Viêm họng do liên cầu

Đau, ngứa họng thường là dấu hiệu đầu tiên của ốm. Thực tế, đó là
một trong những lý do thường gặp nhất khiến ta đi khám bác sỹ. Một số đau
họng đi kèm với cảm hoặc cúm do nhiễm virus và thường tự khỏi trong một
vài ngày. Nhưng những loại khác do nhiễm vi khuẩn và cần điều trị thuốc
đặc trưng.
Viêm họng do liên cầu thường gặp ở trẻ từ 6-12 tuổi. Ngoài việc rất
đau họng, các triệu chứng đặc trưng gồm sốt và sưng hạch lympho. Trẻ nhỏ
có thể kêu đau bụng. Nếu trẻ có các triệu chứng này, hãy cho trẻ tới khám
bác sỹ nhi khoa. Hầu hết các trường hợp xét nghiệm nhanh có thể chẩn đoán
viêm họng liên cầu.
Nếu không điều trị, một số trường hợp viêm họng liên cầu có thể gây
ra các biến chứng như sốt thấp khớp. Đây là bệnh nặng có thể gây đau và
viêm các khớp và nổi ban ở da. Hơn nữa các trường hợp, sốt thấp khớp cũng
có thể làm tổn thương các van tim và cản trở lưu thông máu bình thường ở
tim của trẻ. Không thể chữa khỏi sốt thấp khớp. Nhưng có thể ngăn ngừa
bằng cách điều trị tích cực các nhiễm khuẩn như viêm họng liên cầu bằng
kháng sinh.
Các dấu hiệu và triệu chứng
Nếu trẻ bị viêm họng liên cầu, chúng sẽ đau họng và khó nuốt. Nhưng
không phải lúc nào cũng như vậy. Trong thực tế, có thể bị viêm họng liên
cầu mà không đau họng. Tuy nhiên, nói chung các dấu hiệu và triệu chứng
viêm họng liên cầu gồm:
 Amidan đỏ và sưng. Amidan là hạch lympho đặc biệt ở hai bên
họng phía sau trên của lưỡi. Đôi khi bạn có thể nhìn thấy vệt trắng hoặc đốm
mủ trên amidan. Amidan của trẻ cũng có thể có màng màu xám hoặc màu
trắng.
 Sưng, đau hạch lympho ở cổ
 Sốt
 Đau đầu

 Đau nhức cơ
 Đau dạ dày và có thể nôn, đặc biệt ở trẻ nhỏ.
 Trẻ có thể có các dấu hiệu và triệu chứng này nhưng không bị
viêm họng liên cầu. Thực tế, các triệu chứng này có thể là dấu hiệu của đau
họng do virus, viêm amiđan hoặc các bệnh khác. Đó là nguyên nhân tại sao
bác sỹ có thể cho trẻ làm xét nghiệm đặc biệt đối với viêm họng do liên cầu.
Nguyên nhân
Viêm họng do liên cầu do vi khuẩn có tên là Streptococcus pyogenes,
còn có tên là liên cầu tan huyết bêta nhóm A. Vi khuẩn này lây nhiễm mạnh.
Chúng có thể lan truyền qua những giọt li ti trong không khí khi người bệnh
ho hoặc hắt hơi. Trẻ có thể bị nhiễm khuẩn do sờ vào nắm đấm cửa hoặc các
bề mặt khác và sau đó đưa chúng lên mũi hoặc miệng.
Hiếm khi thức ăn, nước và thậm chí sữa có thể nhiễm liên cầu. Điều
này xảy ra khi ai đó mắc liên cầu tiếp xúc với các chất này. Những vi khuẩn
này sau đó truyền sang người ăn thức ăn hoặc uống nước đã nhiễm khuẩn.
Các yếu tố nguy cơ
Trẻ nhỏ đặc biệt nhạy cảm với bệnh truyền nhiễm do hệ miễn dịch
vẫn đang phát triển. Hơn nữa, liên cầu khuẩn phát triển tốt ở bất cứ nhóm
người nào tiếp xúc gần gũi. Đó là nguyên nhân tại sao chúng lây truyền dễ
dàng trong các thành viên trong gia đình, ở trường học và ở nhà trẻ.
Khi nào cần đi khám
Hãy gọi cho bác sỹ nếu trẻ có bất kỳ dấu hiệu và triệu chứng của viêm
họng liên cầu, gồm:
 Đau họng không kèm theo cảm lạnh hoặc chảy nước mũi
 Đau họng kèm theo sưng đau hạch lympho
 Đau họng kéo dài trên 48 giờ
 Sốt trên 39,5
o
C hoặc sốt kéo dài trên 48 giờ
Hãy đưa trẻ tới phòng cấp cứu ngay lập tức nếu trẻ:

 Có vấn đề về hô hấp hoặc khó nuốt, kể cả nước bọt
 Có thêm các dấu hiệu và triệu chứng mới ngoài đau họng, như
đau đầu nặng, đau ngực, hơi thở nông, nổi ban hoặc đau khớp.
Đôi khi các triệu chứng có thể xuất hiện sau khi trẻ kết thúc điều trị
viêm họng do liên cầu. Gọi cho bác sỹ nếu trẻ có sốt - hoặc đau họng sưng
khớp, hơi thở nông hoặc nổi ban trong vòng 1-6 tuần sau khi nhiễm liên
cầu. Đây có thể là dấu hiệu của sốt thấp khớp.
Sàng lọc và chẩn đoán
Bác sỹ sẽ chẩn đoán viêm họng do liên cầu dựa trên khám thực thể và
cấy vi khuẩn ở họng.
Trong khi khám thực thể, bác sỹ sẽ dùng đè lưỡi để nhìn rõ họng và
amidan của trẻ, kiểm tra xem có sưng đỏ, có vệt trắng hoặc mủ trên amidan.
Cũng có thể có các chấm đỏ li ti trên vòm miệng. Mặc dù các dấu hiệu này
cho thấy nhiễm khuẩn, không có cách để phân biệt đó là do virus hay vi
khuẩn. Thực tế, viêm họng do một số virus nhìn còn nặng hơn nhiễm liên
cầu.
Trong hầu hết trường hợp, bác sỹ cũng sẽ nuôi cấy vi khuẩn họng để
kiểm tra sự có mặt của vi khuẩn - như liên cầu khuẩn. Trong xét nghiệm đơn
giản này, kỹ thuật viên sẽ dùng một miếng gạc vô trùng quyệt vào thành sau
họng và amiđan của trẻ để có mẫu dịch tiết. Thủ thuật không gây đau, nhưng
có thể gây nôn oẹ.
Vì các triệu chứng của viêm họng do liên cầu gần giống với các bệnh
khác gồm viêm amiđan và nhiễm virus, bác sỹ sẽ yêu cầu xét nghiệm nhanh
liên cầu trên mẫu gạc.
Trước đây, chỉ có một cách để chẩn đoán xác định viêm họng do liên
cầu là nuôi cấy mẫu chất tiết ở họng của trẻ trong phòng thí nghiệm, có thể
mất tới 2 ngày. Hiện nay, bác sỹ có thể dùng một xét nghiệm nhanh kiểm tra
dịch tiết ở họng trong vòng vài giờ. Nếu xét nghiệm của trẻ dương tính với
liên cầu khuẩn, bắt đầu điều trị kháng sinh ngay tức thì.
Những xét nghiệm nhanh phát hiện liên cầu có nhược điểm. Xét

nghiệm này có thể bỏ sót 20% viêm họng do liên cầu. Vì lý do này, bác sỹ
có thể chọn cách lấy mẫu ở họng để xét nghiệm thêm tại phòng thí nghiệm,
đặc biệt nếu kết quả xét nghiệm nhanh là âm tính.
Biến chứng
Mặc dù viêm họng do liên cầu không nguy hiểm, bệnh có thể gây ra
các biến chứng nặng nếu không được điều trị. Các biến chứng này gồm các
nhiễm khuẩn khác như bệnh tinh hồng nhiệt, viêm amiđan, viêm xoang và
viêm tai.
Viêm họng do liên cầu cũng có thể gây tổn thương thận (viêm cầu
thận) và thấp khớp. Đặc biệt, thấp khớp khá nghiêm trọng. Có một thời
điểm, bệnh này gần như bị diệt trừ ở Hoa Kỳ và châu Âu. Nhưng nó lại xuất
hiện vào những năm 1980.
Thấp khớp có thể gây các nốt viêm hình thành ở nhiều mô gồm khớp,
da và cơ. Các nốt này cũng có thể hình thành ở cơ tim, nội mạc tim và đặc
biệt là ở van tim - tạo ra sẹo có thể cản trở dòng máu trong tim. Mặc dù phẫu
thuật tim đôi khi có thể chữa được sẹo van tim, tổn thương này thường lâu
dài. Trong một số trường hợp tổn thương này có thể dẫn tới suy tim.
Điều trị
Nếu trẻ bị viêm họng do liên cầu, bác sỹ sẽ kê đơn một thuốc kháng
sinh uống như penicillin, một loại cephalosporin (Ancef, Keflex, Cefaclor)
hoặc clindamycin (Cleocin). Penicillin có thể dùng đường tiêm trong một số
trường hợp - nếu như trẻ khó nuốt hoặc nôn do viêm họng liên cầu.
Một khi bắt đầu điều trị, trẻ sẽ cảm thấy khá lên chỉ trong 1-2 ngày.
Nhưng phải bảo đảm cho trẻ uống thuốc đầy đủ đến hết đợt điều trị. Dừng
thuốc sớm có thể tạo ra các chủng vi khuẩn kháng kháng sinh. Nó cũng gây
nhiều ca viêm họng do liên cầu hơn và các biến chứng nặng, như thấp khớp.
Ngoài kháng sinh, bác sỹ có thể cho trẻ dùng acetaminophen
(Tylenol) để làm giảm đau họng và giảm sốt. Do nguy cơ bị hội chứng Reye,
một bệnh có thể gây tử vong, không dùng aspirin cho trẻ dưới 12 tuổi. Cần
thận trọng tránh dùng quá nhiều acetaminophen. Dùng liều cao, có thể gây

các vấn đề nghiêm trọng cho gan. Để an toàn, đừng bao giờ cho trẻ dùng
nhiều hơn liều khuyên dùng với bất kỳ loại thuốc nào. Hãy hỏi bác sỹ hoặc
dược sỹ nếu bạn có thắc mắc.
Phòng ngừa
Rửa tay đúng cách là cách tốt nhất để phòng ngừa tất cả các loại
nhiễm khuẩn. Cha mẹ hãy thường xuyên rửa tay và hướng dẫn trẻ cách rửa
tay hợp lý. Cần thực hiện các bước sau:
 Dùng xà phòng và rửa dưới vòi nước chảy
 Chà xát tay thật mạnh
 Rửa mu tay, cổ tay, kẽ ngón tay và kẽ móng tay
 Thời gian rửa kéo dài bằng thời gian hát hết bài chúng mừng
sinh nhật hoặc bài alphabe. Mẹo này rất tốt với những đứa trẻ rửa tay vội
vàng.
 Tráng và để vòi nước chảy cho đến khi rửa tay xong
 Nếu có thể, lau tay bằng khăn dùng một lần, như giấy lau
 Khóa vòi nước bằng giấy lau sạch
 Cố gắng chọn người chăm sóc trẻ yêu cầu trẻ rửa tay vài lần
một ngày - chứ không chỉ trước bữa ăn. Đảm bảo để bồn rửa đủ thấp để cho
trẻ với tới.
 Hơn nữa, dạy trẻ che miệng khi chúng ho hay hắt hơi. Nếu trẻ
bị viêm họng do liên cầu, đảm bảo không có ai khác uống chung cốc và bát.
Rửa cẩn thận các đồ dùng này trong nước xà phòng nóng hoặc trong máy
rửa bát.
Tự chăm sóc
Những gợi ý sau có thể giúp làm nhẹ triệu chứng của viêm họng do
liên cầu:
- Nghỉ ngơi nhiều. Ngủ giúp cơ thể chống lại nhiễm khuẩn. Trẻ nên ở
nhà cho tới khi không còn sốt và cảm thấy khỏe hơn.
- Uống nhiều nước. Điều này giúp họng đau được trơn và ẩm, dễ nuốt.
Uống nhiều nước cũng giúp đề phòng mất nước.

- Ăn thức ăn mềm. Nước thịt hoặc súp rất tốt. Đặc biệt súp gà có một
số đặc tính kháng khuẩn. Các thức ăn khác gồm táo nghiền, ngũ cốc nấu,
cháo khoai tây, hoa quả mềm, sữa chua và trứng nấu mềm. Thậm chí cha mẹ
có thể nghiền nhừ thức ăn để dễ nuốt hơn. Thức ăn rất lạnh như sữa chua
lạnh hoặc nước hoa quả lạnh có thể cũng dễ chịu. Đừng cho trẻ ăn thức ăn
cay hoặc chua như nước cam.
- Súc họng bằng nước muối ấm. Đối với trẻ lớn, xúc họng vài lần
trong ngày có thể giúp làm giảm đau họng. Pha 1/2 đến 1 thìa cà phê muối
trong 220ml nước ấm. Nhớ nhắc trẻ nhổ đi sau khi xúc họng.
- Làm ẩm không khí cũng giúp trẻ dễ chịu. Hơi ẩm giúp niêm mạc
họng khỏi bị khô và rát. Chọn một máy phun sương làm mát không khí và
vệ sinh máy hàng ngày vì vi khuẩn và mốc có thể phát triển ở máy giữ ẩm.
Xịt nước muối vào mũi cũng giúp làm ẩm niêm mạc.
Bảo vệ trẻ và các thành viên khác trong gia đình khỏi khói thuốc lá.
Khói thuốc lá kích thích họng và có thể làm tăng viêm nhiễm như viêm
amiđan. Hơn nữa đừng cho trẻ tiếp xúc với mùi sơn hoặc các sản phẩm tẩy
rửa, nó có thể kích thích họng và phổi.
Các kỹ năng đương đầu
Đau họng hoặc đau họng do liên cầu có thể khiến trẻ phải ở nhà vài
ngày. Nếu trẻ có xét nghiệm dương tính với liên cầu, cần cho trẻ dùng kháng
sinh ít nhất 24 giờ trước khi trở lại trường học hoặc nhà trẻ.
Khi ở nhà với trẻ, cha mẹ hãy chuẩn bị các trò chơi nhẹ nhàng mà cả
cha mẹ và con cái cùng thích. Đó có thể là những trò mà thường không có
thời gian để làm như đọc to một quyển sách mà mình thích. Cũng như xem
các chương trình tivi dành cho trẻ em, giám sát những gì mà trẻ xem. Nếu
trẻ ốm và bạn phải đi làm, hãy nhờ chồng hoặc những người họ hàng khác
và bạn bè.