Liên minh châu Âu
Liên minh châu Âu hay Liên hiệp châu Âu (tiếng Anh: European Union), viết tắt là EU, là một
liên minh kinh tế chính trị bao gồm 27 quốc gia thành viênchủ yếu thuộc châu Âu. EU được thành
lập bởi Hiệp ước Maastricht vào ngày 1 tháng 11 năm 1993 dựa trên Cộng đồng châu Âu (EC). Với
hơn 500 triệu dân, EU chiếm 30% (18,4 tỉ đô la Mỹ năm 2008) GDP danh nghĩa và khoảng 22%
(15,2 tỉ đô la Mỹ năm 2008) GDP sức mua tương đương của thế giới. EU đã phát triển một thị
trường chung bằng một hệ thống luật tiêu chuẩn áp dụng cho tất cả các nước thành viên nhằm đảm
bảo sự lưu thông tự do của người dân, hàng hóa, dịch vụ và vốn. EU duy trì các chính sách chung
về thương mại, nông nghiệp, ngư nghiệp
[15]
và phát triển địa phương. 16 nước thành viên đã chấp
nhận đồng tiền chung, đồng Euro, tạo nên khu vực đồng Euro. EU đã phát triển một vai trò nhất
định trong chính sách đối ngoại, có đại diện trong Tổ chức Thương mại Thế giới, G8, G-20 nền
kinh tế lớn và Liên hiệp quốc. EU đã thông qua luật tư pháp và nội vụ, bao gồm bãi bỏ kiểm tra hộ
chiếu bằng Hiệp ước Schengen giữa 22 nước EU và 3 nước ngoài EU.
Là một tổ chức quốc tế, EU hoạt động thông qua một hệ thống siêu quốc gia và liên chính phủ hỗn
hợp. Trong những lĩnh vực nào đó, quyết định tạo ra thông qua thỏa thuận giữa các nước thành
viên, trong khi ở những lĩnh vực khác, những cơ quan siêu quốc gia độc lập chịu trách nhiệm thực
hiện mà không cần có một sự nhất trí giữa các nước thành viên. Những cơ quan quan trọng của EU
bao gồm Ủy ban châu Âu, Hội đồng Liên minh châu Âu, Hội đồng châu Âu, Tòa án Tư pháp châu
Âu và Ngân hàng Trung ương châu Âu. Nghị viện châu Âu được bầu năm năm một lần bởi công
dân các nước thành viên, theo đó quyền công dân của Liên minh châu Âu được đảm bảo.
EU có nguồn gốc từ Cộng đồng Than Thép châu Âu thành lập từ sáu nước năm 1951 và Hiệp ước
Rome thành lập năm 1957 từ những nước này. Từ đó, EU lớn mạnh về số lượng thông qua việc mở
rộng và về sức mạnh thông qua việc bổ sung những lĩnh vực chính sách vào thẩm quyền của EU.
•
Thành viên
Các thành viên và ứng viên Liên minh châu Âu giai đoạn 2004-2007 (ISO 3166)
Lịch sử của Liên Minh Châu Âu bắt đầu từ Chiến tranh Thế giới 2.Có thể nói rằng nguyện vọng
ngăn ngừa chiến tranh tàn phá tái diễn đã đẩy mạnh sự hội nhập châu Âu. Bộ trưởng Ngoại giao
Pháp Robert Schuman là người đã nêu ra ý tưởng và đề xuất lần đầu tiên trong một bài phát biểu
nổi tiếng ngày 9 tháng 5 năm 1950. Cũng chính ngày này là ngày mà hiện nay được coi là ngày sinh
nhật của EU và được kỉ niệm hàng năm là "Ngày Châu Âu". Ban đầu, EU bao gồm 6 quốc gia thành
viên là: Bỉ, Đức, Italia, Luxembourg, Pháp, Hà Lan. Năm 1973, tăng lên thành gồm 9 quốc gia
thành viên. Năm 1981, tăng lên thành 10. Năm 1986, tăng lên thành 12. Năm 1995, tăng lên thành
15. Năm 2004, tăng lên thành 25. Năm 2007 tăng lên thành 27.
Sau đây là danh sách 27 quốc gia thành viên của Liên minh châu Âu xếp theo năm gia nhập.
• 1951: Bỉ, Đức, Italy, Luxembourg, Pháp, Hà Lan
• 1973: Đan Mạch, Ireland, Anh
• 1981: Hy Lạp
• 1986: Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha
• 1995: Áo, Phần Lan, Thụy Điển
• Ngày 1/5/2004: Séc, Hungary, Ba Lan, Slovakia, Slovenia, Litva, Latvia, Estonia, Malta,
Cộng hòa Síp
• Ngày 1/1/2007: Romania, Bulgaria
Hiện nay, EU có diện tích là 4.422.773 km² với dân số là 492,9 triệu người (20006); với tổng GDP
là 11.6 nghìn tỉ euro (~15.7 nghìn tỉ USD) trong năm 2007. Hầu hết các quốc gia châu Âu đều đang
là thành viên của Liên minh châu Âu.
Vẫn còn Croatia(có thể được kết nạp vào năm 2011), Thổ Nhĩ Kỳ(có thể kết nạp vào năm 2013),
Albania, Bosnia, Macedonia, Montenegro, Serbia chưa gia nhập Liên minh châu Âu.
Quá trình thành lập
Hiệp ước Paris
Hiệp ước Paris (1951) đưa đến việc thành lập Cộng đồng Than Thép châu Âu (ECSC).,,
Hiệp ước Roma
Hiệp ước Roma (1957) đưa dến việc thành lập Cộng đồng Năng lượng nguyên tử châu Âu
(Euratom) và thành lập Cộng đồng Kinh tế châu Âu (EEC).
Hội đồng châu Âu
Từ năm 1967 cơ quan điều hành của các cộng đồng trên được hợp nhất và gọi là Hội đồng châu Âu.
Thị trường chung châu Âu
Năm 1987, EU bắt đầu triển khai kế hoạch xây dựng "Thị trường nội địa thống nhất Châu Âu"
Hiệp ước Maastricht
Hiệp ước Liên hiệp Châu Âu, hay còn gọi là Hiệp ước Maastricht, ký ngày 7 tháng 12 năm 1991 tại
Maastricht Hà Lan , nhằm mục đích:
• Thành lập liên minh kinh tế và tiền tệ vào cuối thập niên 1990, với một đơn vị tiền tệ chung
và một ngân hàng trung ương độc lập,
• Thành lập một liên minh chính trị bao gồm việc thực hiện một chính sách đối ngoại và an
ninh chung để tiến tới có chính sách phòng thủ chung, tăng cường hợp tác về cảnh sát và
luật pháp.
Hiệp ước này đánh dấu một bước ngoặt trong tiến trình nhất thể hóa châu Âu và dẫn đến việc thành
lập Cộng đồng châu Âu.
Liên minh chính trị
• Tất cả các công dân của các nước thành viên được quyền tự do đi lại và cư trú trong lãnh thổ
của các nước thành viên.
• Được quyền bầu cử và ứng cử chính quyền địa phương và Nghị viện châu Âu tại bất kỳ
nước thành viên nào mà họ đang cư trú.
• Thực hiện một chính sách đối ngoại và an ninh chung trên cơ sở hợp tác liên chính phủ với
nguyên tắc nhất trí để vẫn bảo đảm chủ quyền quốc gia trên lĩnh vực này.
• Tăng cường quyền hạn của Nghị viện châu Âu.
• Mở rộng quyền của Cộng đồng trong một số lĩnh vực như môi trường, xã hội, nghiên cứu
• Phối hợp các hoạt động tư pháp, thực hiện chính sách chung về nhập cư, quyền cư trú và thị
thực.
Liên minh kinh tế và tiền tệ
Được chia làm 3 giai đoạn, từ 1 tháng 7 năm 1990 tới 1 tháng 1 năm 1999, và kết thúc bằng việc
giải tán Viện tiền tệ châu Âu, lập Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB).
Điều kiện để tham gia vào liên minh kinh tế và tiền tệ (còn gọi là những tiêu chỉ hội nhập) là:
• Lạm phát thấp, không vượt quá 1,5% so với mức trung bình của 3 nước có mức lạm phát
thấp nhất;
• Thâm hụt ngân sách không vượt quá 3% GDP;
• Nợ công dưới 60% GDP và biên độ dao động tỷ giá giữa các đồng tiền ổn định trong hai
năm theo cơ chế chuyển đổi (ERM);
• Lãi suất (tính theo lãi suất công trái thời hạn từ 10 năm trở lên) không quá 2% so với mức
trung bình của 3 nước có lãi suất thấp nhất.
Kể từ ngày 1 tháng 1 năm 2002 đồng Euro đã chính thức được lưu hành trong 12 quốc gia thành
viên (còn gọi là khu vực đồng Euro) gồm Pháp, Đức, Áo, Bỉ, Phần Lan, Ireland, Ý, Luxembourg,
Hà Lan, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha; các nước đứng ngoài là Anh, Đan Mạch và Thuỵ Điển. Hiện
nay, đồng Euro đang có tỉ giá hối đoái cao hơn đồng đô la Mỹ.
Hiệp ước Amsterdam
Hiệp ước Amsterdam (còn gọi là Hiệp ước Maastricht sửa đổi, ký ngày 2 tháng 10 năm 1997 tại
Amsterdam) đã có một số sửa đổi và bổ sung trong một số lĩnh vực chính như:
1. Những quyền cơ bản, không phân biệt đối xử;
2. Tư pháp và đối nội;
3. Chính sách xã hội và việc làm;
sửa] Hiệp ước Schengen
Ngày 19 tháng 6 năm 1990, Hiệp ước Schengen được thoả thuận xong. Đến ngày 27 tháng 11 năm
1990, 6 nước Pháp, Đức, Luxembourg, Bỉ, Hà Lan và Ý chính thức ký Hiệp ước Schengen. Hai
nước Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha ký ngày 25 tháng 6 năm 1991. Ngày 26 tháng 3 năm 1995, hiệp
ước này mới có hiệu lực tại 7 nước thành viên. Hiệp ước quy định quyền tự do đi lại của công dân
các nước thành viên. Đối với công dân nước ngoài chỉ cần có visa của 1 trong 9 nước trên là được
phép đi lại trong toàn bộ khu vực Schengen. Hiện nay, 14 trong 25 nước thành viên EU đã tham gia
khu vực Schengen (ngoại trừ cả Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland).
Hiệp ước Nice
Hiệp ước Nice (11 tháng 12 năm 2000) tập trung vào vấn đề cải cách thể chế để đón nhận các thành
viên mới đồng thời tăng cường vai trò của Nghị viện châu Âu, thành lập Lực lượng phản ứng nhanh
(RRF).
Theo luật của EU, Hiệp ước Nice cần được nghị viện của tất cả các nước thành viên thông qua mới
có hiệu lực
Cơ cấu tổ chức
EU có bốn cơ quan chính là:
Hội đồng Bộ trưởng(Thượng viện)
Chịu trách nhiệm quyết định các chính sách lớn của EU, bao gồm các Bộ trưởng đại diện cho các
thành viên. Các nước luân phiên làm Chủ tịch với nhiệm kỳ 6 tháng. Giúp việc cho Hội đồng có Uỷ
ban Đại diện Thường trực và Ban Tổng Thư ký.
Từ năm 1975, người đứng đầu nhà nước, hoặc đứng đầu chính phủ, các ngoại trưởng, Chủ tịch và
Phó Chủ tịch Uỷ ban châu Âu có các cuộc họp thường kỳ để bàn quyết định những vấn đề lớn của
EU. Cơ chế này gọi là Hội đồng châu Âu hay Hội nghị Thượng đỉnh EU.
Hội đồng Bộ trưởng chính là cơ quan lãnh đạo tối cao của Liên minh châu Âu.
Nghị viện Châu Âu(Hạ viện)
Gồm 750 Nghị sĩ, nhiệm kỳ 5 năm, được bầu theo nguyên tắc phổ thông đầu phiếu. Trong Nghị
viện các Nghị sĩ ngồi theo nhóm chính trị khác nhau, không theo quốc tịch.
Nhiệm vụ: thông qua ngân sách, cùng Hội đồng Châu Âu quyết định trong một số lĩnh vực, kiểm
tra, giám sát việc thực hiện các chính sách của EU, có quyền bãi miễn các chức vụ uỷ viên Uỷ ban
châu Âu.
Ủy ban châu Âu(Hành pháp)
Là cơ quan điều hành gồm 18 uỷ viên, nhiệm kỳ 5 năm do các chính phủ nhất trí cử và chỉ bị bãi
miễn với sự nhất trí của Nghị viện Châu Âu. Chủ tịch hiện nay là Manuel Barroso, cựu Thủ tướng
Bồ Đào Nha (được bầu tại cuộc họp Thượng đỉnh EU bất thường ngày 23 tháng 3 năm 1999 tại
Berlin). Dưới các uỷ viên là các Tổng Vụ trưởng chuyên trách từng vấn đề, từng khu vực.
Toà án Châu Âu(Tư pháp)
Đặt trụ sở tại Luxembourg, gồm 27 thẩm phán và 9 luật sư, do các chính phủ thoả thuận bổ nhiệm,
nhiệm kỳ 6 năm. Toà án có vai trò độc lập, có quyền bác bỏ những quy định của các tổ chức của Uỷ
ban Châu Âu văn phòng Chính phủ các nước nếu bị coi là không phù hợp với luật của EU.
Thời biểu
Các Hiệp ước, cơ cấu và lịch sử của Liên minh châu Âu
1951 1957 1965 1992 1997 2001 2007 ?
Cộng đồng Than Thép châu Âu (ECSC)
Cộng đồng Kinh tế
châu Âu (EEC)
Cộng đồng châu Âu (EC)
đồng châu Âu:
ECSC, EEC (EC,
Nội vụ
Hợp tác Tư pháp và Cảnh
sát
về Vấn đề Tội phạm (PJCC)
Chính sách An ninh và Ngoại giao chung
(CFSP)
LIÊN MINH CHÂU ÂU ( E U )
Euratom (Cộng đồng Năng lượng Nguyên tử châu Âu)
Hiệp ước Paris Các Hiệp ước
Rome
Hiệp ước Sát
nhập
Hiệp ước
Maastricht
Hiệp ước
Amsterdam
Hiệp ước Nice Hiệp ước Cải tổ
"Ba trụ cột" - ECS (ECSC, EEC/EC, Euratom),
CFSP, PJCC