Học cách sống chung với virut viêm gan B
Nhiễm virut viêm gan có nhiều loại (virut viêm gan A,
B, C, D, E), trong đó nhiễm virut viêm gan B là đáng lo
ngại nhất. Sau nhiễm virut viêm gan B có thể biểu hiện
lâm sàng điển hình hoặc không điển hình (bệnh cấp tính
và bệnh mạn tính) và người lành mang virut viêm gan B
(còn gọi là người mang mầm bệnh không triệu chứng).
Đây chính là dạng nhiễm virut viêm gan B không hoạt
động.
Người lành mang virut viêm gan B có nguy hiểm
không?
Chúng ta biết rằng, khi virut viêm gan B vào cơ thể người,
nếu cơ thể đó chưa có miễn dịch chống virut viêm gan B thì
nguy cơ bị virut tấn công là điều khó tránh khỏi. Tuy vậy,
người ta thấy rằng có tới 90% người bị nhiễm virut viêm
gan B sau 6 tháng sẽ khỏi hoàn toàn một cách vĩnh viễn và
không để lại di chứng gì mặc dù không cần dùng bất cứ
một loại thuốc nào hoặc một tác động nào. Số 10% còn lại
nhiễm virut viêm gan B hoặc có biểu hiện lâm sàng. Ở
người trưởng thành, người viêm gan B thể nhẹ thì chán ăn,
mệt mỏi, rối loạn tiêu hoá (buồn nôn, nôn), nước tiểu vàng
đậm. Loại biểu hiện lâm sàng nặng (viêm gan cấp tính) thì
triệu chứng lâm sàng rầm rộ hơn rất nhiều như vàng da,
vàng niêm mạc lòng bàn tay, bàn chân, vàng mắt, lưỡi
vàng, nước tiểu sẫm màu như nước vối, có thể phân bạc
màu. Tuy vậy, nhiễm virut viêm gan B ở trẻ sơ sinh lây
truyền từ mẹ thì biểu hiện của bệnh không giống như ở
người trưởng thành mà bệnh diễn biến hoàn toàn khác hẳn
người trưởng thành. Người ta tổng kết cho thấy rằng có
khoảng 90% số trẻ bị lây nhiễm viêm gan B từ mẹ trở thành
trẻ viêm gan mạn tính kéo dài trong nhiều năm (có thể
không có biểu hiện lâm sàng gì) và hậu quả cuối cùng là bị
xơ gan cổ trướng hoặc bị ung thư gan sau này. Muốn xác
định người bị nhiễm viêm gan B trở thành viêm gan mạn
tính thể người lành mang virut viêm gan B, người ta phải
làm các xét nghiệm cần thiết như HBsAg, HBeAg, xét
nghiệm men gan như GSOT và SGPT. Nếu có điều kiện
cần xét nghiệm định lượng HBVDNA. Khi HBsAg dương
tính chứng tỏ virut viêm gan B đang tồn tại trong cơ thể
người đó và vì vậy virut viêm gan B vẫn có khả năng lây
nhiễm cho người khác bằng đường máu (tiêm chích, châm,
đánh răng, cạo râu, xăm mình, cho máu) hoặc theo đường
tình dục, mẹ truyền cho con. Tuy nhiên khi HBeAg và
HBVDNA âm tính, điều này nói lên rằng virut viêm gan B
không nhân lên (không sinh sôi nảy nở thêm) và virut
không còn tấn công tế bào gan nên chức năng gan trở lại
bình thường (men gan không tăng).
Người mang virut
viêm gan B nên xét
nghiệm máu kiểm tra định kỳ.
Người lành mang virut viêm gan B có nên điều trị và
tiêm phòng vaccin viêm gan B không?
Như trên đã trình bày, người lành mang virut viêm gan B
tạm thời virut không hoạt động nên không làm ảnh hưởng
đến hoạt động của gan cho nên không cần điều trị bất kỳ
một loại thuốc nào. Hiện nay có khá nhiều thuốc tây y có
tác dụng ức chế làm hạn chế virut viêm gan B phát triển
nhưng chỉ dùng cho loại viêm gan B cấp tính và mạn tính.
Đối với người lành mang virut viêm gan B, không cần dùng
bất cứ một loại thuốc gì. Khi xác định bị viêm gan hoặc
người lành mang virut viêm gan B thì không cần tiêm
vaccin viêm gan B nữa, nói một cách khác là nếu tiêm thì
thừa (vô tác dụng).
Người lành mang virut viêm gan B nên làm gì?
Khi đã trở thành người lành mang virut viêm gan B thì phải
được kiểm tra sức khoẻ và làm các xét nghiệm định kỳ có
liên quan đến virut viêm gan B như HBsAg, HBeAg,
HBVDNA để được theo dõi thật chặt chẽ đề phòng virut
viêm gan B tái hoạt động. Tuyệt đối kiêng rượu, bia.
Không hút thuốc lá, không ăn mỡ động vật. Cần có cuộc
sống thoải mái và nên rèn luyện sức khoẻ phù hợp với điều
kiện của bản thân (như tập thể dục buổi sáng, đi bộ, bơi
hoặc chơi cầu lông). Không để người khác dùng chung dao
cạo râu (nam giới), bàn chải đánh răng, nếu sinh hoạt tình
dục cần có biện pháp phòng lây truyền là dùng bao cao su
đúng quy cách. Không cho máu, khi bị chấn thương chảy
máu, cần cho người xử lý vết thương, người tiêm thuốc cho
mình biết bản thân đang là người mang virut viêm gan B để
họ có ý thức tránh tai nạn nghề nghiệp.
PGS.TS.TTƯT. Bùi Khắc Hậu