Khi con là chú Cuội potx
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (170.84 KB, 8 trang )
Khi con là chú Cuội
Trung thực là một phẩm chất tốt, do đó khi trẻ nói dối cha mẹ cần cho
trẻ biết đây là việc làm không nên. Tuy nhiên, không phải tình huống nào
cũng chỉ áp dụng một cách tiếp cận, các bậc cha mẹ cần khôn ngoan tìm hiểu
và có cách phản ứng thích hợp.
Khi trẻ dưới 6 tuổi thật khó để phân biệt được thực tế và tưởng tượng.
Nếu trẻ kể những câu chuyện không có thật thì đó không được xem là nói
dối bởi những câu chuyện ấy của trẻ không ảnh hưởng đến bất kỳ ai. Thế
nhưng, khi trẻ đến 6 tuổi, nếu trẻ vẫn chưa phân biệt được tưởng tượng và
thực tế, nói dối đã trở thành một thói quen thì điều này thực sự nguy hiểm.
Phân loại các nhóm nói dối ở trẻ và cách tiếp cận
* Nói dối như một cách tưởng tượng: Điều này phổ biến ở các bé còn
nhỏ tuổi. Các câu chuyện tưởng tượng như những truyện thần tiên, cổ tích dễ
đi vào đầu các bé và được lưu lại lâu. Vì thế trẻ hồn nhiên áp dụng chúng
vào đời sống hằng ngày.
Đối với trẻ nói dối kiểu này, một cách tiếp cận dí dỏm, vui tươi sẽ
thích hợp với bé. Chơi cùng với những câu chuyện tưởng tượng của trẻ
chẳng có gì là xấu và nguy hại cả, nhưng lời khuyên tốt nhất cho các bậc
cha mẹ là nên giúp trẻ hiểu rõ tất cả những câu chuyện của trẻ chỉ mang tính
“giả vờ”, không có thực.
* Nói dối để đổ lỗi: Nghiêm trọng hơn, có nhiều bé nói dối để tránh
những lỗi do mình gây ra. Những bé nhỏ tuổi hơn thì đổ lỗi cho một vi phạm
hay tai nạn tưởng tượng. Những bé lớn hơn lại có một lời nói dối hoàn toàn
để che đậy tội lỗi của mình và tránh bị phạt. Cảm xúc chung của các bé lúc
này là: Sợ hãi, lo âu vì mình phạm lỗi.
Cách tiếp cận tốt nhất trong tường hợp này với bé là chỉ ra cho bé thấy
những điểm nói dối trong lời biện hộ của trẻ. Với trẻ nhỏ, giải thích nhẹ
nhàng để trẻ hiểu bạn trông đợi một lời nói thật từ trẻ và bạn sẽ cho trẻ cơ
hội để sửa chữa sai lầm. Với những bé lớn hơn, bạn cần cho trẻ biết nói dối
là sai và trẻ sẽ phải nhận lấy hậu quả cho hành vi xấu đó.
* Nói dối thành thói quen: Khi nói dối đã trở thành thói quen của trẻ,
điều này trở nên cực kỳ nghiêm trọng và cha mẹ cần đương đầu để giải
quyết tình hình này. Nếu trẻ nói dối thường xuyên, bạn không nhất thiết lúc
nào cũng theo dõi trẻ. Hầu hết các bậc cha mẹ đều biết cách nhận ra khi con
mình đang nói dối.
Để phá vỡ thói quen đó, cha mẹ cần nghiêm khắc nói cho trẻ biết hậu
quả. Có lẽ phải qua một thời gian dài nhưng cha mẹ cần để trẻ hiểu rằng nói
dối không bao giờ là lựa chọn tốt cả.
Nguyên nhân nói dối ở trẻ
Những đứa trẻ hay thổi phồng, nói dối vì nhiều lý do khác nhau như:
* Thu hút sự chú ý: Đôi khi trẻ cảm thấy rằng chúng không được
người lớn chú ý do đó trẻ nói dối để người lớn thích trẻ hơn, chú ý đến trẻ
hơn. Chẳng hạn, khi trẻ nói: “mẹ ơi, trưa nay ở trường con không ăn gì cả”
lập tức cha mẹ sẽ hỏi ngay rằng trẻ có đau ốm gì không, có muốn ăn gì
không… Trẻ sẽ thấy mình được quan tâm và do đó, ra sức phát huy để tạo
sự chú ý.
* Tránh những tình huống căng thẳng: Đây là nguyên nhân thường
gặp ở những trẻ nói dối khi muốn tránh bị vặn hỏi, đối đầu với cha mẹ. Khi
cha mẹ hỏi: “Ai làm vỡ chiếc bình?”, trẻ chỉ lắc đầu nguầy nguậy: “Không
phải con. Con không làm vỡ” để tránh cha mẹ vặn hỏi thêm. Trẻ nói dối để
tránh bị khiển trách hoặc để tránh những hậu quả mà trẻ cho rằng nếu nói
thật, nó sẽ xảy ra.
* Để tránh những nhiệm vụ được giao: Ví như mẹ kêu lấy cho mẹ
thứ này hay thứ kia, trẻ sẽ bảo: “Con bận làm bài tập rồi” trong khi sự thực
là trẻ lên phòng đóng cửa lại và đọc truyện tranh… Trẻ em thường không
thích bị bắt gặp khi đang làm việc gì mà cha mẹ không thích và trẻ thường
nói dối để che giấu sự thật.
* Sợ bị la mắng, trừng phạt: Khi vi phạm, trẻ thường nghĩ ngay đến
việc mình sẽ bị cha mẹ trách mắng và phạt. Chính vì vậy, nói dối là một
cách hữu hiệu để che giấu lỗi lầm của mình. Trẻ xé mất cuốn sách của ba,
khi ba đi tìm và bực bội dán lại thì trẻ sợ sệt: “Con không biết. Hình như con
Lu Lu đã cắn nó”.
* Để làm hài lòng cha mẹ: Sợ làm cha mẹ thất vọng. Nhiều trẻ lại nói
dối vì không muốn làm buồn lòng cha mẹ. Chẳng hạn, khi trẻ tham gia một
cuộc thi và được cha mẹ kỳ vọng quá nhiều, dù thua cuộc nhưng trẻ vẫn nói
với cha mẹ: “Con thắng rồi!”. Và khi cha mẹ hỏi: “Phần thưởng đâu con
yêu” thì trẻ chỉ biết ấp úng.
* Trẻ không muốn theo quy tắc: Khi cha mẹ đề ra quy tắc nào đó mà
trẻ không muốn, trẻ sẽ mượn một lời nói dối nào đó khi vi phạm những quy
tắc ấy. Chẳng hạn nếu cha mẹ quy định đi học xong trẻ phải về nhà ngay,
nhưng do mải chơi bóng với các bạn ở trường, trẻ về nhà muộn hơn quy
định và khi cha mẹ hỏi, trẻ viện ngay lý do là: “Con bị đau bụng”.
* Bắt chước hành vi từ người lớn: Một số trẻ lại nói dối do không ý
thức được nói dối là xấu. Hơn nữa, những người lớn xung quanh trẻ cũng
nói dối, do đó trẻ thấy việc nói dối là điều bình thường và không có gì
nghiêm trọng cả.
Làm thế nào để trẻ không nói dối?
Nói dối do thói quen thường xuyên không bao giờ là tốt, do đó kể cả
khi có những lý do đáng yêu nhất cũng phải nhắc nhở trẻ. Cha mẹ phải xác
định được nguên nhân khiến trẻ nói dối là gì, từ đó tìm ra cách hạn chế và
ngăn chặn tính nói dối.
* Hãy luôn nói với trẻ: “Hãy nói thật, dù chỉ là nửa lời nói dối cũng
không nên”. Và vạch ra hậu quả của việc nói dối cho trẻ biết.
* Dạy trẻ biết vai trò, giá trị của sự thật cũng như sự kiềm chế và bình
tĩnh khi trẻ làm việc gì sai trái, đừng chối tội, đổ tội cho người khác.
* Không chấp nhận lời xin lỗi khi trẻ nói dối. Hãy để trẻ biết rằng lời
nói dối phát ra rồi thì không thể xin lỗi được. Lời xin lỗi rất khó chấp nhận
và không được tha thứ.
* Trẻ thường nói dối để làm vui lòng cha mẹ hoặc giáo viên, bạn cần
cho trẻ thấy rằng khi trẻ nói thật bạn sẽ vui hơn và yêu trẻ hơn là khi nghe
những lời nói dối của trẻ.
* Nhắc nhở trẻ rằng bạn đang rất khó chịu với những gì trẻ làm. Bạn
đang thất vọng vì cách nói sai sự thật của trẻ. Và để “vạch trần” trẻ, bạn nên
khéo léo khen trẻ trước khi thẳng thắn chỉ ra cho trẻ bạn đã biết trẻ nói dối
như thế nào. Ví dụ, khi trẻ nói trẻ mắc làm bài tập, bạn có thể nói: “Thật
không giống con mọi ngày tí nào, mọi hôm con thường làm xong hết bài tập
trước lúc này cơ mà!”.
* Hãy đề cao giá trị của sự thật cho trẻ biết. Hướng trẻ đến việc nói
lên sự thật mọi lúc mọi nơi khi bạn biết trẻ đang có ý định nói dối.
* Tránh nói vòng vo hùa theo lời nói dối của trẻ. Nên vào thẳng vấn
đề nhanh chóng và đưa ra kết luận để răn đe trẻ: “Nếu con nói dối một lần
nữa, mẹ sẽ không bao giờ tin con nữa”.
* Không bao giờ nói dối với trẻ và với ai đó khi có trẻ ở đó. Cha mẹ
luôn là những tấm gương gần nhất cho trẻ học, khi thấy cha mẹ nói dối, trẻ
cũng sẽ nói dối.
