Nhạc sĩ Beethoven

Beethoven, nhạc sĩ thiên tài người Đức, đã từng
nói về mục đích âm nhạc của mình: “Âm nhạc
cần phải làm cho ngọn lửa trong tâm hồn kiên
cường bùng cháy”. V. Lenin, vị lãnh tụ vĩ đại
của giai cấp vô sản thế giới, là người rất yêu
thích nhạc Beethoven, đặc biêt là bản sonat số
23 viết cho đàn piano, còn gọi là bản
Appasionata. Người nói: “Tôi không biết còn tác phẩm nào hay hơn
Appasionata, tôi sẵn sàng nghe lại bản nhạc này bất cứ lúc nào. Âm
nhạc thật là tuyệt vời, quá sức người. Tôi luôn tự hào và có lẽ hơi
ngây thơ khi nghĩ rằng, đấy, con người có thể làm nên được những
điều kỳ diệu biết bao!”.

Beethoven sinh ngày 17-12-1770 trong một gia đình có truyền thống
âm nhạc tại thành phố Bonn, nước Đức. Cha ông là một nhạc sĩ cung
đình, đã cho ông tập đàn clavico từ lúc ba tuổi. Tiếp đó là những bài
luyện đàn violon, piano, organ và sáng tác. Ông đã tỏ ra có năng
khiếu âm nhạc, nhưng do hoàn cảnh gia đình khó khăn, nên không
được học hành có hệ thống. Năm 11 tuổi Beethoven đã biểu diễn
piano ở Hà Lan như một nghệ sĩ điêu luyện. Năm 13 tuổi, ông được
gởi sang Áo để xin được học sáng tác nhạc với Mozart. Mozart đã
thử tài chàng trai 13 tuổi này bằng cách chơi một câu nhạc, và để cho
Beethoven ứng tác phát triển thành một bản nhạc trên chủ đề đó.
Mọi người trong phòng lặng im nghe những dòng âm thanh tuôn
chảy dưới đôi bàn tay tài hoa của Beethoven. Khi nốt nhạc cuối cùng
vừa dứt, Mozart vỗ vai Bethoven và nói: “Có lẽ anh chẳng phải học
thêm gì nữa. Hãy vững tin đi theo con đường mà anh đã chọn. Tôi
thấy vào một ngày không xa, lịch sử âm nhạc sẽ nhắc đến tên anh với

cả lòng kính trọng”. Đó là lần gặp đầu tiên và cũng là lần gặp cuối
cùng của Beethoven với Mozart. Ở Vienna được vài tháng, ông phải
trở về Bonn để chịu tang mẹ. Rồi ông đã làm việc cật lực như dạy
nhạc, biểu diễn để nuôi gia đình, và người cha nghiện rượu nặng.
Năm 21 tuổi ông lại đi Vienne và sống ở đấy cho đến khi qua đời (26-
3-1827). Tại đây ông theo học với những nhạc sư nổi tiếng như:
Haydel, Salieri, Albrechtsberger Mặc dù ông có tính lập dị và thái
quá, nhưng các vua chúa cũng rất nể vì ông. Thế nhưng ông luôn là
một nhà dân chủ, và rất ghét bọn cầm quyền chuyên chế. Bản Giao
hưởng số 3, hay còn gọi là Giao hưởng Anh hùng, ban đầu ông đề
“Tặng Napoleon”. Nhưng khi lên ngôi hoàng đế, Napoleon đã xé bỏ
lời đề tặng đó và thay vào câu “Tặng những người anh hùng”. Đây la
tác phẩm xuất sắc nhất của Beethoven. Năm 1795, ông bắt đầu nổi
danh là một nghệ sĩ piano với bản Concerto cung Đô trưởng. Sau đó
là hàng loạt các tác phẩm xuất sắc như: Concerto số 5, Sonat số14
mang tên “Ánh trăng”; Sonat số 17; Giao hưởng số 5 - “Định mệnh”;
Giao hưởng số 6 - “Đồng quê”; Giao hưởng số 7, số 8, số 9; Nhạc kịch
Missa Ssolemnis - Thánh lễ huy hoàng Từ năm 1798 ông gặp nhiều
đau khổ do bị nặng tai, và tới năm 1814 thì bị điếc hoàn toàn khi
đang soạn bản giao hưởng số 8. Tuy vậy ông vẫn chơi đàn, và đôi khi
vẫn chỉ huy dàn nhạc một cách thành thục, gây rất nhiều kinh ngạc
cho người xem.

Mặc dù được nhiều người ngưỡng mộ nhưng ông sống rất cô đơn vì
tính thẳng thắn, chân thật và thái quá. Ông mất tại Vienne, thọ 57
tuổi. Đám tang của ông có hàng chục nghìn người đưa tiễn.
Beethoven để lại hàng trăm bản nhạc giá trị cho kho tàng âm nhạc
nhân loại, đặc biệt là thể loại nhạc giao hưởng và sonat. Cho đến nay
những tác phẩm của ông vẫn được coi là những mẫu mực của nhạc
cổ điển và thường được biểu diễn ở những buổi hòa nhạc lớn trên thế

giới. Nhạc của Beethoven luôn hướng người nghe tới những điều
thánh thiện, để họ nắm tay nhau đấu tranh với định mệnh, với những
bất công, và vươn tới một cuộc sống tươi đẹp, hạnh phúc.
Học hành


Chân dung năm 1804, bởi W.J. Mähler
Để tiếp tục học hỏi, năm 1787, Beethoven đến Wien. Trong túi áo, ông có
một giấy giới thiệu của Tuyển hầu tước (Kurfürst) Maximilian Franz, em
trai út của Hoàng đế Joseph II. Mục đích chính của chuyến đi là được
theo học Wolfgang Amadeus Mozart. Vào thời điểm ấy, rất nhiều nhà
soạn nhạc nổi tiếng như Joseph Haydn đã biến thủ đô của Áo thành trung
tâm âm nhạc của cả châu Âu.
Tuy nhiên ước mơ theo học Mozart đã không thực hiện được vì lúc đó
nhà soạn nhạc thiên tài này quá bận bịu. Hơn nữa, Beethoven cũng chỉ ở
Wien được hai tháng thì mẹ ông bị bệnh nặng nên ông đành quay về
Bonn. Không bao lâu sau khi ông trở về Bonn thì mẹ ông cũng qua đời.
Beethoven trở thành trụ cột chính cho gia đình nên ông không có điều
kiện học thêm mà phải vừa đi biểu diễn vừa đi dạy học để kiếm tiền.
Khi 19 tuổi (năm 1789), Beethoven bắt đầu theo học tại Đại học Bonn.
Tại đây và đặc biệt là thông qua Eulogius Schneider, ông đã nhanh chóng
tiếp cận với những tư tưởng của Cách mạng Pháp. Niềm hứng khởi của
ông về những tư tưởng tự do và bác ái của cuộc cách mạng được phản
ánh trong các tác phẩm của ông sau này, đặc biệt là trong vở nhạc kịch
Fidelio.
Năm 1791, 21 tuổi, ông được một cụ già ở Bonn giúp quay trở lại Wien
theo học hòa âm với Haydn và một số thầy dạy khác. Sau đó tìm được
một học trò để dạy mà kiếm tiền tiêu, ngoài giờ dạy nhạc ông lại sáng tác.
Vài tác phẩm thành công nhưng tác giả lại phải sống trong căn nhà thiếu
vệ sinh, ăn bữa no bữa đói.

Năm 22 tuổi, lần thứ hai Ludwig van Beethoven lại đến Wien và lần này
ông không bao giờ quay trở lại Bonn, thành phố quê hương của ông, nữa.
Cha ông đã qua đời. Lãnh địa của vương hầu nơi đây đã bị diệt vong bởi
sự xâm chiếm của người Pháp. Vào thời điểm đó, Wolfgang Amadeus
Mozart cũng đã qua đời trong lặng lẽ. Tuy nhiên Beethoven được Joseph
Haydn và Antonio Salieri nhận làm học trò. Nhờ sự giới thiệu cũng như
thiên tài của mình, Beethoven đã được những người có thế lực bậc nhất
của Wien như Nam tước van Swieten và nữ vương hầu Lichnowski nhận
đỡ đầu.
Tình yêu
Cuộc sống riêng tư có một sự kiện gây cho Beethoven nỗi đau khôn xiết
đó là vào mùa xuân 1809, khi ông gần ngót 40 tuổi thì đem lòng yêu cô
học trò xinh đẹp là nàng Theresa de Brunowick mới 18 tuổi, con gái điền
chủ Malfati người Hungary. Nhờ sự khuyến khích của nàng, Beethoven
sáng tác Bản Giao hưởng Số 6 Đồng quê vì ông đã lầm tưởng sự tận tụy
và lòng kính mến của cô gái đó với nghệ thuật là tình yêu. Mùa hè 1810,
cô gái kiên quyết khước từ lời cầu hôn của nhạc sĩ. Niềm hy vọng kết hôn
tan vỡ
Những đau đớn thể xác
Trong cuộc đời của mình, Ludwig van Beethoven đã phải chịu đựng sự
hành hạ đau đớn về mặt thể xác. Nguyên nhân bệnh tật của ông cho đến
hôm nay vẫn còn là đề tài nghiên cứu của các nhà khoa học. Có một thời
người ta cho rằng Ludwig van Beethoven mắc bệnh giang mai bẩm sinh.
Vào đầu tháng 12 năm 2005, Phòng thí nghiệm Quốc gia Argonne ở
Chicago đã đưa ra bằng chứng là ngay từ thời thanh niên Ludwig van
Beethoven đã bị nhiễm độc chì rất nặng. Công bố này dựa vào sự phân
tích một mẫu xương sọ của Ludwig van Beethoven bằng X quang. Như
vậy có thể nói ngay từ khi ông mới 20 tuổi Ludwig van Beethoven đã
chịu đựng tác động rất nặng của tình trạng nhiễm độc chì.
Tài liệu lịch sử còn cho biết, ngay từ khoảng 20 tuổi, tính cách của

Ludwig van Beethoven đã bắt đầu thay đổi. Cùng thời gian đó, ông cũng
thường than phiền về chứng đau bụng không rõ nguyên do của mình.
Tuy nhiên người ta vẫn chưa rõ liệu chứng điếc của ông có phải do nhiễm
độc chì hay không. Vào khoảng 30 tuổi, Ludwig van Beethoven bắt đầu
biểu lộ những triệu chứng đầu tiên của bệnh xơ hóa thính giác và triệu
chứng này ngày càng tồi tệ hơn, không có cách gì cứu vãn. Đến năm
1819 thì ông điếc hoàn toàn chính vì vậy ông không còn trình diễn nữa
cũng như không thể chỉ huy dàn nhạc được. Việc giao tiếp lúc này đối với
ông cũng cực kỳ khó khăn.
Giữa tháng 11 năm 2005, Trung tâm Nghiên cứu Beethoven, thuộc Đại
học San Jose (Hoa Kỳ) chính thức tuyên bố đã tìm ra hộp sọ của
Beethoven. Đây là tài sản thừa kế của nhà doanh nghiệp Paul Kaufmann
(người gốc Áo, hiện đang sống tại Danville, California, Hoa Kỳ).
Chiếc hộp sọ này gồm 13 mảnh (2 mảnh lớn phía sau sọ, 11 mảnh nhỏ)
được khai quật năm 1863 rồi được cất giữ tại Pháp trước khi được chuyển
giao cho Paul Kaufmann vào năm 1990.
Qua nghiên cứu hộp sọ (có so sánh DNA với các mẫu tóc của
Beethoven), một số giả thuyết về cái chết của Beethoven đã bị bác bỏ
(bệnh Crohn) hoặc được củng cố (hàm lượng chì cao).
Những năm cuối cùng


Beethoven năm 1823; bản sao của chân dung bởi Ferdinand Georg
Waldmüller bị phá
Đến 1818, Beethoben điếc hẳn cả hai tai và sáng tác Bản Giao hưởng Số
8, ông lang thang ngoài phố, dáng điệu trông thảm thương. Gặp một
người bạn quen, Beethoven sĩ rút ra trong túi một cây viết chì, một cuốn
sổ con rồi nói: "muốn nói chuyện với tôi thì cứ viết lên mặt giấy này!".
Cái rủi này dồn dập đến cái không may khác. Trong lúc đó, người anh
của Beethoven qua đời, để lại một đứa con tên là Charles, nhờ Beethoven

nuôi dưỡng. Charles là một đứa trẻ tinh nghịch, đủ tật xấu, nói dối, còn
trẻ mà lại be bét rượu chè.
Và lúc ấy, Beethoven đã 50 tuổi. Nhạc sĩ vẫn tiếp tục sáng tác. Bản Giao
hưởng Số 9 ra đời, sau đó còn sáng tác thêm Bản Lễ ca trang trọng,
những sonata cuối cùng: Liên tấu cho đàn piano và Tứ tấu. Trong toàn bộ
di sản của Beethoven, những tác phẩm này nổi bật hơn cả, chủ yếu vì
chúng đã vượt ra ngoài các truyền thống cổ điển với lối diễn đạt hết sức
thoải mái, các tâm trạng khác nhau của thế giới nội tâm.
Cuộc sống buồn chán lại tiếp diễn. Thỉnh thoảng, nghệ sĩ lại có chuyện
bực mình với đứa cháu, lại lo lắng về tiền bạc, trong lúc con bị đau dạ
dày. Năm 1826, Beethoven về sống với người em tên là Johann, để hưởng
chút khí trời trong lành nhưng qua tháng 11 năm ấy, Beethooven bị gọi về
Wien gấp, vì đứa cháu bị cảnh sát Wien bắt.
Beethoven đi nhờ trên chiếc xe bò của một người bán sữa đến thành
Wien. Gặp trời giá lạnh, sức khỏe lúc này đã kiệt quệ, nghệ sĩ run cầm
cập vì giá lạnh, hơi thở khó khăn. Beethoven khạc ra từng đống máu.
Charles, đứa cháu vô phúc chẳng thiết gọi bác sĩ. Đến ngày 5 tháng 1 năm
1827, Beethoven tuyên bố để lại cho cháu tất cả di sản của ông. Bác sĩ tin
cho nhạc sĩ biết cái chết gần kề. Beethoven không buồn, trái lại cảm thấy
nhẹ người, tuyên bố với bạn bè: "các bạn hãy vỗ tay đi! màn bi kịch đã
đến lúc hạ rồi!".
Vào lúc 6 giờ tối ngày 20 tháng 3 năm 1827, nhạc sĩ danh tiếng nhất thế
kỉ 19 trút hơi thở cuối cùng. Đám tang của ông có hàng ngàn người đưa
tiễn và ngày sau đó toàn bộ tài sản Beethoven để lại, kể cả bản thảo, đều
bị đem bán đấu giá. Tất cả đều rơi vào tay hai nhà xuất bản sách là
thương gia Gaflinger và Actari với giá rẻ mạt.
Sự nghiệp
Năm 1781, Beethoven 11 tuổi, ông đã biểu diễn như một nghệ sĩ piano
điêu luyện tại Hà Lan. Cũng trong thời gian này, ông cũng được cử làm
phụ tá chơi đàn organ trong nhà thờ tại Bonn. Năm 1782 chính Neefe đã

cho xuất bản tác phẩm đầu tiên của Beethoven, bản "Các variation cho
clavecin của bản march của Ernst Christoph Dressler". Cũng chính trong
năm này, Beethoven trở thành người đại diện cho Neefe ở dàn nhạc
hoàng gia với vai trò nghệ sĩ đại phong cầm. Năm 14 tuổi, Beethoven
giành được vị trí chính thức là nghệ sĩ chơi đại phong cầm trong dàn nhạc
này. Tuy nhiên trong thời gian này ông vẫn tiếp tục luyện tập dương cầm.
Năm 1795, Beethoven bắt đầu nổi danh là một nghệ sĩ piano với bản
Concerto cung do trưởng. Nhưng chẳng may từ năm 1780 ông bắt đầu bị
lãng tai. Lúc đầu ông mất hết hy vọng nhưng rồi cố gắng thích nghi với
điều kiện sống và bắt đầu tập trung tư tưởng tình cảm cao độ hơn bất cứ
lúc nào hết trong sáng tác.
Những tác phẩm của Beethoven hoàn thành trong khoảng 1803-1805
vượt trội hẳn những gì mà ông sáng tác trước đó. Đó là bản Sonate
Kreutzar (1803) viết cho violon và piano. Bản Giao hưởng Số 3 Anh
hùng ca (1804) có sức cuốn hút mạnh mẽ và gây xúc động sâu xa, lúc đầu
ông đề tặng Napoléon nhưng khi Napoléon lên ngôi Hoàng đế thì ông đã
xé đi lời đề tặng. Các Sonate cho piano, Bình minh (1804) và Appasionta
(1805), Bản Giao hưởng Số 4 (1806), Bản Giao hưởng Số 5 Định mệnh
(1808) đều có giá trị nghệ thuật lớn lao. Ông muốn lột tả trong âm thanh
về một cuộc sống trong sự đấu tranh với cái chết bằng một sức mạnh
khủng khiếp cuối cùng đã ca khúc khải hoàn, như nhân vật nữ trong vở
Opera Fidelio (1805) ra sức bảo vệ người chồng của mình chống lại sự
xấu xa bạo tàn, và trong khúc Missa Solemnis là lời cầu nguyện để giải
thoát khỏi đau thương chiến tranh.
Thông tin về hộp sọ của Beethoven
Giữa tháng 11 năm 2005, Trung tâm Nghiên cứu Beethoven, thuộc Đại
học San Jose (Hoa Kỳ) chính thức tuyên bố đã tìm ra hộp sọ của
Beethoven. Đây là tài sản thừa kế của nhà doanh nghiệp Paul Kaufmann
(người gốc Áo, hiện đang sống tại Danville, California, Hoa Kỳ).
Chiếc hộp sọ này gồm 13 mảnh (2 mảnh lớn phía sau sọ, 11 mảnh nhỏ)

được khai quật năm 1863 rồi được cất giữ tại Pháp trước khi được chuyển
giao cho Paul Kaufmann vào năm 1990.
Qua nghiên cứu hộp sọ (có so sánh DNA với các mẫu tóc của
Beethoven), một số giả thuyết về cái chết của Beethoven đã bị bác bỏ
(bệnh Crohn) hoặc được củng cố (hàm lượng chì cao).