TIẾT 114
25-3-2010
TRƯỜNG THCS NGUYỄN THỊ ĐỊNH

KIỂM TRA BÀI CŨ
1.Em hiểu thế nào là lượt lời
trong hội thoại? Chúng ta phải làm
gì để đảm bảo lịch sự khi tham gia
cuộc hội thoại?
2. Trong đoạn trích “Trong
lòng mẹ“ của Nguyên Hồng, vì sao
Hồng không ngắt lời người cô khi
bà nói những điều Hồng không
muốn nghe?
1. - Mỗi lần có một người
tham gia hội thoại nói được gọi
là một lượt lời.
- Để giữ lịch sự cần tôn trọng
lượt lời của người khác, tránh
nói tranh lượt lời, cắt lời hoặc
chêm vào lời người khác.
2 Hồng cố gắng kìm nén, giữ
thái độ lễ phép đối với người cô.
- Nhiều khi, im lặng khi đến
lượt lời của mình cũng là một
cách biểu thị thái độ.


I NHẬN XÉT CHUNG:
Đọc đoan trích sau và trả lời câu hỏi:

Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.
Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa
rên vừa ngỏng đầu lên. Run rẩy cất bát
cháo, anh mới kề vào miệng, cai lệ và
người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến
vào với những roi song tay thước và
dây thừng.
Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét
bằng giọng khàn khàn của người hút
nhiều xái cũ:
- Thằng kia! Ông tưởng mày chết
đêm qua, còn sống đấy à? Nộp tiền
sưu! Mau!

(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
1 Có thể thay đổi trật tự từ trong câu
in đậm theo những cách nào mà
không làm thay đổi nghĩa cơ bản
của câu?
TIẾT 114
25-3-2010



Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người
hút nhiều xái cũ : (Ngơ Tất Tố, Tắt đèn)
5. Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi
xuống đất, cai lệ thét:
6. Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều
xài cũ, cai lệ thét:

1. Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn của người
hút nhiều xái cũ.
2. Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ
đầu roi xuống đất.
3. Thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ
đầu roi xuống đất.
4 . Bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ
đầu roi xuống đất, thét:


I NHẬN XÉT CHUNG:
- Có nhiều cách thay đổi trật tự
từ mà không làm thay đổi nghĩa cơ
bản của câu.
TIẾT 114
25-3-2010


I NHẬN XÉT CHUNG:
1 Có nhiều cách thay đổi trật
tự từ mà không làm thay đổi nghĩa
cơ bản của câu.
2 Cách viết của tác giả nhằm
mục đích: nhấn mạnh sù hung hăng
của tên cai lệ.
1 Có thể thay đổi trật tự từ
trong câu in đậm theo những
cách nào mà không làm thay
đổi nghĩa cơ bản của câu?
2 Vì sao tác giả chọn trật tự từ

như trong đoạn trích?
3 Hãy thử chọn một trật tự từ
khác và nhận xét về tác dụng
của sự thay đổi ấy.
TIẾT 114
25-3-2010

LÇn lît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p
xÕp ®îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy:

Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải, chống
tay xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên. Run rẩy
cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người
nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay
thước và dây thừng.
* Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn
của người hút nhiều xái cũ, cai lệ
thét:
- Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn
sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!
→ Ó nhÊn m¹nh vµ liªn kÕt víi c©u sau.Đ


I NHẬN XÉT CHUNG:
GHI NHỚ 1:
-
Trong một câu có thể có
nhiều cách sắp xếp trật tự từ,
mỗi cách đem lại hiệu quả
diễn đạt riêng.

-
Người nói (người viết) cần
biết lựa chọn trật tự từ thích
hợp với yêu cầu giao tiếp.
TIẾT 114
25-3-2010


I NHẬN XÉT CHUNG:
Ghi nhớ 1: (SGK)
II MỘT SỐ TÁC DỤNG CỦA
SỰ SẮP XẾP TRẬT TỰ TỪ:
- Thể hiện thứ tự trước sau của
hoạt động, đặc điểm …
1 Trật tự từ trong những bộ
phận câu in đậm dưới đây thể
hiện điều gì?
a. Người nhà lí trưởng hình như
không dám hành hạ một người ốm
nặng, sợ hoặc xảy ra sự gì, hắn cứ
lóng ngóng ngơ ngác, muốn nói mà
không dám nói. Đùng đùng, Cai lệ
giật phắt cái thừng trong tay anh
này và chạy sầm sập đến chỗ anh
Dậu.
Chị Dậu xám mặt, vội vàng đặt
con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay
hắn.
(Ngô Tất Tố- Tắt đèn)
TIẾT 114

25-3-2010


I NHẬN XÉT CHUNG:
Ghi nhớ 1: (SGK)
II MỘT SỐ TÁC DỤNG CỦA
SỰ SẮP XẾP TRẬT TỰ TỪ:
- Thể hiện thứ tự trước sau của hoạt
động, đặc điểm …
- Thể hiện thứ bậc cao thấp của
nhân vật …
1 Trật tự từ trong những bộ
phận câu in đậm dưới đây thể hiện
điều gì?
b. Anh Dậu uốn vai ngáp dài
một tiếng. Uể oải, chống tay xuống
phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu
lên. Run rẩy cất bát cháo, anh mới
kề vào đến miệng, cai lệ và người
nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào
với những roi song, tay thước và
dây thừng.
(Ngô Tất Tố- Tắt đèn)
TIẾT 114
25-3-2010


I NHẬN XÉT CHUNG:
Ghi nhớ 1: (SGK)
II MỘT SỐ TÁC DỤNG CỦA

SỰ SẮP XẾP TRẬT TỰ TỪ:
- Thể hiện thứ tự trước sau của
hoạt động, đặc điểm …
- Thể hiện thứ bậc cao thấp của
nhân vật …
- Nhấn mạnh hình ảnh, đặc
điểm của sự vật, hiện tượng.
- Liên kết câu với những câu
khác trong văn bản.
1 Trật tự từ trong những bộ phận
câu in đậm dưới đây thể hiện điều gì?
c. Lom khom dưới núi tiều vài chú.
(Bà Huyện Thanh Quan
Qua Đèo Ngang)
- Dưới núi, vài chú tiều lom khom.
- Vài chú tiều lom khom dưới núi.

d. Gõ đầu roi xuống đất, bằng
giọng khàn khàn của người hút nhiều
xái cũ, cai lệ thét:
- Thằng kia ! Ông tưởng mày chết
đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu
! Mau!

TIẾT 114
25-3-2010


I NHẬN XÉT CHUNG:
Ghi nhớ 1: (SGK)

II MỘT SỐ TÁC DỤNG CỦA
SỰ SẮP XẾP TRẬT TỰ TỪ:
- Thể hiện thứ tự trước sau
của hoạt động, đặc điểm …
- Cao thấp, thứ bậc của nhân
vật …
- Nhấn mạnh hình ảnh, đặc
điểm của sự vật, hiện tượng.
- Liên kết câu với những câu
khác trong văn bản.
- Đảm bảo sự hài hòa về ngữ
âm của lời nói.
TIẾT 114
25-3-2010
2 So sánh tác dụng của những cách sắp xếp
trật tự từ trong các bộ phận câu in đậm dưới đây:
a. Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân
thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ
làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa
chín. Tre hy sinh để bảo vệ con người.
(Thép Mới - Cây tre Việt Nam)
b. Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân
thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ
mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín, giữ làng, giữ
nước. Tre hy sinh để bảo vệ con người.
c. Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân
thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác.Tre giữ
làng, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín, giữ
nước. Tre hy sinh để bảo vệ con người.


LUYỆN TẬP:
Giải thích lí do sắp xếp trật tự từ trong những bộ phận câu và câu in đậm sau:
a Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân
ta. Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu,
Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung… Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh
hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.
* Kể tên các vị anh hùng theo thứ tự xuất hiện của họ gắn với lịch sử dân tộc.
b Đẹp vô cùng Tổ quốc ta ơi! (1)
Rừng cọ, đồi chè, đồng xanh ngào ngạt
Nắng chói sông Lô, hò ô tiếng hát (2)
Chuyến phà dào dạt bến nước Bình Ca.
(Ta đi tới- Tố Hữu)
* (1) Nhấn mạnh cái đẹp của Tổ quốc Việt Nam mới giải phóng đang trên đà
xây dựng, phát triển.
* (2) Gieo vần trong câu thơ gợi sự mênh mang của sông nước, hài hoà về mặt
ngữ âm trong câu thơ.
c Ấy cũng may cho cô, vơ vẩn mãi ở ngoài phố thế này mà gặp mật thám hay đội con gái
thì khốn.
- Mật thám tôi cũng chả sợ, đội con gái tôi cũng chả cần.
(Ngựa người, người ngựa)
* Lặp từ ở đầu các vế câu tạo sự liên kết giữa câu với câu.


BÀI TẬP 2:
Ý nào sau đây không nói lên được tác dụng của sự sắp xếp
trật tự từ trong câu?
a. Thể hiện thứ tự nhất định, nhấn mạnh hình ảnh, đặc
điểm của sự vật, hiện tượng.
b. Làm cho sự việc được nói đến trong câu trở nên dễ hiểu
hơn.

c. Liên kết câu với những câu khác trong văn bản.
d. Đảm bảo sự hài hoà về mặt ngữ âm trong lời nói.

TÔI ĐI HỌC

Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy
sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm
nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng
dài và hẹp. Con đường này tôi đã quen
đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên
thấy lạ.
Cụm từ in đậm trong đoạn văn trên
có tác dụng như thế nào?
- Liên kết câu với câu trước đó.

Bài vừa học:

Nắm được tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ trong câu.

Lựa chọn trật tự từ thích hợp với yêu cầu giao tiếp.
Bài sắp học:
Chuẩn bị bài: Trả bài Tập làm văn số 6
- Nắm lại dàn ý một bài văn nghị luận.
- Hệ thống luận điểm mà em đã sử dụng trong bài vừa làm.

. Tổ 1, 4: chuẩn bị nội dung phần Mở bài, Kết bài
. Tổ 2, 3: chuẩn bị nội dung phần Thân bài.

TIẾT 114
25-3-2010

TRƯỜNG THCS NGUYỄN THỊ ĐỊNH