan’s
Nguyen Thong
school

Kiểm tra bài cũ
Câu 1. Clo có Z = 13. Hãy viết cấu
hình e của nguyên tử Cl. Xác định số
electron lớp ngoài cùng của Cl.
Câu 2. Viết công thức electron và công
thức cấu tạo của của các hợp chất:
H
2
O; I
2
; C
2
H
2
. Cho biết liên kết trong
các phân tử thuộc loại liên kết gì. Mỗi
nguyên tử trong phân tử có khả năng
tạo ra bao nhiêu liên kết loại đó?

Bài 14: Tinh th nguyên tể ử
Bài 14: Tinh th nguyên tể ử
và
và

Tinh th phân tể ử
Tinh th phân tể ử
I. Tinh thể nguyên tử.
II. Tinh thể phân tử.

Chất ở trạng thái rắn gọi là chất rắn. Có 2 loại chất rắn:
chất rắn kết tinh (hay tinh thể) và chất rắn vô định hình.
Hơn 95% toàn bộ chất rắn đều là tinh thể. Các chất tinh
thể có hình dạng đặc trưng xác định do các hạt (ion,
nguyên tử, phân tử) tạo nên tinh thể sắp xếp theo 1 trật tự
xác định trong không gian. Than, kim cương, thạch anh,
kim loại, đá quý, muối,… đều là các chất rắn tinh thể.
Kim cương
Đá quý Thạch anh

Chất rắn vô định hình là chất rắn không có
cấu tạo tinh thể tức không có hình dạng nhất
định. Do các hạt tạo nên chất rắn vô định
hình phân bố hỗn độn. Thủy tinh, cao su,
nhựa,… là các chất rắn vô định hình.
Thủy tinh

Các chất tinh thể có nhiệt độ nóng chảy
hoàn toàn xác định còn chất rắn vô định
hình thì không có nhiệt độ nóng chảy
xác định.
Có thể chia các
tinh thể thành
bốn loại tùy theo
kiểu liên kết giữa

các hạt trong
tinh thể.

Tinh
thể
muối
NaCl
Tinh thể được cấu tạo từ những
nguyên tử, hoặc ion, hoặc phân tử.
Các hạt này được sắp xếp một cách
đều đặn tuần hoàn theo một trật tự
nhất định trong không gian tạo thành
mạng tinh thể.

I. Tinh thể nguyên tử.
1. Tinh thể nguyên tử.

Ví dụ.
Kim cương


Mô hình cấu trúc tinh thể kim cương
0
,
1
5
4

n
m


Mạng tinh thể kim cương được tạo bởi
nguyên tử C. Trong tinh thể kim cương, mỗi
nguyên tử C ở trạng thái lai hóa sp
3
liên kết
cộng hóa trị với bốn nguyên tử C gần nhất bằng
các obitan lai hóa nằm ở bốn đỉnh của hình tứ
diện đều, ở đây C có số phối trí bằng 4. Mỗi
nguyên tử C ở đỉnh lại liên kết với các nguyên
tử C khác.
Khoảng cách giữa hai nguyên tử C cạnh
nhau trong mạng tinh thể kim cương là
0,154 nm, gần với độ dài liên kết đơn C – C
trong phân tử hidrocacbon no.


Tinh thể nguyên tử cấu tạo từ những
nguyên tử được sắp xếp một cách đều
đặn,theo một trật tự nhất định trong không
gian.
 Nút mạng tinh thể là những nguyên tử
liên kết với nhau bằng liên kết cộng hoá
trị.
Ngoài vẻ đẹp rực rỡ, lộng lẫy,
kim cương còn bền và rất
cứng là do…
…Kim cương có
liên kết cộng hoá trị bền
Vậy…


Tinh thể tạo bởi các nguyên tử nằm ở các
nút của mạng, liên kết với nhau bằng liên
kết cộng hóa trị.
Liên kết cộng hóa trị là liên kết bền nên
các tinh thể nguyên tử đều có độ cứng lớn,
nhiệt độ nóng chảy và nhiệt độ sôi cao và
không tan trong dung môi.
2. Tính chất chung của tinh thể
nguyên tử.

Vd. Kim cương có độ cứng lớn nhất so
với các tinh thể khác nên được dùng
làm mũi khoan.

Tinh thể Si có phải là tinh thể
nguyên tử không? Vì sao?
Tinh thể Si là tinh thể
nguyên tử vì ở nút
mạng là các nguyên tử
Si được liên kết cộng
hoá trị với 4 nguyên tử
Si khác
Mô hình tinh thể Silic
Mô hình tinh thể Neon
Tinh thể khí hiếm không phải là
tinh thể nguyên tử. Vì liên kết
giữa các nguyên tử khí hiếm
trong tinh thể không phải là liên
kết cộng hoá trị do các nguyên tử

khí hiếm đã có cấu hình e lớp
ngoài cùng bền vững.
Ở nhiệt độ thấp các khí
hiếm tồn tại dạng tinh thể.
Có phải là tinh thể
nguyên tử không? Vì sao?

II. Tinh thể
phân tử.
1. Tinh thể
phân tử.

MÔ HÌNH TINH THỂ IOT VÀ NƯỚC ĐÁ
Liªn kÕt hi®ro dµi 1,76A
Liªn kÕt céng ho¸ trÞ O-H dµi 0,99A
H
O


Câu 1. Nhận xét cấu hình e lớp ngoài cùng của mỗi
nguyên tử Iot trong phân tử Iot. Tại các mạng tinh
thể là những hạt vi mô nào (nguyên tử, phân tử hay
ion)? Cho biết liên kết giữa các hạt vi mô đó trong
tinh thể có phải là liên kết cộng hoá trị hay ion
không?
 Câu 2. Nhận xét cấu hình e lớp ngoài cùng của
mỗi nguyên tử H
2
O trong phân tử H
2

O. Tại các mạng
tinh thể là những hạt vi mô nào? Cho biết liên kết
giữa các hạt vi mô đó trong tinh thể có phải là liên
kết cộng hoá trị hay ion không?
Mỗi nguyên tử Iot đều đã đạt đến cấu hình e lớp
ngoài cùng bền vững của khí hiếm.
Tại nút mạng tinh thể là các phân tử I
2
Các phân tử I
2
trong tinh thể liên kết với nhau
không bằng liên kết cộng hoá trị cũng không phải
liên kết ion.
Mỗi nguyên tử hiđro và oxi đều đã đạt đến cấu
hình e lớp ngoài cùng bền vững của khí hiếm.
Tại nút mạng tinh thể là các phân tử H
2
O
Các phân tử H
2
O trong tinh thể liên kết với nhau
không bằng liên kết cộng hoá trị hay ion.
Phiếu học tập

Câu 3. Tinh thể Iot và tinh thể nước đá có
gì giống nhau?
Tinh thể Iot và nước đá giống
nhau: Nút mạng tinh thể là các phân
tử và liên kết giữa các phân tử không
phải là liên kết cộng hoá trị hay liên

kết ion.

Tinh thể phân tử cấu tạo từ
những phân tử đựơc sắp xếp một
cách đều đặn, theo một trật tự
nhất định trong không gian

Ở nút mạng tinh thể là những
phân tử liên kết với nhau bằng
tương tác yếu giữa các phân tử

2. Một số mạng tinh thể phân tử.
a. Mạng tinh thể phân tử
của iot.
Là phân tử hai nguyên
tử, các phân tử iot nằm
trên các đỉnh và tâm các
mặt của hình lập phương,
gọi là tinh thể lập phương
tâm diện.

Tại mắt của mạng các
phân tử (hoặc nguyên tử)
liên kết với nhau bằng lực
Vandecvan (Van de Van).
Liên kết giữa hai nguyên
tử trong phân tử iot là liên
kết cộng hóa trị. Còn liên
kết giữa các phân tử là lực
Vandecvan.

Tinh thể phân tử iot không bền, iot có thể chuyển từ
thể rắn sang thể hơi (thăng hoa). Tinh thể iot không dẫn
điện vì có cấu trúc tinh thể phân tử trung hòa về điện và
liên kết với nhau rất yếu.

b. Mạng tinh thể phân
tử nước đá.
Mỗi phân tử nước
liên kết với 4 phân tử
khác gần nó nhất nằm
trên bốn đỉnh của 1
hình tứ diện đều.
Vì có cấu trúc rỗng (cấu trúc tứ diện) nên nước đá
có tính chất:
- Có tỉ khối nhỏ hơn khi nước ở trạng thái lỏng.
- Thể tích nước đá ở trạng thái đông đặc lớn hơn
khi ở trạng thái lỏng.

3. Tính chất chung của tinh thể
phân tử.
Do được liên kết bằng lực Van de Van nên
các tinh thể phân tử thường mềm, có nhiệt độ
nóng chảy thấp, dễ bay hơi.
Ta có thể nhận ra bằng mùi của chúng,
tinh thể phân tử lẻ phân cực dễ hòa tan trong
dung môi không phân cực như benzen,
toluen, cacbon tetraclorua,…

1. Chọn câu sai:
A. Kim cương là một dạng thù hình của cacbon,

thuộc loại tinh thể nguyên tử.
B. Trong mạng tinh thể nguyên tử, các nguyên tử
phân bố luân phiên đều đặn theo một trật tự nhất
định.
C. Liên kết giữa các nguyên tử trong tinh thể
nguyên tử là liên kết yếu.
D. Tinh thể nguyên tử bền vững, rất cứng, nhiệt độ
nóng chảy, nhiệt độ sôi khá cao.
Đáp án: C
Bài tập trắc nghiệm