Chó Mèo và Chim Chóc Truyền
Nhiễm Bệnh
Phần 1

1. Bị Chó Mèo Cắn

Vài con số thống kê ở Mỹ
Số gia đình Mỹ có nuôi chó là 32 phần trăm, nuôi mèo là 27 phần
trăm. Chó mèo nuôi trong nhà nhiều như vậy, nên tự nhiên số người bị cắn
cũng không ít.
Cứ hai người, thì có một người đã từng bị chó hay mèo cắn ít ra là
một lần. Mỗi năm có gần 5 triệu người bị chó cắn, trong số đó có chừng nửa
triệu phải đi phòng mạch bác sĩ, và độ 300 ngàn người phải vào phòng cấp
cứu. Mười ngàn người cần nhập viện để chữa trị, kết quả là chừng 20 người
bị chết vì chó cắn.
Thế còn mèo thì sao? Mèo ít cắn người ta hơn, nhưng vết thương lại
hay nhiễm trùng hơn. Mỗi năm có khoảng 400 ngàn người bị mèo cắn và tỉ
số vết thương bị nhiễm trùng là từ 30 đến 80 phần trăm tùy theo thống kê
(vết thương chó cắn bị nhiễm trùng ước độ từ 5 đến 15 phần trăm).
Thường thường thì không phải bỗng dưng chó hay mèo tấn công
người ta. Nạn nhân thường là người gây ra cớ sự, dù là vô tình, thí dụ như
người chạy bộ thể dục ở lề đường (chó nó tưởng mình xông lại nó), người
làm thân vuốt ve con chó, con mèo của bạn.
Cũng có khi chính chủ nhân biến thành nạn nhân khi can hai con chó
cắn nhau.
Có tới 10 phần trăm nạn nhân là nhân viên làm về dịch vụ như người
phát thư, người kiểm đồng hồ điện nước. Có một ông chuyên về tâm lý loài
vật đặt câu hỏi tại sao người phát thư hay bị chó cắn. Rồi ông đồ chừng là
con chó thấy bạn bè bà con ai đến cửa đều được chủ mời vô nhà, chỉ có ông
phát thư là không bao giờ được mời vô, cho nên nó nghĩ cái ông này chắc
không phải là người lương thiện! Thực hư ra sao thì chỉ có con chó nó biết

mà thôi.
Phần lớn những vết thương do chó mèo cắn là vào mùa hè, nhất là
ngày cuối tuần từ 3 đến 5 giờ chiều. Trẻ con hay bị cắn hơn người lớn. Đàn
ông con trai hay bị chó cắn hơn, trái lại mèo lại hay cắn đàn bà con gái .Phần
lớn vết thương do mèo cắn là ở hai tay, còn chó thì một nửa trường hợp cắn
ở tay, những trường hợp còn lại là ở đầu, cổ và hai chân.
Thời nay, dân Mỹ hay nuôi loại chó to con, cho nên những vết cắn
cũng trầm trọng hơn. Người ta tính ra rằng, hàm một con chó lực lưỡng cắn
phập mạnh vào thì cái sức bằng 250 psi (pounds per square inch), có nghĩa
là một khoảng cỡ 2 đốt ngón tay phải chịu một sức nén là hơn một trăm kí
lô. Nói một cách khác, cái sức phập mạnh như vậy có thể đâm thủng phiến
kim loại mỏng. Những vụ chó cắn chết người, nạn nhân phần lớn là con nít
nhỏ, mà chó thì là những giống chó to con, như chó bẹc giê, mastiff, pit bull
terrier, cắn vào những mạch máu lớn ở đầu và cổ.
Nguyên tắc săn sóc vết thương
Phần lớn chó mèo cắn chỉ gây thương tích xoàng, nhưng cũng có
nhiều khi vết thương cần khâu lại hoặc là cần vô bệnh viện. Dù sao, thì khi
bị chó mèo cắn nên đi khám bác sĩ.
Trừ những trường hợp cấp cứu như bị chảy máu nhiều, còn ngoài ra
khi bị chó mèo cắn thì có mấy vấn đề chính: vết thương bị nhiễm trùng,
bệnh uốn ván và vấn đề bệnh chó dại.
Sau đây là những cái mà bác sĩ và y tá thường làm để săn sóc vết
thương. Ta cũng nên biết qua để phòng khi hữu sự ở chỗ xa xôi có thể có khi
cần dùng đến.
Đầu tiên là rửa sạch sẽ kỹ càng vết cắn bằng nước và xà bông.
Sau đó xối rửa cho kỹ bằng " nước biển", nghĩa là nước vô trùng.
Nếu có những mẩu da thịt nho nhỏ bị bầm vập trong vết thương thì
bác sĩ sẽ lấy đi cho vết thương dễ lành.
Giữ vết thương cho cao hơn tầm tim , thí dụ dùng khăn buộc đỡ để
bàn tay bị cắn áp lên vai, hoặc là khi nằm ngôøi gác chân có vết cắn cho cao

lên giúp cho vết thương mau lành hơn.
Bác sĩ sẽ cho thuốc bôi có trụ sinh, và néu cần thì cho uống trụ sinh
phòng ngừa khỏi nhiễm trùng vết thương, hoặc là vết thương sinh ra nhiễm
trùng máu rất nguy hiểm.
Nếu vết thương sinh mủ, thì có khi bác sĩ phải cho cấy mủ để tìm trụ
sinh thích hợp.
Vấn đề bệnh uốn ván (phong đòn gánh)
Khi bị vết cắn dù là chó, mèo (hay là người chăng nữa) thì bao giờ
cũng có nguy cơ bị uốn ván. Vì vậy nếu chưa chích ngừa uốn ván bao giờ,
thì ngoài việc chích thuốc chủng ngừa, đủ 3 lần, bác sĩ còn cho chích thêm
kháng thể chống uốn ván vì sợ chích ngừa không bảo vệ kịp thời. Nếu đã
chích ngừa trong vòng 10 năm trước thì thôi (nếu vết thương quá sâu, quá
nặng thì có khi người ta kể là 5 năm). Nếu lần chót chích ngừa đã quá 10
năm thì phải chích thêm một mũi, gọi là mũi thuốc "nhắc nhở" cho cơ thể
tạo kháng thể kịp thời.
Vi trùng sinh bệnh uốn ván là một loại vi trùng gọi là yếm khí (sợ
không khí) vì nó chỉ sinh sôi nẩy nở được ở những vết thương sâu không có
không khí lọt vào nhiều. Vì vậy mà khi vết cắn hở nhiều cần khâu lại, bác sĩ
cũng không khâu cho thật kín như những vết cắt thường, mà cố tình để cho
có khe hở.
Vấn đề bệnh chó dại
Chó, mèo hay bất cứ con thú nào khác đều có thể lây bệnh chó dại.
Khi cắn người ta, có thể nó chưa phát bệnh, nhưng đã có mang cực vi trùng
chó dại trong nước rãi của nó, vậy nên khi nó cắn người thì làm lây bệnh cho
người. Cơ quan y tế địa phương tùy theo tình hình dịch tễ tại chỗ mà khuyến
cáo về vấn đề chích ngừa chó dại. Nếu bị chó mèo hay thú hoang cắn, thì
chích ngừa là chính, vì khi bệnh đã phát thì coi như không có thuốc chữa .
Bây giờ người ta không chích liên tiếp 15-18 mũi thuốc như ngày xưa nữa.
Chỉ chích có 5 mũi vào các ngày 0 (ngày đầu), 3, 7, 14, 28. Ngày đầu tiên có
chích thêm kháng thể chống chó dại.

Thuốc ngừa ngày nay được cấy từ tế bào người ta nên rất hiếm phản
ứng nguy hiểm như những thuốc ngày xưa cấy trong tủy sống con thỏ.
Thay đoạn kết: Mấy lời cùng các cháu nhỏ
- Đừng chọc chó mèo khi chúng đang ngủ, hay đang ăn.
- Đừng laị gần ổ chó mèo cái đang chăm bầy con.
- Có muốn vuốt ve chó mèo, thì đợi chính nó lại gần làm thân và ngửi
ngửi mình trước.
- Đừng làm thân với chó lạ ngoài đường, cũng tránh đừng nhìn trừng
trừng vào mắt nó.
- Chơi với chó, nhất là ở nhà bà con bè bạn không phải chó nhà mình,
lúc nào cũng phải có người lớn gần quanh.
- Khi bị chó mèo cắn thì cho người lớn biết liền.
Trang Web này chỉ nhằm cung cấp những thông tin cõ bản về sức
khỏe và y tế. Nếu cần chữa bệnh, xin liên lạc trực tiếp với bác sĩ của bạn.
(Gs Vũ Quí Đài)
2. Chim Chóc Và Súc Vật Truyền Bệnh
Trần Mạnh Ngô, M.D., Ph.D.
Ở ViệtNam, chúng ta thích nuôi gia súc như mèo, chó. Khi còn nhỏ,
chúng ta thường nuôi dế Tuy nhiên, người Việt nuôi thỏ để ăn và thú chơi
chim thường dành cho một số người sành điệu. Nuôi gà chọi là thứ tiêu
khiển đặc biệt dành riêng cho giới ăn chơi, đỏ đen. Ít ai để ý nuôi súc vật có
thể truyền bệnh lây sang người.
Ở Hoa Kỳ, 60% gia đình Mỹ nuôi súc vật trong nhà, phần lớn thích
nuôi chó (32%) và mèo (27%). Tính ra có tới hơn một trăm triệu chó và mèo
với cả hàng 100 thứ bệnh có thể truyền nhiễm vào cơ thể chúng ta.
Bệnh truyền vào người từ chó:
Mỗi năm người Mỹ bị chó cắn hơn 100 triệu lần. Và khi bị chó cắn,
dễ bị truyền nhiễm nhiều loại vi trùng như: Staphyloccocus, Streptococcus,
Corynebacterium, Pasterurella, v v
Vi trùng Capnocytophaga canivorsus đặc biệt có trong nước miếng

của chó, rất độc.
Vi trùng C. canivorsus có thể gây tử vong cho chúng ta (25%), nhất là
trường hợp nếu bệnh nhân bị bệnh không có lá lách. Vi trùng Pasteurella
cũng gây tử vong cao (31%), đặc biệt cho bệnh nhân bị xơ gan, bướu mọc
trong gan, hay bệnh ung thư máu.
Chó là nguồn cung cấp vi trùng Streptococcus A, thường hay gây
bệnh sưng cuống họng cho người.
Vi trùng Bordetella bronchiseptica truyền từ người chăn nuôi súc vật
(breeders) sang những người khác. Triệu chứng như ho hay đau phổi kinh
niên. Khi phát bệnh, chúng ta bị nóng lạnh, đổ mồ hôi, đau nhức khớp
xương, cơ thể yếu và nhức đầu.
Nấm Mmalassezia pachydermatis mọc ngoài da trẻ sơ sinh.
Vi trùng Rhodoccocus bronchialis truyền bệnh khi mổ tim.
Chó cũng lây loại nấm Microsporum canis và Trichophiton cho chúng
ta.
Đặc biêt ký sinh trùng Toxocara canis từ chó truyền bệnh sán lải sang
người. Loại lải Ancylos -toma braziliense và Ancylostoma caninum chui vào
bàn chân, gây bệnh ngoài da.
Đặc biệt vi trùng Dirofilaria từ chó gây bệnh nghẹt phổi (pulmonary
infarcts).
Bệnh truyền từ mèo vào người:
Mèo chỉ cào và ít cắn người như chó. Nhưng khi mèo cắn cũng gây
bệnh cho người(50%), và truyền vi trùng. Bệnh mèo cào xẩy ra thường
xuyên hơn. Nguyên nhân chính là do vi trùng Bartonella Henselae và phân
nửa bệnh nhân có kháng thể chống được vi trùng B. Henselae. Bọ chét từ
chó mèo cũng có thể gây bệnh cho người.
Khởi đầu, chỗ mèo cào bị nổi vết đỏ. Sau đó khoảng một hay hai tuần
lễ sau sẽ nổi hạch nhỏ nằm trong nách, cổ, dưới cằm hay bẹn. Hạch có thể
sưng lớn và mưng đỏ.
Bệnh hhân bị nóng, mệt mỏi, không ăn được và cảm thấy nhức đầu.

Trường hợp hiếm có phát hiện vết da đỏ như một loại bướu mạch nhỏ
(angiomatosis). Tất nhiên phải chữa bằng trụ sinh và Zithromax là thuốc tốt
nhất.
Mèo cào gây bệnh cho người, do vi trùng Toxoplasma gondii, đặc biệt
trường hợp phụ nữ mang bầu. Nhiễm Toxoplasma sẽ làm nổi hạch ở cổ. Vi
trùng có thể chui qua nhau rồi truyền từ người mẹ sang con. Toxoplasma
cũng gây bệnh viêm phổi (pneumonitis), viêm màng mach võng mạc
(chorioretinitis), nhiễm trùng độc, viêm màng óc, viêm hệ thống thần kinh.
Đôi lúc, vi trùng còn chui được vào gan, ruột, và xương thịt bệnh
nhân.
Vi trùng Yersinia Pestis từ mèo phát bệnh dịch hạch.
Mèo cũng truyền bọ chét được vào người, thường thấy tại vùng Tây
núi Rocky Mountains và Tây Nam Hoa Kỳ. Trước hết, bệnh nhân bị nổi
hạch trong nách, dưới háng, cổ. Rồi vi trùng vào máu và phổi. Nếu không
chữa tử vong lên cao, 50%.
Chim vẹt Perretts gây bệnh dại.
Vẹt Perretts cũng có thể truyền vi trùng Salmonella và Campylobater.
Hiện nay, ở California có luật cấm nuôi Perretts. Toàn quốc Mỹ có chừng 5-
7 triệu vẹt Perretts.
Suyễn và bệnh ngoài da phần lớn do chim truyền vào người.
Chim gây nhiễm trùng do vi trùng Chlamydia psittaci và
Cryptococcus neoformans. Vi trùng C. psittaci gây bệnh Psittacosis cho
người, có triệu chứng như cảm cúm, sưng phổi nặng, và gây tử vong. Nhiều
loại chim như vẹt mào cockatiels, vẹt đuôi dài parakeets, macaws, vẹt
parrots, đôi khi chim bồ câu, vịt cũng nhiễm phải loại bệnh này.
Vi trùng truyền sang người sẽ làm nóng lạnh, mệt mỏi, đau nhức bắp
thịt, ho, lá lách sưng lớn. Điều trị bằng trụ sinh và doxycycline là tốt nhất.
Vi trùng từ chim bồ câu cũng lây bệnh vào người nhưng ít hơn. Bởi
vậy trẻ em không nên bắt chim bồ câu khi lạc vào nhà.
Loài gậm nhấm cũng truyền được bệnh như chuột hamsters, gerbils,

chuột lắt, và chuột lang guinea pigs. Chẳng hạn, chuột truyền vi trùng
Streptobacillus moniliformis hay Spirillum minus khi cắn, cào hay vi trùng
thấm vào nước trong đồ ăn. Từ 3 tới 10 ngày sau sẽ gây nóng, lạnh, nhức
đầu đau nhức mình mẩy. Phân nửa bệnh nhân bị phong thấp nhiễm trùng,
viêm màng trong tim (endocarditis), viêm màng ngoài tim (pericarditis), làm
mủ, và đôi khi sinh biến chứng vào ruột và phổi.
Phân chuột và chuột lang guinea pigs gây bệnh thương hàn
(Salmonella), hay truyền những vi trùng khác như Yersinia
pseudotuberculosis, Yersinia enterocolitica, hay Trixacarus caviae.
Còn thỏ, tương đối thỏ ít truyền bệnh sang người, nhưng cũng phải
lưu ý vì vi trùng Pasteu -rella gây nhiễm trùng da và Francisella tularensis
gây bệnh tularemia.
Sau hết, nuôi cá cũng phải coi chừng. Vì cá có vi trùng
Mycobacterium gây lở loét da. Nước nuôi cá truyền vi trùng Burkholderia
pseudomallei và Erysipelothrix.
Tóm lại, rất nhiều súc vật hoang dã hay gia súc nuôi trong nhà truyền
vi trùng bệnh tật cho người, có khi rất trầm trọng. Loài vật gậm nhấm gây
nhiều thứ bệnh đa dạng và nguy hiểm. Vậy tốt hơn hết là nên tránh những
loại súc vật kể trên.
Bài này viết với mục đích giúp quý vị phụ huynh chú ý bệnh truyền
nhiễm do thú chơi súc vật, thứ hobby mới mà trẻ em Việt ở hải ngoại rất
ham thích. (Bs Trần Mạnh Ngô)