NGUYÊN LÝ KẾ TOÁN
ThS. Đường Thị Quỳnh Liên

Chương IX
SỔ SÁCH KẾ TOÁN

9.1. KHÁI NIỆM, VAI TRÒ CỦA SỔ SÁCH KẾ
TOÁN

9.2. PHÂN LOẠI SỔ SÁCH KẾ TOÁN

9.3. QUY TRÌNH KẾ TOÁN TRÊN SỔ SÁCH
KẾ TOÁN

9.4. CÁC HÌNH THỨC KẾ TOÁN

9.1. KHÁI NIỆM, VAI TRÒ CỦA SỔ SÁCH KẾ TOÁN

9.1.1. Khái niệm

Sổ kế toán là những tờ sổ có kết cấu mẫu sổ
phù hợp với hình thức kế toán sử dụng, dùng
để ghi chép hệ thống hóa thông tin về nghiệp
vụ kinh tế, tài chính trên cơ sở chứng từ kế
toán phục vụ cho việc lập các báo cáo kế
toán.

9.1. KHÁI NIỆM, VAI TRÒ CỦA SỔ SÁCH
KẾ TOÁN


9.1.1. Khái niệm

Sổ kế toán có nội dung chủ yếu sau:

- Ngày tháng ghi sổ;

- Số hiệu và ngày, tháng của chứng từ kế toán

- Tóm tắt nội dung của nghiệp vụ kinh tế, tài chính
phát sinh;

- Số tiền của nghiệp vụ kinh tế, tài chính

- Số dư đầu kỳ, số tiền phát sinh trong kỳ và số dư
cuối kỳ;

- Họ tên, chữ ký của những người liên quan đến sổ.

9.1. KHÁI NIỆM, VAI TRÒ CỦA SỔ SÁCH KẾ TOÁN

9.1.2. Vai trò

- Dùng để tổng hợp số liệu đã được phản
ánh trên chứng từ gốc thành các chỉ tiêu kinh
tế cần thiết.

- Có tác dụng quan trọng khi lập báo cáo
kế toán cuối kỳ.

9.2. PHÂN LOẠI SỔ SÁCH KẾ TOÁN


9.2.1. Theo trình tự ghi sổ (phương pháp ghi sổ)

- Sổ kế toán ghi theo trình tự thời gian: Là sổ dùng để ghi chép
phản ánh nghiệp vụ kinh tế, tài chính theo trình tự thời gian phát
sinh.

Ví dụ: Sổ nhật ký chung, sổ nhật ký chuyên dùng, sổ đăng
ký chứng từ ghi sổ,

- Sổ kế toán ghi theo hệ thống: Là sổ dùng để ghi chép phản ánh
nghiệp vụ kinh tế, tài chính theo theo từng chỉ tiêu kinh tế, tài
chính; theo từng đối tượng kế toán cụ thể.

Ví dụ: Sổ cái tài khoản, sổ chi tiết tài khoản,

- Sổ liên hợp: Là sổ dùng để vừa ghi theo trình tự thời gian, vừa
ghi theo hệ thống các nghiệp vụ kinh tế tài chính phát sinh.

Ví dụ: Nhật ký sổ cái.

9.2. PHÂN LOẠI SỔ SÁCH KẾ TOÁN

9.2.2. Theo nội dung kinh tế, tài chính phản ánh
trong sổ

Sổ kế toán tổng hợp: Là sổ ghi chép liên quan đến
tài khoản cấp 1

Sổ kế toán chi tiết: Là sổ ghi chép liên quan đến tài

khoản chi tiết (cấp 2, cấp 3, )

Sổ kế toán kết hợp: Là sổ vừa ghi chép liên quan
đến tài khoản cấp 1, vừa liên quan đến các tài
khoản chi tiết.

9.3. QUY TRÌNH KẾ TOÁN TRÊN SỔ SÁCH
KẾ TOÁN

9.3.1. Mở sổ

9.3.2. Ghi sổ

9.3.3. Sửa chữa sổ

9.3.4. Khóa sổ

9.3.1. Mở sổ

Sổ kế toán phải mở vào đầu kỳ kế toán năm.

Đăng ký với cơ quan thuế và cơ quan tài
chính

Thời gian sử dụng 12 tháng

Số lượng sổ mở tùy theo nội dung, kết cấu
của hình thức sổ.

9.3.2. Ghi sổ


Đơn vị kế toán được ghi sổ kế toán bằng tay hoặc
bằng máy vi tính, trường hợp ghi bằng máy thì sau
khi kết thúc việc ghi sổ phải in sổ kế toán ra giấy và
đóng thành quyển cho từng kỳ kế toán năm.

Căn cứ vào chứng từ để ghi sổ, phải ghi bằng mực
thường không phai, ghi sổ chính xác, kịp thời, rõ
ràng, trung thực và đầy đủ, đúng với chứng từ kế
toán và đầy đủ theo các nội dung của sổ.

Ghi sổ phải theo trình tự thời gian phát sinh của
nghiệp vụ kinh tế, tài chính;

Thông tin, số liệu ghi trên sổ của năm sau phải kế
tiếp năm trước liền kề, ghi sổ phải liên tục từ khi mở
sổ đến khi khóa sổ.

9.3.3. Sửa chữa sổ kế toán

a. Trường hợp ghi sổ bằng tay

Phương pháp cải chính số liệu

Phương pháp ghi bổ sung

Phương pháp ghi âm

9.3.3. Sửa chữa sổ kế toán


Phương pháp cải chính

Điều kiện áp dụng:

Sai sót được phát hiện sớm, chưa ảnh hưởng
đến số cộng sổ.

Phương pháp sửa: Gạch một đường thẳng
ngang bằng mực đỏ vào chỗ sai và ghi số hoặc
chữ đúng bằng mực thường ở phía trên và phải
có chữ ký của kế toán trưởng bên cạnh.

9.3.3. Sửa chữa sổ kế toán

Phương pháp ghi bổ sung

Điều kiện áp dụng: Bỏ sót nghiệp vụ, ghi thiếu số liệu.

Phương pháp sửa: Dùng mực xanh ghi thêm định khoản
thiếu với số tiền chênh lệch.

9.3.3. Sửa chữa sổ kế toán

Phương pháp ghi âm

Điều kiện áp dụng: số đã ghi trên sổ lớn hơn
số thực tế kiểm kê hoặc ghi sai quan hệ đối
ứng.

Phương pháp sửa: ghi thêm định khoản với

số tiền âm (ghi bằng mực đỏ hoặc ghi trong
ngoặc đơn)

9.3.3. Sửa chữa sổ kế toán

b. Trường hợp ghi sổ kế toán bằng máy vi
tính.

Phải sửa chữa trực tiếp vào sổ kế toán trên
máy vi tính.

9.3.3. Khóa sổ

Đơn vị kế toán phải khóa sổ kế toán vào cuối
kỳ kế toán (cuối tháng, quý, năm) trước khi
lập báo cáo tài chính;

Khi khóa sổ phải cộng số phát sinh trong
tháng, số lũy kế từ đầu năm đến cuối tháng
này, tính số dư cuối tháng của từng tài
khoản.

9.4. CÁC HÌNH THỨC KẾ TOÁN

9.4.1. Khái niệm

Hình thức kế toán là các mẫu sổ, trình tự,
phương pháp ghi sổ và mối liên quan giữa
các sổ kế toán.


9.4. CÁC HÌNH THỨC KẾ TOÁN

9.4.2. Các hình thức kế toán

Hình thức Nhật ký chung

Hình thức Nhật ký Sổ cái

Hình thức Chứng từ ghi sổ

Hình thức Nhật ký chứng từ

Hình thức Kế toán máy

9.4.2. Các hình thức kế toán
9.4.2.1. Hình thức Nhật ký chung

a. Đặc điểm

Tách rời trình tự ghi sổ theo thời gian với trình tự
ghi sổ phân loại theo hệ thống toàn bộ các nghiệp
vụ kinh tế, tài chính phát sinh để ghi vào sổ Nhật ký
chung và sổ cái.

b. Các loại sổ

- Sổ Nhật ký chung, Sổ Nhật ký đặc biệt;

- Sổ Cái;


- Các sổ, thẻ kế toán chi tiết.

9.4.2.1. Hình thức Nhật ký chung

Trình tự ghi sổ
Chứng từ gốc
Nhật ký chung
Sổ cái
Nhật ký
chuyên dùng
Sổ, thẻ
kế toán chi tiết
Bảng tổng
hợp chi tiết
Bảng cân đối tài khoản
Báo cáo kế toán

9.4.2.2. Hình thức Nhật ký Sổ cái

a. Đặc điểm

Kết hợp trình tự ghi sổ theo trật tự thời gian với
trình tự ghi sổ phân loại theo hệ thống toàn bộ
các nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh vào
một sổ kế toán tổng hợp duy nhất là Nhật ký - sổ
cái

b. Các loại sổ

Nhật ký Sổ cái


Sổ chi tiết

9.4.2.2. Hình thức Nhật ký Sổ cái
Trình tự ghi sổ
Chứng từ gốc
Bảng tổng hợp
chứng từ gốc
Nhật ký Sổ cái
Sổ quỹ
Sổ, thẻ
kế toán chi tiết
Bảng tổng
hợp chi tiết
Bảng cân đối tài khoản
Báo cáo kế toán

9.4.2.3. Hình thức Chứng từ ghi sổ

a. Đặc điểm

Tách rời trình tự ghi sổ theo trật tự thời gian
với trình tự ghi sổ phân loại theo hệ thống
toàn bộ các nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát
sinh để ghi vào hai sổ kế toán tổng hợp là sổ
đăng ký chứng từ ghi sổ và sổ Cái.

9.4.2.3. Hình thức Chứng từ ghi sổ

b. Các loại sổ


Chứng từ ghi sổ

Sổ cái

Sổ chi tiết

9.4.2.3. Hình thức Chứng từ ghi sổ

Trình tự ghi sổ
Chứng từ gốc
Chứng từ ghi sổ
Sổ cái
Sổ quỹ
Sổ, thẻ
kế toán chi tiết
Bảng tổng
hợp chi tiết
Bảng cân đối tài khoản
Báo cáo kế toán
Sổ đăng ký
chứng từ ghi sổ